Registers van de Hollandse grafelijkheid 1299-1345

Graaf Willem III beleent zijn kapelaan heer Pieter van Leiden met het land in Sint-Maartensdijk dat eerder aan enkele met name genoemde Vlamingen had behoord en dat tijdens de oorlog met Vlaanderen in beslag was genomen; voorts regelt hij de vererving van het leen en geeft hij toestemming tot verkoop ervan in vrij eigendom, op voorwaarde dat heer Pieter met de opbrengst daarvan ander goed zal kopen en dat in leen zal houden.

Hoewel de onderstaande vier teksten in de registers elk een volgnummer dragen, betreft het een oorkonde met daarmee samenhangende optekeningen van latere transacties; ze zijn hier derhalve als een geheel uitgegeven. – Deze teksten zijn in beide registers later aan het leeg gelaten einde van een katern toegevoegd door hand 3D, werkzaam maart 1336-ca. maart 1340. Het einde van die activiteit van 3D geeft ook een terminus ante quem voor de drie ongedateerde notities die op de oorkonde volgen.

Dezelfde hand heeft deze oorkonde met bijlagen ook toegevoegd in de registers Zeeland (nr. ZE 33); in de onderstaande editie zijn variante lezingen in het grote register Zeeland (AGH 303) geannoteerd met het sigle D, die uit het kleine register Zeeland (AGH 304) met het sigle E.

De onderstaande tekst is gebaseerd op afschrift B.

Wi Willaem^b ..grave etc. maken cond allen luden dat wi al dat land in Sinte Martijns dike houdende jeghens hondert ende tien ghemeten, dat die Vlaminghe als hair Colaird van der Muden, Jacob Rikairden sone, Jan sheren Jacobs sone, Colijn sheren Outwaird sone, Jacob sheren Jacobs sone, Hughe die Vlaminc, die oude Boscher ende anders die ghene ute Vlaenderen^c met hem aldair bedijct hadden, ende zi ende hore of comelinghe vrilike te ghebruken plaghen voir die tijd dat sijt jeghens ons verboirden ende ons ane quam overmids den onpayse ende den oirloghe, dat sijt met dien van Vlaenderen^d helden jeghens onsen voirvorders ende ons, hebben here Pieter van Leyden onse cappellaen, omme trouwen dienste dien hi ons dic wile ghedaen hevet ende noch doen sal, ghegheven van ons ende van onsen nacomelinghen in liene te houdene in manieren als hier na volghet: alse dat na^e ziere doyt comen sal op sinen broeder ende op sine zusteren jof op hare kinderen, elke also vele als hem here Pieter bewisen sal bi sinen levene, ende dair tenden binnen zuster kindere ende broeder kindere, est sone est dochter, niet te^f verstervene, ende^g altoes op den outsten, mar ^h den jongheren sone voir die outste dochter. Voert soe hebben wi hem gheoirloft dit voirs. land ten rechten eyghen te vercoepen also verre als hi wille, ende dien coep sullen wi ghestade houden ende ghewarent laten, ende dair bi sal here Pieter alse vele ghelts als hire of nemen sal in goeden trouwen voert op ander erve in Hollandⁱ ligghen^j, ende dat voert te houden in^k liene in manieren alst voirscreven es.

Ende omme dat wi ende onse nacomelinghe dit vaste ende ghestade houden sullen, soe hebben wi hem dese lettere open bezeghelt met onsen zeghele. Ghegheven int jair ons Heren M^o CCC^o ende vijftiene des vridaghes na sinte Servaes^l daghe.

¶ Dit land in Sinte Martijns dijc^m voirscreven wort vercoft ende dair of quamen boven coste LXX lb. grote, die worden beleyt an lande in Hollandⁿ dat men van minen here houd alse voirscreven es, ende dat land es hier na ghescreven van stic te sticke wairt gheleghen es ende wiet van minen here hout. Int eerste:

in Coudekerke^o die Mensen Alebrechts soens waren, IX morghen;

item ter Zwiete die Clays Godevairds^p soens, Heynen des asighen ende Ysebrants^q Florijs^r soens^s waren, XII morghen II^C LXXV roeden;

item tote Karsken^t die Jan Ghisen soens waren, IIII morghen;

item ibidem die Nanne van Vorenbroke^u waren, V morghen;

item in Honsvolredijc^v die Dieric^w veren Baven soens waren, II½ morghen.

Dit land voirscreven hout Pieter van Leyden, Jans soen van Leyden, van minen here den ..grave, ende hi ende sijn moeder ende^x sijns vaders erfnamen hebben noch onder in ghelde dit lien mede te verbeteren XXXIIII s. III½ d. grote II d. Hollands^y.

¶ Voert soe sien an lande beleyt van den LXX lb. groten voirscreven, int eerste:

in Risewic die Andries van der Burch waren, X morghen ende XL roeden;

item te Voirscoten die Jan veren Noeden soens waren, VII morghen;

item ibidem die ^z Dommaes^a' Famensen soens ende ziere broderen waren, VI morghen ende^b' I hond;

item ibidem^c' van Willaem^d' Willaems^e' sone ^f' IIII morghen ende^g' V roeden;

item ibidem^h' van Wouter des Costers sone ^i' I morghen IIII½ hond;

item ibidem van Alijt Gheyen II½ morghen ½ hond;

item ibidem van Willaem^j' Woutman ½^k' morghen;

item van Smeder ½^l' morghen.

Dit land voirscreven hevet Trude Dieric^m' veren Baven soens van minen here den ..grave ontfaen in allen manieren als sijn open brief houd voirscreven, ende zi hevet noch onder mit horen kinderen in ghelde dit lien mede te verbeteren^n' XLIIII s. ende IIII½ d. grote.

¶ Item sien an lande beleyt van den LXX lb. groten voirscreven, int eerste:

in Coudekerke^o' die Jans van den Rine waren, XVII morghen;

item in Risewicker broec die Gherard^p' Aven soens waren, XXX morghen.

Dit land hevet Machtelt Gherard^q' Alewijns soens van minen here den ..grave ontfaen in allen manieren als sijn open brief houd voirscreven, ende zi hadde onder in ghelde dit lien mede te beteren XXXIIII s. III½ d. grote II d. Hollands^r', dair heves si voren ghegheven IIII morghen lands ^s' op den Zile^t' ligghende in Warmonder broec an des heren^u' land van Voirne dat Wouter van Gheylewic^v' te hebben plach.