Dagboeken

dagboekcahier 10

09/07/1939

zondag 9 juli 1939

Gisterenavond werd in de radio meegedeeld, dat Colijn aan H.M. ontheffing van zijn opdracht had gevraagd en dat zij nu aan Koolen een opdracht had gegeven, die hij in beraad nam. Hij heeft dus niet onmiddellijk neen gezegd. Wel moge ’t hem bekomen. Hij heeft de vier katholieke ministers en de katholieke kamerfractie tegen zich. Hoe zou hij kunnen slagen? Wat wil hij eigenlijk? Colijn heeft terstond nadat ’t conflict uitgebroken was hem opgezocht. Hij is met Colijn dik bevriend. Is dit nu een doorgestoken kaart? Wil hij een compromis zien te bereiken om dan het aanblijven van ’t kabinet-Colijn mogelijk te maken? Of denkt hij werkelijk een kabinet te kunnen vormen dat levensvatbaar zal blijken? Hoe is de koningin op hem gekomen? Vrijdag heeft ze Deckers ontvangen ‘tot het geven van inlichtingen’. Heeft zij hem gepolst en heeft hij geweigerd, gelijk ik hem aangeraden had? Maar dan heeft hij zeker niet geadviseerd de formatie aan Koolen op te dragen. Afspraak was: De Geer of Oud. Wilde de koningin daar niet aan om den schijn te vermijden, dat ze de katholieken passeerde? Maar die schijn ware vermeden geweest, indien gepubliceerd ware,  dat Deckers een opdracht geweigerd had. Maar waarom dan Koolen? Hij is ongetwijfeld een bekwaam man, maar met in de katholieke partij weinig vrienden. Ook al daarom zou een door hem gevormd kabinet met wantrouwen worden aangezien. Of hoopt Colijn, dat er nu verdeeldheid onder de katholieken zal komen? Maar dat Koolen zich daartoe dan leent! Ik begrijp van deze kabinetscrisis niets, noch van haar begin noch van haar verloop. Donderdagavond was Goseling bij me. In een lang onderhoud, tot kwart over twaalf, heeft hij me alles meegedeeld wat in den ministerraad was voorgevallen. Hij begreep er ook niets van wat Colijn eigenlijk beoogde. Mijn leelijke gedachte van 1935 kwam weer terug: wil Colijn de katholieken dringen met de sociaal-democraten samen te gaan en daardoor tweedracht in de Katholieke Staatspartij verwekken?

            Zonderling is ook, dat de koningin vrijdagavond een conferentie heeft gehad met de voorzitters der Eerste en Tweede Kamer en den vice-president van den Raad van State, waarbij de chefs van leger en vloot aanwezig waren om inlichtingen te verschaffen. Gaat ’t dus nu ook om de hooge legeruitgaven? Bekend is, dat de koningin meent, dat er voor leger en vloot meer moet worden gedaan dan ’t kabinet-Colijn deed. Is Koolen daar vóór? Maar hoe dan met de werkloosheidsuitgaven??