© DVN, een project van Huygens ING en OGC (UU). Bronvermelding: Kees Kuiken, Visscher, Rinskje, in: Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland. URL: https://resources.huygens.knaw.nl/vrouwenlexicon/lemmata/data/Rinskje Visscher [09/07/2017]
VISSCHER, Rinskje (geb. Akkrum 10-12-1868 – gest. Amersfoort 26-3-1950), eerste vrouwelijke gemeentearchivaris van Nederland. Dochter van Jan Visscher (1829-1885), predikant, en Julia van Mesdag (1836-1901). Rinskje Visscher bleef ongehuwd.
Rinskje Visscher werd als jongste van vijf dochters geboren in een doopsgezind domineesgezin. Op haar twaalfde ging ze in Leeuwarden in de kost bij haar tante Rins – ze was naar haar vernoemd – om de plaatselijke mms te volgen. Visscher behaalde daarna een lagere onderwijsakte, maar na onplezierige ervaringen voor de klas in Sneek en Arnhem besloot ze tot een studie Frans in Genève. Na het behalen van haar mo-akte werkte ze korte tijd in een Haagse boekhandel.
Gemeente-archivaris
In 1900 kreeg ze een betrekking als gemeentearchivaris van Leeuwarden. De Vereniging van Archivarissen weigerde aanvankelijk haar tot hun vereniging toe te laten met het argument dat ze geen wetenschappelijk werk deed, maar in 1909 werd ze alsnog uitgenodigd. Ze was enige jaren kascommissaris en werd in 1920 penningmeester van de vereniging. Ze ondertekende haar ambtelijke brieven als ‘archivaris’ en werd dan steevast aangeschreven als ‘Geachte heer’ (Koolen, 103). Met haar in 1901 in Rotterdam benoemde collega dr. Hermine Moquette en anderen verzorgde ze in 1913 de documentatie voor de tentoonstelling ‘De Vrouw 1813-1913’ in Amsterdam (Grever, 139-141).
In 1911 werd Visscher secretaris van het destijds nogal elitaire Friesch Genootschap en redacteur van het door dit genootschap uitgegeven tijdschrift De Vrije Fries. In 1920-1921 verzette zij zich met succes tegen pogingen van ‘angry young men’ als de dichter Douwe Kalma om het Genootschap democratischer en vooral Friestaliger te maken. In het gedenkschrift dat zij in 1927 schreef ter gelegenheid van het honderdjarig bestaan van het genootschap legde zij de nadruk op de oude genootschapswaarden. Kort daarop kwam Visscher in aanvaring met haar medebestuurslid en -redacteur, de Friese rijksarchivaris Waller Zeper. In de redactie bleef ze hierna nog wel actief, zij het op het tweede plan. Twee jaar na haar pensionering in 1938, waarbij ze tot Ridder in de Orde van Oranje Nassau werd benoemd, trok ze zich terug uit het Friesch Genootschap en uit Leeuwarden. Ze woonde in verschillende pensions in Amersfoort, waar ze in 1950 overleed. Rinskje Visscher werd gecremeerd op Westerveld, waar haar as is bijgezet.
Betekenis
Als archivaris stelde Rinskje Visscher een inventaris samen van de archieven van twee middeleeuwse gasthuizen en het oudste vrome gilde van Leeuwarden. Ze maakte een nieuwe catalogus van de Stadsbibliotheek en werkte mee aan het supplement op de Leeuwarder stadsgeschiedenis van Eekhoff uit 1846. Ze was een verdienstelijk archivaris, maar als historica trok ze volgens de historicus J.A. Faber af en toe wat al te vlot haar conclusies (Faber, 8, 11). Bij bezoekers van het Historisch Centrum Leeuwarden leeft ze voort in haar grote ‘Klapper 25’, een zeer gebruiksvriendelijke nadere toegang op het Oud Stadsarchief.
Naslagwerken
Encyclopedie van Friesland.Publicaties
Voor een overzicht zie Boeles, 211. ‘Klapper 25’ wordt ook gedigitaliseerd aangeboden op www.historischcentrumleeuwarden.nl (zie ‘Generale index’ onder ‘Onderzoek’; ‘Databases’).
Literatuur
- G. van Mesdag, Het geslacht Mesdag (z.p. 1943-1946).
- P.C.J.A. Boeles, ‘Rinske Visscher (Akkrum, 10 December 1868 - Amersfoort, 26 Maart 1950)’, Jaarboek Maatschappij der Nederlandse Letterkunde 1950-1951 (1952) 208-211.
- G. Koolen, ‘De vrouw in het Nederlandse archiefwezen. Rins Visscher, eerste vrouwelijke gemeentearchivaris’, in: P. Brood red., Respect voor de oude orde. Honderd jaar Vereniging van Archivarissen in Nederland (Hilversum 1991) 93-109.
- J.A. Faber, ‘Bildtboer met ploeg en pen’, in: P. Gerbenzon red., Het aantekeningenboek van Dirck Jansz (Hilversum 1993) 7-51.
- M. Grever, Strijd tegen de stilte. Johanna Naber (1859-1941) en de vrouwenstem in geschiedenis (Hilversum 1994).
- R. Kunst, ‘Rinskje Visscher. Eerbiedwaardig, in alle bescheidenheid’, De Vrije Fries 82 (2002) 164-171.
- J.A.M.Y. Bos-Rops, ‘“Het begrip archivaresse bestaat niet”. De eerste vrouwelijke archivarissen in Nederland (1899-1918)’, Het Archievenblad 110 (2006) 16-19.
Illustratie
Foto genomen bij de Vlietsterbrug, door onbekende fotograaf, 1939 (Historisch Centrum Leeuwarden).
Auteur: Kees Kuiken
Biografienummer in 1001 Vrouwen: 815
laatst gewijzigd: 09/07/2017
De datum onder dit biografisch lemma geeft aan wanneer er voor het laatst aanvullingen en/of correcties in het stuk zijn doorgevoerd. Met ingang van 2023 is het project afgesloten.