© DVN, een project van Huygens ING en OGC (UU). Bronvermelding: Pauline Micheels, Petie, Theodora, in: Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland. URL: https://resources.huygens.knaw.nl/vrouwenlexicon/lemmata/data/Petie [26/12/2017]
PETIE,
Theodora, vooral bekend als Thea Beckman (geb. Rotterdam 23-7-1923 – gest. Bunnik 5-5-2004),
kinderboekenschrijfster. Dochter van Petrus Johannes Petie (1889-1976),
kantoorbediende, en Johanna Hendrika van der Waarden (1898-1981). Thea Petie
trouwde in 1945 met Dirk Hendrik
Beckmann (1912?-1993), timmerman, later aannemer. Uit dit huwelijk werden 2
zoons en 1 dochter geboren.
Theodora (Thea) Petie werd in 1923 in Rotterdam geboren. Haar ouders stamden uit grote rooms-katholieke gezinnen, zelf was ze enig kind. Haar vader werkte als ‘kantoorbediende met veel diploma’s’ bij de Holland Amerika Lijn en gold als de intellectueel van de familie. Haar moeder werd later door Beckman omschreven als ‘een pittig wijffie’ dat niet veel onderwijs genoten had, maar wel haar mannetje stond. Thea kreeg een vooruitstrevende opvoeding en las veel: geen flauwe meisjesboeken, wel Pietje Bell en De vier heemskinderen.
In de jaren dertig, tijdens de crisis, raakte Thea’s vader zonder werk. Hij vond dat zijn dochter een degelijk vak moest leren en daarom ging ze naar de industrieschool. Dat bleek al na een paar maanden een grote mislukking: ‘Die ellendige lappen stof’, zou ze later verzuchten. Haar moeder zette zich schrap en ze mocht alsnog naar de ULO. Dat vond Thea nog wel beneden haar stand, maar ze leerde nu in elk geval talen en wiskunde. De oorlog maakte het voor haar onmogelijk om door te leren en zo kwam ze op kantoor te werken.
Schrijverscarrière
In 1945 trouwde Thea Petie met Dirk Beckmann, met wie ze tussen 1946 en 1951 drie kinderen kreeg. Het gezin verhuisde in 1951 naar Bunnik, vlakbij Utrecht. Juist in die stad, vertelde ze ooit, struikelde je over de studenten. Ze raakte er gefrustreerd van: waarom die jongelui wel en zij niet? Toen de kinderen wat groter waren ging ze naar de avondschool, haalde haar atheneumdiploma, stapte in 1975 over naar de universiteit en studeerde in 1981 af in de sociale psychologie op een scriptie over de (minimale) invloed van boeken op jongeren. Haar frustratie was ze toen kwijt.
Thea Beckmann, door goede bekenden omschreven als eigenwijs en altijd eerlijk, debuteerde in 1957 onder de naam Beckman, met één ‘n’ omdat de uitgever de dubbele ‘n’ te Duits vond, met een boek voor volwassenen én met een kinderboek, maar geen van beide werd een succes. Ze schreef toen al journalistieke stukjes en korte verhalen voor de Haagse Post, het Utrechts Nieuwsblad, damesbladen en de kindertijdschriften Kris Kras en Taptoe. Pas in 1973 kwam haar schrijverscarrière echt op gang toen ze doorbrak met Kruistocht in spijkerbroek, een boek waarvan tot nu toe meer dan een half miljoen exemplaren zijn verkocht.
Na Kruistocht in spijkerbroek volgden de boeken elkaar in hoog tempo op. Tussen 1976 en 1978 schreef ze een trilogie over de Honderdjarige Oorlog in Frankrijk, waarvoor ze uitgebreid archiefonderzoek deed in Frankrijk: Geef me de ruimte!, Triomf van de verschroeide aarde en Het rad van fortuin. Tien jaar later verruilde ze het verleden voor de toekomst en daaruit resulteerde een trilogie over ‘Thule’, een maatschappij waar zeshonderd jaar na de Derde Wereldoorlog de vrouwen de macht hebben. Daarnaast waagde zij zich ook aan andere genres als eigentijdse verhalen over gebroken gezinnen en verhalen voor jonge kinderen. Al met al schreef ze zo’n dertig jeugdromans. ‘Thule’, dat haar zeer na aan het hart lag – ‘pure fantasie en toch realistisch’ – wordt beschouwd als haar meest feministische werk. In haar optiek verschillen vrouwen sterk van mannen: ze zijn van nature geneigd om goed te zorgen voor het aan hen toevertrouwde en daar schort het nogal eens aan bij de mannen, die ze graag kenschetst als machtswellustelingen. Zelf was Beckman een tijd lid van de actiegroep Dolle Mina. Ze stelde stencils op en schreef brieven aan Kamerleden, totdat ze het te druk kreeg, ‘met mezelf’.
Oeuvre
Beckmans boeken, waaraan ze altijd met veel plezier schreef (‘ik ben een nieuwsgierig mens en werk dag en nacht’), gaan over gewone mensen en spelen zich af in Nederlandse steden als Kampen, Rotterdam, Utrecht, maar ook in Frankrijk, het Midden-Oosten, Tunesië, Zweden, Groenland – landen waar ze voor haar research zelf naar toe ging. En de feiten moesten kloppen, geografisch, historisch, klimatologisch. Ze situeerde haar verhalen in de Middeleeuwen, de Tachtigjarige Oorlog, de achttiende eeuw, het heden en de toekomst. Maar nooit in de negentiende eeuw, een periode waar ze een hekel aan had: ‘Het lijkt me een bekrompen tijd met veel taboes, daar kan ik geen kant mee op’. Haar personages waren echter altijd ‘van deze tijd’, zelfstandig, niet-religieus, individualistisch, ondernemend en strijdbaar.
Veel prijzen vielen Beckman ten deel, waaronder twee maal een Zilveren Griffel en in 1974 de Gouden Griffel voor Kruistocht in spijkerbroek. In 1984 werd zij bekroond met de Huib de Ruyterprijs van de Vereniging van Docenten in Geschiedenis en Staatsinrichting in Nederland en in 2003 kreeg zij voor haar laatste boek, Gekaapt, de (eerste) Bontekoeprijs voor het beste historische jeugdboek, een prijs die vanaf 2004 de Thea Beckmanprijs heet. In 1999 werd Thea Beckman voor haar hele oeuvre geridderd in de Orde van de Nederlandse Leeuw.
De tachtigste verjaardag van Thea Beckman werd in 2003 uitgebreid gevierd in het Utrechtse Spoorwegmuseum. Er waren honderden kinderen en de dresscode was spijkerbroek. Niet alleen werd bij die gelegenheid haar laatste boek gepresenteerd, ook werd de verfilming van Kruistocht in spijkerbroek aangekondigd. Toen zij in mei 2004 overleed, was de film nog niet voltooid, maar was het scenario wel uitvoerig met haar doorgesproken.
Waardering
Thea Beckman, een van Nederlands grootste kinderboekenschrijfsters, verkocht tijdens haar leven 1,75 miljoen boeken en werd in vele talen (minstens twaalf) vertaald. Onder de jeugdige lezers kreeg zij altijd veel waardering, maar de literaire kritiek bleef altijd terughoudend in haar waardering. Die was niet erg gecharmeerd van haar ‘slechte’ stijl, clichématig taalgebruik en ‘bordkartonnen karakters’. Om die reden kreeg zij waarschijnlijk nooit de Staatsprijs voor kinder- en jeugdliteratuur, terwijl zij wel diverse keren prijzen van de Nederlandse Kinderjury ontving.
Ook na haar dood bleef de belangstelling voor de boeken van Beckman groot. Een aantal thema’s keert bij haar steeds terug en boeit blijkbaar nog altijd: de positie van gewone mensen, de strijd van meisjes en vrouwen voor gelijke behandeling, kinderen die voor zichzelf op moeten komen en de invloed die avonturen op de mens hebben.
Kruistocht in spijkerbroek is Beckmans meest succesvolle boek (88ste druk in 2012). Rad van fortuin staat anno 2012 op 40 drukken en Val van de Vredeborch op 34. Van de jarenlange kritiek op haar boeken heeft Thea Beckman zich altijd weinig aangetrokken, net als de kinderen die haar boeken blijven lezen. ‘Ik schrijf’, zei ze ooit, ‘wat ik zelf graag had willen lezen toen ik twaalf was’.
Archivalia
Gemeentearchief Rotterdam: gezinskaarten.
Publicaties
Voor een overzicht van het werk van Thea Beckman, zie het KB-dossier Beckman.
Literatuur
- Ria Boswerger, Thea Beckman (Den Haag 1980) [schrijversdossier, met bibliografie].
- Harry Bekkering e.a. red., De hele Bibelebontse berg. De geschiedenis van het kinderboek in Nederland en Vlaanderen van de middeleeuwen tot heden (Amsterdam 1990).
- S. van Amelsfort en A. de Graaf, ‘Ik kan nooit doen wat iedereen doet’, Vooys 15 (1997) nr. 4, 44-49.
- Judith Eiselin, ‘En als we Groenland ontdooien? Thea Beckman en haar heldinnen’, NRC Handelsblad, 16-2-2001.
- Anka van Voorthuijsen, ‘Thea Beckman schreef (waarschijnlijk) haar laatste boek. Een pittig wijffie van bijna 80’, Amersfoortse Courant, 21-6-2003.
- Noor Hellmann, ‘Grande dame van het historisch jeugdboek, Thea Beckman (1923-2004)’, NRC Handelsblad, 6-5-2004.
- Edwin Kreulen, ‘Tegenwoordig zien ze overal tasjesdieven, Thea Beckman (1923-2004)’, Trouw, 6-5-2004.
- Herien Wensink, ‘Eigenwijs en altijd eerlijk’, Elsevier, 15-5-2004.
Illustratie
Portret, door onbekende fotograaf, ca. 1970 (Literatuurmuseum, Den Haag).
Auteur: Pauline Micheels
Biografienummer in 1001 Vrouwen: 973
laatst gewijzigd: 26/12/2017
De datum onder dit biografisch lemma geeft aan wanneer er voor het laatst aanvullingen en/of correcties in het stuk zijn doorgevoerd. Met ingang van 2023 is het project afgesloten.