Registers van de Hollandse grafelijkheid 1299-1345

Graaf Gerard VII van Gulik, scheidsman in een conflict tussen graaf Willem III en hertog Jan III van Brabant, verwerpt de aanspraken van de graaf op stad, land, tol en heerlijkheid van Heusden voor zover gelegen ten noorden van de Oude Maas als zijnde onvoldoende onderbouwd, en wijst die goederen toe aan de hertog als heer en aan graaf Dirk VIII van Kleef als diens leenman.

Over de kwestie-Heusden zie de onder nr. ZH 21 genoemde oorkonden.

De onderstaande tekst is gebaseerd op afschrift B.

Universis presentia visuris vel audituris, Gerardus^b comes Juliacensis^c salutem et noscere veritatem. Noveritis quod cum in causa et in negociis que vertuntur inter illustros viros dominos nostros dilectos Ihoannem^d ducem Brabantie, Lottoringie^e ac Limburgie^f eiusque in hac parte^g consortes et coadiutores ex una parte, necnon Wilhelmum^h Haynnonieⁱ, Hollandie^j et^k Zeelandie^l comitem^m dominumque Frisie ex altera, videlicet super opido de Hoesden et eius pertinentiis in nos tamquam in arbitrum et arbitratorem et amicabilem compositorem fuerit compromissum, et nos huiusmodi in nos recepimus conpromissum eisdem dominis nostris et partibus hinc inde complacendi, nos quoque equa dictorum dominorum nostrorum et partium voluntate dicti compromissi terminoⁿ usque nunc prorogato et adhuc eo pendente et eisdem dominis nostris et partibus hinc inde in dicto negotio per nos ut arbitrum solum de iure diffinire et pronunciare cum instantia petentibus et non^o volentibus, quantumcumque etiam concordiam et amicabilem compositionem desideravimus in negocio eodem; tandem quia^p ex actis et probatis et deductis coram nobis hinc inde in primis per domino nostro comite Haynnonie^q etc. non venimus^r aliud nisi quod nobilis vir quondam Ihoannes^s dominus de Hoesdom^t lapso XXIX annorum spacio vel circiter^u opidum suum de Hoesden et libertates opidi eiusdem quibusdam suis tantummodo^v litteris, in quibus nec dicti domini nostri ducis Brabantie suorumque progenitorum ut dominorum principalium, nec alterius cuiuscumque^w cuius intersit, apparet^x consensus adhibitus^y nec requisitus, donaverit seu supraportaverit simplicis donationis et supraportationis titulo quondam spectabili viro domino Florentio^z comiti^a' Hollandie huiusmodi opidum et libertates, donavit et supraportavit et deinde ea recepit nomine feodi ab eodem. Produxeritque idem dominus noster comes Haynnonie^b' super assertione^c' sua duos testes principales et verius ad verum eundo, unum ex cuius tercia dispositione apparet intentio littere donationis et supraportationis antedicte necnon alios licet paucos numero^d' duodecim vel circa, nichil de vero vel circa scientia sed solum de auditu auditus in suffragium premissorum deponentes; et^e' non appareant vel producantur instrumenta vel alique littere autentice^f' alicuius scientie vel consensus quo ad presentem donationem et supraportationem earumdem^g' donationis et supraportationis tempore vel post dicti domini nostri ducis vel suorum progenitorum vel predecessorum comitisque Clevensis^h', qui est vel pro tempore fuerat, seu alterius cuius intersit. Cuiusqam viceque versa appareant et coram nobis sint deducta et exhibita fide dignorum tam vasallorum plurimorum quam aliorum bonorum testimonia ad eum finem^i' quod castrum de Hoesden, de quo tamen inter partes non est questio, necnon opidum ^j' dominium de Hoesden et eorum pertinencia prout sita sunt ultra Veterem Mosam versus terram de Altena, pertineant principaliter iure dicti^k' dominii ad dictum dominum nostrum ducem, sicut ad suos progenitores ab antiquo, et ad comitem Clevensem^l' iure vassallatus et in feodationis titulo, qui est et eos qui pro tempore fuerint, sive vassalli et immediati domini ducis et suorum progenitorum de bonis eisdem, sicut et impubes^m' nobilis qui nunc est, videlicet Ihoannes^n' quondam filius domini Ihoannis^o' domini de Hoesden et eius nomine ut manburnus Ihoannes^p' de Elshoute, armiger, vassallatus nomine est infeodatus et investitus de bonis antedictis a nobili ^q' viro Theoderico^r' comite Clevensi^s', ad quem usque nunc dicto nomine ut ad inmediatum vassallum dicti dominii^t' et bonorum quieta possessio^u' est obtenta et producta. Item quocienscumque domini de Hoesden qui pro tempore fuerant oppressiones et guaras passi sunt, nunquam tamen domini comitis Hollandie qui est vel pro tempore fuerant prestabant auxilium seu defentionem ^v' aliquam eisdem dominis et dominio de Hoesden^w', licet domini directi ad hoc teneantur suis vassallis tam de iure quam equitate. Item quomodo impossibile sit nec a iure et ratione alienum quod si predictis donationis et supraportationis titulo dictus dominus noster comes Haynnonie^x' querat sibi ius dominii^y' in dictis opido, bonis et dominio de Hoesden, quod ex alia consequentia contraria puta proprietatis et ducati dominii titulo possit et debeat huiusmodi vendicare, maxime cum donans et supportans non habuerit in eisdem bonis directum et verum dominium, sed potius ea dependent a domino duce Brabancie^z', principali talium bonorum domino, et^a'' a comite Clevensi inmediate, sine quorum consensu et apropriatione, cum nec litteris nec alia sufficienter appareant, nullus dominus de Hoesden de iure et mediatus vassallus de dictis bonis aliquam donationem, alienationem vel distractionem eorundem bonorum et dominii ut validus facere valeat^b''; sic quod etiam pro iure nobilium virorum comitis Clevensis qui est et suorum progenitorum qui inmediate^c'' fuerit probatum et ad nos productum, tam per ipsum comitem qui nunc est et sexaginta vel plus testes fidedignos tam nobiles in magna parte quam ministeriales alios, milites et famulos, ipsius comitis Clevensis omnes et singulos vassallos et pares Curie, ut^d'' iuramentis omni eorundem tanquam de certa scientia et de vero quod opidum, terra et dominium de Hoesden ut sita sunt ultra Veterem Mosam versus terram de Altena sint^e'' de pertinencia domini comitis Clevensis qui est et suorum progenitorum qui pro tempore fuerant, ut vassalli domini ducis Brabantie qui est et pro tempore fuerant, de bonis eisdem. Et quod^f'' dictus dux est verus et directus dominus dominorum eorundem, temperaturque inter cetera deductum et probatum quod sepius et frequentius domini de Hoesden^g'' qui pro tempore fuerant cum quibuslibet suis guerris adiuti sunt defensati per dominos comites^h'' Clevenses prout pro tempore fuerant, sicut a suis dominis et sue fidelitatis et vassallatus nomine sicut a dicto et eiusdem subiectionis nomine hii idem domini de Hoesden eisdem comitibus suis^i'' dominis et in eorum guerris prestiterant auxilium, et quod ad hoc competentia servicia iuxta posse sicut ea de dicta. Item quoque quod vacantibus legitime et successive IIII^or vicibus a XII^cim annis citra inmediate predictis opido, terra et dominio de Hoesden infra predictum districtum domini de Hoesden, heredes qui successive fuerant quesierunt, habuerunt et optinuerunt dicta opida, terram, thelonium et dominium iure feodi, in cuius investitura a dominis comitibus Clevensibus prout pro tempore fuerant in primis videlicet dominus Ihoannes^j'' quondam dominus de Hoesden, mortuo domino Theoderico^k'' quondam comite Clevensi a domino Ottone suo antecessore, deinde^l'' mortuo ipso domino Ihoanne^m'' de Hoesden Ihoannes^n'' eius ^o'' filius et successor ab eodem domino Ottone comite, et deinde mortuo eodem domino Ottone idem Ihoannes^p'' a Theoderico^q'' nunc comite Clevensi, et nunc ultimo ^r'' mortuo dicto^s'' Ihoanne^t'' Iohannes^u'' de Helshoute^v'' mamburnio nomine pro impube filio quondam domini Iohannis^w'' domini de Hoesden sepius iam predicti, domino comite Hollandie se nunquam nec eius nomine aliquo altero unquam nisi nunc in aliquo opponente. Verum quia predictis omnibus et singulis sepius et cum^x'' ex acta^y'' diligentia prout iacent et ex actis liquent et clare trahi possunt, ac etiam consideratis in huiusmodi considerandis coram iuris peritis sapientibusque aliis quam pluribus recensitis et eorum sufficienter usi consilio, invenimus intentionem domini nostri comitis Hollandie minime fundatam, sed potius dictorum domini nostri ducis Brabantie^z'' dictique^a''' comitis Clevensis et eorum consortium intencionem fundatam et sufficienter ^b''' probatam, prout eos continget ex adverso. In Dei nomine ius dicendo ex vi compromissi in nos hinc inde facti et suscepti, pronunciamus et diffinimus predictum opidum, terram, theloneum et dominium de Hoesden prout sita sunt ultra Veterem Mosam versus terram de Althena^c''', de quibus est mota questio, ad dictum dominum nostrum ducem Brabantie^d''' ut ad principalem dominum iure dominii directi pertinere et pertinere debere, dum tamen premissis salvis dominus noster dux predictus personaliter et deinde assumptis ^e''' cum duobus fidedignis partibus Curie suis vassallis predicta opidum, terram, theloneum et^f''' dominium de Hoesden per iuramentum suum declarent et asserant ad ipsum dominum ducem tanquam ad principalem dominum iure directi dominii pertinere; quo facto eadem pronuntiatione dicimus ea ad nobilem virum Theodericem^g''' comitem Clevensem, coadiutorem eiusdem domini ducis^h''', iure fidelitatis et vassallatus domini ducis eiusdem necnon consequenter dependere iure vassallatus talis ab eodem comite quo ad filium impubem quondam domini Ihoannis^i''' domini de Hoesden et eius manburnio nomine ad Ihoannem^j''' de Elshoute supradictum.

In cuius pronunciationis et diffinitionis testimonium fecimus sigillo^k''' nostro communiri. Datum Indighen^l''' feria tercia ante beati Michaelis^m''' archangheli anno Domini ^n''' M^o CCC^o decimo nono.