AGH 2145 – Kopie van het ‘Papieren cartularium’ – CA-B
LRK 40 – EL 41 – Van Riemsdijk 82 – Kruisheer p. 40-43, 70-85
Perkament, van goede tot redelijke kwaliteit, ca. 37 x ca. 27 cm.
55 bladen, de eerste drie en laatste twee ongefolieerd, de overige gefolieerd 1-50 (14e-eeuwse hand). Hiervan onbeschreven f. [III]v onder, 12r onder-13r, 20r onder-22r, 24r, 28r, 32r onder-33r, 41v onder-43v, 49r onder-[52]v.
De codex is vrijwel geheel door één hand geschreven; alleen op f. [I]v heeft een tweede hand zijn opschrift gecorrigeerd en aangevuld, en op f. 41v schreef een derde 14e-eeuwse hand twee oorkonden; twee andere oorkonden werden nog in 1621 toegevoegd (op f. 32v en 41v). Op f. [I]v-[III]v schreef de hoofdhand in rode inkt een inhoudsopgave; de (in bruine inkt) gekopieerde teksten op f. 1-49 zijn vergezeld van een opschrift in rode inkt en in de marge een paragraafteken. In dezelfde rode inkt nummerde deze hoofdkopiist de ingeschreven teksten met de romeinse cijfers I-CXCI, tot onderaan f. 48r (deze nummering is op f. 22v-41v grotendeels geradeerd; aldaar een moderne nummering in arabische cijfers). Bij de laatste teksten, notities op f. 48r-49r, ontbreekt de nummering.
Katernopbouw: [i] + [ii] + I([I]-12, f. 11-12 secundair toegevoegd (onderaan f. 10v een custode): de buitenste bladen f. [I] en f. 12 aan elkaar geplakte enkele bladen, en tussen f. [I] en [II] een kim van een uitgesneden blad) + II(13-21, f. 13 ingeplakt enkel blad, en twee kimmen: een na f. 20 en een na f. 21) + III(22-32, f. 22 een ingeplakt enkel blad, en vier kimmen: een na f. 27 en drie na f. 32) + IV(33-43, f. 33 een ingeplakt enkel blad) + IV(44-[52], f. 46 een ingeplakt enkel blad) + [iii].
De vijf katerns zijn d.m.v. het inplakken van enkele bladen en het uitsnijden van (lege) bladen aangepast aan de vijf afdelingen waaruit het boek is opgebouwd; zie hieronder de Inhoud.
Folia [i]-[ii] en [iii] zijn papieren schutbladen.
De band en de schutbladen [i]-[iv] zijn niet middeleeuws. Op het voorplat is vaag nog te lezen (voor zover niet bedekt door de modene archiefsticker) [***] vande incomende proeven van / [***] Januarij tot 31 Maij 1655 (18e eeuw). Op f. [ii]r het opschrift (19e eeuw): EL 41. Cas B. / Inventaris van Cornelisis Oem Folio 3.
Liniëring (steeds in loodstift, prikkings in boven- en onderrand: twee gaatjes voor de aflijning van de rechtermarge, één gaatje voor de aflijning van de linkermarge):
f. [I]r: niets.
f. [I]v-[III]v: enkele aflijning van de boven- en ondermarge, en van de kolommen met de nummering (aan de rechterzijde met een dubbele lijn); liniëring binnen de aflijning (patroon XX).
f. 1r-11v: dubbele aflijning van de marges, liniëring erbinnen (patroon YY).
f. 12r-12v: enkele aflijning van de zijmarges, liniëring erbinnen (patroon ZZ).
f. 13r-49r: dubbele aflijning van de zijmarges, enkele van de boven- en ondermarges; liniëring erbinnen (patroon AX) (op. f. 44r-49r zeer onduidelijk). Daarbinnen varianten, deels op onbeschreven bladzijden:
f. 17v-20r, 32v: enkele aflijning van de vier marges, liniëring erbinnen (patroon BX);
f. 41v, 42v-43v, 49v-[52]v: als AX, maar zonder liniëring (patroon HH) (f. [51]r-[52]v onduidelijk; mogelijk zijn daar lijnen weggelaten);
f. 42r: als HH, maar met enkele aflijning linkermarge (patroon CX).
Inhoud:
| katern | folia | inhoud |
| f. [I]r-[III]v | inhoudsopgave | |
| I | f. 1r-12r | Utrecht (incl. Amstelland, Naardingland, Woerden) |
| nrs. 1-51 | ||
| II | f. 13v-20r nrs. 52-90 | ‘Zuiden en omliggende gebieden’: Keulen, Gelre, Brabant |
| f. 22v-32r | ‘Noordholland’ | |
| f. 22v | Noordholland | |
| nrs. 91-96 | ||
| f. 23r-23v | Zuidholland | |
| III | nrs. 99-104 | |
| f. 24v-27r | West-Friesland | |
| nrs. 107-116 | ||
| f. 28v-32r | Kennemerland | |
| nrs. 117-131, + toevoeging 1621 | ||
| IV | f. 33v-41v | Zeeland |
| nrs. 132-172 + f. 41v | twee oorkonden door hand 14e eeuw en een toevoeging 1621 | |
| f. 43v-49r | Henegouwen, Frankrijk, Engeland en ‘elders in Gallië’ | |
| V | nrs. 173-191 + f. 48r-49r | ongenummerde notities betreffende oorkonden m.b.t. Roomskoning Lodewijk IV en een oorkonde van koning Lodewijk X van Frankrijk |
CA-B is een kopie van CA-A, het ‘Papieren cartularium’. Blijkens het opschrift op f. [I]v gaf Pieter van Leiden, kanunnik van Sint Pieter te Utrecht en hoofd van de grafelijke kanselarij, op 22 augustus 1316 opdracht tot vervaardiging ervan: Anno Domini millesimo trecentesimo sextodecimo, in octava assumptionis sancte Marie, ordinatum est hoc registrum de privilegiis domini Guillelmi, comitis Hanonie, Hollandie, Zeelandie ac domini Frisie ac surum predecessorum, per Petrum de Leyden, canonicum ecclesie Sancti Petri Traiectensis, que suis inveniuntur locis per numeros in tabulam annotatos: … (volgt een opsomming van de capita). Het is geheel door één hand geschreven, met uitzondering van enkele latere toevoegingen: op f. 41v schreef een contemporaine hand twee oorkonden in, en op f. 32r en 41v voegde Dirk Gool, griffier van de lenen, in 1621 eveneens twee oorkonden in (in deze editie nrs. CA 52 en 53); in het zojuist geciteerde opschrift bracht de hand van Pieter van Leiden zelf een correctie en een aanvulling aan.
De kopiist van 1316 schreef het hele cartularium over, maar veranderde de volgorde enigszins van de daarin gevonden teksten, omdat hij een topografische ordening in de oorkonden aanbracht die strikter was dan die in zijn legger. Die regionaal gebonden ordening werd vervolgens ook opgelegd aan de katernopbouw; blijkbaar werkte hij tijdens het kopiëren in losse katernen. Een viertal teksten die wel in dieze kopie staan maar tegenwoordig niet meer in CA-A worden gevonden (in deze editie nrs. CA 48-51), stonden er in 1316 waarschijnlijk nog wel in, op bladen die daar sindsdien uit zijn verwijderd. Zie voor dit alles Kruisheer, Registers Pieter van Leiden, p. 40-43.