© DVN, een project van Huygens ING en OGC (UU). Bronvermelding: Saskia Zwiers, Holt, Sophia, in: Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland. URL: https://resources.huygens.knaw.nl/vrouwenlexicon/lemmata/data/holts [11/12/2022]
HOLT, Sophia (ged. Zwolle 24-6-1658 – begr. Zwolle 17-9-1734), amateurschilderes. Dochter van Johan Holt (1609-1682), stadssecretaris van Zwolle, en Vreda Crans (gest. 1691). Sophia Holt trouwde op 22-12-1689 te Zwolle met Mattheüs Noppen (1648-1733), predikant. Dit huwelijk bleef kinderloos.
Sophia Holt werd geboren als tiende van de elf kinderen van de Zwolse stadssecretaris Johan Holt. Met haar (achter)nichten Aleida Greve, Anna Cornelia Holt en Cornelia van Marle ontving Sophia vier jaar lang schilderles van de Dordtse schilder Wilhelmus Beurs (geb. 1656). Beurs schreef een instructieboek voor schilders en kunstliefhebbers onder de titel De groote waereld in ’t kleen geschildert… (Amsterdam 1692), dat hij aan hen opdroeg. ‘Met aanwas van lust en ongemene voortgang voortgezet’: zo beschrijft Beurs de houding van de vier aan elkaar verwante jonge vrouwen die in Zwolle zijn leerlingengroepje vormden. Hij noemt de vier jongedames zijn ‘zeer geachte en geliefde leerlingen, mijn vermaak en kroone’.
In 1686 schilderden de dilettantes alle vier een werk van ongeveer 115 bij 100 centimeter, een voor amateurs opmerkelijk groot formaat. Het enige bewaard gebleven werk van de in 1686 al 28-jarige Sophia Holt is een portret van een zeer kuise Cleopatra die zich heeft laten bijten door een adder in een poging aan haar Romeinse gevangenschap te ontsnappen. Met veel fantasie heeft Holt de kleding en de antieke gebouwen verzonnen waarin de zelfmoord wordt gepleegd. Aan de stofuitdrukking van de kleding heeft zij erg veel aandacht besteed. Dat een vrouw zich waagde aan een historiestuk kwam in deze tijd maar zelden voor.
Sophia Holt trouwde op haar 31ste met de Zwolse predikant Mattheüs Noppen. Zij stierf een jaar na haar man en werd, 76 jaar oud, in de Grote Kerk begraven.
Naslagwerken
Elck zijn waerom; Vrouwen en kunst in de republiek; Zwols Biografisch Woordenboek.
Archivalia
Collectie Overijssel, locatie Zwolle: DTB-boeken Zwolle, toegang 0709, inv.nr. 699, p. 259; toeg. 0709, inv.nr. 726; toeg. 0709, inv.nr. 740, p. 429.
Werken
De zelfmoord van Cleopatra, 1686 (Vrouwenhuis, Zwolle).
Literatuur
- Wilhelmus Beurs, De groote waereld in ’t kleen geschildert, of schilderagtig tafereel van ’s weerelds schilderyen, kortelijk vervat in ses boeken. Verklarende de hooftverwen, haare verscheide mengelingen in oly, en der zelver gebruik[…] (Amsterdam 1692).
- S.J. Gudlaugsson, Gerard ter Borch II (Den Haag 1960) 293.
- J. Verbeek, ‘De beeldende kunst in Overijssel’, in: B.H. Slicher van Bath e.a. red., Geschiedenis van Overijssel (Deventer 1970) 338.
- Jan ten Hove, Het Vrouwenhuis te Zwolle (Zwolle 1994).
- Lamberthe de Jong, ‘“Mijn vermaak en kroone”. Schilderessen in het Vrouwenhuis in Zwolle’, in: E. Kloek, C. Peters Sengers en E. Thobé red., Vrouwen en kunst in de republiek (Hilversum 1998) 55-65.
- E.A. Honig, ‘The Gentle Art of Being “Artistic.” Dutch Women’s Creative Practices in the 17th Century,’ Women’s Art Journal 2 (2001/2002) 31-39.
![Wilhelmus Beurs, De groote waereld in ’t kleen geschildert, of schilderagtig tafereel van ’s weerelds schilderyen, kortelijk vervat in ses boeken. Verklarende de hooftverwen, haare verscheide mengelingen in oly, en der zelver gebruik[…] (Amsterdam 1692).](https://objects.library.uu.nl/reader/index.php?obj=1874-188397&lan=en#page//16/65/87/166587439876042104298713804414337746367.jpg/mode/1up){kind=link}
Illustratie
De zelfmoord van Cleopatra, 1686 (Vrouwenhuis, Zwolle). Uit: Ten Hove, Het Vrouwenhuis.
Auteur: Saskia Zwiers
Biografienummer in 1001 Vrouwen: 377
laatst gewijzigd: 11/12/2022
De datum onder dit biografisch lemma geeft aan wanneer er voor het laatst aanvullingen en/of correcties in het stuk zijn doorgevoerd. Met ingang van 2023 is het project afgesloten.