Registers van de Hollandse grafelijkheid 1299-1345

Keur verleend aan de inwoners van Haamstede en van de duinen, bezegeld door Witte heer van Haamstede en, voor de inwoners van de duinen, bezegeld door heer Pieter parochiepriester van Renesse.

Deze keur zal zijn gegeven door de eerstgenoemde zegelaar Witte van Haamstede, natuurlijke zoon van graaf Floris V, die de heerlijkheid Haamstede in oktober 1299 in leen had gekregen (OHZ V, p. 1090-1093, nrs. 3517-3518).

De onderstaande tekst is gebaseerd op afschrift B.

1. So wie bedraghen word van enigher mesdaet, die men hem an tiet van twen scepenen of van III wittachtighen mannen bi besvoren eeden, dat es vul bedrach.

2. So wie vecht op dese vornomede hersceppe, die verbord X s. jeghens den here ende dies bedraghen word als hi te rechte sal.

3. So wie strijtlike comt tenen vechtene als dat hi hoeft werpt an enighe side, hi salt betren III s. word hijs bedraghen te rechte.

4. So wie den here den vrede ontseit of versuighet, hi salt betren ^a X lb., sere vrouwen of sinen wittachtighen sone hi verbord V lb.

5. So wie den scoutate of enighen^b van den scepenen vrede wederseghet of versvighet, hi verbord elke werve I pond, ende te drien werven toe te eeschene.

6. So wie sinen prochipape vrede ontseghet, dat salmen betre ghelijc enen scoutate of enen scepene.

7. So wie iemene binnen vreden of binnen wittachtighen^c soendinghe doet slaet, diet doet hi verbord sijn lijf; wond hire iemene binnen, hi verbord sijn hand of X pond; vecht hire binnen sonder wonden of sonder doet slach, hi verbord V lb.

8. So wie draghet knijf^d, fautsoen, stekesvard^e, misericordie, priem, cordoyscolve of enighe verboden wapine, ende die scoutate an hem vint met tween scepenen of met III wittachtighen mannen, hi verbord V s.

9. So wie van desen vornomeden wapine een trect, hi verbord X s.

10. So wie met desen vornomeden wapine iemene doet slaet, hi verbord sijn lijf; wond hire iement mede, hi verbord zijn hand of X lb., es hi heffere van desen stride ende daer of bedraghen word als hi te rechte sal.

11. So wie in ghemenen stride enen man doetslaet, die salne eenscatte ghelden hi ende dire handadich an sijn, ende hare goet sal sijn ints heren ghenaden.

12. So wie verraetnesse of valseit doet den here dat hem mach gaen an sijn lijf of an sijn ere of an sijn goet, die verbord sijn lijf ende sijn goet.

13. So wie die vecht vore den here in ghebanre sprake, hi salt twiscatte betren den here ende den ghenen daer hijt jeghens mesdoet.

14. So wat men in jaer marchte^f mesdoet, dat salmen vierscatte betren.

15. So wie sine toelne ontfoerd, hi verbord dat hi vertoelnen^g soude ende die toelne vierscatte.

16. So wie den andren drijft in enen huus ende daer ^h an strijt, dat men inward doet salmen betren vierscatte ende dat men uutward doet eenscatte, ende den ward van den huze I lb., ende die scade diemen hem doet salmen vierscat betren; ende tseren boete sal sijn XXVII s.

17. So wie die cracht doet, die sal cracht ghelden vierscatte, enten here XXVII s.

18. So wie scut tsanders beesten die salt betoghen II siere ghebureⁱ ofte III, ende hi salre I binden^j vore^k sine dore ende dander doen daer hi wille; ende wille die ghene des die beesten sijn lossen, hi salt sveren wat sine beesten ghescaet^l hebben ende dat twiscatte betren. Mar bliven si den ghenen diese ghescut hevet onghelost tote des anders daghes, so sal hise leveren den scoutate, diere mede doen sal dat hem scepenen wisen.

19. So wie den andren scuttinghe roeft, hi sal den ^m ghenen dien hize roeft ghelden vierscatte sinen scade. Ende die beroeft word sal sine scade maken met sinen eede; ende hier of sal sijn tseren boteⁿ X s.

20. So wie enen dief vint drivende of draghende, hi salne vanghen ende leverne den here of sinen scoutate. Ende es dat goet V s. ward ende IIII d., so salmen hanghen; ende eist VI d. ward, so salmen sijn ore of sniden.

21. So wie tseren bakine niene coemt, die salt betren als of hi beneden der herscappen woende ende hi sijns tseren^o bakine niet ne^p quame.

22. So wie begaen word in die heynninghe^q van den dunen^r met sekelen, met haken of met houwen, hi salt betren III s.

23. So wie begaen word in die dunen met waghine entie dunen roeft, hi salt betren V s.

24. So waneer die here dienst te doen hevet die te siere vesten toe behord of sijn coren te menne of sine barninghe: die daer toe vermaend word ende niet en dient, die verbord V s.

25. Te drien tiden binnen den jare salmen dinghen omme pennincg scout, ende daer of salmen ghebod legghen tsonendaghes na sinte Jans daghe te midsomer^s, des sonnendaghes na sinte Martijns daghe in den winter^t ende des sonnendaghes na versvoren manendach die naest comt Dertiendaghe^u, ende elke weke die naest comt desen vornomenden sondaghen die sal open wesen the dinghene omme pennincg scout; ende so wie omme penning scout dinghen wille in enich van desen weken, die salt den andren doen te wetene tsonendaghes alsmen ghebod leghet.

26. So wie wederseghet scepenen of lachterd, hi salt elken scepen betren I pond ende den here also vele als twien scepenen.

27. So waer si twee onderlanghe dinghen, daer sal die scoutate vraghen den scepenen op haren eed wats hem rechts dinct tusschen haere tweer tale.

28. So wie verbannen word van der herscepen omme scout ende hi daer na up die herscepe comt of sijn goet, men sal hem ende sijn goed houden des hi vuldaen hevet. Ende ware enich man die hene wilde gaen met forsen ende sijn goed met hem brenghen, ende so wie die scoutate in sijn helpe vermaende ende hem niene holpe, die verbord III s.; ende so wie ints anders helpe quame die die forsen dade, die salt betren XXVII s.

29. So wie ghemeenscap hevet met enen verbannen man, die valt in sinen commer; ende dat salmen orconden III sonnendaghe, den enen an den andren.

30. So waneer die here dienst te doen hevet, so sal al die scoutate met den scepenen daer toe nemen liede diere orbare toe sijn; ende es men langher uut dan I nacht, dat salmen ghelden pond pond ghelike. Ende ware iement diere niene quame van den ghenen diere toe ghenomen waren, men sal enen man op hem winnen ende dat salmen twiscatte of panden.

31. So wie met valscher maten of met ghewichten of met onghansen vleesche begaen word, hi verbord X s.

32. So wie hase of patrise of conine^v vinghe of ute niste name, hi verborde XXVII s.

33. So wie zedricht ane vate buten tseren wille, hi verborde XXVII s. ende die zedricht vierscatte, es hi II penninghe ward of beter; ende eist beneden II d.^w die ment tiet, mach hem ontcommeren met sinen eede.

34. So wat vorbode die here of sijn scoutate met den scepenen over een draghen, dat es alse^x vast oft in die kore stoede.

35. Die scuttere van den dunen sal hebben van enen rinde ^y dat hi begaet in die heynninghe^z II d., van IIII scapen II d.

36. Waer dat sake dat enighen twist ghesciede beneden der herscepe daer dien here of den ghenen die in sijn stede ware daer den here deren of mochte comen, so mach hi ghebieden of sijn scoutate van sinen weghen vor II scepene of voer III wittachtighe manne dat niement hem des twist onder winde die op die herscepe woent, noch daer toe en trecke noch ne gha; ende so wie hier jeghen dade, die verborde X s. Ende wilke tijt dat die twistelike zaken te payse comen sijn, so ne houd dat ghebod niet langher; maer die here mach verniewen van anders twiste als hi wille.

Alle die boeten die hier voerscreven sijn salmen ghelden bi svarten Turnoysen^a'.

37. So wat die chore niet ne besceet, dat sullen scepene besceden bi haren bezuoren eeden.

Ende want ic Witte, here van Haemstede ende van den voerseiden dunen, ende wi ghemeenlike die wonen op die voerseide herscepe alle die pointe die voerscreven sijn ende elc besonder vast ende ghestade houden wille^b', so heb ic Witte dit jeghenwordich scrift voren bezeghelt met minen zeghele uuthanghende; ende wi ghemeenlike wonende up die voerseide dunen hebben ghebeden haren Pietre^c', prochipape in Renisse, dat hi dit ghescrift zeghele met onsen here voerseit, want wi ghenen ghemenen zeghel en hebben. Ende omme die bede ^d' der goeder liede van den dunen so hebbe ict her Pieter, prochipape van Renisse, bezeghelt dit scrift met minen zeghele uuthanghende, dat ghemaect was ende bezeghelt int jaer ons Heren als men scrivet M^o CCC^o.