© DVN, een project van Huygens ING en OGC (UU). Bronvermelding: Redactie, Block, Ida, in: Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland. URL: https://resources.huygens.knaw.nl/vrouwenlexicon/lemmata/data/IdaBlock [09/11/2017]
BLOCK, Ida (geb. Emmerich, Duitsland 26-7-1632 – gest. Amsterdam 2-7-1693), studieuze vrouw. Dochter van Arent Block (1582/89-1635), lakenhandelaar, en Ida Rutgers (gest. na 26-7-1632/vóór 12-9-1646). Ida Block ging op 8-9-1684 in Amsterdam in ondertrouw met Jacob Linnich de Jonge (1635-1691), koopman. Dit huwelijk bleef kinderloos.
Ida Block werd in
het Duitse Emmerich geboren als jongste kind in een welvarend, doopsgezind
gezin. Ze had twee broers en twee zussen. De familie had haar fortuin vergaard
in de textielhandel. Na de dood van haar ouders werd Ida, waarschijnlijk met
haar broers en zussen, in Amsterdam ondergebracht in het gezin van David
Rutgers, de broer van haar moeder, en diens vrouw Susanna de Flines. Een van Ida’s
zusters was de bekende Agneta (Agnes) Block.
Natuurwetenschappelijke attributen
Er is niet veel bekend over Ida Block. Familievriend Joost van den Vondel beschrijft haar als een stille en teruggetrokken levende vrouw die ‘ergens in een hoekje/Liever met het stomme boekje’ zit, dan trouwt (gecit. Sterck). Blijkens de Amsterdamse belastingregisters woonde Block, ‘bejaerde dochter’, in 1674 op Herengracht 188. Zij was niet de eigenaresse van het pand. Haar zuster Agnes woonde op nummer 162, terwijl Vondel vanuit zijn woning aan het Singel uitkeek op Ida’s huis. Het vermogen van Ida Block bedroeg in 1674 twaalfduizend gulden.
In 1684 trouwde Block op 52-jarige leeftijd met de weduwnaar en koopman Jacob Linnich, vanaf 1661 voorganger bij de Waterlandse doopsgezinde gemeente. Wellicht was hun huwelijk ingegeven door een gedeelde wetenschappelijke belangstelling – Linnich zou een volgeling van Spinoza zijn geweest. De wetenschappelijke belangstelling van Ida Block valt af te leiden uit de attributen die zijn afgebeeld in het portret dat Johannes Thopas in 1688 van haar tekende: een opengeslagen boek met een meetkundige figuur, een opengevouwen passer en een instrument dat waarschijnlijk een astrolabium voorstelt. Verder valt de gevulde boekenkast op de achtergrond op. Omdat een venster in de tekening uitzicht biedt op de achterkant van het stadhuis op de Dam, kan worden geconcludeerd dat Ida Block hier is geportretteerd in haar huis aan de Herengracht (het pand werd in 1896 afgebroken ten behoeve van de aanleg van de Raadhuisstraat).
Op 16 januari 1689 liet Ida Block haar testament opmaken. Tot haar erfgenamen benoemde zij haar zuster Agneta Block en de kinderen van haar overleden broers en zuster. Naast andere bezittingen worden in het testament haar boeken uitdrukkelijk vermeld. Later dat jaar kocht Block het huis Keizersgracht 19 van haar schoonvader Jacob Linnich de Oude, maar zij en haar man bleven waarschijnlijk op de Herengracht wonen.
Ter nagedachtenis
Ida Block stierf, zestig jaar oud, op 2 juli 1693, twee jaar na haar echtgenoot. Op 7 juli werd zij in de Oude Kerk begraven. De scheiding en deling van haar nalatenschap vond op 21 augustus 1693 plaats. Ter nagedachtenis aan Block werd bij de medailleur Jan Boskam een penning besteld met aan de voorzijde haar portret en aan de achterzijde de versregels: ‘Sie t beeld van Ida Blok een vrouw/Wier deugd en geest en schrandre kennis/Ver boven t lof van mondt en pen is/Die meenig man beschaamen sou/Had niet de doodt daer t al voor bukt/Te vroeg dit voorbeeldt weg gerukt’.
Archivalia
Stadsarchief, Amsterdam: ondertrouw- en begraafregisters; transportacten onroerend goed, toegang 5075-202 (notaris Jacobus van den Ende), inv.nr. 5106: 16-1-1689 (testament Ida Block); 21-8-1693 (scheiding en deling nalatenschap Ida Block).
Literatuur
- Rudolf Brandts, Inventar der Urkunden des Archivs der Pfarrkirche St. Aldegundis zu Emmerich (Keulen 1993), 134.
- J.F.M. Sterck e.a.: De werken van Vondel, deel 10 (Amsterdam 1937), 200.
- J.F.M. Sterck, Hoofdstukken over Vondel en zijn kring (Amsterdam 1923), 72.
- Otto S. Knottnerus, ‘Gijlieden/ die aen alle wateren zaeyt’, Doopsgezinde Bijdragen, nieuwe reeks 20 (1994) 40.
- Peter L. Goutbeek, ‘Thopas in de Raadhuisstraat. Het verhaal achter één huis en vier portretten’, G-Schrift 16 (2017) 2-23 [met afbeelding van de penning].
Illustratie
Ida Block, ca. 1688, door Johannes Thopas (Rijksmuseum, Amsterdam).
Auteur: redactie
laatst gewijzigd: 09/11/2017
De datum onder dit biografisch lemma geeft aan wanneer er voor het laatst aanvullingen en/of correcties in het stuk zijn doorgevoerd. Met ingang van 2023 is het project afgesloten.