Pieters, Sientje (1930-2015)

 
English | Nederlands

© DVN, een project van Huygens ING en OGC (UU). Bronvermelding: Arno van der Valk, Pieters, Sientje, in: Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland. URL: https://resources.huygens.knaw.nl/vrouwenlexicon/lemmata/data/PietersSientje [23/12/2015] 

PIETERS, Sientje, vooral bekend als Jos van Manen Pieters (geb. Zaandam 21-3-1930 – gest. Ede 1-2-2015), schrijfster van streekromans. Dochter van Albertus Pieters (1897-1987), directeur gas- en waterleidingbedrijf, en Sientje Hoorn (1897-1989). Sientje Pieters trouwde op 9-6-1953 in Ede met Hendrikus van Manen (geb. 1928), NCRV-medewerker. Uit dit huwelijk, dat in 1973 werd ontbonden, werden 1 dochter en 1 zoon geboren.

Sientje Pieters werd geboren in Zaandam. Op jonge leeftijd verhuisde ze naar Ede waar haar vader boekhouder en later directeur van het gas- en waterleidingbedrijf was. Sientje had een oudere zus en twee jongere broers. Ze ging naar de School met de Bijbel en erna naar de christelijke mulo. Op haar dertiende veranderde ze haar voornaam in Josien, en dat werd als snel Jos. Sindsdien ging ze als Jos Pieters door het leven. Jos begon te schrijven toen ze veertien jaar was, maar hield dat aanvankelijk geheim. In 1948 debuteerde ze in het christelijk cultureel maandblad Op den uitkijk met het gedicht ‘Terug naar Golgotha’. Vier jaar lang publiceerde ze veelal christelijke verzen in verschillende bladen – in 1957 werden ze gebundeld onder de titel Hart in het zoeklicht.

Populariteit

Vanaf 1949 werkte Jos Pieters voor de Nederlandse Christelijke Radio-Vereniging (NCRV): eerst tot 1951 in Wageningen als medewerkster op de afdeling boekhouden, daarna in Ede als administratief en creatief medewerkster bij de afdeling Organisatie en Propaganda. Vanwege haar huwelijk – met omroepmedewerker Hendrikus van Manen – werd ze in 1953 ontslagen. Ze kregen twee kinderen: Nelleke (1954) en Bert (1957). In 1955 publiceerde Jos van Manen-Pieters bij uitgeverij Kok haar eerste roman: En de tuinfluiter zingt­. Ze had er drie jaar aan gewerkt. Ook schreef ze voor de NCRV-gids een feuilleton, al had ze moeite met de tijdsdruk en de lange looptijd. Omdat de NCRV banden had met Bosch & Keuning, verscheen het feuilleton in 1963 in boekvorm bij deze uitgeverij, onder de titel Rosemarie. Later zou Jos van Manen-Pieters dit naïef noemen, want ze had niet uitgezocht welke van de twee uitgeverijen het hoogste honorarium bood.

Jos van Manen-Pieters had een enorme productie en was al gauw ongekend populair onder christenen, maar ook buiten die kring. Meestal deed ze een jaar over een roman en nam dan een half jaar pauze. Per dag schreef ze niet meer dan één pagina. Haar boeken vulden veel planken in de openbare bibliotheken en ze was jarenlang de meest uitgeleende auteur bij Nederlandse bibliotheken. Haar Tuinfluiter-trilogie was zo populair dat velen eerder aan haar boeken dachten dan aan de zangvogel. Van deze trilogie werden zeshonderdduizend exemplaren verkocht.

De boeken van Jos van Manen-Pieters werden bijna uitsluitend door vrouwen gelezen: naar eigen zeggen omdat mannen niet praten over gevoelens en vrouwen dat juist willen. Ze was van mening dat die tegenstelling ook haar eigen echtscheiding (1973) verklaarde. Hierna verwijderde ze het streepje tussen Van Manen en Pieters uit haar naam. Ze verhuisde naar een huis aan de Emmalaan (nr. 6), dat ze Sans Rancune doopte. Haar laatste werk, Ogen van de overzij, verscheen in 1995. Op 65-jarige leeftijd stopte Van Manen Pieters met schrijven: dertig romans in veertig jaar vond ze genoeg – in haar ogen gingen schrijvers vaak te lang door. Op een steenworp afstand van Sans Rancune betrok ze in 2003 een luxe appartement aan de Oude Bennekomseweg, pal naast station Ede-Wageningen. Jos van Manen Pieters overleed op 1 februari 2015 in Ede, waar ze ook werd begraven.

Erkenning

In totaal verkocht Jos van Manen Pieters minstens vijf miljoen boeken, in vertaling ook in Engeland en Duitsland. Ze beschreef vooral problemen uit het dagelijks leven: chronische ziekte, alcoholverslaving, adoptie, zelfmoord en incest. De boodschap van haar oeuvre is dat het mensenbestaan, hoe complex en teleurstellend ook, door aandacht en liefde leefbaar blijft. Haar boeken worden gerekend tot de streek- of familieromans, maar zelf heeft ze altijd afstand genomen van die typering. Streekromans spelen zich af in het verleden, zo vond ze, en dat deden haar boeken niet. Ze typeerde haar boeken liever met de term psychologische roman.

Jos van Manen Pieters was een christelijke schrijfster. Sinds de oprichting in 1970 was ze lid van Schrijverscontact, de vereniging voor auteurs met een christelijke levensvisie. Ze was actief als bestuurslid en tot vlak voor haar dood ook vaak gastvrouw. In haar werk maakte Van Manen Pieters een geloofsontwikkeling door. Aanvankelijk lieten haar boeken het godsbeeld uit haar jeugd zien, waarbij Gods wil bepalend was; later liet ze geloofsvragen meer open – de enige zekerheid was dat God het goede met de mens voor had. Haar boeken werden door literatuurcritici nooit serieus genomen, maar van dit gebrek aan erkenning trok ze zich weinig aan. Ze vond het hooguit onsportief. Zelf hoefde ze niet zo nodig tot de literatuur gerekend te worden – de omvang van haar lezerspubliek was voldoende erkenning. Vanwege haar verdiensten als schrijfster werd Van Manen Pieters in 1980 Ridder in de Orde van Oranje Nassau.

Archivalia

Historisch Documentatiecentrum voor het Nederlands Protestantisme, Amsterdam: collectienummer 672, archief van Jos van Manen Pieters.

Publicaties

Er bestaat, voor zover bekend, geen overzicht van het oeuvre van Jos van Manen Pieters. Enkele titels:

  • En de tuinfluiter zingt (Kampen 1955) [debuut Tuinfluiter trilogie].
  • Hart in het zoeklicht (Kampen 1957) [dichtbundel].
  • Een nest vol tuinfluiters (Kampen 1961).
  • Als de tuinfluiter zwijgt (Kampen 1964).
  • Rosemarie (Wageningen 1963) [Rosemarie trilogie].
  • Dat lieve, gevaarlijke leven (Wageningen 1966) [Rosemarie trilogie].
  • Tot overmaat van geluk (Wageningen 1970) [Rosemarie trilogie].
  • Ogen van de overzij (Kampen 1995) [laatste boek].

Literatuur

  • Eva Hoornik, ‘De gelukkige wereld van Jos van Manen Pieters’, Algemeen Dagblad, 16-6-1973.
  • Fred Lammers, ‘Om gewoon stukje menselijk bestaan zet ik een kadertje’, Trouw, 20-10-1980.
  • H.H.J. van As, ‘Bijna half miljoen “Tuinfluiters” zingen nog overal in ons land. Jos van Manen Pieters een kwart eeuw schrijfster’, Reformatorisch dagblad, 11-11-1980.
  • Gerry Wolters, ‘Een boek hoeft niet goed af te lopen, maar je moet altijd een deur open laten’, Centraal Weekblad, 7-9-1983.
  • Pieter van de Vliet, ‘Van Manen: “Ik heb het gevoel dat ik nu alle draden heb afgehecht”‘, Het Vrije Volk, 25-3-1989.
  • Leo Lotterman, ‘Ik wil mensen op de been houden’, NRC Handelsblad, 22-7-1989.
  • Frans Willem de Zoete, ‘Warmte & aandacht’, HN-Magazine/Hervormd Nederland, 17-3-1990.
  • Coen Peppelenbos, ‘“Ik houd helemaal niet van trilogieën!”. Jos van Manen Pieters over 40 jaar Tuinfluitertrilogie’, Tzum (2004) nr. 25, 2-6.
  • Tonny Meijerman, ‘“Mensenbestaan blijft alleen door liefde leefbaar". Jos van Manen-Pieters uit Ede schreef dertig romans’, Gelderlander, 28 februari 2009.
  • Rob Gollin, ‘Jos van Manen Pieters 1930-2015)’, de Volkskrant, 3-2-2015.

Illustratie

Jos van Manen Pieters bij de presentatie van haar 25ste boek op 25 januari 1989, door Cor Out (ANP Photo).

Auteur: Arno van der Valk

laatst gewijzigd: 23/12/2015

De datum onder dit biografisch lemma geeft aan wanneer er voor het laatst aanvullingen en/of correcties in het stuk zijn doorgevoerd. Met ingang van 2023 is het project afgesloten.