© DVN, een project van Huygens ING en OGC (UU). Bronvermelding: Ingrid van der Vlis, Someren, Catharina van, in: Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland. URL: https://resources.huygens.knaw.nl/vrouwenlexicon/lemmata/data/Someren [13/01/2014]
SOMEREN, Catharina van (geb. Amersfoort? ca. 1500? – gest. Amersfoort? ca. 1580?), stichteres van het Burgerweeshuis te Amersfoort.
Catharina van Someren was een welgestelde inwoonster van Amersfoort. Samen met een aantal andere burgers nam zij in 1550 het initiatief om een ‘Arme Weeskijnderhuijs’ op te richten. Het stadsbestuur stond positief tegenover het voorstel en schonk op 9 maart 1551 een fundatiebrief. De oprichters doneerden geld en kochten daarmee het voormalige Begijnhof aan, op de hoek van de Sint Aagtensingel en de Sint Agathastraat. Enkele maanden later – in 1552 – konden de eerste weeskinderen opgevangen worden. Amersfoort was hiermee een van de eerste steden die een weeshuis hadden; de meeste weeshuizen werden na 1550 gesticht.
Het bestuur van het Amersfoortse weeshuis bestond aanvankelijk uit zes personen: drie weesvaders of ‘curators’ en drie weesmoeders. Catharina van Someren geldt als de eerste regentes van het tehuis, en staat als zodanig op een wandbord vermeld. Zij was niet alleen financierster, maar bleef ook daadwerkelijk betrokken bij het weeshuis. Zo is onder andere bekend dat zij begin jaren 1570 wel eens wol meenam uit Meppel voor de rood-zwarte uniformen van de weeskinderen.
Het Burgerweeshuis verhuisde in 1611 naar het voormalige klooster Mariënhof, waar het tot 1931 gevestigd bleef. Toen kort daarna de laatste wees het huis verliet, beraadden de regenten zich op een nieuwe functie. Het Burgerweeshuis bleef zich inzetten voor hulp aan kinderen, maar vormde zich geleidelijk om tot een geldverlenend fonds en nam geen wezen of halfwezen meer op. De regentenkamer in het Mariënhof bleef eigendom van het Burgerweeshuis, en daar hangt tot op heden nog het portret van Catharina van Someren, geschilderd door Dirk Jacobsz. van Oostzanen.
Archivalia
Archief Eemland, Amersfoort: toegang 0101 (Burgerweeshuis Amersfoort), inv. nr. 1 (Memoribouck houdende aantekeningen inzake de geschiedenis, het bestuur en het beheer van het weeshuis, 1570-1632).
Literatuur
- P.J.J.M. van Wees, Het Burgerweeshuis van Amersfoort (Amersfoort 2002).
- Ingrid van der Vlis m.m.v. Thijs Rinsema, Weeshuizen in Nederland. De wisselende gestalten van een weldadig instituut (Zutphen 2002) 89-98.
Illustratie
Portret door Dirk Jacobsz van Oostzanen, ongedateerd (Burgerweeshuis Amersfoort).
Auteur: Ingrid van der VlisBiografienummer in 1001 Vrouwen: 93
laatst gewijzigd: 13/01/2014
De datum onder dit biografisch lemma geeft aan wanneer er voor het laatst aanvullingen en/of correcties in het stuk zijn doorgevoerd. Met ingang van 2023 is het project afgesloten.