Archief
Série AF IV Secrétairerie d' État Impériale
Algemeen: De Secrétairerie d' État is het centrale archief voor alle wet- en regelgeving, beleidsvoorbereiding en daarmee samenhangende rapportage en correspondentie van Napoleon Bonaparte. Uniek zijn de zogenaamde feuilles de travail, dossiers met de neerslag van de wijze waarop de keizer samen met zijn ministers en anderen wetgeving en decreten voorbereidde.
De hoofdverdeling van het archief is die in cartons met de signaturen AF IV 1-1957 en registres met de signaturen AF IV* 1-1720.
Een algemeen overzicht biedt de État général des fonds. Intussen zijn ook een aantal analytische deelinventarissen verschenen, waarvan de volledige titel is terug te vinden onder literatuur. Het betreft tot nu toe: Du Verdier e.a. (AF IV 1-1089B); Gotteri, Rapports ministre de la Guerre (AF IV 1090-1173); Le Moël e.a., Rapports ministériels (AF IV 1287-1589); Gotteri, Guerre (AF IV 1590-1670). Een digitaal overzicht van alle zoekmiddelen is te vinden op de website van de Archives Nationales.
Tot het archief behoort ook het volledige archief van het Kabinet van Lodewijk Napoleon, dat door keizer Napoleon in juli 1810 onmiddellijk is geconfiskeerd. Dit archief is afzonderlijk beschreven.
Voor de periode 1810-1813 is het archief van de Secrétairerie d' État Impériale het centrale overheidsarchief van Nederland. Kenmerkend is dat in series de besluiten, de rapportages, en de beleidsvoorbereiding (vergaderingen die werden voorgezeten door de keizer en werkdossiers) geheel van elkaar gescheiden blijven. Het archief bevat relatief weinig correspondentie.
Het onderdeel A. cartons bestaat uit:
1) Zoekmiddelen. Het is niet moeilijk in dit archief de tekst terug te vinden van een décret of brief waarvan men de datum weet. Wie echter alleen de inhoud kent, waaronder bijvoorbeeld ook de namen van benoemde personen, kan alleen terecht in een fichier op microfilm in de salle des inventaires van de Archives Nationales of, indien het een belangrijk besluit betreft, in het gedrukte Bulletin des Lois, dat een index op plaatsnamen en personen heeft, of in enkele gevallen, in de Moniteur Universel. Het is daarom aanbevelenswaardig bij eigen onderzoek van de Nederlandse archieven uit te gaan en alleen noodzakelijke aanvullingen op te zoeken in dit archief.
2) Besluiten. De keizerlijke decreten bevinden zich in de serie cartons. Ze werden doorlopend genummerd vanaf de eerste dag van het keizerschap. Deze nummering had alleen belang voor de registratie en werd niet extern vermeld. De minuten van de keizerlijke decreten AF IV van juli 1810 tot en met november 1813 zijn te vinden in AF IV 463-832 (inventaris Du Verdier/Favier/Mathieu p. 9-16 en meer chronologisch gedetailleerd in drie elkaar overlappende handgeschreven inventarissen AF IV/01, AF IV/02 en AFIV in de salle des inventaires). Geen van de inventarissen geeft echter een aanwijzing voor de inhoud van de decreten. Een selectie uit de decreten werd volledig of in samenvatting gepubliceerd in het Bulletin des Lois, onder een eigen nummering, en met een index van plaatsnamen en zaken. Het archief bevat ook de sénatus-consultes, besluiten van de Keizer in de Senaat, 1032-1033 , de minuut-verslagen van Conseils die door de keizer werden voorgezeten, ingedeeld volgens Conseil, AF IV 1227-1284 en de lois et actes du Corps Législatif ( AF IV 991-1009B).
3) Correspondentie: De minuten van de uitgaande brieven van de Keizer, 861-908. De AF IV 1041-1042 bevatten correspondentie met presidenten van staatsinstellingen, de Secretaris van Staat en leden van het Conseil d' État. In AF IV 910 onder andere diverse correspondentie zonder nadere beschrijving. De ingekomen correspondentie bestaat verder voornamelijk uit rapporten (zie onder).
4) Feuilles de travail. In de AF IV 925-990 bevinden zich de feuilles de travail, de dossiers rond de beleidsvoorbereiding (beschreven in de inventaris Du Verdier, Favier en Mathieu, 1968, zonder index). Onder de beschreven kleinere zaken zijn nauwelijks Hollandse onderwerpen.
5) Rapporten: Van groot algemeen belang zijn de series rapporten van de verschillende ministers, AF 1043-1219 ( 1090-1173, de rapporten van de ministre de la Guerre, beschreven in de inventaris Gotteri, 1992, met index)) en AF IV 1287-1589 (uitgebreid beschreven en geïndiceerd in de inventaris De Dainville-Barbiche, 1994, met ook een trefwoord Hollande). Ze zijn gegroepeerd volgens beleidsterrrein. Onder de rapporten van de ministre des Finances AF IV 1069 inzake onder andere de financiën van Hollande. In de serie Guerre, AF IV 1590-1670 (uitgebreid beschreven in de inventaris Gotteri 1988, met index) is onder andere van belang: AF IV 1594, Armée de Hollande et de Hanovre, an VIII-1806, in de serie Relations extérieurs 1682 en 1683 Hollande An VIII-1810. Voor de Relations extérieures, AF IV 1671-1706 bestaat in de salle des inventaires een getypte analytische inventaris AF IV/12, echter zonder index. Een vergaarbak van rapportages, voorstellen en aantekeningen zijn de nummers 1287-1589 (beschrijving per nummer in État Général des Fonds IV p. 481-483, meest naar onderwerp, maar bijvoorbeeld ook 1454-1468 met petities aan de Keizer.
6) Diversen. Tot de overige bestanddelen van het archief behoren a) états dépendants (AF IV 1707-1718) inzake Italië, b) Hollande (AF IV 1719-1832), in feite het archief van het Kabinet van Lodewijk Napoleon met enkele toegevoegde latere stukken (hier apart beschreven), c) groothertogdom Berg, d) archief van kardinaal Caprara en e) gouvernement des Cent-Jours. Vermeldenswaard zijn ook de kaarten (AF IV 1955-57). 1719-1725 hebben betrekking op de administration de la Hollande après sa réunion à l' empire. Deze dossiers zijn zeer divers van samenstelling. Zie de beschrijving in de inventaris De Dainville-Barbiche van het cabinet de Louis Bonaparte. Het is opvallend dat bij brieven vaak de bijlagen ontbreken.
Het onderdeel B registres bestaat uit registers die soms een korte, soms een lange periode beslaan. De korte beschrijvingen in de État Général des Fonds IV p. 487-492 geeft inzicht in de betreffende jaren en het globale onderwerp. In deze reeks bevindt zich onder andere AF IV* 49-60 met correspondentie van de keizer, AF IV* 99 Conseil des ministres, alsmede registers betreffende andere Conseils, renvoyen, paspoorten 1810-1813 (AF IV* 230), een repertorium op petities 1809-1815 (AF IV* 229) en livrets over militaire zaken, waarvan AF IV* 1159-1210 en 1211-1230 onder andere over Nederland. Steekproeven leren dat er in de registers interessante onderwerpen kunnen zitten. In AF IV* 174 bevinden zich stukken uit 1808 omtrent de handel met Nederland, in AF IV* 251 inzake begrotingen, achterin vanaf blz. 843 budgetten van de Hollandse Departementen en de Hanzesteden.
AF IV* 313-371 bevatten afschriften van keizerlijke acten, de nummers AF IV* 372-424 een repertorium op de expeditie van acten, ingedeeld naar beleidsterrein.
Zoekmiddelen:
- Correspondance du secrétaire d' état. Table alphabétique des noms géographiques, de personnes et de matières.
- Livrets chronologiques des actes et décrets de l' empereur
- Registre journal des minutes de lettres dictées par l' empereur Napoléon, 1813
- Registres. Correspondance du secrétaire d' état.
- Régistres. Finances. Budgets des villes dont le revenu s' élève à 10.000 livres et au dessus.
- Registres. Passeports délivrés en vertu de la décision de l' empereur
- Registres. Répertoire chronologique, expedition des actes du gouvernement. Intérieur.
- Registres. Répertoire chronologique, expedition des actes du gouvernement. Justice.
- Répertoire des pétitions par ordre alphabétique september 1811
- Table alphabétique sur fiches (cabinet)
- Table alphabétique sur fiches (décrets impériaux, renvois)