© DVN, een project van Huygens ING en OGC (UU). Bronvermelding: Anna de Haas, Sluys, Maria van der, in: Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland. URL: https://resources.huygens.knaw.nl/vrouwenlexicon/lemmata/data/Sluys [13/01/2014]
SLUYS, Maria van der (ged. Amsterdam 25-1-1730 – gest. Amsterdam 6-2-1809), toneelspeelster en danseres. Dochter van Jan van der Sluys (1700-1764), dansmeester, en Hendrina Duim (ca. 1707-1730), toneelspeelster. Maria van der Sluys trouwde in 1755 (otr. 18-4-1755) in Amsterdam met Nicolaas Evers (1735-1779), toneelspeler. Het huwelijk bleef kinderloos.
Maria van der Sluys werd geboren als jongste van drie: ze had een zusje Alida (1726) en een broertje Lambertus (1727). Haar moeder heeft ze nooit gekend: Hendrina Duim was kort na Maria’s geboorte overleden. Nog geen twee maanden later hertrouwde haar vader met Maria Voster, die tussen 1731 en 1740 zeven kinderen ter wereld bracht, van wie er vijf jong stierven. Zo had Maria één halfbroer en één halfzus.
Naar het zich laat aanzien had Maria van der Sluys geen makkelijke jeugd. Het huwelijk van haar vader en stiefmoeder moet uiterlijk rond 1740 ontaard zijn in scheldpartijen en geweldpleging, wellicht mede veroorzaakt door beider drankmisbruik. Maria’s vader werd ‘kwaadaardig van naturel’ genoemd en beschuldigd van incest met Maria (Dudok van Heel, 113). Het echtpaar ondernam stappen voor een scheiding, die echter uitliepen op een drama. In 1742 zette vader Van der Sluys zijn tweede vrouw het huis uit vanwege overspel met Charles de Fesch, de muziekleraar van de kinderen. Later datzelfde jaar werd Van der Sluys gearresteerd op beschuldiging van betrokkenheid bij een moord die op ingewikkelde wijze samenhing met de scheidingskwestie. Maria, haar zus en haar broer kwamen in november 1742 onder tijdelijk voogdijschap van hun oom, Rieuwert Schmidt, de man van hun moeders zuster Maria Duim. Hun vader, veroordeeld tot eeuwige verbanning uit Amsterdam, vertrok naar Rotterdam en bouwde daar een nieuwe carrière op als privédansmeester. Zijn kinderen Maria, Alida en Lambertus bleven waarschijnlijk in Amsterdam bij het echtpaar Schmidt in huis.
In 1749 debuteerde Maria van der Sluys bij de Amsterdamse Schouwburg. Dansen had zij ongetwijfeld geleerd van haar vader, acteren wellicht van haar tante Maria Duim. Zij begon met een gage van twee gulden per optreden. In 1755 trouwde ze met de toneelspeler Jan Evers, eveneens verbonden aan de Amsterdamse Schouwburg. Acht jaar later, in 1763, kregen ze elk een contract voor vijf jaar, voor 5,25 gulden per optreden.
Eind 1764 overleed vader Van der Sluys in Rotterdam, waar het hem voor de wind moet zijn gegaan. In zijn testament is bijvoorbeeld sprake van meerdere gouden ringen met diamanten. Uit het testament blijkt dat Maria’s zuster Alida en haar broer Lambertus inmiddels in Londen woonden. Onbekend is waarom Maria van der Sluys, zoals haar vaders testament bepaalde, slechts het vruchtgebruik van haar erfdeel kreeg zolang haar man nog leefde. Dergelijke restricties waren er niet voor haar broer en zus.
Nadat de Amsterdamse Schouwburg in 1772 afgebrand was en het toneelleven er stil was komen te liggen, sloten Maria van der Sluys en haar man zich aan bij de acteur Jan Punt, die in Rotterdam een nieuwe schouwburg ging leiden. Daar zijn ze enige jaren gebleven. Nicolaas Evers overleed er op 44-jarige leeftijd en werd op 24 juni 1779 vanaf de Binnenweg ‘onder Cool’ begraven. Onbekend is wanneer Maria van der Sluys teruggekeerd is naar Amsterdam, maar van toneeloptredens daar is na 1779 nergens sprake. Zij overleed er in het Oude Mannen- en Vrouwengasthuis en werd op 10 maart 1809 begraven op het Sint Antonieskerkhof.
Naslagwerken
Coffeng.
Archivalia
- Stadsarchief Amsterdam: DTB, Trouwen 598, p. 351 [Van der Sluys en Evers]. DTB, Begraven 1208, p. 12 [Maria van der Sluys]. Toegang 5061 (Schout en schepenen), inv. nr. 901 (Schepenen minuutregister), 69rv, 156rv [toewijzing kinderen Van der Sluys aan Schmidt].
- Gemeentearchief Rotterdam: DTB, Begraven, inv. nr. 4, d.d. 24-6-1779 [Evers]. Notarieel Archief, inv. nr. 2983 (not. Th. Trescarode), p. 386-395 [testament Jan van der Sluys].
Literatuur
- T.T., Brief van een heer te Rotterdam aan zyn’ vriend te Amsteldam, vervattende een nauwkeurig en echt bericht weegens het engageeren, van de meeste acteurs en actrices der gewezene schouwburg te Amsteldam; voor den tyd van 10 jaaren te Rotterdam (z.p. z.j. [1773]) 6.
- S.A.C. Dudok van Heel, ‘Bij het toneel in de 18e eeuw. De tonelisten families Van der Sluys en Duym’, Jaarboek Amstelodamum 62 (1970) 111-130, aldaar 113.
Auteur: Anna de Haas
laatst gewijzigd: 13/01/2014
De datum onder dit biografisch lemma geeft aan wanneer er voor het laatst aanvullingen en/of correcties in het stuk zijn doorgevoerd. Met ingang van 2023 is het project afgesloten.