© DVN, een project van Huygens ING en OGC (UU). Bronvermelding: Rens Oving, Salomons, Eleonora Hermina Catharina, in: Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland. URL: https://resources.huygens.knaw.nl/vrouwenlexicon/lemmata/data/salomons [13/01/2014]
SALOMONS, Eleonora Hermina Catharina (geb. Voorburg
5-8-1945 – gest. Amsterdam 16-1-2010), politica en ombudsman gemeente
Amsterdam. Dochter van Mozes David Heiman Andries Salomons (1912-1999), slager,
en Hermanna Johanna van Bosheide (1909-2000). Eleonora Salomons bleef ongehuwd.
Eleonora (Nora) Salomons groeide op in een gemengd joods-gereformeerd gezin in Den Haag, waar haar vader slager was. Ze doorliep het gymnasium en werd nog voor haar achttiende lid van de Socialistische Jeugd. In 1963 ging ze rechten studeren in Amsterdam. Onder de indruk van de slechte woonomstandigheden besloot ze de politiek in te gaan. In 1963 werd zij actief lid van de Partij van de Arbeid (PvdA), waarbinnen zij sympathiseerde met de Nieuw Links-factie. Al snel werd zij bestuurslid van de afdeling Amsterdam-Zuid. Ook werkte ze tijdens haar studie bij de Rutgers Stichting (consultatiebureau voor anticonceptie) en bij het universiteitsblad Folia Civitatis.
In 1972 werd Salomons, net 28 jaar oud, lid van de Tweede Kamer. Ze hield zich bezig met het midden- en kleinbedrijf, justitie en met name volkshuisvesting. Een van haar belangrijkste wapenfeiten was de totstandkoming van de Leegstandswet, waarvan zij een van de initiatiefnemers was. Nora Salomons stond al snel bekend om haar dwarsheid en uitgesproken mening, waarmee ze zich niet altijd even populair maakte. Zo was zij in 1973 tegen de vorming van het kabinet-Den Uyl en stemde ze in 1980 als een van de weinigen binnen de PvdA voor een boycot van de Olympische Spelen in Moskou. Binnen de fractie was men haar daarom liever kwijt dan rijk. Uiteindelijk belandde ze in 1986 op een onverkiesbare plek op de kandidatenlijst en kwam ze na de verkiezingen niet terug als kamerlid.
Op 1 januari 1987 werd Salomons aangesteld als Gemeentelijk Ombudsman in Amsterdam. In deze rol spande ze zich in voor burgers met klachten. Ze bleef de titel ombudsman – oorspronkelijk een Zweeds woord voor vertegenwoordiger – voeren om dit ambt ‘sekseloos’ te houden. Zij begon met enkel een bureau en een secretaresse maar onder haar leiding groeide de functie uit tot een belangrijke afdeling, die bij haar afscheid in 2005 twintig medewerkers telde. Hoewel zij geen formele machtsmiddelen had, wist Salomons met haar vasthoudendheid en vechtlust van de ombudsman een krachtig instituut te maken.
Nora Salomons had een uitgesproken hekel aan bureaucratie en het klakkeloos volgen van regels. Zij vond dat de overheid de plicht had dicht bij de burgers te staan en met hen mee te denken. Om zo bereikbaar mogelijk te zijn stelde zij daarom voor de ombudsman een inloopspreekuur in, waar mensen met klachten persoonlijk hun verhaal konden doen. Salomons was dan ook uitermate kritisch over het functioneren van de Amsterdamse stadsdelen, die volgens haar vooral meer bureaucratie en afstand tot de burger met zich meebrachten. Het meest had zij te stellen met de Sociale Dienst, waar het volgens haar een ‘organisatorisch zootje’ was.
In 2005 nam Nora Salomons, na achttien jaar, afscheid als ombudsman. Naast haar werk als ombudsman was zij als commissaris en bestuurslid onder andere betrokken bij de VARA, de Wereldomroep en het Prins Bernhardfonds en was zij lid van de Raad voor de Journalistiek. Ze werd in 1985 benoemd tot Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw. Op 16 januari 2010 stierf Nora Salomons in Amsterdam. Haar postume reputatie is vooral die van onvermoeibare dwarsligger en doorzetter.
Naslagwerken
PDC.
Publicaties
- ‘De akties rond de leegstand(s)wet en het parlement’, Rechtshulp 5 (1981) 3-7.
- Gemeentelijke ombudsman Amsterdam. Maart 1987-1989 (Amsterdam 1989).
- Gemeentelijke ombudsman Amsterdam. Maart 1989-mei 1990 (Amsterdam 1990).
- Gemeentelijke ombudsman Amsterdam. Mei 1990-mei 1992 (Amsterdam 1993).
Literatuur
- Romana Abels, ‘Nu is het vanzelfsprekend dat je kunt klagen’, Trouw, 27-5-2004.
- Wout Smit, ‘Klagende consument slechter af’, Algemeen Dagblad, 27-4-2005.
- Bart van Zoelen, ‘Nora Salomons 1945-2010’, Het Parool, 19-1-2010.
- Ko van Geemert, ‘Amsterdam eerste ombudsman’, Ons Amsterdam 64 (2012) 80-85.
Illustratie
Portretfoto, door Ger Dijkstra, ongedateerd (Nationaal Archief / Spaarnestad Photo).
Auteur: Rens Oving
Biografienummer in 1001 Vrouwen: 999
laatst gewijzigd: 13/01/2014
De datum onder dit biografisch lemma geeft aan wanneer er voor het laatst aanvullingen en/of correcties in het stuk zijn doorgevoerd. Met ingang van 2023 is het project afgesloten.