Registers van de Hollandse grafelijkheid 1299-1345

Graaf Willem IV vidimeert en bevestigt in tegenwoordigheid van enkele met name genoemde getuigen een oorkonde d.d. 1303 november 11 waarin graaf Jan II enkele rechtsregels verleent aan de stad Dordrecht betreffende de voogdij over weeskinderen, hun tijdstip van meerderjarigheid, de zekerheid van voor schepenen erkende schuld, en de bestraffing van personen die minderjarige kinderen ontvoeren of zonder toestemming van de verwanten huwelijksgeloften ontlokken.

De bovenstaande datering is gebaseerd op de veronderstelling dat de paasstijl is toegepast. Zie de Inleiding.

De uitgave door Van Mieris van de gevidimeerde oorkonde van graaf Jan II is naar een ander handschrift dan dit register WI, welke versie nogal wat varianten vertoont, voornamelijk van redactionele aard (zie bijv. voetnoot b'); mogelijk gaat deze terug op een (Dordtse?) ontwerptekst. In onderstaande tekst zijn de inhoudelijke verschillen aangegeven, alsmede de varianten in de uitgave in ChHZ die een betere lezing geven dan het ter plaatse waarschijnlijk corrupte WI 264.

Wi Willaem^b ..grave etc. maken cond allen luden dat wi ghesien ende ghehoirt hebben ene hantveste die onse lieve here onse oudevader^c, dair God die ziele of hebben moet, ghegheven ende bezeghelt hadde onser liever stede van Dordrecht^d, sprekende ende houdende van^e woirde te woirde als hier na bescreven staet.

Wi Jan grave van Heynnegouwen^f, van Holland^g, van Zeeland ende here van Vriesland^h maken cond allen den ghenen die dese lettere sien sullen jof horen lesen dat wi ane ghesien hebben nutscap ende oirbair onser liever poirte van Dordrecht, ende hebben over een ghedraghen bi rade ons Raeds met scepenen ende metten Rade van onser poirte voirs. dat wi gheleghet hebben ende legghen sulke rechte als hier na bescreven staen blivende binnen onser poirte van Dordrechtⁱ voirnoemd.

In den eersten dat gheen^j verweest kind jof verweesde kindere hare daghen en moghen hebben noch mondich wesen voir si vijftien jare oud sien^k, ende dan sien^l mondich ende hebben hare daghe; ende dat gheen voecht van onmondighen kinderen, jof die verweest sien van vadre jof van moedre, sijn hant slaen en sal ander kinder goet noch dat ^m ghebruken, op die boete van tien ponden also dicke alser den rechter ende den scepenen croningheⁿ of quaem, het en ware dat hi alre eerst den kinde jof den kindren hair goet verzekert hadde alse scepenen redelic dochte ende moghelic. Ende die^o voeghet sal doen houdinghe na^p wesen na haren betame jof siere toe ghegoet sijn, ende dair of sal hi alse vele hebben als hem scepenen toe scriven^q te hebbene; ende hebben si meer goeds jof renten dan die scieringhe draghen mach, die sal hi hem voirwaerds keren ende uytreken als si te haren daghen comen, ende dat te versekeren ghelike anders haren goede. Ende waert dat enich vochet enich verweest kints jof verweseder kindere onnutte ware dan^r den scepenen dochte bi anebrenghen der vryende, soe souden die scepenen mitten rechter den voirghenoemden wesen enen anderen voecht setten die hem dochte dat hem nutte ende oirbaerlic ware. Ende wair yemend die enich verweest kint jof verweesde kindere houden woude omme niet ende hair goet voirwaerds^s keren, ende dat verzekeren wilde also scepenen redelic dochte, die soude dat kint jof die kindere vermonden; ende wilse die voecht behouden^t, soe sal hi doen dies ghelike. Ende wat scade die verweesde kindere te noch^u leden hebben, die blive also; mar die die voechdie^v voert hantieren sal, salse behouden in alsulken rechte als hier voirscreven es.

Voert si^w wi over een ghedraghen metten scepenen ende mitten Rade van onser poirte voirnoemt dat wi gheleyt hebben ende legghen een recht blivende binnen onser poirte van Dordrecht: soe wat man die scout verlyede^x enen anderen voir scepenen, dat hi verzekert blive an zulken goede als hi dan te tiden heeft jof namaels hebben zal, ende an hem selven; ende dat hem dair an hinderen en sal noch en mach en^y gheenrehande coep noch wilcore die hier dair na op maken mochte.

Voert hebbe wi bi rade ons Raeds ende om bede ende versoec onser liever scepene, ^z raeds manne ende oic om oirbair onser poirte van Dordrecht een recht gheleghet ende legghen blivende^a' binnen onser poirte dicke voirnoemt: soe wie dat een kint ontvoirde dat vijftien jare hadde jof dair beneden, het ware verweest ^b', jof onder trouwe dade^c', het en ware bi der ghemeenre maghe ^d' wille, openbair, sonder enigherande archlist, die hadde verboert sijn hoeft ende sijn goet jof men begrepe erghent in onsen lande, ende niet te verdinghen^e' noch gheleyde te vercrighen. Ende wie dit toe brochte ende hier toe riede, die verboerde sijn lijf ende sijn goed mochtmen dair mede betughen. Ende alsulc goed als dusghedanich kint hadde jof ane comen ^f' mochte, dat ontfoert ware jof onder trouwe ghedaen ware buten der maghe^g' wille alse voirscreven es, dat soude anecomen sinen erfnamen^h' ghelike joft verstorven ware.

Ende omme dat wi willen dat dese voirscreven dinghe vaste ende ghestade bliven ghehouden van ons ende van onsen nacomelinghen tote enen eweliken rechte onser liever poirte dicke voirscreven, soe hebbe wi dese lettere^i' bezeghelt met onsen zeghele uythanghende, ende hebbense doen zeghelen omme die meere zekerhede onser liever poirte van Dordrecht voirghenoemd ghemene met ons met hare stede zeghele. Ghegheven int jair ons Heren M^o CCC^o ende drie op sente Martijns dach in den winter^j', in die Haghe.

Ende want onsen goeden luden van onser stede van Dordrecht voirs. dese voirnoemde hantveste ghearcht was bi groten onghevalle van brande, als ons ende onsen ghemenen Raede wel kenliken es, soe hebben wi hem bi raede ons Raeds ghemeens dese voirscreven hantveste verniewet, ende ghelovense hem voir ons ende voir onse nacomelinghe eweliken vaste ende ghestade te^k' houdene, sonder enich weder segghen. Ende hier waren over here Pieter here van der Lecke, here Heynric^l' van der Lecke^m', sijn soen, here Daniel van der Merwede^n', here Willaem^o' van Duvenvoirde^p', hair Harbare van Rieden, onse bailiu van Zuutholland^q', ende here Florijs van Haemstede^r', ridders, ende Tielman die Moelnair, knape.

In kennissen der wairheyt soe hebben wi desen brief bezeghelt met onsen groeten zeghele uythanghende. Ghegheven te Dordrecht int jair ons Heren M^o CCC^o acht ende dortich des woensdaghes na sinte Valentijns dach.