© DVN, een project van Huygens ING en OGC (UU). Bronvermelding: Astrid de Beer, Graff, Johanna Helena, in: Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland. URL: https://resources.huygens.knaw.nl/vrouwenlexicon/lemmata/data/graff [03/11/2022]
GRAFF, Johanna Helena, vooral bekend als Johanna Helena Herolt (geb. Frankfurt 5-1-1668 – gest. Paramaribo 9-10-1730), bloemen- en insectenschilderes. Dochter van Johann Andreas Graff (1637-1701), schilder, tekenaar en graveur en Maria Sibylla Merian (1647-1717), insecten- en bloemenschilderes en natuuronderzoekster. Johanna Graff trouwde in 1692 in Wiewerd (otr. in Amsterdam, 28-6-1692) met Jacob Hendrik Herolt (1660-1715), koopman. Uit dit huwelijk werden waarschijnlijk 1 of 2 kinderen geboren.
Johanna Helena Graff werd in Frankfurt geboren als eerste kind van het kunstenaarsechtpaar Maria Sibylla Merian en Johann Andreas Graff. In 1670 verhuisde het gezin naar Neurenberg, de geboorteplaats van de vader, waar in 1678 een zusje (Dorothea Maria) werd geboren. Aangenomen wordt dat Johanna van haar moeder leerde tekenen en schilderen. In 1681 keerden Maria Merian en haar twee dochters terug naar Frankfurt om in te trekken bij Merians moeder, wier echtgenoot Marrel net was overleden. Graff voegde zich later bij zijn gezin. In 1685 vertrokken Johanna Helena en Dorothea Maria met hun moeder en grootmoeder naar de labadistengemeenschap Waltha State bij het Friese Wieuwerd. Graff ging niet mee. Nadat zijn pogingen tot verzoening waren mislukt, keerde hij terug naar Neurenberg. Waarschijnlijk heeft Johanna haar vader nooit meer gezien.
In 1691 verhuisden moeder en dochters naar Amsterdam. Johanna Graff was toen 22 jaar oud. Een jaar later trouwde zij met Jacob Hendrik Herolt, een voormalige labadist die handel dreef op Suriname. Vanaf die tijd begon Johanna haar eigen bloemenschilderijen te verkopen. Evenals haar moeder kreeg ze opdrachten om botanische aquarellen te maken in de tuin van Agnes Block. Ook werd zij ingehuurd als een van de schilders die met waterverf de exotische en zeldzame planten in de Amsterdamse Hortus tekenden. Vanaf 1711 woonde Johanna Helena Herolt, zoals zij zich na haar huwelijk noemde, in Suriname. Daar verzamelde zij – waarschijnlijk in opdracht van haar moeder – reptielen, vissen en insecten die ze aan verzamelaars in Europa verkocht. Ook bestudeerde en schilderde zij insecten en planten. Toen haar moeder in 1714 (gedeeltelijk) verlamd raakte als gevolg van een beroerte, keerde ze voor korte tijd terug naar Amsterdam, waar zij onder haar moeders naam verder geschilderd zou hebben. Een aantal afbeeldingen van Johanna Herolt schijnt zonder naamsvermelding opgenomen te zijn in postume publicaties van haar beroemde moeder. Enkele werken – zoals een blad met drie muizen en afbeeldingen van verschillende bloemen, takken en insecten – dragen het signatuur van zowel moeder als dochter (Segal in Wettengl, 81).
Johanna Helena Herolt stierf in 1730 in Paramaribo, vijftien jaar na haar echtgenoot. Ze wordt beschouwd als een van de belangrijkste navolgers van Maria Sibylla Merian. Als een zeer kundig schilderes van planten en deed ze nauwelijks onder voor haar moeder.
Naslagwerken
Petteys.
Werk
- De Universiteitsbibliotheek van Amsterdam heeft enkele botanische prenten uit 1699 van Johanna Helena Herolt in haar bezit (waterverf op perkament: Hippia frutescens L. inventarisnr: VI G 5 pl.28. Euryops pectinatus L. inventarisnr: VI G pl.17).
- Een reeks van 49 gesigneerde werken op perkament bevindt zich in het Herzog-Anton-Ulrich Museum te Braunschweig. Ook het British Museum heeft werk van Johanna Helena Herolt.
Literatuur
- J.Stuldreher-Nienhuis, Verborgen paradijzen. Het leven en de werken van Maria Sibylla Merian, 1647-1717 ( Arnhem 1944).
- Natalie Zemon Davis, Women on the margins: three seventeenth century Lives (Cambridge 1995) 140-202.
- Kurt Wettengl red., Maria Sibylla Merian, 1647-1717. Kunstenares en natuuronderzoekster. Tentoonstellingscatalogus Historisches MuseumFrankfurt am Main en Teylers Museum Haarlem (Haarlem 1998) [ook verschenen in het Duits, in 1997].
- Ella Reitsma, ‘Maria Sibylla Merian (1647-1717). Op insectenjacht in de tropen’, Vrij Nederland (14 maart 1998) 60-63.
- Die ältere Tochter [over haar sterfjaar. Geraadpleegd 2-2-2022].
Illustratie
Euryops pectinatus L., door Johanna Helena Graff, 1699 (Universiteit van Amsterdam; Bijzondere Collecties).
Auteur: Astrid de Beer
Biografienummer in 1001 Vrouwen: 408
laatst gewijzigd: 03/11/2022
De datum onder dit biografisch lemma geeft aan wanneer er voor het laatst aanvullingen en/of correcties in het stuk zijn doorgevoerd. Met ingang van 2023 is het project afgesloten.