© DVN, een project van Huygens ING en OGC (UU). Bronvermelding: Inge de Wilde, Broese van Groenou, Frederika Wilhelmina, in: Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland. URL: https://resources.huygens.knaw.nl/vrouwenlexicon/lemmata/data/BroeseGroenouMien [15/11/2016]
BROESE van GROENOU, Frederika Wilhelmina (geb. Djokjakarta, Ned.-Indië 1-4-1875 – gest. Den Haag 11-11-1960), feministe, vredesactiviste. Dochter van Wolter Broese van Groenou (1842-1924), militair en fabrieksdirecteur, en Jeannetta Emilia Wieseman (1854-1931). Mien Broese van Groenou trouwde op 12-5-1903 in Den Haag met Jan Richard van Wulfften Palthe (1855-1948), fabrieksdirecteur. Uit dit huwelijk werden 3 zoons geboren.
Mien Broese van Groenou werd geboren als
oudste kind in een gezin van zeven kinderen. Haar vader diende tot 1878 in het
Koninklijk Nederlandsch Indisch Leger (KNIL) en werd daarna directeur van de
suikeronderneming Tandjong Tirto (bij Jogjakarta). Vanaf 1883 woonde Mien met Miel, haar een jaar jongere zusje, in Den Haag om daar naar de lagere school
te gaan. Rond 1890 kwam ook de rest van het gezin uit Indië naar Den Haag –
vader Broese bleef daarvandaan leiding geven aan de suikerfabriek op Java.
Wolter Broese was een progressief liberaal die zich inzette voor het vrouwenkiesrecht
en de wereldvrede. Hij vond het vanzelfsprekend dat ook zijn dochters een
beroep leerden.
In 1891 verbleef Mien op een exclusieve meisjeskostschool te Allenswood in Engeland en in 1892 volgde zij lessen aan de Haagsche Kookschool. Een jaar later haalde ze haar lo-akte. Na aanvankelijke aarzeling stemde haar vader ermee in dat zij in 1898 naar de Amsterdamse Toneelschool ging, waar ze in 1900 eindexamen deed. Zij debuteerde nog datzelfde jaar bij het Rotterdamsch Tooneelgezelschap, waar ze ondermeer speelde in Schillers Maria Stuart. Na twee jaar stapte Wilma (Miens toneelnaam) over naar de Nederlandsche Tooneelvereeniging. Haar toneelcarrière was daarna spoedig ten einde, want op 12 mei 1903 trouwde ze met Jan Richard van Wulfften Palthe, directeur van de N.V. Almelosche Ververij en Chemische Wasserij van de Gebrs. Palthe. Het echtpaar vestigde zich aan de Van Stolkweg in Den Haag. Zij kregen drie zoons: Wolter (1905), Richard (1907) en Joachim Adolf (1908).
Strijd voor kiesrecht en vrede
Aan het Congres van de Wereldbond voor Vrouwenkiesrecht, in 1908 gehouden in het Amsterdamse Concertgebouw, doneerde de familie Broese zeshonderd gulden waarmee de reis- en verblijfkosten van buitenlandse gasten betaald konden worden. Mien en Miel Broese woonden het congres bij en organiseerden tea-party’s om ‘onverschilligen’ voor het vrouwenkiesrecht te winnen. Op het Congres maakte Mien Broese kennis met Aletta Jacobs, het begin van een levenslange vriendschap. Voor Aletta Jacobs was de vriendschap met de Broeses van groot belang: in haar Herinneringen (1924) schrijft ze dat ze zich aan hen ‘meer gehecht gevoelde dan aan menig eigen familielid’ (308).
Na het congres raakte Mien van Wulfften Palthe-Broese van Groenou (kortweg Palthe-Broese) actief betrokken bij de strijd voor het vrouwenkiesrecht. Ze werd lid van de Vereeniging voor Vrouwenkiesrecht (VvVK) en vanaf 1915 organiseerde zij als presidente van het Propaganda Comité van de Haagse afdeling iedere week een kraam op de maandagse markt op de Brouwersgracht (bij de Prinsengracht) om propaganda voor het vrouwenkiesrecht te maken. Datzelfde jaar was ze betrokken bij het Internationaal Vrouwen Vredescongres dat op initiatief van Aletta Jacobs van 28 april tot 1 mei plaatsvond in Den Haag. Mien Palthe-Broese was voorzitster van het Comité voor Huisvesting en regelde logies voor de buitenlandse deelneemsters. Op het Congres ontmoette zij de Hongaarse zusters Rosika en Franciska Schwimmer. Het contact met de Schwimmers hield stand, ook nadat Aletta Jacobs met hen gebrouilleerd raakte. Het vredescongres resulteerde in de oprichting van Women’s International League fot Peace and Freedom (WILPF). Mien Palthe-Broese vergezelde Aletta Jacobs dat jaar op een rondreis langs de regeringen van de oorlogvoerende en neutrale landen om aan te dringen op bemiddeling. Zij bezochten ook Paus Benedictus XV, bij wie Mien informeerde naar zijn opvattingen over het vrouwenkiesrecht – zijn antwoord is niet bekend.
De toneelervaring van Mien Palthe-Broese kwam goed van pas toen ze met twee andere dames op 2 maart 1918 op een propaganda-avond van de Haagse afdeling van de VvVK een politieke revue opvoerde, waarin zij in versvorm de geschiedenis van de Tweede Kamerdebatten over vrouwenkiesrecht parodieerden. Op het Vrouwen Vredescongres (12 tot 17-5-1919) in Zürich sprak zij de plenaire vergadering toe. In 1924 werd ze penningmeester van het hoofdbestuur van de Nederlandse afdeling van de WILPF.
De band tussen Aletta Jacobs en Mien en Richard Palthe werd in de loop der jaren steeds hechter. In 1924 had Mien zitting in het Uitvoerend Comité voor de Huldiging van Aletta Jacobs ter gelegenheid van haar zeventigste verjaardag, en het laatste jaar van haar leven (1928-1929) woonde Aletta Jacobs in bij de Palthes, die vanaf 1920 woonden in het door Miens broer Dolf (1880-1961) gebouwde huis Tubantia aan de Tobias Asserlaan (nr. 5) in Den Haag. Toen Aletta Jacobs op 10 augustus 1929 (in Baarn) overleed, was Mien Palthe-Broese enig erfgenaam en executeur testamentair. Aletta Jacobs werd gecremeerd en haar urn werd geplaatst in het mausoleum van het familielandgoed Groenouwe in Loenen op de Veluwe. Dankzij de inspanningen van Mien Broese werden de urnen van Jacobs en haar in 1905 overleden man C.V. Gerritsen in 1931 verenigd in een urnenmonument op Driehuis Westerveld.
Mien Palthe-Broese overleed op 11 november 1960 aan leukemie, in de ouderdom van 85 jaar. Na haar crematie werd haar urn bijgezet in het mausoleum van de familie Broese op hun landgoed Groenouwe.
Betekenis
De idealiste Mien van Wulfften Palthe-Broese van Groenou, die ook een fervent pleitbezorgster was van Esperanto, heeft zich lang ingezet voor het vrouwenkiesrecht en de vredesbeweging. Zijzelf beschouwde zich slechts als ‘een schilfer cement, die echter ook nodig was om de stenen van het gebouw der vrouwenemancipatie te helpen voegen’ (Nieuwsblad van het Noorden, 5-2-1954).
Naslagwerken
Honig.
Archivalia
- Atria, Amsterdam: archief Frederika Wilhelmina Broese van Groenou (1907-1950) en ‘veteranendoos’(1947).
- Haags Gemeentearchief: Archief van de familie Broese van Groenou en aanverwanten (1658) 1741-2002.
Literatuur
- Inge de Wilde red, ‘Er is nog zooveel te doen op de wereld’. Brieven van Aletta H. Jacobs aan de familie Broese van Groenou ( Zutphen 1992).
- Inge de Wilde, De familie Broese van Groenou. Haagse idealisten (Den Haag 2002) [ook verschenen in een vertaling van Jane Schiff en Suzette de Cockborne: The Broese van Groenou Family. Hague idealists (Den Haag 2002)].
Illustratie
Pastel door Louise Jama-van Raders, ca. 1915 (Atria kennisinstituut voor emancipatie en vrouwengeschiedenis).
Auteur: Inge de Wilde
laatst gewijzigd: 15/11/2016
De datum onder dit biografisch lemma geeft aan wanneer er voor het laatst aanvullingen en/of correcties in het stuk zijn doorgevoerd. Met ingang van 2023 is het project afgesloten.