© DVN, een project van Huygens ING en OGC (UU). Bronvermelding: Alberts, Trijntje, in: Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland. URL: https://resources.huygens.knaw.nl/vrouwenlexicon/lemmata/data/Soldaats [13/01/2014]
ALBERTS, Trijntje, vooral bekend als Trijntje Soldaats (geb. Ezinge
19-1-1749 – gest. Ezinge 5-8-1814), naaister, stond aan de wieg van het
eerste Nederlandse sprookjesboek. Dochter van Albert Derks (gest. 1759),
kuiper, en Lijsbeth Klaassen (gest. na 1764). Trijntje Alberts trouwde (1) op 23-10-1787 in Groningen met
Johann Andreas Greuling (1758-1793), soldaat; (2) op 29-04-1798 in Den Ham met
Wijbe Wijbrands (1769-1809). Uit huwelijk (1) werden 2 kinderen geboren.
Trijntje Alberts groeide op in Ezinge bij Groningen. Ze was het eerste kind uit het tweede huwelijk van haar vader met Lijsbeth Klaassen. Het gezin – met de kinderen uit het eerste huwelijk van haar vader – woonde in de Torenstraat. In 1787 trouwde Trijntje in de Martinikerk in Groningen met de Duitse soldaat Johann Andreas Greuling (ook wel Andries Cramer of Kremer genoemd). Na de geboorte van hun eerste kind Elizabeth in januari 1788 verhuisde het gezin naar Schlitz in de Duitse deelstaat Hessen. Greuling overleed in 1793, waarna Trijntje terugkeerde naar haar geboortedorp Ezinge. Een paar jaar later hertrouwde zij met de twintig jaar jongere Wijbe Wijbrands. Trijntje ging als naaister in dienst bij weduwnaar Arend Gerrits Arends in Ezinge. Tijdens haar werk vertelde ze zijn twee kinderen verhaaltjes.
Een van de kinderen, Gerrit Arends, schreef de verhaaltjes van Trijntje Alberts op in een schrift en noemde de verzameling: ‘Vertelseltjes door de vrouw van Wybo Wybrands, in de wandeling genaamd Trijntje Soldaats, verteld aan G.A. Arends en K.A. Arends ten huize van hunnen vader A.G. Arends in hunne kinderjaren alwaar die vrouw menigmaal werkzaam was om klederen te herstellen, enz. en opgeschreven door Gerrit Azn. Arends toen ter tijd pl.m. 1800 tot 1804’. Het schrift bleef bewaard en werd in 1928 door Eilina Huizenga-Onnekes bibliofiel uitgegeven als Groninger volksvertellingen. Het boek van Trijntje Soldaats telt zeventien verhaaltjes en is een van de oudste mondeling overgeleverde sprookjesverzamelingen, ontstaan vóór de gebroeders Grimm hun sprookjes optekenden. In de vertellingen van Trijntje Soldaats zijn varianten op bekende sprookjes als Klein Duimpje en Blauwbaard te vinden. Andere zijn minder bekend, zoals het dierensprookje waarin een mus wraak neemt op de boer die zijn vriend de hond gedood heeft: '"Eet mij levend op", zei de mus. De boer at de mus op. Plotseling moest hij vreselijk poepen en hij vroeg zijn vrouw op te letten of de mus er ook uit kwam. De vrouw stond klaar met een bijl. Toen zij de mus zag vroeg ze of ze toe zou slaan. De boer riep: "Ja!", en de vrouw sloeg toe. […] toen sloeg de vrouw de boer een plak van zijn gat af. Toen de mus wegvloog, riep hij: "Nu ben je een stuk uit de brijpot en een plak van je gat kwijt"'.
Trijntje Alberts overleed in 1814 in haar huis aan de Peperweg (Friso, 72), 65 jaar oud. In de Torenstraat in Ezinge hangen twee bronzen gedenkplaten die aan haar herinneren.
Publicaties
‘Vertelseltjes door de vrouw van Wijbe Wijbrands in de wandeling genaamd Trijntje Soldaats’, in: E.J. Huizenga-Onnekes ed., Groninger volksvertellingen (Groningen 1928) [heruitg. in: Het boek van Trijntje Soldaats en Minne Koning. 41 Groninger volksvertellingen, bew. Carola Rombouts en Coos Dieters (Groningen 2003)].
Literatuur
- W. Friso, Trijntje Soldaats en de Torenstraat (Bedum 2001).
- F. Braaksma, ‘Trijntje Soldaats, vertelseltjes uit Groningen’, Leesgoed. Tijdschrift over Kinderboeken 31 (2004) 268.
- H. Bloemhoff red., Handboek Nedersaksische taal- en letterkunde (Assen 2008) 418-419, 422.
Illustratie
Titelpagina van Het boek van Trijntje Soldaats (Koninklijke Bibliotheek, Den Haag).
Redactie
Biografienummer in 1001 Vrouwen: 551
laatst gewijzigd: 13/01/2014
De datum onder dit biografisch lemma geeft aan wanneer er voor het laatst aanvullingen en/of correcties in het stuk zijn doorgevoerd. Met ingang van 2023 is het project afgesloten.