© DVN, een project van Huygens ING en OGC (UU). Bronvermelding: Tessa Ver Loren van Themaat, Voet, Jeannette, in: Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland. URL: https://resources.huygens.knaw.nl/vrouwenlexicon/lemmata/data/Voet [02/04/2018]
VOET, Jeannette (geb. Overveen 20-4-1907 – gest. Houten 1-3-1979), eerste vrouwelijke dierenarts van Nederland. Dochter van Pieter Willem Voet (1864-1915), bollenkweker, en Geertruida Maria Gehrels (1873-1922). Jeannette Voet trouwde op 10-12-1936 in Rotterdam met Lourens Donker (1907-1943), employé van de Nederlandsche Handel-Maatschappij. Dit huwelijk bleef kinderloos.
Jeannette Voet
(Nettie) groeide met haar oudere zus Alida Cornelia op in Overveen. Op de
bloembollenkwekerij van haar ouders raakte ze vertrouwd met paarden en andere
dieren. Haar vader stierf toen ze acht was. Na de lagere school ging Jeannette
naar de mulo en vervolgens naar de hbs in Haarlem. In haar hbs-tijd stierf ook
haar moeder. Ze wilde graag veearts worden en daarom informeerde haar voogd bij
de toenmalige Veeartsenijkundige Hogeschool te Utrecht naar de mogelijkheden,
maar de senaat vond het werk te zwaar voor een vrouw. Bovendien had zich nog
nooit een vrouw aangemeld voor de opleiding. In 1925 ging de veeartsenijschool echter
deel uitmaken van de Utrechtse universiteit en volgden de eerstejaars voortaan
de colleges gezamenlijk met die van medicijnen, biologie en farmacie. Zo kon
Voet in september van datzelfde jaar toch aan de studie veeartsenijkunde
beginnen.
Werk en huwelijk
Jeannette Voet verhuisde naar Utrecht en werd lid van de Utrechtse Vrouwelijke Studenten Vereniging (UVSV). Tijdens haar studie ondervond ze als vrouw weinig moeilijkheden en op 19 december 1930 behaalde zij haar diploma. De redactie van het Tijdschrift voor Diergeneeskunde verwelkomde haar in een bericht als eerste Nederlandse vrouwelijke dierenarts. Twee weken na haar afstuderen begon Jeannette Voet als assistent aan de Kliniek voor Kleine Huisdieren van de Universiteit van Utrecht. Onder begeleiding van professor Arie Klarenbeek nam ze deel aan een onderzoek naar de Ziekte van Weil en publiceerde ze in 1931 haar eerste wetenschappelijke artikel. Op 29 juni 1934 promoveerde Voet op een onderzoek naar vitaminepreparaten voor kuikens. Daarop verbleef ze twee jaar in Parijs, waar ze aan het Instituut Pasteur onder meer onderzoek deed naar de grootte van verschillende virussen.
In deze periode leerde Jeannette Voet tijdens een trektocht te paard door Hongarije Lourens Donker kennen, een employé van de Nederlandsche Handel-Maatschappij. Eind 1936 trouwden ze. Kort daarop reisde het echtpaar naar Calcutta, waar Jeannette Donker-Voet zich onder andere bezighield met dierenbescherming. Vervolgens verhuisde het echtpaar naar Borneo en later naar Java. Tijdens de Japanse bezetting (1942) kon Jeannette Donker-Voet haar internering nog enige tijd uitstellen doordat zij was ingezet als hoofd van een mobiele colonne van het Rode Kruis, maar haar man was meteen in 1942 als krijgsgevangene naar Thailand gebracht om aan de Birmaspoorweg te werken. Dat hij enkele weken na aankomst in Chunkai (1943) was overleden, kreeg Jeanette Donker-Voet pas drie jaar later te horen.
Na de bevrijding werkte Jeannette Donker-Voet als analist in een ziekenhuis op Java en in een herstellingsoord in de bergen van Ceylon. Teruggekeerd in Nederland trad ze in dienst van het Staats Veeartsenijkundig Onderzoeksinstituut, maar ze wilde opnieuw naar Indië. In 1947 werd Donker-Voet voor een periode van drie jaar gouvernementsveearts, eerst in Jakarta en later aan het Veeartsenijkundig Instituut in Bogor. Ze kreeg de opdracht een vaccin te maken tegen pseudovogelpest, een zeer schadelijke ziekte bij kippen. Hiervoor maakte ze studiereizen naar Egypte en Zuid-Afrika, waar een dergelijk vaccin al ontwikkeld was.
In 1950 keerde Jeannette Donker-Voet terug naar Nederland – ze werd wetenschappelijk medewerker aan het Instituut voor Infectieziekten van de Diergeneeskundige Faculteit in Utrecht, afdeling Bacteriologie. In de daarop volgende periode van twintig jaar gaf ze les, deed ze onderzoek en publiceerde ze, voornamelijk over Listeria (bacteriologische infectie) en de Ziekte van Weil. Om verslag te doen van haar wetenschappelijke bevindingen bezocht ze regelmatig internationale symposia. In 1958 kreeg ze een onderzoeksbeurs van de American Association of University Women om onderzoek te doen naar Listeriose. Hiervoor verbleef ze aan de Michigan State University. Op verzoek van de Universiteit Utrecht bezocht ze ook instituten en laboratoria in de Verenigde Staten ten behoeve van de bouwplannen van het nieuwe universiteitscentrum de Uithof.
Jeannette Donker-Voet had een actief sociaal leven. Zo was ze sinds 1931 lid van de Soroptimisten. Ook reed ze jarenlang paard, maakte ze reizen in het buitenland en verzamelde ze exotische planten. Na haar pensioen in 1970 werkte ze nog enige tijd op het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu in Bilthoven. Ter ere van haar veertigjarig jubileum als dierenarts nodigde ze in 1971 alle vrouwelijke dierenartsen in Nederland – circa veertig – uit voor een diner in de Jaarbeurs Utrecht. Op 1 maart 1979 stierf Jeanette Donker-Voet, 71 jaar oud. Bij haar crematie sierde een orchidee uit haar eigen verzameling exotische planten haar kist.
Betekenis
Jeannette Donker-Voet was tot 1956 de enige gepromoveerde vrouwelijke dierenarts in Nederland. Ze had meer dan dertig publicaties op haar naam en dankzij haar onderzoek op het gebied van de Ziekte van Weil werd ze als coauteur opgenomen in het gezaghebbende Mortons medical bibliography. Ze was geen uitgesproken feministe, maar heeft met haar doorzettingsvermogen en wetenschappelijke succes veel betekend voor de acceptatie van vrouwen in de diergeneeskunde. In 2006 werd haar naam verbonden aan het nieuwe gebouw van de faculteit diergeneeskunde in Utrecht, waar vrouwelijke studenten tegenwoordig de meerderheid vormen.
Archivalia
ATRIA, Amsterdam: biomap: 5071.
Publicaties
- [met A. Klarenbeek en H. Veenendaal], ‘Toxicologische proeven bij kippen met acidum arsenicum, chili- en kalisalpeter’, Tijdschrift voor Diergeneeskunde 58 (1931) 1265-1272.
- [met C.M. Dhont, A. Klarenbeek en W.A.P. Schüffner], ‘De leptospiroses bij den hond, en de beteekenis der Leptospira canicola’, Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde 78 (1934) 197-209.
- Een onderzoek naar de waarde van enkele vitamine-D preparaten voor kuikens en tevens naar de mogelijkheid vitamine-D preparaten door middel van kuikens te standaardiseren (Utrecht 1934).
Literatuur
- ‘De eerste Nederlandsche vrouwelijke dierenarts’, Tijdschrift voor Geneeskunde 58 (1931) 2.
- A. van der Schaaf, ‘In memoriam Dr. Jeannette Donker-Voet’, Tijdschrift voor Diergeneeskunde 104 (1979) 445-447.
- M. Offereins, ‘Dr. Jeannette Donker-Voet (1907-1979)’,
NVOX, periodiek van de NVON 19, afl. 6 (1994) 216-217
. - M. Offereins en R. Braidotti, Vrouwenminiaturen. Biografische schetsen uit de exacte vakken (Utrecht 1996) 86-88.
- I. van der Gaag, ‘Dr. Jeannette (Nettie) Donker-Voet eerste vrouwelijke dierenarts in Nederland’, Tijdschrift voor Diergeneeskunde 125 (2000) 8-10.
- I. van der Gaag, ‘Dr. Jeannette Donker-Voet, de eerste vrouwelijke dierenarts in Nederland’, Geschiedenis der Geneeskunde 5 (2003) 281-293.
Illustratie
Jeannette Voet, door onbekende fotograaf, 1930 (Universiteitsmuseum Utrecht, inv.nr. umu-13385).
Auteur: Tessa Ver Loren van Themaat
laatst gewijzigd: 02/04/2018
De datum onder dit biografisch lemma geeft aan wanneer er voor het laatst aanvullingen en/of correcties in het stuk zijn doorgevoerd. Met ingang van 2023 is het project afgesloten.