Hers, Anna Gerardina (1885-1968)

© DVN, een project van Huygens ING en OGC (UU). Bronvermelding: Janneke van der Veer, Hers, Anna Gerardina, in: Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland. URL: https://resources.huygens.knaw.nl/vrouwenlexicon/lemmata/data/Hers [22/11/2017] 

HERS, Anna Gerardina, ook bekend onder het pseudoniem Job de Hever (geb. Oud-Beijerland 29-6-1885 – gest. Rotterdam 4-3-1968), schrijfster, maatschappelijk werkster. Dochter van Johannes Floris Philippus Hers (1854-1915), huisarts, en Jacoba Sara van Eeten (1858-1944). Anna Hers bleef ongehuwd.

Anna Hers groeide samen met haar vier jaar oudere broer Floris op in een intellectueel Nederlands-hervormd maar niet kerkelijk gezin in Oud-Beijerland. Zij waren de enigen van de vijf kinderen Hers die in leven bleven: een zusje werd doodgeboren en twee broertjes stierven op zeer jonge leeftijd. Haar liberale, sociaal bewogen vader had als huisarts een belangrijke positie in de over het algemeen zeer behoudende Oud-Beijerlandse gemeenschap – hij was onder meer betrokken bij de oprichting van een fonds voor weduwen, de aanleg van een drinkwaterleiding en de culturele vereniging Ons Huis. Ook Anna ontwikkelde vanuit haar vrijzinnige geloofsovertuiging een sterke maatschappelijk betrokkenheid.

Job de Hever

Anna’s jeugd was door ernstige gezichtsproblemen en een beengebrek niet onbezorgd. Ze verbleef langdurig voor verpleging en revalidatie op Schoonzigt en Almingshoeve, landgoederen van haar moeders familie in het Land van Heusden en Altena. Daar kreeg ze privéles van leraren van het Gymnasium Erasmianum in Rotterdam. Op advies van haar ouders en een schoolhoofd begon ze aan een opleiding mo boekhouden, zodat ze in een administratieve functie haar brood zou kunnen verdienen.

Anna Hers had al op jonge leeftijd het plan opgevat schrijfster te worden. In 1906 publiceerde ze onder het pseudoniem Job de Hever gedichten en schetsen in enkele tijdschriften, waaronder De Hollandsche Lelie. In 1910 verscheen een roman voor volwassenen, Jozua Brunsveld. Het positieve oordeel van Ida Heijermans over deze roman leidde ertoe dat Hers de opleiding boekhoudkunde voortijdig beëindigde.

Ondertussen ontplooide Anna Hers in Oud-Beijerland verschillende activiteiten. Van 1911 tot 1923 was ze bestuurslid van de afdeling Oud-Beijerland en Omstreken van de Nederlandse Protestantenbond en in 1912 werd ze benoemd tot directrice van de vereniging Ons Huis in Oud-Beijerland en van de Openbare Leeszaal van de vereniging. Ze combineerde deze functies jarenlang met haar schrijfactiviteiten. In 1914 publiceerde ze haar eerste jeugdboek: De familie Welmoed. Vervolgens schreef ze enkele schetsen voor tijdschriften als Eigen Haard en De Prins, en in 1924 kwam ze met de roman Barbara Rens, die ze had laten beoordelen door de dichter Willem Kloos – hij spoorde haar aan het boek te publiceren.

Engel van Spangen

In 1927 verhuisde Anna Hers met haar moeder – haar vader was al in 1915 overleden – naar Rotterdam. Kort daarna deed ze mee aan een door uitgeverij Van Holkema & Warendorf uitgeschreven wedstrijd voor het schrijven van een jeugdboek. Haar inzending Het Beugeljong, een autobiografische meisjesroman over een gehandicapt meisje, behoorde tot de acht manuscripten die als beste werden beoordeeld, en werd in 1928 uitgegeven in de serie Bekroonde Boeken. In hetzelfde jaar verscheen Martha’s grootste levensles.

In 1930 kreeg Anna Hers in de volkswijk Spangen de leiding over clubhuis De Eendenkooi, dat later werd samengevoegd met het Wester Volkshuis en De Arend. Hier kwam ze in aanraking met maatschappelijke problemen als armoede, alcoholisme en prostitutie. Vanwege haar hulp, zowel in materieel als sociaal opzicht, werd ze ‘de engel van Spangen’ genoemd. Hiernaast was ze actief bij het Nederlands Genootschap tot zedelijke verbetering der gevangenen en volgde ze een opleiding Esperanto A en B.

In 1931 deed Hers voor de tweede keer mee aan een schrijfwedstrijd van Van Holkema & Warendorf en ook deze keer behoorde haar inzending tot de winnende manuscripten: in 1932 verscheen Grooter worden, dat geïnspireerd was op haar werk in Spangen. Om gezondheidsredenen moest ze zich in 1934 uit het jeugdwerk terugtrekken, waarna ze zich volledig toelegde op het schrijven van vooral jeugdboeken. Enkele titels zijn: Ko weet uitkomst (1934), Het buurtje (1936), Beugeljong getrouwd (1937) – het vervolg op Het Beugeljong – en Moeders voorbeeld (1938). Ook begeleidde zij Leni Saris bij het schrijven van haar debuut Licia zet door (1938).

Het bombardement op Rotterdam in mei 1940 maakte Anna Hers van nabij mee – ze beschreef het in Marjolijntje van de State (1941). Ook deed ze in deze tijd enig vertaalwerk. Na de oorlog bleef ze schrijven. Daarnaast zette ze boeken om in braille voor het Nederlands Blindeninstituut en was ze actief voor de Vereniging voor Dierenbescherming. Veel inkomsten leverden haar activiteiten niet op. Na haar moeders dood in 1944 moest ze regelmatig spullen, waaronder Delfts blauw porselein verkopen om te kunnen leven.

De laatste jaren van haar leven stond Anna Hers bekend als het ‘poezenvrouwtje’ vanwege de vele zwerfkatten die ze in haar huis opving. Ze hield zich bezig met spiritisme en onderhield contacten met geesteswetenschappers en medici. Na een periode van afnemende gezondheid overleed Anna Hers op 4 maart 1968 in haar woning aan de Prins Hendriklaan in Rotterdam. Ze werd pas enkele dagen na haar dood achter haar bureau aangetroffen te midden van zo’n zeventien uitgehongerde katten. Daardoor kon aan haar laatste wens – het gebruik van haar hoornvliezen bij een transplantatie – niet worden voldaan. Ze werd begraven in het familiegraf op begraafplaats Crooswijk te Rotterdam.

Betekenis

Anna Hers is vooral bekend geworden door haar boeken voor oudere meisjes, waarvan Het Beugeljong het bekendste is. Dit boek behoort tot de klassiekers van de Nederlandse jeugdliteratuur – in 1958 beleefde het nog een negende druk. Hers snijdt in haar boeken ernstige thema’s aan als ziekte, gebrek, dood en moeilijke sociale omstandigheden. Haar impliciete boodschap is dat men dergelijke moeilijkheden positief tegemoet moet treden en moet streven naar aanvaarding, begrip, vergeving en dienstbaarheid.

Het werk van Anna Hers werd veelvuldig besproken in kranten en tijdschriften en wisselend ontvangen. Waardering was er vooral voor het feit dat ze stof tot nadenken boden, maar sommige recensenten vroegen zich af of de boeken niet te zwaar waren. Zo schrijft een criticus van De Sumatra Post over de roman Barbara Rens: ‘Anna Hers woelt en wroet weer in het zieleleven’ (26-7-1924). In de vakliteratuur is waarderend over het werk van Anna Hers geschreven: ‘Het werk van Anna Hers (…) mist het pétillante van Cissy van Marxveldt en andere schrijfsters van vlottere meisjesromans, maar overtreft hen door diepte en zedelijke ernst’ (gecit. Daalder). Behalve Het Beugeljong geniet haar werk tegenwoordig geen bekendheid meer.

Naslagwerken

Lexicon jeugdliteratuur.

Archivalia

• Centraal Bureau voor de Genealogie, Den Haag: persoonskaart.
• Historische Vereniging Oud-Beijerland [URL: www.hvobl.nl; geraadpleegd 31-3-2016].

Publicaties

Behalve in de tekst genoemde titels (een selectie)

• Op de drempel (Amsterdam 1936).
• Het heilige leven (Amsterdam 1936).
• Inwijding (Amsterdam 1937).
• Teus ziet het spoor (Amsterdam [1939]).
• Frouwientjes levenskansen Amsterdam [1943]).
• Zuster Agnes (Amsterdam [1947]).
• De oude hoeve (Amsterdam [1949]).
• Hanseltje’s advent (Assen 1958).

Voor een volledige bibliografie zie Bernadette Custers, ‘Anna Hers’ (1992).

Literatuur

• H.V., ‘De wereld der boeken’, De Sumatra Post, 26-7-1924.
• D.L. Daalder, Wormcruyt met suycker. Historisch-critisch overzicht van de Nederlandse kinderliteratuur (Amsterdam 1950) 162-163.
• [Anoniem], ‘Kelderkat inspireert schrijfster Anna Hers. Noordereiland milieu van een nieuw boek’, Het Vrije Volk, 1-4-1957.
• Leni Saris, Leni Saris – Biografie (Hoorn 1986) 23-28.
• Hanneke Reiniers, Auteursstudie over Anna Hers (Leiden 1990).
• Toin Duijx en Joke Linders, De Goede Kameraad. Honderd jaar kinderboeken (Amsterdam 1991) 44-46, 50, 74.
• Philip Perneel, ‘Historisch allerlei: Dr. J.F.Ph. Hers. Arts te Oud-Beijerland 1881-1915’, Bulletin Stichting Vriendenkring Hoeksche Waard 50 (1989) 10-14.
• Bernadette Custers, ‘Anna Hers’, in: Toin Duijx red., Uit het oog… Acht jeugdboekenauteurs uit het interbellum (Leiden 1992) 11-33.
• Philip Perneel, Het beroepsjournaal van dr. J.F.Ph. Hers. Arts te Oud-Beijerland (1881-1915). Een reconstructie van een plattelandspraktijk omstreeks 1900 (Rotterdam 2000).
• Sandra van Bruinisse, Anna Hers en Marion Bloem. Twee auteurs, twee publieken. Een onderzoek naar de relatie tussen jeugdliteratuur en literatuur voor volwassenen (Tilburg 2001).
• Pieter Jan in ’t Veld, ‘Anna Hers, bevlogen bibliothecaresse in Oud-Beijerland’ [URL: http://historiehoekschewaard.blogspot.nl/2013/03/anna-hers-bevlogen-bibliothecaresse-in.html; geraadpleegd 31-3-2016].

Illustratie

Anna Hers, door onbekende fotograaf, ongedateerd (Uit: Paul Hardy en Xaveer de Win, Lectuur-repertorium 1952-1966).

Auteur: Janneke van der Veer

laatst gewijzigd: 22/11/2017

De datum onder dit biografisch lemma geeft aan wanneer er voor het laatst aanvullingen en/of correcties in het stuk zijn doorgevoerd. Met ingang van 2023 is het project afgesloten.