© DVN, een project van Huygens ING en OGC (UU). Bronvermelding: Elizabeth Kooman, Franken, Veronica, in: Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland. URL: https://resources.huygens.knaw.nl/vrouwenlexicon/lemmata/data/Hazelhoff [15/01/2018]
FRANKEN, Veronica Paula Maria, vooral bekend als Veronica Hazelhoff-Franken (geb. Groenekan 22-2-1947 – gest. Utrecht 1-7-2009), kinderboekenschrijfster. Dochter van Jo Franken (1909-1964), vertegenwoordiger Uitgeverij Het Spectrum en Leny Copier (1911-2000). Veronica Franken trouwde op 2-5-1968 in Maartensdijk met Jan Gerard Hazelhoff (1946), grafisch ontwerper. Uit dit huwelijk, dat op 11-4-1992 eindigde in een scheiding, werd 1 dochter geboren.
Veronica
Paula Maria Franken was het langverwachte enige kind van Jo en Lenie Franken. Vader
Franken verafgoodde zijn dochter en als vertegenwoordiger bij Uitgeverij Het
Spectrum omringde hij haar met boeken. Daarvan genoot Veronica, maar ze was minder
gelukkig met zijn hoge verwachtingen van met name haar tekentalent. ‘Hij zag
alles in me wat ik niet was, en wat er wel was herkende hij niet omdat hij dat
niet zelf bedacht had’, zei ze er later zelf over (Teeseling 1996, 109). Meer
dan van tekenen hield Veronica van schrijven. Als achtjarige won ze een
boekenbon met haar vervolg voor het hoorspel over Gieps en Wieps van de VARA. Bovendien
las Paulus de Boskabouter haar verhaal voor op de radio. Vanaf haar derde bezocht
Veronica De Werkplaats van Kees Boeke in Bilthoven, waar ze ook middelbaar
onderwijs volgde. Creatief schrijven werd er gestimuleerd.
Veronica liep weg van school toen zij zestien was omdat ze was toegelaten tot de Utrechtse Kunstacademie Artibus. Ze volgde er de opleiding Grafisch Ontwerpen. Een jaar later overleed haar vader. In 1968 trouwde ze met Jan Hazelhoff, die ze op de kunstacademie had leren kennen. Ze betrokken de bovenetage van haar ouderlijk huis (Vijverlaan 13 in Groenekan) en in 1970 werd dochter Eva geboren. Veronica Hazelhoff had inmiddels een paar jaar gewerkt: eerst als grafisch ontwerper, later als medewerkster van een kindertehuis van het Leger des Heils. Ze wilde aan een opleiding tot maatschappelijk werkster beginnen toen rond 1971 bij haar een vorm van chronische ontstekingsreuma werd ontdekt. Deze ziekte legde niet alleen haar werkende leven lam, maar verstoorde ook haar verlangen naar een groot gezin. Op advies van artsen liet ze zich op 27-jarige leeftijd steriliseren.
Schrijverscarrière
Al enkele jaren deed Veronica Hazelhoff tevergeefs mee aan de jaarlijkse verhalenwedstrijd van Vrij Nederland, totdat ze deze in 1977 won. Hierna zond Hazelhoff verhalen naar de kinderbijlage van dat tijdschrift, ‘De Blauw Geruite Kiel’, maar redactielid Karel Eykman raadde haar aan te gaan schrijven voor het jeugdblad Taptoe. Dit deed ze vanaf 1980. Via Taptoe-redacteur Paul Arnoldussen kwam ze in contact met uitgeverij Sjaloom, die haar debuut uitgaf: Nou moe! (1981), het eerste van een serie van drie over Maartje, voor lezers rond de tien jaar. Er volgden jaarlijks nieuwe boeken, eerst bij Sjaloom, later bij Querido, en enkele boekjes voor beginnende lezers bij Zwijsen. Daarnaast schreef Hazelhoff hoorspelen, toneel en teksten voor NCRV-schoolradio.
Het grootste deel van Hazelhoffs oeuvre bestaat uit adolescentenliteratuur. Daarin schrijft ze over ‘het gewone gedoe tussen mensen’ (gecit. in Lexicon jeugdliteratuur, 3). Afgunst is een terugkerend thema, net als verliefdheid, de zoektocht van jongeren naar hun identiteit en het ontdekken van seksualiteit. Naar Nebraska (1991) en De bijenkoningin (1992) gaan over homoseksualiteit. Ook de dood komt veelvuldig terug in Hazelhoffs boeken. Opvallend vaak schrijft ze over de relatie tussen vrouwen, bijvoorbeeld die tussen moeder en dochter in Fenna (1986). De vrouwelijke hoofdpersonen in Hazelhoffs oeuvre vallen op door hun zelfstandigheid en eigenzinnigheid.
Ondanks deze zware thema’s gold Hazelhoffs werk als leesbaar en spannend. De schrijfster verzette zich tegen het idee dat jeugdliteratuur een pedagogisch doel zou moeten dienen, en vond zelf haar boeken pas geslaagd als ze in staat waren te beroeren. In het begin van haar schrijverscarrière was haar taalgebruik kort en bondig, maar vanaf Veren (1994) kregen haar boeken meer inhoudelijke diepgang. Volgens Hazelhoff was deze verandering te danken aan een workshop toneelschrijven die ze een jaar eerder had gevolgd. Zelf sprak ze van ‘scheve dialogen’: verborgen achter de alledaagse gespreksonderwerpen van haar personages is iets heel anders aan de orde (Eiselin, 1997).
Het huwelijk van Hazelhoff liep in 1992 uit op een scheiding. Over haar reuma, die het typen erg bemoeilijkte, vertelde ze openhartig in een uitzending van het televisieprogramma Eb en Vloed in 1995: schrijven was een vlucht uit de pijn. In 2006 schreef ze er een boek over: Bezoek van Mister P. Het werd haar laatste werk. In 2009 belandde ze met hartproblemen in het UMC te Utrecht, waar een operatie tot complicaties leidde. Veronica Hazelhoff overleed in haar slaap op 1 juli 2009, nadat ze kort tevoren aan haar dochter Eva had gevraagd: ‘Is het dan nu tijd voor de famous last words?’ (Maliepaard, 2009). Ze werd op 6 juli 2009 begraven op begraafplaats Den en Rust te Bilthoven. Haar leven lang had ze gewoond in haar geboortehuis in Groenekan.
Ontvangst
Veronica Hazelhoff maakte met haar boekdebuut een vliegende start in jeugdliteratuurland: Nou moe! werd bekroond met een Zilveren Griffel (1982) en een Gouden Ezelsoor (1983), de toenmalige prijs voor het bestverkochte debuut. Het derde deel in de Maartjereeks, Auww! (1983), kreeg in 1984 een Gouden Griffel. Recensenten vergeleken de Maartjeboeken met de Madeliefboeken van Guus Kuijer. De ontvangst van haar eerste adolescentenromans was wisselend. Kritiek kwam er op de overladenheid van de verhalen: ze hadden te veel nevenpersonages en -plots. Veren werd in zijn ingetogenheid beter ontvangen en werd in 1995 bekroond met een Zilveren Griffel en de Nienke van Hichtumprijs. Veel lof was er ook voor Bezoek van Mister P, dat in 2007 een Zilveren Griffel won. De verkoopcijfers van Hazelhoffs boeken waren hoog, en Ster! (1987) en De bijenkoningin haalden de top 15 van de Nederlandse Kinderjury. Een deel van haar werk werd vertaald, onder meer in het Duits.
Naslagwerken
Lexicon jeugdliteratuur.
Archivalia
Letterkundig Museum, Den Haag: correspondentie met haar uitgevers en niet nader gecatalogiseerde archivalia.
Publicaties/werken
Voor een volledige bibliografie van Hazelhoffs jeugdboeken, zie Lexicon jeugdliteratuur.
Toneel
- Een schip met rode zeilen (1993), verschenen in Ienne Biemans, Koning, nar en hartenvrouw (Utrecht 1993).
- De sneeuwstorm (z.p. 1997).
Literatuur
- Joke Linders-Nouwens, ‘Geen autoriteit. Een interview met Veronica Hazelhoff’, En nu over jeugdliteratuur 11 (1984) 211-212.
- Casper Markesteijn, Over… Veronica Hazelhoff: Auww!, Fenna, De bijenkoningin, Elmo (Laren 1994).
- Wilma van der Pennen, Lezen over Veronica Hazelhoff (2 druk; Den Haag 1996).
- Ingeborg van Teeseling, ‘De dode vader’, in: Idem, Nooit genoeg: volwassen kinderen over hun vaders (Amsterdam 1996) 105-120.
- Helma
van Lierop-Debrauwer, ‘Author Spotlight: Veronica Hazelhoff’, Bookbird 34 (1996) 44-46
34 (1996) 44-46. - Judith Eiselin, ‘Deed jouw moeder ook zo raar?’, NRC Handelsblad, 26-9-1997.
- Bas Maliepaard, ‘Pijn kreeg een eigen personage. Veronica Hazelhoff (1947-2009)’, Trouw, 13-7-2009.
Illustratie
Veronica Hazelhoff-Franken, door Sjakkelien Vollebregt, 1984 (Nationaal Archief, Den Haag).
Auteur: Elizabeth Kooman
laatst gewijzigd: 15/01/2018
De datum onder dit biografisch lemma geeft aan wanneer er voor het laatst aanvullingen en/of correcties in het stuk zijn doorgevoerd. Met ingang van 2023 is het project afgesloten.