© DVN, een project van Huygens ING en OGC (UU). Bronvermelding: Mark Traa, Koopman, Johanna Bernardina Jeanne, in: Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland. URL: https://resources.huygens.knaw.nl/vrouwenlexicon/lemmata/data/KoopmanJohannaBernardinaJeanne [16/11/2017]
KOOPMAN, Johanna Bernardina Jeanne (geb. Amsterdam 18-11-1908 – gest. Amstelveen 9-4-1981), fotomodel, de eerste Miss Holland. Dochter van Carel Bernard Koopman (1889-1952), caféhouder, en Esther Cohen (1890-1943). Jopie Koopman trouwde op 30-10-1929 in Zaandam met Klaas Jan Breeuwer (1901-1961), voetballer, vertegenwoordiger en zakenman. Uit dit huwelijk werd 1 zoon geboren.
Jopie
Koopman groeide op als dochter van een horeca-echtpaar in Zaandam – haar vader
kwam uit een luthers gezin, haar moeder was joods. Ze was een nicht van de filmactrice
en zangeres Johanna Bernardina Koopman, die eveneens de roepnaam ‘Jopie’ had
en met wie zij dikwijls wordt verward. In 1922 hebben de naamgenoten zelfs
enige tijd bij elkaar in huis gewoond. De vader van Jopie was een bekend
biljarter: in 1926 werd hij kampioen driebanden, in 1928 tweede bij de
wereldkampioenschappen in Reims. Jopie werkte als serveerster in het hotel-café-restaurant
van haar ouders, de Nieuwe Karseboom op de Dam in Zaandam.
Miss Holland
Eind 1928 stuurde een onbekende foto’s van de donkerharige Jopie Koopman op naar het populaire weekblad Het Leven, dat de eerste schoonheidswedstrijd in Nederland organiseerde. Het blad deed dat op verzoek van een Fransman die in 1929 een Miss Europa-verkiezing wilde houden in Parijs. Uit talloze inzendingen selecteerde de redactie Jopie Koopman en negen andere vrouwen, die op 28 januari 1929 in het Amsterdamse Hotel Américain streden om de titel van Miss Holland. Ze hoefden geen woord te zeggen: de geheel mannelijke jury – met onder anderen de schilder Jan Sluyters en architect Piet Kramer – oordeelde op basis van figuur, houding, wandelen, zitten, gebaar, kostuum, gelaatsuitdrukking en gratie. Voor de vorsende ogen van de zeskoppige jury moesten de meisjes alleen maar wat heen en weer paraderen. ’s Avonds werd in theater Tuschinski bekendgemaakt dat Jopie Koopman de wedstrijd had gewonnen. Ze kreeg een sjerp omgehangen en een boeket bloemen aangeboden, waarna de zaal applaudisseerde en het orkest het Wilhelmus speelde.
Het eerbetoon dat Jopie Koopman op de verkiezingsavond ten deel viel, stond in schril contrast met de ontvangst door de media. Het verschijnsel missverkiezing, en de winnares in het bijzonder, werd in bijna alle kranten tot de grond toe afgebrand. Jopie Koopman moest wel een ongekend ijdel meisje zijn en haar ouders hadden zich bijzonder onverantwoordelijk getoond door hun dochter zo te kijk te zetten. In verschillende kranten werden de missen op één lijn gesteld met prostituees: een fatsoenlijk, zedig meisje zou zich nooit op een podium tentoonstellen. In commentaren en spotdichten werd de draak gestoken met het Zaanse meisje dat zich kennelijk verheven voelde boven de andere Nederlandse vrouwen.
Jopie Koopman liet zich door de negatieve reacties niet uit het veld slaan. Ruim een week nadat ze haar ‘nationale titel’ had behaald, vertrok ze naar Parijs voor de Miss Europa-verkiezingen. Haar ouders en haar verloofde, de zeven jaar oudere ZFC-voetballer Klaas Jan Breeuwer, gingen mee. Het gezelschap kwam in een sprookjeswereld terecht: de deelnemende missen werden aan de elite van Frankrijk voorgesteld in de Opéra van Parijs, tijdens een liefdadigheidsmanifestatie waarbij zelfs de president aanwezig was. De rijtoer van de missen door de stad trok een groot publiek. Koopman eindigde op de vierde plaats en won daarmee een kaartje voor de Miss Universe-wedstrijd, die in juni zou worden gehouden in Galveston, een badplaats in Texas. Met andere Europese missen en haar moeder als chaperonne ging Jopie Koopman er per stoomschip naartoe – een reis van enkele weken. Tijdens een tussenstop in New York werd het gezelschap ontvangen in overvolle theaters.
Jopie Koopman kreeg in Amerika een sterrenontvangst. Wat een schoonheidswedstrijd daar inhield, bleek haar bij de Miss Universe-verkiezing in Galveston: op de boulevard verdrongen zich honderdduizend mensen om een glimp op te vangen van de tientallen schoonheidskoninginnen die in badpak op karretjes langs de menigte werden gereden – iets wat in Europa ondenkbaar was. In de stadsgehoorzaal van Galveston werd Miss Oostenrijk gekozen tot de mooiste van de wereld, maar Koopman keerde huiswaarts met een unieke ervaring.
Na de roem
Terug in Nederland profiteerde Jopie Koopman enigszins van haar roem als schoonheidskoningin. Ze figureerde in krantenadvertenties van een zeepmerk en liet zich zien op enkele evenementen, maar ze hield financieel weinig over aan deze commerciële activiteiten. Haar huwelijk met Klaas Jan Breeuwer, op 30 oktober 1929 in Zaandam, bracht nog een grote menigte mensen op de been. Daarna verdween Jopie Koopman in de anonimiteit. Het jonge paar ging wonen in Haarlem.
Als Jopie Breeuwer-Koopman leidde de voormalige schoonheidskoningin het leven van een moderne huisvrouw. Dat leven was niet altijd gemakkelijk. Haar ouders gingen in 1932 uit elkaar. Zodoende ontbeerde Jopies moeder in de oorlog de bescherming van haar gemengde huwelijk. Jopie en Klaas-Jan wilden graag kinderen, maar moesten daar lang op wachten. Op 20 oktober 1944 werd zoon Hans geboren. Jopie was inmiddels 35 en noemde het ‘een der donkerste en moeilijkste dagen van hopelijk het laatste oorlogsjaar’. Haar moeder was gedeporteerd en werd in 1943 vermoord in Auschwitz – Jopie zal haar lot nog niet hebben gekend – en haar man zat gevangen in het Oranjehotel omdat hij betrapt was op het in bezit hebben van een radio.
Na de oorlog maakte Jopies man carrière bij Ajax de Boer, een bedrijf dat handelde in brandblusapparatuur, later in asbest en rubber: van vertegenwoordiger klom hij op tot adjunct-directeur. Aan geld was geen gebrek en zoon Hans herinnert zich vooral de luxe en het uiterlijk vertoon. Zijn moeder was altijd tot in de puntjes verzorgd, als een ‘Hollywoodverschijning’, maar liet zich nooit voorstaan op haar verleden als schoonheidskoningin. Jopie was begaan met het lot van minderbedeelden: met Kerstmis bracht ze pakjes rond en ooit nam ze een prostituee in huis om haar te helpen. In 1961 stierf Klaas Jan Breeuwer na een kort ziekbed. Zo werd Jopie Koopman op haar 52ste weduwe.
Via haar vrijwilligerswerk in de koepelgevangenis van Haarlem leerde Jopie Koopman ‘Ben’ kennen, een boekhouder die een straf uitzat vanwege oplichting. Ze kregen een relatie, en na de vrijlating van Ben gingen zij samenwonen in een appartement in Amstelveen. Ze leefden op grote voet en waren frequente bezoekers van de casino’s in Monaco, aldus zoon Hans (Traa, 69). Dat leidde tot een breuk in de familie; alleen haar zoon onderhield nog contact met haar. Op 9 april 1981 overleed Jopie Koopman in haar appartement in Amstelveen – onder de rouwadvertentie stonden alleen voornamen: Ben, Hans en kleinzoon Marco. De pers besteedde geen aandacht aan de dood van de eerste miss Holland.
Literatuur
Mark Traa, De mooiste van het land. Opkomst en ondergang van Miss Holland 1929-1937 (Amsterdam 2015).
Illustratie
Jopie Koopman, door onbekende fotograaf, 1929 (Nationaal Archief / Collectie Spaarnestad).
Auteur: Mark Traa
laatst gewijzigd: 16/11/2017
De datum onder dit biografisch lemma geeft aan wanneer er voor het laatst aanvullingen en/of correcties in het stuk zijn doorgevoerd. Met ingang van 2023 is het project afgesloten.