© DVN, een project van Huygens ING en OGC (UU).
Bronvermelding:
Wil Tiemes,
Maria prinses van Oranje,
in: Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland.
URL: https://resources.huygens.knaw.nl/vrouwenlexicon/lemmata/data/MariavanOranje
[13/01/2014]
MARIA prinses van ORANJE (geb. Den Haag 5-9-1642 – gest. Kreuznach, Duitsland 20-3-1688). Dochter van Frederik Hendrik prins van Oranje (1584-1647) en Amalia van Solms-Braunfels (1602-1675). Maria van Oranje trouwde op 13/23-9-1666 in Kleef met Lodewijk Hendrik paltsgraaf van Simmern-Lautern (1640-1673). Dit huwelijk bleef kinderloos.
Maria was de vierde en jongste dochter van Frederik Hendrik en Amalia van Solms. Van kleins af aan zijn er portretten van haar gemaakt waarin de naam en leden van de Oranjedynastie verheerlijkt worden. Als jong meisje werd ze een aantal keren samen met haar neef, de latere Willem III, geportretteerd. Ook is er een portretje van Maria als meisje met in haar hand een medaillon van haar oudste zus
Louise Henriette. Als kennismakingsportret voor haar toekomstige echtgenoot diende misschien een portret door Daniël Mijtens waarop Maria een opvallend rijkostuum draagt.
Wie de echtgenoot van Maria van Nassau zou worden in deze voor de Oranjes niet zo gunstige tijd – het eerste stadhouderloze tijdperk – was lange tijd onzeker. Vanaf 1660 hoopte haar moeder op een verbintenis met Karel II van Engeland. Deze was tijdens zijn ballingschap in de Republiek nog beleefd afgewezen toen hij avances had gemaakt naar Maria’s zus
Henriette Catharina, maar als nieuwe koning van Engeland was hij weer een aantrekkelijke partij. Samen met schoonzoon Frederik Willem van Brandenburg ging Amalia opnieuw onderhandelingen aan, maar Karel II koos voor een Portugese prinses. Na onderhandelingen met een hertog van Sleeswijk-Holstein-Gottrop die aan de drank bleek te zijn, vond men uiteindelijk een geschikte kandidaat in Maria’s achterneef: Lodewijk Hendrik Maurits paltsgraaf van Simmern. In de akte van huwelijksvoorwaarden, opgesteld in maart 1666, werd onder andere vastgelegd dat het bruiloftsfeest die zomer te Kleef gevierd zou worden. Toch werd het huwelijk pas op 23 september 1666 gesloten. Ter verklaring van dit uitstel wordt vaak gewezen op de
Mémoires van Arnaud de Gramont, comte de Guiche, die meldt dat de bruid het huwelijk lang had tegengehouden. Uit de definitieve akte van september 1666 valt misschien de reden daarvoor op te maken. Hierin beloofde Lodewijk Hendrik zijn bruid een morgengave ‘als volgens haar vorstelijke kwaliteit’ en een bedrag van tienduizend rijksdaalders (25.000 carolusgulden, jaarlijks tien procent rentegevend) waarover zij naar eigen goeddunken kon beschikken, terwijl in de huwelijksvoorwaarden van maart 1666 slechts sprake was van vijfduizend rijksdaalders.
Maria d’Orange, zoals zij zich noemde, heeft er veel aan gedaan haar familienaam hoog te houden. Ten zuiden van Kreuznach liet zij het Augustinessenklooster ombouwen tot een nieuw slot: Oranienhof. Evenals haar drie zussen liet Maria een buitenverblijf bouwen waarin de naam ‘Oranje’ was opgenomen. Omdat haar man Lodewijk Hendrik al in 1673 overleed en zij geen kinderen hadden, viel alle bezit weer toe aan de regerend keurvorst Karel I van de Palts. Maria hield tot haar dood de beschikking over de woonsteden, maar woonde voornamelijk op haar ‘Witwensitz’ in Kreuznach. Bij de dood van haar moeder in 1675 kreeg zij juwelen ter waarde van 56.465 gulden (Van Ditzhuyzen, 198) en ook nog het vruchtgebruik over kasteel Turnhout. Nog in hetzelfde jaar heeft zij zich vorstelijk als Vrouwe van Turnhout laten afbeelden.
Op 20 maart 1688 overleed Maria van Oranje, 45 jaar oud, aan de gevolgen van een longontsteking. Haar testament zorgde nog voor een controverse: ze vermaakte Oranienhof aan haar opperstalmeester en raadgever Johann Kasimir Kolb, terwijl het oorspronkelijke klooster al ten onrechte ooit aan haar was geschonken – het was namelijk het bezit van de regerend keurvorsten Van de Palts. Een jaar na haar dood werden Simmern en Kreuznach verwoest door de Fransen. Ook Oranienhof werd ernstig getroffen en wat ervan restte werd in de achttiende eeuw afgebroken. Niets is er bewaard gebleven, zelfs geen afbeelding of beschrijving. De tinnen pronksarcofagen van Maria en Lodewijk Hendrik zijn wel bewaard in de Stephanskirche in Simmern. In Bad Kreuzbach leeft Maria’s naam onder meer voort in de naam van een park, een straat en een bron.
NaslagwerkenVan der Aa; Van Ditzhuyzen; NNBW; Oranje van A tot Z.
Literatuur- A. Staring, ‘Prinses Maria van Oranje, hertogin van Simmern’, Jaarboek Vereniging Oranje Nassau Museum (1932) 39-40.
- J.C. van der Does, Prinsessen uit het Huis van Oranje (Putten 1939) 168-172.
- F.W. van den Berg, ‘Maria van Oranje. Een bijna vergeten telg uit ons vorstenhuis’, Jaarboek Vereniging Oranje Nassau Museum (1993) 6-21.
- G. van der Meer, ‘Houtsnijwerk door Maria van Oranje, hertogin van Simmern?’, Jaarboek Vereniging Oranje Nassau Museum (1995) 67-74.
- Katharina Bechler, Schloss Oranienbaum. Architektur und Kunstpolitik der Oranierinnen in der zweiten Hälfte des 17. Jahrhundert (Halle (Saale) 2002).
- P.G. Schulte, ‘Maria von Simmern’, in: Onder den Oranjeboom, Oranienbaum – Huis van Oranje, tentoonstellingscatalogus Schloss Oranienbaum (Dessau 2003) 369-376.
IllustratiePortret door Jan Mijtens, 1660/65, detail (Mauritshuis, Den Haag).
Auteur:
Wil Tiemes
Biografienummer in 1001 Vrouwen: 330
laatst gewijzigd: 13/01/2014
De datum onder dit biografisch lemma geeft aan wanneer er voor het laatst aanvullingen en/of correcties in het stuk zijn doorgevoerd. Met ingang van 2023 is het project afgesloten.
