In zijn inleiding op een recente uitgave van de Nederlandse grondwet schrijft hoogleraar vaderlandse geschiedenis Henk te Velde dat, hoewel Nederland geen echte grondwetstraditie kent, toch ‘veel van de grote debatten uit de Nederlandse politiek (..) verbonden geweest’ zijn met de grondwet.[1] Als kernmomenten in de reflectie over de basisprincipes van staat en natie zijn grondwetsherzieningen ook in de Nederlandse geschiedschrijving regelmatig bestudeerd, bijvoorbeeld in de in 1998 verschenen bundel De eeuw van de grondwet.[2] Daarnaast zijn grondwet en grondwetsherziening vanouds gethematiseerd in staatsrechtelijke studies en parlementaire geschiedschrijving.

De bestaande historiografie concentreert zich echter doorgaans eerder op het resultaat van grondwetswijzigingen dan op de politieke processen en inhoudelijke gedachtevorming daarachter. Vooral het ‘besloten’ deel van de voorbereiding van de grondwetswijzigingen, het gedeelte dat plaatsvindt in de grondwetscommissies, wordt zelden bij de historische analyse betrokken.[3] Het project Grondwetscommissies 1883-1983 wil voor de periode 1883-1983 die black box openen en laten zien hoezeer de eindrapporten van de commissies, die de basis vormen voor de wetsontwerpen en parlementaire debatten, de uitkomst zijn van een lang proces en het resultaat van vaak diepgravende discussies.

Juist doordat in de grondwetscommissies politiek en wetenschap bijeenkwamen, biedt bestudering daarvan inzicht in de wensen en verlangens die op verschillende niveaus speelden. Het debat in de grondwetscommissies belicht zowel de staatsrechtelijke kaders als de sturing door de politieke klasse en de belangengroepen die het proces van grondwetsherziening trachtten te beïnvloeden of te kanaliseren. Daarom bieden de grondwetscommissies en hun werk niet alleen zicht op de grote constitutionele debatten, maar ook op veranderingsprocessen in de diepere lagen van politiek en samenleving.