© DVN, een project van Huygens ING en OGC (UU). Bronvermelding: Anne-Rose Mater-Bantzinger, Meijeringh, Johanna Ernstina Petrusa, in: Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland. URL: https://resources.huygens.knaw.nl/vrouwenlexicon/lemmata/data/Meijeringh [23/01/2018]
MEIJERINGH, Johanna Ernstina Petrusa, vooral bekend als Yoka Berretty (geb. Rotterdam 8-5-1928 – gest. Amsterdam 28-11-2015), actrice, cabaretière en zangeres. Dochter van Hendrik Cornelis Louis Meijeringh (1889-1950), zakenman, en Adriana Helena Storm (1903-1977). Johanna Meijeringh trouwde (1) op 16-3-1950 in Amsterdam met Dominique Roderick Berretty (1925-1980), fotograaf; (2) na echtscheiding (11-12-1952) op 26-5-1960 in New York met Andreas Landshoff (geb. 1930), uitgever, producent en literair agent. Uit huwelijk (1) werd 1 dochter geboren, uit (2) 1 zoon.
Joke Meijeringh
groeide op als enig kind in Schiebroek en Kralingen. Haar vader was zakenman,
haar moeder huisvrouw. Tijdens de Tweede Wereldoorlog zat ze op een kostschool
in Leiden – ze deed hbs. Ze was een levendig, muzikaal kind, dat al jong op de
piano Bach en Beethoven speelde. Met haar pianostudie aan het Rotterdams
Conservatorium, eind jaren veertig, moest ze stoppen vanwege een
peesontsteking. In Amsterdam volgde ze kortstondig schilderles aan de
Rijksacademie van Beeldende Kunsten. Ze noemde zichzelf inmiddels Yoka, want
‘die naam doet het in alle talen’.
‘De schoonheid die Fellini afwees’
In 1950 trouwde Meijeringh met fotograaf Dominique Berretty, zoon van de oprichter van het Indische persbureau Aneta en actrice Mien Duymaer van Twist. Het paar kreeg in september van dat jaar een dochter, Jolanthe, en woonde enige tijd in Den Haag. In 1951 ging Yoka met haar man naar Parijs, waar hij voor onder meer het tijdschrift Paris Match werkte. Ze nam er les bij de beroemde mimespelers Marcel Marceau en Étienne Ducroux en stortte zich in het uitgaansleven. Feilloos wist ze het artistieke milieu te vinden met beroemdheden als Henry Miller en Vladimir Nabokov. Yoka en Dominique Berretty gingen in 1952 uit elkaar, maar Yoka zou de achternaam Berrety de rest van haar leven blijven gebruiken.
In Parijs werd Yoka Berretty in een nachtclub gespot door een Italiaanse cineast, zo gaat het verhaal. In 1954 verhuisde ze met Jolanthe naar Rome, waar ze aan tafel zat bij filmproducent Carlo Ponti en een appartement deelde met de Zwitserse filmster Ursula Andress. Tussen 1955 en 1961 speelde Yoka Berretty in films als Angela, de internationale hit Pane, amore e… met Vittorio de Sica en Sophia Loren, en in The last Blitzkrieg en Das letzte Kapitel. Ze leefde als een godin in Rome, liep graag op blote voeten en reed rond in een lichtblauwe cabriolet, geflankeerd door een dobermannpinscher. Federico Fellini vroeg haar in 1955 voor de rol van ‘straatmadelief’ in Il bidone, maar ze weigerde omdat ze die rol een belediging vond. Sindsdien was ze ‘de schoonheid die Fellini afwees’. Na verloop van tijd begon Rome haar te vervelen – verveling was een rode draad in haar leven. ‘Ik vond filmen altijd erg gezellig, maar ambitieus ben ik nooit geweest. (…) Ik was ontzettend slordig, zo weinig bezig met mijn beroep. Ik had totaal geen discipline’ (Haagse Post, 25-6-1988).
Toen Yoka Berretty in 1956 in Nederland was voor de première van Pane, amore e…, bood Guus Oster haar een engagement aan bij de Nederlandse Comedie. Ze speelde één seizoen bij dit gerenommeerde gezelschap in onder meer Onder het melkwoud van Dylan Thomas. Al in het seizoen 1958/59 had ze haar eigen televisieprogramma: Yoka, een kwartiertje blij en blue. In 1959 organiseerde en presenteerde ze in het Concertgebouw het eerste Nederlandse goede-doelen-tv-programma Redt een kind – ten bate van Algerijnse vluchtelingen. De VPRO zond het programma live uit. Rond die tijd was ze lid van het cabaret van Jelle de Vries en speelde ze bij de experimentele toneelgroep Test.Yoka Berretty maakte haar Nederlandse filmdebuut in 1960 in Makkers, staakt uw wild geraas van Fons Rademakers. Datzelfde jaar ging ze voor een aantal maanden naar New York met de Amerikaans-Duitse uitgever Andreas Landshoff – ze trouwden er op 26 mei 1960 – en nam les bij de Actors Studio. Na terugkeer uit New York speelde Berretty eerst bij toneelgezelschap Ensemble en later bij Centrum en Studio. Ze was enige tijd lid van Cabaret Warmondain, dat optrad in het Amsterdamse restaurant d’Vijff Vlieghen en zong in het Miller Sextet. Van 1963 tot 1966 werkte ze mee aan de satirische tv-serie Zo is het toevallig ook nog eens een keer. In tegenstelling tot Zo is het-collega Mies Bouwman, die veel woede over zich heen kreeg, had zij nergens last van. Zelf zei Berretty daarover: ‘Men vond het van mij allemaal wel acceptabel, het brutale schijnt nu eenmaal aan me te hangen’ (De Telegraaf, 21-9-1965). In de jaren zestig was ze regelmatig te horen op de radio, in hoorspelen en in Vrij Entrée, een programma van cabaretier Henk Elsink.
Met echtgenoot en dochter verhuisde Yoka Berretty in 1963 naar Bentveld. In 1968 werd zoon Benjamin geboren – hij zou later cineast worden. Nog datzelfde jaar trad ze op in het satirische tv-programma Hadimassa en een jaar later in de Holland Festival-opera Reconstructie: over Che Guevara, met muziek van onder anderen Louis Andriessen, Peter Schat en Reinbert de Leeuw en tekst van Hugo Claus en Harry Mulisch. In 1970 keerde het gezin terug naar Amsterdam, naar een huis aan de Leidsegracht.
Begin jaren zeventig speelde Berretty met het Amsterdams Volkstoneel en had ze de hoofdrol in de vrije productie U spreekt met uw moordenaar. Op televisie was ze onder meer te zien in Pygmalion (1976) en de serie De dageraad (1991). Berretty deed baanbrekend theaterwerk, zoals in 1977 bij de Theaterunie in het ‘Gesamtkunstwerk’ Witkacy van de Pool Jozef Szajna, maar ze was net zo lief panellid in de tv-quiz Voor een briefkaart op de eerste rang. Ze zei: ‘Ik ben geen carrièrevrouwtje. Zó goed vind ik mezelf nu ook weer niet. Dat ik actrice ben, is louter toeval’ (Algemeen Dagblad, 7-10-1972). Toch had ze altijd werk, zoals in 1992-1993 in de tv-serie We zijn weer thuis van Wim T. Schippers, in 1994 tijdens Europride in Amicitia ’94 en in 1996 in de speelfilm Advocaat van de hanen. Haar laatste rollen speelde zij in de tv-serie Baantjer (gastrol, 2000) en de korte film Anderland (2003). Yoka Berretty overleed op 28 november 2015, 87 jaar oud, in Amsterdam, nadat ze een week eerder in haar woning van de trap was gevallen.
Reputatie
Yoka Berretty was een levensgenieter, die bij toeval actrice en zangeres was geworden. Haar grootste talent lag in de ontwapenende manier waarop ze alles deed en durfde. De VARAgids omschreef haar als superspontaan, nieuwsgierig en onconventioneel: ‘Yoka Berretty heeft iets weg van een natuurverschijnsel. Onberekenbaar, onomkoopbaar en fijn’ (VARAgids, 19-1-1980). Er zat weinig lijn in haar carrière, wel veel stormachtige creativiteit. Belangrijker dan werk waren voor Berretty haar gezin, uitgaan, en plezier hebben met vrienden, thuis of in de kroeg.
Beeld en Geluid; Honig.
Archivalia
- Theater Instituut Nederland, Bijzondere Collecties, Universiteit van Amsterdam: map Yoka Berretty.
- Centraal Bureau voor Genealogie, Den Haag: persoonskaart.
Werk
Voor film- en tv-werk zie: 'Yoka Berretty (1928-2015)': International Movie Data Base [geraadpleegd 2-3-2017].
Literatuur
- De Telegraaf, 21-9-1965.
- Algemeen Dagblad, 7-10-1972.
- VARA-Gids, 19-1-1980.
- Haagse Post, 25-6-1988.
- Jutta Chorus, ‘De schoonheid die nee zei tegen Fellini’, NRC Handelsblad, 21-12-2015.
Illustratie
Yoka Berretty, door Guusje de Zoete, ca. 1960 (Nationaal Archief / Collectie Spaarnestad).
Auteur: Anne-Rose Mater-Bantzinger.
laatst gewijzigd: 23/01/2018
De datum onder dit biografisch lemma geeft aan wanneer er voor het laatst aanvullingen en/of correcties in het stuk zijn doorgevoerd. Met ingang van 2023 is het project afgesloten.