Verzoek
| Onderwerp | Volkstelling |
|---|---|
| Beginjaar | 1807 |
| Toelichting | Vindplaatsen: In 1999 hebben het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) en het Nederlands Instituut voor Wetenschappelijke Informatiediensten (NIWI) een set CD-ROMS uitgegeven onder de titel Publicaties Volkstellingen 1795-1971. In dit project is echter, blijkens de mededelingen onder het hoofd Materiaalselectie, deze volkstelling van 1807/1808 niet opgenomen omdat deze "niet landelijk uniform en ook niet centraal was. De zaak ligt echter ingewikkelder. Een aantal Landdrosten hebben aan de Minister van Binnenlandse Zaken daadwerkelijk overzichtstabellen opgezonden. Echter, de Minister stuurde ze door naar de Directeur-Generaal van de Publieke Schatkist. Van diens archief is slechts een fragment bewaard gebleven. Daaronder is één tabel betreffende het Kwartier van Leiden, met een memorie over de moeilijkheden bij de bewerking van de tabellen (Archief van het Ministerie van Financiën 1795-1813, nr. 871). In de Collectie Gogel nr. 73 bevindt zich een landelijk overzicht van contribuabelen in het dienstbodengeld, het paarden- en plaisiergeld, de runderbeesten, het mobilair en de haardsteden. Dit is gedrukt in: I.J.A. Gogel, Memoriën en correspondentiën betrekkelijk den staat van 's Rijks geldmiddelen, uitgegeven door J.M. Gogel (Amsterdam, 1844), bijlage KK p. 482-503. Zie ook J.L. van Zanden, De volkstelling van 1807/1808. Broncommentaren III, 1e herziene uitgave ('s-Gravenhage, 1987), p. 45. |
| Beleidsterrein |
Bevolking(sregistratie)
|
| Gestelde vragen | [0] Formation des régistres dans chaque commune (Registers in elke gemeente) [2] Dans la confection de ces régistres on devra exprimer le numéro des maisons ou habitants (Bij het vervaardigen dezer registers zal moeten worden gelet, om daarin uit te drukken het numero der huizen of woningen). [1.1] Du nombre des habitants, célibataires avec ou sans domestiques, mariés avec enfants et domestiques (Van het getal der inwoners, ongehuwden met of zonder dienstboden, getrouwden met kinderen en dienstboden). [1.2] Du loyer, que paye chaque célibataire ou famille, soit qu'ils demeurent séparément ou ensemble dans une maison (Van de huur welke ieder ongehuwden of huisgezin betaald, het zij dezelve afzonderlijk of tezaamen in een huis woonen). [1.3] De l' état de chaque célibataire ou chef de famille (Van het beroep van elk ongehuwden of hoofd des huisgezins). [1.4] De la quantité de bêtes à cornes, de chevaux ou de moutons, qui tiennent à une ferme ou à un chef de famille et de la quantité d' arpents, soit en prairie, ou en labeur, qui sont dans la dépendance du sujet (Van de hoeveelheid hoornbeesten, paarden of schapen, welke tot eene boerderij of aan een hoofd des huisgezins behooren, mitsgaders van de quantiteit gronds, hetzij in weiland, hetzij in bouwland, welke daarvan dependeren). [1.5] De ce que chaque célibataire et chef de famille paye dans le personnel, le droit sur les domestiques, pour les chevaux, les bêtes à cornes et les patentes. (Van hetgeen elk ongehuwde en hoofd des huisgezins betaalt in het personeel, in het dienstbodengeld, in het paardengeld, aan hoorngeld en aan patenten). [1] [De opgaven dienen niet alleen te bevatten] het getal der dienstboden, maar ook der werkboden, en wat daarvoor wordt betaald. [2] Dat voorts niet alleen moet worden opgegeven hetgeen bij de impositiën wordt betaald voor hoornvee, maar ook voor paarden. [3] En eindelijk, dat de eigenaars van landen en gebouwen, welke niet verhuurd, maar door hen zelf gebruikt zijn, moeten opgeven wat zij daarvoor de laatste reis voor verponding betaald hebben. [1] Districten. [2] Hoofden des huisgezins of op zigzelven bestaande personen, gehuwd. [3] Classificatie der huisgezinnen zonder of met kinderen. [4] Hoofden des huisgezins of op zigzelven bestaande personen, ongehuwd. [5] Het getal der huisgezinnen die al, en die geenen dienstboden hebben, de eerste in classen verdeeld. [6] Hoeveelheid der werkboden bij de onderscheiden huisgezinnen, verdeeld in classen. [7] Hoeveelheid van rijtuig en paarden, in classen verdeeld. [8] Hoeveelheid van runderen, paarden en schaapen. [9] Eigenaars van morgentalen die dezelve in gebruik hebben. [10] Pachters of bruikers van morgentalen. [11] Onderscheide beroepen, handel en bedrijf. [12] Behoeftigen en bedeelden. [13] Ophelderingen of aanmerkingen. [De model tabel voor de districten vermeldt dezelfde vragen, behalve [1] met opgave van het district] |
| Bron | Koninklijk Decreet dd. 28 mei 1807 no. 1 (met Nederlandse tekst) |
Besluiten
| Datum | Instelling die het besluit neemt | Inhoud van het besluit | Bijlagen met dagnummer |
|---|---|---|---|
|
28-05-1807
1 | Secretarie van Staat | De Landdrosten krijgen via de Minister van Binnenlandse Zaken opdracht binnen twee maanden registers aan te leggen van de aantallen inwoners, hun staat (gehuwd, ongehuwd), dienstboden, huren, beroep, vee, land, personeel (belasting), diverse lasten en patenten, huisnummers. | Details |
|
31-05-1807
1 | Ministerie van Binnenlandse Zaken | Kopie van het Decreet wordt aan de Landdrosten gezonden. | Details |
|
12-06-1807
8 | Ministerie van Binnenlandse Zaken | Een dd. Middelburg 10 juni 1807 nr. 46 door de Landdrost van Zeeland toegezonden concept-tabel of -register om door de Gemeentebesturen te worden ingevuld, wordt goedgekeurd en geretourneerd met machtiging deze voor 's lands rekening te laten drukken. | Details |
|
15-06-1807
6 | Ministerie van Binnenlandse Zaken | De Landdrosten worden aangeschreven met de nadere uitleg dat de opgaven zich ook moeten uitstrekken tot werkboden, de impost op paarden en de verponding van landen en gebouwen in gebruik bij de eigenaar. | Details |
|
22-06-1807
8 | Ministerie van Binnenlandse Zaken | De Landdrost van Friesland wijst er dd. Leeuwarden 20 juni 1807 op dat de grondbelasting in zijn Departement vanouds niet de verponding, maar het floreen is. Hij meldt dat de registers niet binnen twee maanden gereed kunnen zijn. Hij krijgt antwoord. | Details |
|
23-06-1807
6 | Ministerie van Binnenlandse Zaken | De Landdrost van Amstelland zendt dd. Haarlem 20 juni 1807 nr. 4 kopie van een missive van Wethouders van Amsterdam, waarin zijn vragen wie de kosten draagt. Geantwoord wordt er geen bepalingen zijn over betalingen uit 's lands kas. De Landdrost krijgt machtiging dit Wethouders van Amsterdam mee te delen. | Details |
|
27-06-1807
3 | Ministerie van Binnenlandse Zaken | De Landdrost van Groningen meldt dd. Groningen 23 juni 1807 nr. 7 Litt. T dat door de noodzakelijke wijziging van de tabellen de opgaven niet binnen de gestelde tijd kunnen worden opgezonden. Aangenomen voor kennisgeving. | Details |
|
29-06-1807
7 | Ministerie van Binnenlandse Zaken | De Landdrost van Groningen meldt dd. 26 juni 1807 nr. 18 Litt. T bedenkingen omtrent de opgaven in de registers of statistieke tabellen en de daarmee gemoeide kosten. Hij ontvangt antwoord. | Details |
|
21-07-1807
10 | Ministerie van Binnenlandse Zaken | De Landdrost van Zeeland vraagt dd. Middelburg 18 juli 1807 nr. 149 verlenging van de termijn voor inzending van de statistieke tabellen. Dit wordt in advies gehouden. | Details |
|
22-07-1807
8 | Ministerie van Binnenlandse Zaken | Gezien bezwaren tegen de tabellen en tegen de termijn krijgen de Landdrosten twee modellen van statistieke tabellen toegezonden. Tevens wordt hen gemeld dat zij een maand langer aan de samenstelling kunnen besteden. | Details |
|
27-07-1807
4 | Ministerie van Binnenlandse Zaken | Het verzoek dd. Assen 25 juli 1807 van de Landdrost van Drenthe om verlenging van de termijn wordt gezien de verleende verlenging als vervallen beschouwd en de Landdrost daarvan geïnformeerd. | Details |
|
30-07-1807
11 | Ministerie van Binnenlandse Zaken | De Landdrost van Groningen vraag dd. Groningen 25 juli 1807 nr. 15 litt. J voorziening tegen luitenant-ingenieur H.R. Vos van Avezaath in de Lange Akkerschans die weigert statistieke opgaven te doen. De Landdrost wordt gemachtigd Vos te manen en bij verdere weigering zich tot de Minister van Oorlog te wenden. | Details |
|
03-08-1807
9 | Secretarie van Staat | Gezien een schrijven dd. 24 juli 1807 van de Minister van Binnenlandse Zaken wordt de termijn met een maand verlengd. Hij moet dit besluit uitvoeren. | Details |
|
08-08-1807
4 | Ministerie van Binnenlandse Zaken | De Landdrost van Amstelland vraagt dd. Haarlem 6 augustus 1807 de intentie van de Minister van Binnenlandse Zaken op het bijgevoegde kopie-verzoek van de Raad van Amsterdam diligent te worden gehouden tot 1 oktober en verrekening van kosten van herdruk. De Landdrost krijgt ten antwoord dat het eerste is geweigerd; voor het tweede wordt verwezen naar besluit van 23 juli 1807 nr. 6. | Details |
|
11-08-1807
9 | Ministerie van Binnenlandse Zaken | De Landdrosten ontvangen aanwijzingen om het werk aan de statistieke registers en tabellen te vergemakkelijken. Zij worden gemachtigd de Gemeentebesturen hierover aan te schrijven. | Details |
|
14-08-1807
2 | Ministerie van Binnenlandse Zaken | Op het [Koninklijk] besluit van 3 augustus 1807 nr. 9 [om de termijn met een maand te verlengen] valt geen dispositie gezien het besluit van 22 juli 1807 nr. 8 [van de Minister van Binnenlandse Zaken] om de termijn met een maand te verlengen]. | Details |
|
01-09-1807
8 | Ministerie van Binnenlandse Zaken | De Landdrost van Utrecht steunt dd. 26 augustus 1807 een verzoek van het Gemeentebestuur van Utrecht om verlenging van de termijn met drie maanden. De Landdrost ontvangt antwoord. | Details |
|
10-09-1807
15 | Ministerie van Binnenlandse Zaken | De Landdrost van Drenthe zendt dd. Assen 8 september 1807 een register en tableau met enkele bedenkingen inzake de uitvoering. Er gaat een missive (nr. 20) naar de Directeur-Generaal van de Publieke Schatkist. | Details |
|
05-10-1807
10 | Ministerie van Binnenlandse Zaken | De Landdrost van Gelderland zendt dd. Arnhem 3 oktober 1807 de statistieke tabellen van het Kwartier van Arnhem, met belofte die van de overige Kwartieren zo spoedig mogelijk te zullen sturen. Kopie van deze brief gaat met de originele tabellen bij missive nr. 13 naar de Directeur-Generaal van de Publieke Schatkist. Aan de Koning wordt hiervan bij missive nr. 14 kennis gegeven. | Details |
|
08-10-1807
17 | Secretarie van Staat | De Minister van Binnenlandse Zaken meldt dd. 5 oktober 1807 dat de statistieke tabellen naar de Directeur-Generaal van de Publieke Schatkist zijn verzonden. Dit wordt goedgekeurd. | Details |
|
10-10-1807
5 | Ministerie van Binnenlandse Zaken | De goedkeuring bij besluit van 8 oktober 1807 nr. 17 van de doorzending van de tabellen naar de Directeur-Generaal van de Publieke Schatkist wordt voor kennisgeving aangenomen. | Details |
|
22-10-1807
6 | Ministerie van Binnenlandse Zaken | De door de Landdrost van Overijssel ingezonden statistieke tabellen gaan bij missive nr. 83 naar de Directeur-Generaal van de Publieke Schatkist. | Details |
|
26-10-1807
17 | Ministerie van Binnenlandse Zaken | De Landdrost van Overijssel meldt dd. Zwolle 24 oktober 1807 dat hij de tabellen heeft ingezonden. Aangenomen voor kennisgeving. | Details |
|
06-11-1807
1 | Ministerie van Binnenlandse Zaken | Van het antwoord dd. 5 november 1807 van de Directeur-Generaal van de Publieke Schatkist, waarmee hij de consideraties en de tabellen van de Drentse Landdrost terugzendt, gaat kopie naar de Landdrost, onder terugzending van de tabellen, zodat hij hierover rechtstreeks met de Directeur-Generaal kan corresponderen. | Details |
|
19-11-1807
3 | Ministerie van Binnenlandse Zaken | De Landdrost van Zeeland zendt dd. Middelburg 13 november 1807 nr. 384 de statistieke tabellen. Deze gaan bij missive nr. 54 naar de Directeur-Generaal van de Publieke Schatkist. | Details |
|
08-12-1807
12 | Ministerie van Binnenlandse Zaken | De door de Landdrost van Friesland dd. Leeuwarden 3 december 1807 toegezonden statistieke tabellen gaan bij missive nr. 22 naar de Directeur-Generaal van de Publieke Schatkist. | Details |
|
11-03-1808
3 | Ministerie van Binnenlandse Zaken | De door de Landdrost van Groningen dd. 7 maart 1808 nr. 10 Litt. B toegezonden statistieke tabellen gaan bij missive naar de Directeur-Generaal van de Publieke Schatkist. Het verzoek om teruggave van de onkosten van 300 gulden wordt in advies gehouden. | Details |
|
17-03-1808
8 | Ministerie van Binnenlandse Zaken | De Landdrosten van Amstelland, Maasland, Brabant, Utrecht, Drenthe en Gelderland worden aangemaand. | Details |
|
04-04-1808
15 | Ministerie van Binnenlandse Zaken | De Landdrost van Gelderland zendt dd. Arnhem 31 maart 1808 de statistieke tabellen van de Kwartieren van Nijmegen en Zutphen. De tabellen gaan bij missive naar de Directeur-Generaal van de Publieke Schatkist. | Details |
|
05-04-1808
5 | Ministerie van Binnenlandse Zaken | De Landdrost van Maasland meldt dd. Den Haag 1 april 1808 nr. 253 waarom hij de tabellen nog niet heeft ingezonden. Hij belooft dit te bespoedigen. Aangenomen voor kennisgeving. | Details |
|
14-04-1808
3 | Ministerie van Binnenlandse Zaken | De Landdrost van Utrecht zendt dd. 13 april 1808 de statistieke tabellen. Deze gaan bij missive naar de Directeur-Generaal van de Publieke Schatkist. | Details |
|
20-05-1808
4 | Ministerie van Binnenlandse Zaken | De Landdrost van Brabant zendt dd. Den Bosch 10 mei 1808 letter H de statistieke tabellen. Deze worden bij missive opgezonden aan de Directeur-Generaal van de Publieke Schatkist. | Details |
|
22-06-1808
17 | Ministerie van Financiën | De Hoofdcommiezen van de Verponding worden gemachtigd de Commiezen te gelasten de Landdrosten op hun verzoek de nodige opgaven en renseignementen te verstrekken met betrekking tot de statistiek van hun Arrondissement. De Landdrosten krijgen hiervan bericht. | Details |
|
09-07-1808
13 | Ministerie van Binnenlandse Zaken | De Landdrost van Drenthe zendt dd. Assen 2 juli 1808 de statistieke tabellen. Deze gaan naar de Directeur-Generaal van de Publieke Schatkist. | Details |
|
31-05-1809
6 | Ministerie van Eredienst en Binnenlandse Zaken | De Landdrost van Amstelland zendt dd. 10 mei 1809 nr. 6 statistieke tabellen. Deze worden doorgezonden aan de Directeur-Generaal van de Publieke Schatkist. | Details |
De handleiding bevat een beknopte beschrijving van de gegevens.