[omslag; etiket]∙F VI
∙[etiket:]Particuliere Aantekeningen 1816/1817
∙W. de Clercq
·1816
∙January
∙1 Menschenbestemming. Kerk v. Goeuns. Jour de nouvel an.
Mes amis. [- onl.]
∙2 Le satyrique. Fête des fiancailles. Freundschaft (Trias) Religion
Counsel to H.D.G . Comediepartij. Collation. Visite chez Caroline
Mev., van Goeuns. Fête. Wache.
∙3 Bal. Der Dichterling. Stolz Brautstand. Sybrandt,
fête au doelen. Gottesdienst. Mijn verjaardag. Vriendschap H.C.G.
Concert.
∙4 [- onl.]
∙5 Wisselvalligheid. Die scene mit Caroline (Eid der Liebe). [- onl.]
Théat Franç. Spasseggiata. Muller. Apocryphen.
∙February
∙6. [onl.] apocryph franç. Laauwheid. Lavater. 2 Pauly Geburtstag.
∙[- onl.] 4 Muller. Ég. Représentation du Vriendschap.
Glück von P. l'anneau de Werner. Mein mädchen folgt mich. Language
des mains. 5. Vertrouwen. Prozaismus. Die Bekanntniss von und Rath an
Caroline. Eng. Apoc.
∙7. [- onl.]
∙8. Militar conscription. Befestigung Carolinens. Vaers v. H. H. Klijn.
Gedachten na een briefje van Caroline.
∙9 Theory character of men. [- onl.] Devorzione della vergine.
Politische Beschauung. Comédies de société. Lettre de H.S. Pauly.
Stuart Ég. Verlichting. Loots. Préparation à la st. Cène avec une amante
[- onl.]
∙10 Excursion d'hyver. Motifs. Voy. jusqu'à Leyde. Molenaar oraison
de Kemper. Vers de Speyert van der Eyck. Humbert Lett. Ital. Peinture.
Van Assen Caract. de Kemper.
∙11 Tableaux de la maison de ville. Marchand de tableaux. Cabinet d'okkers.
Promenade à Haarlem. Pèlerinage. Leerzaam Vermaak. Les
amours de Harlem. Visite à Suse. Leyde et Amsterdam. Conclusion.
·Marz
∙12. [- onl.]
∙13 De reis besloten H. Bedenkingen en gebeurtenissen
wegens het vooruitzicht der reis.
∙14 Scenen. Zwaarmoedigheid van Caroline. Abschied vom Trias.
Apocryphes Français. Adieux.
∙26 Marz bis 28 Octr. Auf Reise
∙15 [- onl.]
∙16 Herinnering bij gelegenheid van het Avondmaal.
∙17. Istorie dell' amore. Muller Avondmaal. Allard.
Dood van M. van Eeghen.
∙18 Eclips. Muller gespräch über Religion. Algemeene vergadering
van het Institut. K. en V. Diner met Kemper en Walré. Soirée
chez Caroline. Vertrauen. Begräbnisse (über). Empfindsamkeit.
Assemblées littéraires.
∙19 Contrasten. Granen. Stelsel van belastingen. E. Kemper.
Carolina un puoco ammalata . Muller David's berouw. Politisches momento
Hooft's Tacitus. Unsterblichkeit. Bonheur de J. Voll.
ausgezeichnete menschen. Maison brillante. Légitimation
unserer Liebe oder Brief an [onl.] B.
∙20 Sterben. Mort de M. Pauly. Deux soirées chez C. Les affaires.
[- onl.] Laster. Muller Julianus. [- onl.]
[- onl.] Le baiser refusé. Les chuchotages.
Église. Muller. Siegenbeek.
∙21 Gedanken Sünden. Pensées. Pensée et idée. il vero amore.
Kersfeest. Begemann. Muller. Th. fr. Fatillon. Calise. An de
Bilderdijk. Walré auteur. De geleerden. Anniversaire du
28 dec. Character van Jezus. Ég. de Vries chez G.J.B.
l'intérêt et les Passions.
·1816
∙Littérature
∙1. Stilling Jugend und Jünglingsjahre 2 Th.
∙- Wanderschaften
∙- Häusliches Leben
∙- Lehrjahre
∙Loosjes Robbert Hellemans 4o d.
∙Stolberg. Gedichte
∙ Der Eremit von Libanon
∙Stilling Geistesscenen 2 Th.
∙Mercier. Tableau de Paris 1 et 2
∙ Tiedge Urania
∙18. Van der Palm. Gedenkstuk
∙Chateaubriand Souvenirs
∙[leeg]
∙Stilling's Leben 3 Th.
∙Die Theorie von Stilling ist die leitung des himmels und der besonderen
Vorsehung. Er beweist diese durch seyn eignes beyspiel. Wirklich
seine lebensbeschreibung ist äusserst merkwürdig und eine gewisse
naivität scheint für dessen Wahrheit zu haften. Wenn schon[?] einige
Ereignisse mich zu sonderbar scheinen. Aber man muss das ganze
Buch lesen um über den System richtig zu urtheilen. Aauf 65 Jahr
worinn Stilling seinem Leben schloss ist man kein jugendlicher
Enthousiast mehr und hat vorzüglich in ein Leben wie das seinige
viele erfahrungen gehabt. Ich habe in meinem Tagebuch selbst
angezeichnet wie ich ja selbst einigermassen zu der [onl.]
helle aber wir reden hier nur von der litterarischen product.
∙1. Stillings Jugend. Dieses is gewiss wie litterarischer stück das
interessantesten das schöne patriarchische Character des Eberhard stillings
das herrliche Dörtchen die sonderbare Erziehung von Stilling geben einen
gewaltigen reiz zu diesem Theile.
∙2. Jünglingsjahre. Man sieht hier Stillings ausserordentlichesr Kampf
gegen die umstände wie er nun schulmeisters dann wieder schneider
ist und über seine Bildung gilbt dieses Theil ein äusserst
belangreiches licht.
∙3. Wanderschafte. Diese enthalten viele rührenden Stellen. Sein
erschreckliches Leiden bey herrn Hallberg sein aufenthalt bey
Spener. Der gute meister Isac und endlich die höchst merkwürdige
geschichte seiner studie in die Medecin endlich sein Verlobung
mit Christine.
4. Hausliches Leben. Hierin hat er mit den schwersten Umständen
zu kampfen. Wie doctor zu Elberfelt wird er verkannt hat
viele Hausliche Unheile. Er wird Professor zu Kaiserslautern und
endlich zu Marpurg. Seine Christine sterbt. Er heyrattet die
liebenswürdige Selina.
∙5 Seine Lehrjahre enthalten den überrest seiner Geschichte bis
zu seine Erkennung wie angenarzt und religiöser Schriftsteller. Man
findet hier seine dritte vermählung mit Elise seine
bekanntschaft mit Lavater seine Schweizersche Reisen. Dieses
Theil ist etwas langweilig und man sieht zu viel neue Personen
wieder auf die Bühne erscheinen.
∙Diese geschicht ist äusserst merkwürdig. Es ist sehr schwehr
ein urtheil über dieselbe aus zu sprechen. Man muss lesen und
nachdenken und die mittelstrasse zwischen den Zweifler und den
Pietist halten. Est ist hiemit wie mit den Parabeln Christi wo
man das grosse ziel ahnt[?] alle die Kleinigkeiten
überbringen muss.
∙Leven van Robbert Hellemans 4e deel
∙Schrijver en lezer schijnen even ernstig naar het einde van het werk
te verlangen. De draad der geschiedenis betekent weinig. Ontdekking
van de ontrouw van Charlotte met Wapperschwijl in Reisjes in Noordholland
en Amsterdam. Eenige lotgevallen wegens de Kinderen van Hellemans
en eindelijk de dood van de beide hoofdpersonaadjes. Aardige bijeen-
voeging van verschillende beroemde personen als Slingeland Luiken
Francius Schermer Juff. Koolaart Lescailje. Over het algemeen
bevalt mij deze roman niet bijzonder. Het is te veel dagelijksch leven
en menschen uit het dagelijks leven die geen belang inboezemen. Maurits
Lijnslager heeft nog iets ideaals doch dit zijn menschen zoo als men
er meer ziet dus heeft dan ook in 't algemeen dit boek weinig bijval gevonden.
∙Demoustier Le conciliateur. Je ne veux pas étendre sur cette
petite pièce la prévention que j'ai senti pour Demoustier. Cette
pièce est charmante et il y a en effet des vers fort jolis.
∙Stolberg Gedichte
∙Ich habe dieselbe durchlaufen aber ich muss aufrichtig gestehen
dass sie mir gar nicht gefallen. Vorzüglich ist das Metrum
das gewiss anticq heissen muss zu schon ausgefallen um durch
meine ohren gefasst werden zu können. Es sind keine
gedichten ohne Genie. Nein es giebt eben hier und da schöne
Züge aber die Kunst leuchtet darunter zu sehr hervor.
Man bemerkt uberall ein reine wie wohl etwa mystische
Individualität des dichters aber dieses ist noch nicht genug.
Die Empfindungen sind oft zu müssig und weiter findet man
keineswegen den Zauber der Sprache welches Schiller
Bürger und dergleichen besitzen. Die Balladen sind dadurch
nicht met den Bürgerischen zu verleichen. Die schönste
ist ohne Zweifel die Büssende die glaube ich selbst in
Musik gebracht ist. Einige kleine stücke sind besonders
glücklich gerathen aber ich finde immer etwas gekünsteltes
etwas ünnatürliches welches den Leser nicht mit reizt
und in diesen haben mir die Stolberges [onl.] gedichte
eben wenig die Holbergische Trauerspiele mit Chören
gefallen.
∙Der Eremit von Libanon
∙Eine art von gegengift gegen Nathan den weisen von Lessing.
Wer der Author ist weiss ich nicht. Man findet hier auch die
nehmliche Personen wie ihn nathan. Allein es fügt sich dabey
ein Mönch der am Ende selbst Saladin bekehrt. Alles ist nicht
so fein und so eingewickelt wie im Nathan aber die
apologie der Christlichen Religion welche darinn gemacht wird
verdient allen Lob. Der auftritt verzüchlich worinn der Eremit
an Recha das Christenthum anbefehlt und ihr sagt das
Evangelium zu lesen ist sehr schön.
∙Stilling Geisterscenen 2 Th.
∙Ich habe sie nicht allen gelesen aber der nehmliche Geist strahlt
beynahe in allen durch. Es ist ein schreckliches Buch zu
lesen. Man überzeugt sich am Ende dass alles wahr sey und
man seht zu wohl dass man nicht in dem zustande desjenigen
ist welcher den himmel verdient hat. Beym nachdenken fängt
man aber zu fragen ob dieses nicht mehr der himmel von
Stilling denn den von Jesus Christus sey. Er steltet alle alle
seligkeit in den glauben an seiner (Christi) genugthunung und
Versöhnung. Es sey aber ich kann nicht glauben dass solche
welche wohl auf Erde gelebt sich aber von diesem Punct
nicht hatte überzeugen konnen oder gedächt hätte es wäre
nich genug in die heilige schrift gegründet nicht selig
werden sollten. Nicht wie theologisches sondern wie poetisches
und moralisches werk findet man hier und da herrliche
Zügen, das Enthüllen von der rolle des Gewisses, de saphirne
Tafelen worauf Gott seine Befehlen schreibt. Die [onl.]
und die Tod begleitende Engeln, die Ideen wegen der
wieder herkennung, die Austilgung der irdische Gegenstände
die ideen wegen das Kinderreich, die Beschreibung von
der selbstmörder, aber est gebt dennoch ein grosses unterschied
zwischen moralisch und dichterrisch gute Ideen und theologische
Wahrheiten. Der gute Stilling hatte doch auch etwa das
Pietismus und der gedanke von Leute die ihn verfolgten und
anders dachten wie er in Himmel wieder bestraft und
geläutert zu sehen muss ihn doch nicht unangenehm
gewesen seyn. Er klart vieles enigemassen auf, aber es
bleibt bey diesen alles noch menschwerk und Menschliche
Vorstellungen.
Mercier Tableau de Paris 1 & 2
∙Ouvrage d'un homme d'esprit où il y a des tableaux fort naïfs
et vrais. Paris est un lieu qui présente tant de variétés tant de
choses intéressantes. On y voit que plusieurs [onl.] qui nous avons
entièrement imputé à la révolution française tenaient en
effet à la constitution et au gouvernement. J'ai longtems
songé si l'on ne pourrait faire un pareil tableau d'Amsterdam.
Je crois que non. Amsterdam ne présente pas assez de variétés
pas assez de couleur locale ou nationale comme on pourrait
en trouver dans Londres Paris Madrid. C'est ici un ramas
d'étranger de toutes classes et de tout pays et l'esprit de commerce
rend les hommes trop la [onl.] pour qu'ils fournissent grande
matière à l'observateur.
∙Tiedge Urania
∙Philosophie in Versen zu bringen ist wohl eine der mühsamste
Beschäftigungen. Die Eine sprache fügt sich aber auch besser
dazu denn die anderen. Die Englische ist sehr wohl dazu
geschickt und Pope und Young der eine mit Liechtigkeit die
andere mit Tiefe. Die Deutsche sprache kann aber niemals
die heiterkeit erhalten welche immer der philosphische
gedicht bilden muss. [onl.] Gedicht ist auch zu philosophisch
es giebt zu wenig episoden oder leuchtende puncten und
eine gewisse Einformigkeit wodurch ich denn auch das ganze
Stück nicht habe durchlesen können. Die Weckung ist ein
schones Idee. Es ist glaub ich nur die Philosophie von Kant
aber jene die hier vorgestellt wurde ist doch nicht dazu
um den Zweifler ganz zu beruhigen. Die Beschreibung
des Sternengewölbes ist sehr schön. Die Anfange von der
Klage des Zweiflers.
∙Auch mir war ein Leben aufgegangen.
ist rührend aber doch ist diese Trost wie schön sie dann
auch seyn möge nicht dazu gemacht den menschen
zu beruhigen dieses gescheht doch noch allein durch die
Erscheinung[?]Christi[?] und wie wohl dieses auch für uns erhabenes
Räthsel sey so dient es dan um ein noch viel düsteres Räthsel
die Existenz und bestimmung dem Menschen zu entknüpfen.
1816
∙January
∙1. Over Mensenbestemming en Voorzienigheid. Dit zijn twee onderwerpen
waarover ik vooral in de laatste tijd en dit ook voornamentlijk door
aanleiding van de werken van Stilling veel nagedacht heb. Hoe meer
ik echter om mij heen zie, hoe meer ik aan eene niet alleen
algemeene maar bijzondere voorzienigheid gelove. Ik beken dat dit
stelsel zeer veel onoplosbaars in zich bevat, dat men hetzelve nimmer
onwederlegbaar bewijzen kan, doch dit is toch niet genoeg om hetzelve
te verwerpen. Er zijn menschen bij wien men geen leiding onderscheiden
kan die geheel niets betekenend in de wereld schijnen te zijn doch
men dringt niet tot in het binnenste der harten of meningen door
en kan dan ooit een negatief bewijs een positief omver stoten.
Voor mij ik geloof meer en meer dat er eene zekere leiding is en dat
hoewel onze wil vrij blijft wij echter zonder zulks te weten tot eene
zekere bestemming geraken. Mij dunkt dit komt ook met den
gehele geest van het Christendom het best overeen.
∙Ég. v. Goeuns Het oude is voorbij gegaan. Beschouwing over 't geen ons
in den loop van dit jaar voorgevallen is. 1. met opzicht tot het besteden
van den tijd. 2. ten opzichte van het voldoen aan onze betrekking. 3. ons
gedrag in voorspoed. 4. ons gedrag in tegenspoed. Het was vele menschen
overschoon mij egter niet bevallen. Het is mooglijk dat ik in
geene goede stemming was of iets anders verwachtte. Vooral beviel
het mij niet dat hij opentlijk op den kansel de franschen taal zoodanig
uitschold en het lezen van franschen boeken berispte. Voor mij
blijft eene taal eene taal en was het dan de schuld van Racine
en Boileau dat Napoleon ons overheerde. Het is door beter werken
te schrijven dan de fransche dat men hunne taal uit 't gebruik
moet brengen doch niet door zulk een edict uit te laten gaan.
De zon van de verdraagzaamheid heeft uitgeschenen indien men
overal zulke vrijheid beperkende instellingen wil invoeren. Zoo lang
ik als vrij Hollander leef zal ik fransch lezen ten spijt van Scheltema
van Van Goeuns en allen die het verder berispen. Het is ook
dikwijls bij hen maître houdant peut-être on vous croirait mais
par malheur vous n'avez pas point de queue. Op 1 Jan. predikte zijne E.
over de text en ziet alles is nieuw geworden doch op denzelfden leest geschoeid.
2. C'est en effet un jour assez ridicule que celui du nouvel
an on reçoit tant de souhaits dont tant ne sont inspirés que par
l'usage. Tout le monde est dans une combustion étrange qu'on
peut à juste titre s'en étonner. Sans doute dans mes liaisons
j'avais plus que raison d'être content. Une de mes visites les plus
intéressantes fut sans doute celle à la famille B. Je trouvai dans
Caroline qui l'année passées m'était indifférente une amante adorée
dans Mimi une amie heureuse. Chez G. je pus serrer avec plus
d'enthousiasme encore la main de mon ami. Une année dans
laquelle tant de circonstances ont développé mes sentiments avait
mis à jamais au jour son amitié véritable que si je ne crois
le pressentiment de mon coeur ne finira jamais. Pauly était
devenu pour moi dans le cours de cette année d'une connaissance
fort vague un ami intime que j'avais appris à apprécier et
que j'avais vu agir. Claude malgré toutes ses erreurs m'était
plus cher que jamais. H.D.G. m'avait montré de l'amitié et
de la confiance et de la liaison mutuelle de nos amours
envers deux soeurs également aimées et également dignes
de l'être avait formé entre nous l'union la plus étroite. Parmi
les personnes qui hors de ma famille m'ont inspiré le plus d'attention
cette année j'ose compter Swart par une connaissance plus intime
que j'ai faite avec lui. H. Klijn et sa famille par les bontés qu'il
m'a prodiguées. M. et Me. Boissevain par la confiance noble qu'ils ont
mise en moi. G. Boissevain par la manière confidente dont il
s'est comporté envers moi. Muller par toutes les marques
d'une vraie amitié que j'ai reçu de lui et l'estime que j'ai
de plus en plus pour son caractère. C. v. Hall comme l'amante
de mon ami intime et que je chéris comme ma sœur. Mad. G.
par sa conduite dans l'affaire connue. Parmi mes amis du
second ordre ou soi-disants familières je puis compter P. van Eeghen
je crois qu'il m'aime mais il est trop égoïste. P. Bell H. Willink et
sa Cato. G. Lange A. Fock J.G. Kruimel J. van Oosterwijk Bruyn
J. Bosscha I.G. Biben T.J. Kerkhoven C. Hartsen. Suivent puis
encore une série de connaissances et de demi-liaisons. Parmi les
femmes A. Fock J. Hartsen L. Lange L. Vollenhoven etc. etc.
Il y a plusieurs personnes avec qui on se lierait peut-être plus
mais les circonstances décident beaucoup et je trouve qu'il
faut cultiver beaucoup de connaissances mais peu d'amis.
4. Le satyrique Malheur au satyrique. Il me sera point heureux.
Il considère tous les événemens de la vie tous les hommes d'un côté
c.à.d. du côté ridicule. Son esprit sait déprécier tout ce qui
est grand louable et beau. Il ne sent jamais l'enthousiasme
qu'inspire toute ami sensible l'idée le récit d'une bonne
action. Il ne sent point son oeil se mouiller de doux plein
de la pitié ou s'enflammer d'un pur enthousiasme. Tout
pour lui se rapproche à son idée favorite. Il est applaudi mais
non aimé. Chacun s'amuse de lui mais le craint. Plusieurs
le rechercheront comme connaissance. Personne comme ami
intime. Aucun n'aura le courage de lui avouer un secret ou
de laisser échapper en sa présence les indiscrétions de l'intimité.
Beaucoup de personnes le calomnient et lui donnent même
la réputation d'un mauvais coeur qu'il na pas. La réputation
de l'esprit est trop chèrement achetée quand on l'achète aux dépens
de celle du cœur. Qu'on compare à ce portrait [- onl.] et [- onl.].
5. Je vais faire quelque chose que je ne fis dans longtems. Je
vais décrire des fêtes. La première fut le soi-disante Commissaris Maal
on y vit tout la famille bien parée le boston à l'ordre du
jour on s'assit à l'entour d'une table couverte des tributs des
quatre parties du monde. La chambre était décorée par des guirlandes
et des chassenettes où se trouvaient des amours et des vers. Une
musique interrompait de tems en tems l'uniformité. L'hôte
P. van Eeghen eut un vers où il y avait de bonnes idées mais dont
l'exécution était naturellement faible. Il paraît qu'on veut
ôter de plus en plus au mariage tout lustre puisque
les fiançailles-même se font présentement sans que l'on
s'en apperçoit. Les fiançailles ne sont maintenant rien
qu'une vaine représentation et j'aime bien mieux la coutume
des Allemands qui font commencer den Brautstand au moment
où tout est arrangé. Ce sont alors les plus beaux momens
de la vie car ceux-ci une fois passés on entre dans le mariage
où il est vrai on trouve un nouveau bonheur mais où
l'on trouve aussitôt des soins et des sollicitudes tandis que
l'état antécédent offre la coupe qui renferme les plaisirs les
plus doux de l'amour sans être mêlée d'aucune amertume.
6. Freundschaft Nein durch den Freude der liebe soll ich dich
nicht vergessen heiliger Enthousiasmus der Freundschaft. Auch
du bestehst. Ja dieses fühlten wir noch an den gestrigen abent
da unser trias nach dien entsezlichen Erschütterungen der
vorige woche wieder beysammen war. O da sassen wir wieder in
der engsten vertraulichkeit genossen die schönste Freude, und
bewiesen durch unseres beyspiel das in widerwille von den
elenden sophistereyen unsers Jahrhunderts das Enthousiasmus der
Freundschaft bestehe.
7. [onl.] Religion. Ich habe wieder in Stilling gelesen. Seine szenen aus
der geisterwelt haben mich gerührt. Es sind hypothesen aber die
hypothesen können doch wahr seyn. Was solte meiner Seele
geschehen wenn sie an diesen augenblicke mit ihren erdischen
schmutz vor den höchsten Richter erschiene, aber ich muss acht
geben kein Mystiker zu werden. Ich fühle seit einigen zeit und
dieses auch wohl durch die umstände ein grösserer Zug nach religion
nach Jesum. Dieses darf ich nicht vernachlässigen und ich muss
für die welt mich dafür nicht schämen. Wie sollte er sich anders
einst über mich schämen können. Ohne schwärmerich zu werden
muss ich diese religiöse stimmung benützen.
∙[- onl.]
10. Ce fut la soirée du bal. Un bal c'était bien la plus
belle des fêtes tout était en règle. Collation rafraîchissemens
une salle décorée enfin tout ce qu'on pouvait désirer. Pour
moi j'étais aussi dans le sein du bonheur. Je dansai
avec Caroline et pendant une collation de plus de deux heures
je fus à ses côtés et nous causâmes de mille choses: Oh quel charme
ne présente pas un bal où l'on voit celle qu'on aime.
Paraissent-ils ensemble au milieu d'une fête
Son oeil préoccupé ne suit que sa conquête.
Rien n'est plus vrai on ne voit qu'elle. Je tâchai de me masquer
autant que l'exigent les convenances de la société mais non
pas assez pour y sacrifier un bonheur véritable. O amour quels
sont tes délices. Je les savourai avec l'enthousiasme le plus pur.
Je jouis et je laissai à d'autres le soin de faire des observations.
Pour moi je n'en eus pas le temps.
11. Wir können ja noch ein Wort über gestern sprechen. Es giebt ja
wohl kein elender Wesen auf der welt denn ein Dichterling oder
einer der obschon er auch gute Versen macht dabey stolz und
keinen geschmack besizt. Ich denke an Brg. Um das Brautpaar recht zu feyeren
sagte er dasz er etwas zu lesen hatte das darauf vollkommen
paste. Und dieses war Ein vers worinn er uns erzählte das Adam
nach dem Falle erst das glück in Eva's liebe gefunden hatte und
erst dann glücklich war. Dieses war in der That fehlerhaft nach
die Regeln der Theologie Philosophie und der gesunden Verstand.
Er sagte mich nacheer wie ich's gefunden hatte und fügte dabey
das er ein entsetzlich schöner gedanke war die er am ersten ausgedacht
hätte.
∙12. Stolz ist meistens nur eigen an kleinen seelen und ist
beynahe immer lächerlich.
∙Liebe in andern zu entdecken dazu gehört wenig scharfsinn vorzüg-
lich wenn man nur erst einiges Idé darauf hat.
∙Der Brautigamsstand ist wie sie hier gefeyert wird ein Stand
welche fur die physische gesundheit höchst nachtheilig ist.
∙Man geht immer spät zur Ruhe und wird den ganzen Tag gereizt
durch den Liebkosungen eines Mädchens das dann keine Furcht
mehr hat ihre Sittsamkeit abliegt und sich ganz übergibt.
∙Es ist sehr unangenehm wie Brautigam die zweyte Person
zu seyn. Man muss selbst in der Liebkosungen zweyer
geliebten immer sehen können dass der Mann No 1 ist und
bleibt und sein muss. Das gegentheil ist höchstens
unangenehm.
13. Ce fut enfin la grande fête au Doelen. Elle fut célébrée avec
tout le lustre possible. Comme j'étais chargé avec A. Fock du
soin des cérémonies nous fûmes occupés d'une manière assez importante
et pour la première fois de ma vie je fus chargé en claque de
conduire les dames à leur destination. Je ne m'amuserai pas à peindre
les costumes de vingt-cinq dames plus ou moins jolies d'autant
de messieurs, ni à décrire la table remplie des tributs des tout les
parties du monde. J'avais fait les conditions en vers et ceci fit.
beaucoup d'effet. Après le dîner suivit une danse où régna
beaucoup d'aménité et de gaîté et cette partie donnée par
les cinq oncles eut tout le succès qu'on en avait attendu.
14. Sybrandi kerk. Over de gelijkenis van het opgehaalde vischnet
waarin de goede en de slechte visschen naderhand afgezonderd
wierden. Een bewijs dat het bestaan van kwade menschen in
de zamenleving noodzaaklijk is en dat zonder dit de deugd
geen deugd zou kunnen zijn. Nette uiteenstelling geestige
gedachte zuivere en schone stijl.
∙Gottesdienst. Unser Trias genoss gestern wieder eine herrlichen
abend. C. hat in der That sich seit jener bekannten scene sehr
geändert. Wir fühlen gleich über die meisten umstand. Wir dürfen
einander alles sagen und über die ernsthaftesten gegenstände
reden. Die systemen von Stilling waren gestern der vornehmste gegenstand
unserer gesprächen. Wir kamen darin überein dass das glaube an
seine geisterkunde ein sehr gleichgültige sache war dass aber
seine Lehre wegen der Vorsehung und den Werth Christi von unendlich
mehr wichtigkeit war. Wir würden mehr und mehr geneigt zu
erkennen dass wollten wir einst im Himmel durch Christi
angenommen werden wir uns auch nicht schämen müssten
ihn für die menschen zu erkennen. Wir erkannten zugleich
dass die grosse ursache von Unglaube und Zweifel eigentlich
stolz war, das dieser stolz diese sucht durch uns eignes
Verstand zü glänzen und nichts an zu nehmen was wir nicht für
gut für wahr erkannten die Furcht für ein einfältiger Tropf
gehalten zu werden uns von Christenthum abhielt und das
wir nicht wie Kinder glauben oder wie Kinder das Evangelium
annehmen wollten. Hierin ist wahrlich viel wahres.
∙Auf diesen abend empfiengen wir allen den Ring der zum
Zegel des heiligen Bundes unserer Trias dienen sollte und das
uns ewig am dem abend erinneren musste warin durch die
Güte gottes wir unsern freund gerettet sahen.
15. Neen ik wil toch ook wegens deze dag nog een woord
nederschrijven. Ik wil nog een oogenblik herdenken aan alle die
genoegens welke ik op heden geniet. Hemelsche vader u zij
de dank u de hulde toegebragt voor dien overvloed van genoegens
welke deze dag mij smaken deed. Het was mijn verjaardag. Ik
wierd overstelpt met genietingen. Ik ontving van Claude die
thans weder zoo geheel vriendschap verdient, de héloise welke
hij mij eens als eene rampzalige nagedachtenis van den
ongelukkigsten avond had willen nalaten en die thans het blij
herdenken aan de ontwikkeling van zijn lot opleverde. Pauly
zond mij dien Tacitus die wij beide beminnen en legde in eenige regels
mij zijne opregte vriendschap aan den dag. Ik ontving van alle
mijne ware vrienden hartelijke wenschen brieven gedachten en eindelijk
van haar die ik bemin het zuiverste bewijs der zuiverste liefde
en dat hetwelk alleen genoegzaam is voor hen die bemint. Caroline Chris
Claude Pauly Mimi Cato alles bragt het hunne toe om voor
mij van dezen dag een dag van zegen en geluk te maken. Ik heb
sints het laatste jaar veel verkregen: Meerdere vriendschap zaligheid
der liefde een versterkt geloof aan de Voorzienigheid, bewijzen
van de liefde Gods gelegenheid om anderen van nut te zijn. O, mogt
dit alles voortduren. Mogt ik meer en meer alle die genoegens
die ik geniet waardig zijn. Mogt ik rustig voorttredende op den
baan mij door de voorzienigheid aangewezen meer en meer te
vreden over mij zelve nuttig voor anderen worden. Goedertieren
hemelsche vader uwe leiding uwe beschikking wijzen mij het
spoor. Wat er van mij worden zal kan ik nog niet bevroeden
doch ook hier vertrouwen ook hier geen morren. Ook met mij
zal God het verder wel maken. Ik hoop slechts gene gelegenheid
tot werkzaamheid tot nut te verzuimen. En wanneer ik dan
slechts dat gene doe wat ik in mijne kring doen kan dan ook
kan ik op de hulp van onzen Vader die in de hemelen is met
vertrouwen opzien. Zelfs alle bijkundigheden moet ik niet
verwaarlozen dewijl ik nimmer kan weten hoe mij eens eenige
van dezelve te stade kan komen. O gij alle die dit genot
van vriendschap en liefde niet mogt genieten o gij hebt
voorwaar op deze aarde weinig genoegen gesmaakt. God
u zij de dank. Mij het vertrouwen op u in het trachten naar den
weg des eeuwigen levens.
16. Encore une fête. Je ne veux pas décrire mais seulement
noter. Je m'y rendis plutôt de force que de bonne volonté et
surtout après une matinée pareille à celle dont j'avais joui il
était bien difficile de trouver quelque chose qui plut. Du moins à
cette partie-ci mon cœur fut bien peu intéressé. Nous eûmes chez
Hartsen un concert. Le chant de Me. Neveu et A. de haan ainsi que
des paroles composées par A.H. en furent les principaux honneurs.
Ensuite une collation brillante et pour traîner la fête en longueur
une danse qui finit du moins pour moi à trois heures et demie.
∙A. de Haan est un jeune homme doué d'une figure intéressante sans
être jolie et dont la voix a une timbre touchant. Je le crois doué
d'imagination et de sensualité plus sensuel que sensible et en
général une de ces personnes qui peuvent s'arracher du commun des hommes
et peuvent également y tomber. A. Hartsen est quelqu'un qui
pétille d'esprit. Possédant plusieurs langues doué de plusieurs talens
il n'a pas cet enthousiasme qui sait animer ces [onl.] précieux.
Bon vivant à ce que je crois il est arrivé à cet âge où le vuide
fait sentir d'une manière épouvantable vuide qu'un hymen heureux
peut seul remplir, car l'esprit malgré ses agrémens ne peut
jamais satisfaire à aucun des besoins du cœur.
∙17 Een man na mijn hart. Dit is deze. Hij is mijn vriend. Ja ik heb
mij nimmer een oogenblik berouwd aan hem mijne vriendschap
geschonken te hebben. Tusschen ons is de vriendschap zuiver is vriendschap.
Geene betrekking bewegen[?] ons tot elkander. Geene overeenstemming
van smaak geene talenten hebben ons vrienden gemaakt en doen
blijven. O, ik heb dat reeds meermalen gezegd en tog overtuigt
mij iedere dag meer en meer van de waarheid van dit gezegde.
Gisteren nog zeide hij mij Ik heb nagedacht over uwen ring van
Werner. Had ik geene gedachten om te trouwen of kinderen
te bekomen ik deed dit oogenblikkelijk doch ik zoude zulks
niet doen dan met de het heilige voornemen van deze belofte
na te komen en deze betrekking zouden ons misschien verbieden
zulks te doen. Nu weet ik dat hij dit alles zoo waarlijk meent
dat hij zoo waarachtig mijn vriend is dat hij mij wezentlijk bemint[?]
niet om uiterlijke hoedanigheden maar om mij zelve. Ik weet
dat hij dit zoo innig gevoelt zonder echter daarvan ooit
ophef te maken. Ik heb zoo diep in zijn hart gezien en daar
zoo veel waarheid en onschuld gevonden. O almagtige geef
dat ik mij in dezen niet bedrogen hebbe. Ja ik geloof
aan de ware waarachtige vriendschap die ook zonder
betrekkingen bestaat.
20 On rencontre quelquefois dans la nature de données pareiles
aux circonstances qu'Ewald étale dans ses scènes de la vie
conjugale. Ceci m'arriva ce jour-ci. Je vis l'amante jalouse de
l'ami. Ceci me fit un plaisir. Je reconnus dans ce moment que
elle était comme je me l'étais figuré. Elle est charmante
a mille bonne qualités mais enfin a ses petits travers.
Rien aussi n'est plus naturel que l'amante qui veut posséder
entièrement son amant qui ne veut reconnaître aucune barrière
pas même celle de l'amitié. Oui me dit-elle je ne serais jamais
jalouse d'aucune fille mais bien de toi. C'est alors qu'en
effet l'homme doit se montrer homme. Il ne doit point
marquer sa supériorité ni la faire
sentir, il doit attendre et aussitôt que les premières tempêtes
sont passées il doit parler avec raison, avec fermeté non avec
arrogance et il réussira. L'amante sentira que ces pleurs et
ces petites humeurs ne pourront jamais la conduire là où
elle veut, elle cessera. L'homme en effet n'est gouverné qu'autant
qu'il veut l'être.
21. l'Ange. Celui-ci est mon bien aimé ou la transfiguration sur
le mont Thabor. Il y avait en effet de très belles idées surtout
dans le moment où il disait que cette voix de Dieu devait encore
en le moment résonner dans nos oreilles, nos cœurs, et lorsqu'il
attaquait les philosophes qui en nous offrant de nous
ôter le bandeau de l'erreur ne font que nous replonger
dans la nuit des erreurs et des systèmes.
∙Muller. Over de wereld te gebruiken als niet gebruikende. Wezentlijk
men herkende wederom den gevoeligen man den waardigen godsdienst-
leerer. Eerst algemeene aanmerking over deze brief zeggende dat
dit antwoorden waren aan de gemeente van Corinthien over vragen
die deze gedaan hadden. Voorts aanmerking over het gevaarlijke
dier tijden. Vervolgens de leiding van den preek. Ene beschouwing
hoe of vele genoegens dezer wereld als de vrucht van
aanhoudende vlijt als medewerkende tot het doel onzer
bestemming in de daad in 't geheel niet met onverschilligheid
moeten beschouwd worden, daar dit ondankbaarheid jegens
God zou zijn. Maar hoe men bij dat genieten alles als
vergankelijk moet beschouwen en dat zij allen dan het
waar genot gaven wanneer men dezelven genoot met
gedachten aan god en Christus en onze hogere bestemming.
21. [onl.] sagte uns Ich muss euch eine Erfahrung mittheilen
die schrecklich ist. Sie kennen die ideen von Stilling wegen der
verdämmniss. Ich war melancholisch Da in der mitte eines
gesprächts fühlte ich mich auf einmahl in eine so erchreckliche
Lage dass ich sie beynahe nicht beschreiben kann. Ich
fühlte mich verdammt und suchte vergebens diese Idee zu
wehren. Ich fühlte mich kämpfend gegen mein schicksal, da bat
man ich konnte nicht beten dieses warmer Hälle. Ich konnte
mich vorstellen wie die Teufel sich vor den anbetenen götten[?] zuruck
schaudern. Ich flah in meine Bette in die aüsserste Verzweiflung
rufende Ich reise zu Verdammniss. Bey gott es war keine
Einbildung. Ich lag da wie die Ohnmacht von dem geschöpf
gegen dem schöpfer fühlend. Ich war wie ein kriechender
Wurm der sich empor hebt. Ich floh aus meinen Bette nach
den spiegel es war ob ich die züge eines Teufels sah und
ich schleuderte mich zurück. Ich knirchte die zähne es war
als ob ich Gottheit und alles hätte konne verfluchen. Ich
hätte alles vernichten können in diesen ungedämpfte Raserey.
Ich hatte mich niemahls vorstelen konnen wie der Allgute
die seelen verdammen könnte. Ich fühlte nur wie man
sich selbst verdammt wie man langsamerhand weiter und
weiter hinab sinkt. Wie man ohnmächtig gut zu werden
in den unendlichen abgrund hinabstürzt. Lieber Gott was
war dieses. Sollte er verdammt seyn. Konnte er nich glücklich
werden. Nein allgütiger du wirst ihn retten du kannst es.
Oh wahr war dieses. Es war wieder ein Anfall der alten
schwarzen Melancholie der Feind der ihn immer verfolgt
O Ruhe und Tugend werden doch endlich diesen Feind
auswischen können. Ach ich fang ihn an zu kennen mehr
und mehr. Er wird doch noch glücklich werden. Ich nahm
aber den Stilling mit. Für zu feurige Imagination werden
diesen Bildern einer mystischen empfindung in Wahrheit
verwandelt das wahre und das falsche werden mehr
und mehr unter einander gemischt und man glaubt endlich
mehr an Menschensystemen wie an Gottsprüche. O möge
alles sich einst aufklaren. Wenn man dieses buch liest man
ruft aus wie soll ich doch selig werden und doch will
Gott dass alle menschen selig werden und wen wir seine
gebote folgen ihn und Christus erkennen und
lieben dann glaub ich darfen wir hoffen.
[- onl.]
∙Théâtre Français. Ambroise ou voilà ma journée. Le sujet très connu
est tiré d'un conte de mad. de Genlis. Il y a du sentiment. L'ouvrage est
bien écrit quelques scènes des farces le jeu de d'Angeville charmant.
∙Le voyage interrompu plutôt une farce de Picard qu'une Comédie
un canevas cent fois répété un amant de Province éconduit cependant
en général beaucoup de vivacité et des saillies plaisantes. Enfin
les vacances de Caudebec ou le tribunal des femmes. C'est un vaudeville
digne en effet des boulevards. Un tissu d'indécences et de
mauvaises plaisanteries depuis le commencement jusqu'à la fin.
[onl. Italiaans]
·Muller predikte over het bedaren van den storm door Christus
Veel schoons. De reden waarom dit indedaad wonderdadig was zeer
goed uitgeleid. Vervolgens hem ons ten voorbeeld voorgesteld dat
juist zoo in alle opzigten niet toepasselijk was. Eindelijk eene
schone toepassing op het vertrouwen op God. Ja waarachtig ik
geloof dat dit ook bij ons eene hoofdtrek zijn moet. Heerlijk was
dit toepasselijk op ons gesprek van de vorige week even gelijk
de vorige leerrede van Muller ook zeer toepasselijk geweest
was. Ook Ma donna had deze leerrede gehoord en was door
dezelve getroffen geweest. O mogt ik meer en meer de waarde
van dit vertrouwen gevoelen. O zij gevoelt dit zoo waarlijk. De
gevoelens welke zij mij daarover schreef zijn zoo waar zoo
wezentlijk. En moge ik een wensch nog uiten. O, laat mij haar waardig zijn.
∙Er zijn menschen die anders denken dan de meeste menschen.
Zij moeten ook anders behandeld worden. Men moet elk van die
zijde behandelen aan dewelke men weet dat hij gevoelig is.
·Ik geloof dat men volmaakte vrienden zou kunnen vinden
die daarom toch geene goede menschen waren. C. zeide mij, ik
heb dikwijls pligten der maatschappij overtreden, nooit die der
vriendschap.
·Geregelde werkzaamheid is geloof ik eene benodigdheid tot
geluk. Men moet gelukkig wezen, doch men kan alleen genieten bij
tusschenpoozen. Gedurig onafgebroken genot zou geen genot meer zijn.
·Il y a des personnes qui ne sauraient même rendre la vertu
intéressante tandis que d'autres savent nous intéresser même
pour le vice.
·Malheur à celui qui n'est pas aimé dans la société quelques
merveilles qu'il fit il ne saurait jamais détruire l'opinion
défavorable qu'on a prise de lui et en général l'on aime mieux
juger d'après les autres ou persévérer dans un jugement injuste
que de prendre la peine de juger une seconde fois.
·Il y a des personnes tellement mystérieuses qu'on peut les
connaître longtems sans pouvoir donner aucune idée de leur
caractère.
∙Les souvenirs font une partie délicieuse de notre existence. Plus
agréable que l'attente ils ne trompent jamais.
∙Jamais on n'entend plus vanter une jeune personne que lorsqu'on
apprend qu'elle se marie. Alors le mérite lui vient de tous côtés.
∙Il y a des personnes dont l'égoïsme est si révoltant qu'ils
le font percer sans le vouloir ou même sans s'en appercevoir.
·Heureux celui qui aime l'étude. Il a du moins toujours
un remède sûr contre l'ennui et les tracasseries des hommes. Il
faut cependant une étude qui dise aussi quelque chose au
coeur. La lecture est très bonne cependant elle seule ne peut
suffire. On lit bien autrement quand on lit pour étudier
quelque chose ou par s'amuser. Une lecture mal digérée n'est
qu'une perte de tems. En écrivant on chasse toujours l'ennui et
c'est un des remèdes les plus infaillibles contre la mélancolie.
∙22 [- onl.]
23 Yes, I will speak again about the subject of friendship for this
is a topick on which nothing but good can be told. My friend was
at me and I delighted myself much in his company no there
is nobody with which I have ever been upon such a foot which
I am convinced loves me so as he. He is entirely convinced of
the value of friendship and he said me get out of the button
of his heart[?]. Friendship is yet a precious benefit from heaven.
∙24 Noch wieder einen Tag der ja immer mit Flammenschrift für
meine augen stehen wird. Ich war in einer Familiengesellschaft.
Ich hörte da einem mann einen[?] Vater sagen dasz wenn jemand ohne
ein brillantes Erwerb zu haben eines mädchen das nicht reich wäre
liebte er lieber diese neigung unterdrücken musste um nicht
sie und sich selbst unglücklich zu machen. Dieser gedanken griff
mich fürchterlich an. Ich Caroline das mädchen das ich so innig
so unaussprechlich liebe unglücklich machen. Gott das wäre
zu viel. Glucklich musste ich Mimi die diesen tag ihr geburt
feyerte eine visite machen. Ich ging dahin und sprach auch
meine Caroline. Sie bemerkte eilig dass mich etwas fehlte. Ich
war aüssert gerührt. Ich sagte Caroline ich habe etwas auf
dem Herzen. Dieses hörte ich Was soll ich thun. Für mich ich
getraue mich auf die Vorsehung es wird für mich wohl etwas
übrich bleiben aber dich dich herzgeliebtes mädchen unglücklich
machen dieses ist zu viel. Nein ich soll dich nicht täuschen
aber lieber will ich noch alles losreissen wie schrecklich es
mich auch seyn würde. Ich kann dich kein brillantes Loos
versprechen. O da erkannte ich das herliches mädchen da
schlug sie die liebende armen um meine Brust und sagte mit
der tief gerührten sanften und feyerlichen ausdruck welken
würde ich dann mit dich nicht mit weniger mindest zufreden
seyn können. O da gefühlte ich das [onl.] nicht
das Vergnügen giebt da gefühlte ich mich so selig troz allen
eitelen sophisteryen der menschen da sagte ich nu da[?] in 's
himmels nahm bist du getröst alles mit mich zu entragen es
sey so und Gott in himmel thu das übrige. Wir schlossen einander
in arme und genossen zwey herrliche stunden in welche wir
unsere seelen ganz in einander ausgossen. Ja zoo wierd
deze verbintenis reeds op denzelfden kamer gesloten nog weder
voor het oog van het opperwezen bevestigd. Eene verbintenis even
heilig als of dezelve voor den burgerlijke rechter gesloten was. Zij
wierd gesloten in het bijzijn van den hemelschen Vader. En nu hem
zij de eere. Ja, het ware miskenning van zijnen wil die ons dus met
zoo vele zorgvuldigheid tot elkander voerde om niet opnieuw op zijne
Almachtige wijsheid en goedheid te vertrouwen. Indien wij nu
hadden opgehouden elkander te beminnen hadden wij ons beiden aan
de onedelste gevoelens schuldig gemaakt hadden wij beiden
wantrouwen aan onzen God aan den dag gelegd en ons nu
reeds ongelukkig gemaakt ja dan hadden wij door een zeker
ongeluk een zeer onzekere willen voorkomen. Neen dit zij verre.
En nu dan geene zwaarmoedigheid meer. Ik voel nu dit
gezegend oogenblik na de bede om versterking eene nieuwe
geest van kracht en werkzaamheid die door mijne adren slaat
geene zorgen moge mij nu hier omtrent meer prangen en moog
ik gerust op de hulp van het opperwezen en op het hart
van Caroline dezen weg getroost bewandelen mij door de Voorzienigheid
afgebakend. Vertrouwen liefde en ijver dit zij mijne leus.
·Neen ik kan ik wil mij niet langer aan deze afdeling van
dagen binden. Zij is te methodisch te afgepast. De omstandigheden
moeten de aanmerkingen doen geboren worden met de dagen kunnen
zij niet afgerekend worden en over het algemeen na nu zoo
veel beproefd te hebben bevalt mij nu de Apocryphische manier
van Seume het best van allen.
∙[- onl.]
∙February.
∙1 On peut vivre beaucoup dans un jour, on peut végéter.
Il n'y a point d'impatience pareille à celles lorsqu'on attend l'objet
de ses amours. La voir c'est jouir c'est une espèce de bonheur
qu'on ne peut exprimer.
·Une petite jalousie est toujours inséparable de l'amour. Sans
elle le bonheur serait trop complet.
·Quel bonheur de savoir plusieurs langues. On peut toujours
trouver dans une d'elles le mot qu'on désire. Claude disait de
Caroline: Sie hat etwas holdes. Elle a quelque chose qui
altère et qui repousse ceci est vrai.
·Voir son amour approuvé par ceux qui seuls pourraient avoir
le droit de le blâmer c'est un délice. On aime alors avec un sentiment
si pur.
·Les circonstances qui nous rapprochent sont bonnes pour fortifier
les amitiés ordinaires. Elles refroidiraient les amitiés extraordinaires.
·Muller was het met mij eens dat de laauwheid in den godsdienst
ook veelal daaruit ontsproot dat men den persoon van de Zaligmaker
te veel van zijne leer afscheid als of de laatste geheel zonder
de eerste bestaan kon. Geheel anders is hieromtrent de leer der
Apostelen. Zij spraken altijd van Christus nooit van zijne leer.
·Men moet niet teveel simplificeeren niet alles willen begrijpen.
·Lavater zeide dat de mensch in zijn staat van reinheid eene magische
kracht bezat die zich door wonderen en eene divinatorische die
zich door voorspellingen uit. Deze krachten gelooft hij dat door de
zonde beneveld worden, dat hieruit de buitengewone gaven
des zaligmakers spraken en dat hij zelf had hij mindere
ondeugden ook daartoe bekwaam zou zijn geweest.
·Men vindt in alle standen menschen die boven den kring
verheven zijn waarin hen het lot geplaatst heeft.
2. Ein kleines Fest der Freundschaft. Der Geburtstag Paulis Briefe
Geschenke. Der Trias feierte. Von [onl.] ein allerliebstes briefchen
wunderlicher mensch. Er will sich keine Verpflichtungen aufdregen[?]
lassen aber er bleibt an denen die er aussucht treu. O würde er
einst glücklich denn stiftete Gott durch ihn die triumph
der Freundschaft.
·Les billets intimes ne sont pas faits pour être lus de vive voix.
∙Un vers a toujours une idée d'apprêt on écrit une billet on fait un vers.
3. Ich war bay P. v. E. M.A. [?] [onl. Gotisch]
∙"Wanneer wij het nodige hebben zouden wij dan ooit anderen benijden
omdat zij rijker zijn."
·Truly, it is alone by sincerity that persons may be gained.
Henry (as his Mama has made any confidence to Mad. B.) had received
the permission to pass there an evening every fortnight. This must
prompt me a little to jealousy. I was entirely satisfied with the
openly confession which he made to me: I perceived what he felt
him self that it was disagreeable to me and after that moment
it was no more disagreeable. If men should always live sincerely
many evils should be spared.
4. Eene leerrede van Muller over de gezegdens van Jezus tegen sommige
als die voorgaven zijne leer te willen volgen als: Laat de doden
hare doden begraven. Hij leide de schijnbare hardheid van deze
woorden uit door op te letten op de tijd wanneer en de menschen
tot wie hij sprak en hoe dit slechts eene vermaning uit
liefde was op dat zij niet weder door hunne gewone betrekkingen
medegesleept mogten worden. Vervolgens eene schone toepassing
over de wijze waarop ook wij het Christendom moesten aankleven.
·Une soirée délicieuse ornée de tout ce que l'amour et l'amitié
peuvent avoir de charmes. Je n'oserais entreprendre d'en faire
la description. Nous fûmes chez B. et là nous représentîmes les
deux pièces intitulées de Vriendschap et le poète de société. Non je
n'oublierai point toute l'ivresse de cette soirée. Je me vois encore
aux côtés de Caroline en savourant les délices de l'amour et en
buvant à long traits la coupe des délices. Je ne puis
entrer ici dans des détails. Tout d'heureux. O ciel que ne
te devons-nous pas quelle bonté dans les parens quelle
gaîté quelle franchise quelle aménité chez tous. O gloire
à celui qui fit naître qui nourrit dans nous cœurs.
∙Freundschaft & Liebe. Pour descendre jusqu'à la description de
ce bonheur me serait fort difficile. Chaque moment était
une jouissance. Dans les plaisirs de l'amour il y a mille
variétés mille nuances qu'on doit sentir qu'on ne
peut analyser.
∙Na 6. 7. 8. 9. 10. 11. op reis doorgebragt keer ik weder tot mijne
haardstede terug.
∙12. Es geschah mir ja auf dem ersten Tag meiner zurückkunft etwas
merkwürdiges das ist ich empfieng ein sehr belangreiches Briefchen
von Caroline worinn sie mich um rath ersuchte. Das gute liebe mädchen.
Sie denkt zu unwürdig uber sich selbst. Ich habe sie so viel Muth
gegeben wie ich nur konnte. O viele leute und selbst bessere
bekannte wenn sie uns küssend zusammen sehen bedenken ja nicht wie
viel es bisweilen zu sorgen giebt. Ein gewohnes mädchen zu lieben
an welches man bis weilen eine Visite giebt viel über liebe
schwazt und tandelt etc. dieses ist ja keine grosse kunst aber ein mädchen zu
lieben das wie etwas nachdenkt das uns
ihr ganzes Vertrauen schenkt daran giebt es etwas zu thun. Man
ist zugleich Freund Liebhaber Freund und Biechtvater etc. etc. Ein
solches Mädchen liebst so ganz innig. Es ist ja das grosste geschenk
das Gott uns machen kann aber man hat auch die seele des
Mädchens auf seinem gewissen. Ich danke Gott dass er mich
ein solches mädchen gegeben hat und hoffe es würdig zu seyn.
13. Indeed it is very difficult to judge from man and even of
very dear friends by the side. Who dares say of a man
I know him.
·Castis omnia Casta is one of the most eminent truths how more
we return to our native innocence how less lascivious pictures
and descriptions will made any effect upon us.
·There are little disappointments in the world which cause a
kind of coolness. Acquaintance is often transferred in coolness
because we could explain the subject of our discontentment
to a friend but not to an acquaintance and we take the
less interest to it.
·There are moments in which our heart is poetic but not our
head. Such is my condition in these last times. I believe an
unhappy love will occasion more good verses than a happy
one in the last we have too much pleasure in enjoying in the
other we desire. This desire inflames and kindles yet
more and more our imagination. It is always more agreeable
to enjoy than to sing his pleasures.
·Souls which are not ordinary must not been considered at
the ordinary measure. Their passions are as flares which now one
entirely invest and then again break out with an
irresistible strength.
[- [- onl.] Ich kan
mich ja nicht vorstellen wie [onl.] da eingeführt wirde. Er
fangt an sich zu stimmen. In der ersten versammnlung
macht unsers glück ihm ein wedriger Eindrück weiter
wierd er gleichgültig. Nun fang er an zu fuhlen und war
[- onl.]]
∙L'anneau qui servit à Werner dans la pièce était celui de Claude.
Il l'avait voulu. Il était désespéré de ne pouvoir assister. Il ne
le pouvait pas. Il était enchanté que sa bague avait passé par
les mains de Caroline. C'est par des moyens pareils qu'il faut le conduire
homme singulier.
·[onl. Gotisch]
·Non ci n'est point un mensonge il y a dans l'amour le language
des yeux et celui des mains. S. récitait la belle ode de Thomas
et j'avais ma main dans celle de Caroline et nous nous parlions
par le bout des doigts surtout lorsque nous en vînmes au moment
si je drevais[?] un jour pour de viles richesses.
∙Je pressai sa main avec force et j'eus exprimé tout que ce je voulait.
∙5 Die liebe giebt in der That eine Rausch welche jene des
Weins ähnlich ist. Mann kommt in einer Betäubung der die Mensch
ganz einnimt.
∙Vertrouwen. Zonder Vertrouwen kan ook gene liefde bestaan. Ongelukken
en ondervinding kunnen den mensch wel het vertrouwen op zijne
medemenschen doen verliezen doch ook dan weer kan want dan
is hij indedaad ongelukkig.
∙Neen nu gevoel ik dat men tot het leven na zulk een genoegen
weder kan keeren zonder in het Prozaismus te vallen. Herdenken
en dankbaarheid maken mij ieder oogenblik tot genot en hoe
minder bezigheid ik had kunnen vinden hoe aangenamer om
om dus te spreken tot ring van Polycrates te verstrekken. En
tog was mij iedere bezigheid aangenaam met de gedachte aan haar
die alles bezielde en verlevendigde.
∙Ik gevoel nu en dan een zweem van een gevoel van innerlijke krachten en
wat moet niet het gevoel van hem zijn die nooit[?] door de Zonde
ter neder gedrukt wierd.
·20 Le jour varié. J'ai à décrire quelques scènes d'un jour qui
fut en effet assez varié. At eight and the half oclock we
went to the hall where the national milicy was drawn.
It is a very singular remembering of the French
usurpation and it is yet the same thing but under an
other name. It is a very singular kind of assembly where
the greatest equality reigns under the conscribed. It is the
most tireful place which can possibly be imagined and
I was very content to leave with No. 307.
∙Des mittags gieng ich mit H. zur Französische Kirche wo
wie man da sagte Jansen[?] zwei Donna's befestiget werden sollten.
Welch ein augenblick. Ich sah nun auf einmahl meinem tauf [onl.].
Ich sah das herrliche das geliebte mädchen in feyerlicher Kleidung
und mit noch feyerlicher andacht mich vorbey ziehen. Der gedanke
das alles was ich bat durch sie gebeten was ich sang durch
sie gesungen wurde griff mich an. Es war das herrliche gefühl
das ich bey Siegenbeek genoss aber durch der Feyer der gegenstand
nun höher gereizt. Das gebet von Lange traf mich und ich
hätte weinen mögen. Nun hatte man eine Exhortation von welcher
wenig aber behalten habe. Darauf folgte wieder gesang.
Ich konnte alles dies französische nicht mitsingen aber
sang holländische verse welche ich sofort componierte. Aber noch
konnte ich alles züruck halten bis der angebeten nahm
von Caroline Charlotte Boissevain von dem Kanzel herab
klang. Da schaudert ich auf einmahl zusammen und war
gar wunderlich zu muthe und konnte nichts gegen die
aufbrausende stimme meines Bluts aufbrausen nun[?]
konnte nichts mit meinen gefühl einstimmen. Ich war entwür-
diget nur in diesem festlichen augenblick Reden zu hören über
die Kirchliche disciplin über die allgemeine Kirche. Mein Blut
gerieth in furchterlicher wallung ich konnte nicht langer
bleiben ich stürzte der Kirche aus und Gott weiss welche
Narrheiten ich in diese fürchterliche Erhöhung sagte. O wenn
es nun das liebe mädchen nicht hinderte wenn sie es
nur nicht bemerkt hat aber ich musste durchaus
Luft schöpfen. Ich konnte nicht mehr. O. die umstande
können bisweilen fürchterlich angreifen mehr wie man
es auch nur vermuthen würde.
Eindelijk na dit alles de uitdeling van de prijzen der tekenkunde
door Klijn. Zijn thema (misschien wel paradox was Onafhan-
kelijkheid de voedsteres der Kunsten. Hier en daar schone denkbeelden
maar zoo als steeds bij Klijn bijna nooit iets verrassends
altijd kunst: de afgezaagde beelden van eeuwige oceanen
koeltjes etc. de repetitie van eene catalogus van dichters
en schilders zoo als Loots en Helmers die reeds meer gegeven
hebben. Een slag van Waterloo (ook niet nieuw waarin
hier en daar goede denkbeelden. Eenige schone vaerzen over
het terugkomen der schilderijen. Dit onderwerp is reeds te
veel behandeld en indien men hetzelve van genen anderen
kant beschouwt kan men er weinig nieuws uit halen.
Verder vervalt Klijn met alle zijn verdienste wel
eens in die exageratie waarin men koomt als men het
Enthousiasmus zoekt.
·Neen ik wil hier nog een oogenblik stilstaan. Ik wil nog een
oogenblik hier met mij zelven afdoen. Zoo op het oogenblik
ontfang ik het liefste het allerheerlijkste briefje waarin
het goede meisje met zulk eene engelachtige zachtheid alle
de uitwerkselen van hare bevestiging alle de godsdienstige voornemens
die zij nu opgevat heeft met zulk eene helderheid met zulk
eene innige overtuiging daarstelt dat alles natuurlijk tot in
het binnenste van het hart moet dringen. O en wat deed ik
wat verdiende ik dat mij zulk een meisje beminde. Hemel
dit is genade louter genade. O mogt dan ik haar meer en
meer waardig worden. Mogten alle die gevoelens die thans
haar hart overstelpen ook het mijne geheel en al vervullen.
O ja voor mij ook is deze week plegtig allerplegtigst. Het schijnt
mij alsof ik in deze week ook weder eene gelofte van deugd
en godsdienst afgelegd heeft. Het is alsof ik ook weder mij
naauwer aan den Godsdienst naauwer aan mijne pligten
verbonden word. O ja ik heb weder eene plegtige gelofte
afgelegd niet alleen voor mij zelven maar ook voor haar
die ik zoo zuiver zoo vurig bemin. Ja de menschen mogen
dan om mij heen woelen neen op hen zal mijn vertrouwen
niet rusten op hunne bedriegelijke belofte zal ik
mijne hoop niet bouwen. Neen almagtige mijne hoop
mijn vertrouwen berust op u op u van wien ik zoo vele
weldaden heb ontfangen die mij aan uw liefderijke hand
geleidt hebt en met zoo vele weldaden overstelpte. En dan
smeek ik u niet alleen voor mij Almagtige liefderijke
vader. Neen ik smeek u ook voor haar die nu zoo
naauw aan mijn lot verbonden is o geleidt ook haar
op het pad des levens. Doet haar de kracht uwer
belofte meer en meer ondervinden. Doe haar de ware
middelweg der Godsdienst betreden. En mij, mij zij deze dag deze
ontmoeting en deze brief heilig. Ja wanneer mijne voet
wankelt dan zie ik nog die letteren voor mijne oogen
schitteren dan moge mij als een onvernietigbaar Talisman
dit schrift bestieren. Dan moog het herdenken aan
haar, aan hare deugd aan haar geloof ook het mijne versterken.
O moog ik dan met medelijden het ongeloof voor zijne
valsche stelsels de slaaf der lust voor zijne neigingen en
driften gekromd zien. O moog ik dan op deze aarde reeds
den voorhof des hemels aanschouwen. Moog ik hier aan
hare hand gerust dien weg betreden die gij mij door dit
leven afbakent. O, versterk mij in het geloof aan
dien verheerlijkte Jezus. Doe mij steeds in hem de
weldoener de verlosser des menschdoms aanschouwen.
Leer mij mijn gevoel bedwingen in oogenblikken alwaar
deszelfs tot viering gevaarlijk zou kunnen zijn.
Doe mij die verzoekingen vermijden, welke hier op
aarde mij tegelijk mijn tijdelijk en eeuwig geluk zouden
kunnen doen verliezen en mogt ik in dezelve komen
o dan moge het herdenken aan U aan Uwe grenzenloze
liefde, en het herdenken aan haar tot wiens geluk te
bewerken gij mij misschien verkozen hebt mij geheel
en geheel doorgloeien doortintelen. O mogen dan de menschen
laauw ongelovig onverschillig zijn laat toch mij niet
laauw niet ongelovig niet onverschillig zijn. O laat mij
in U, in U alleen mijn rotsteen plaatsen. En gij
mijn dierbare mijn eenig bemind meisje. O voor u leg ik hier
ook weder op nieuw de belofte der reine zuivere liefde
af. O moog deze liefde meer en meer edeler van doel zijn ons
meer en meer tot een hoger stand geschikt maken. O
mogen wij vertrouwen en hopen en, al verspreiden zich
de nevelen niet terstond echter hopen dat dezelve eens uit
elkander gedreven zullen worden. O mogen wij dan ook
steeds meer en meer de weldaad genieten die ons God
verleend heeft door ons dus elkander te doen beminnen. O mogen
wij dan ook meer en meer dit geluk aan anderen
mededelen mogen wij meer en meer anderen ook gelukkig
zien te maken en het hoogste doel van God het geluk van
zijn wereld trachten te bevorderen. Mogen wij anderen die
ons honen die ons miskennen vergeven en vrijmoedig opzien
tot God in den hemel. O al zullen wij dan struikelen
in God is de genade in Jezus zijn de woorden des
eeuwigen levens. O zoo trekken wij dan langs den weg
door dit leven henen zoo met geloof liefde en hoop zoo
met het vertrouwen op de edelste bestemming der menschen
op het hoogste geluk der stervelingen. Onze vader in
den hemel u zij de eer u de dankzegging, u de kracht. Ja
gij zult ons die kracht geven om dat wat wij voor u
in het aangezicht der menschen beloofd hebben vol te
houden omdat het welk wij beloofd hebben te volbrengen.
O wijs ons meer en meer op het voorbeeld van dien verheerlijkten.
Ja uw wil uw wet zij de onze ons het vertrouwen
in deugd moed en kracht. Eere zij God in de hoogste
hemelen. Hij zegene alle die ontwerpen alle die
vornemens hij moge ons eens aan den eindpaal van ons
leven met zijn zaligende kracht vervullen en dan rijst
een nieuwe baan dan nadert het leven den onsterfelijkheid.
Dit zij ons doel dit geve God mijne zuster in Christus
mijne zuster in God nu, en dit geve God eeuwig mijne Caroline.
21. Then[?] what are you. Indeed but the cards in the hands of a skilful
player. I will give an instance of it. At our last theory we
should take leave from our Lieut. Col. who has always distinguished
himself by a more than becoming severity. How often had we
breathed curses against him. And now by this taking leave he
was almost touched and we said at the end It was yet a very able
man and if it had been possible we should perhaps have recalled him
with eagerness. This is for me a new proof that it is by
imposing on men by overawing them that somebody will be
feared hated but respected. This was the art of the tyrants
of all times from Nimrod to Buonaparte.
∙22. Rien de plus agréable que lorsqu'on considère l'état favorable dont
on jouit en comparaison de celui des autres. Je prouvai encore ceci en
réfléchissant du bonheur dont jouissait mon amour. En récompense
de celui de [onl.] et C.T[?].C. Leur amour avait duré 7 ans. Après
qu'il se fut déclaré elle le laissa attendre. 5 quart d'an avant de
lui dire qu'elle l'aimait quelquefois elle ne le voyait pas en
quatorze jours. Il se passa des temps énormes avant qu'elle
voulût premièrement recevoir ses lettres et ensuite y répondre. Comment
pourrais-je donc me plaindre lorsque tout ne va pas d'abord selon
mes souhaits si je compare mon sort au leur. Attendre tant de
tems avant que j'aurois su être aimé eût été pour moi quelque
chose de terrible. Enfin à quoi bon toutes ces simagrées. Mais je
crois avoir découvert le mot de l'énigme. Elle avait alors vingt et
un ans. À seize ans on est encore innocence. On pense que l'amour
est une chose tout à fait innocente et naturelle. À vingt et
un ans on ne pense plus cela.
∙[onl. Italiaans]
Schon in langer zeitraum wurde nichts politisches behandelt.
Der heisiege ankunft unsers Königs konnte dazu einige
Veranlassung geben. Was soll ich viel davon sagen. Ich bin
mit den gegenwärtigen zustande zufrieden. Man muss es seyn.
Die vernunft sagt Seume ist republicanisch und er hat Recht.
Aber man muss schweigen und wenn mein Privat leben nur
glücklich ist und mann keine Tyranney fühlt so kann man
es aushalten. Ich bin gewiss theoretisch republikaner aber
ich glaube nicht minder. Il faut des rois aux peuples
corrumpus ist eine unumstössliche wahrheit. Es giebt
unzufriedenen wie immer Ungerechtigkeiten wie immer.
So hatten einige Kaufleuten ein accord wegen verkauf von
hanf geschlossen: gegen Bezahlung noch 2/w und Markt
preis. Nun bezahlt man ihnen mit Papier wodurch sie 15 pc.
verlieren. Dieses ist eine grosses Unrecht wenn das vertrauen
nicht mehr da ist hat die Regierung keine Stütze mehr.
Die Waare war zum Markt preis verkauft. Der König sagte
wenn man daruber klagte zu ungewöhnliche ereignissen
werden ungewöhnliche mittel gefodert. Dieses ist ein privilegen
der Monarchalen Regierung.
∙24 Mon père me lut hier l'histoire de l'Érection d'une comédie
de société dont il avait été membre et qui avait été éteinte
après trois ans. Je fus encore par cet exemple convaincu
du peu de durée et de stabilité de pareilles sociétés. Parmi
les obstacles qu'il y a se trouvent surtout la perte considérable
de tems[?] dans un âge où l'on en a encore assez besoin,
la difficulté de trouver des femmes qui veulent jouer et
surtout dans les rôles pathétiques, ensuite les jugemens
si souvent faux des personnes qui vous regardent. Le déficit
qui a souvent lieu dans les mesures financières etc. Il
m'avait dédié ce petit ouvrage lorsque j'avais cinq ans et
que j'avais déjà la préférence la plus décidées pour le
théâtre. Mais j'ai aussi appris à être convaincu de
toutes ces difficultés auxquelles se joignent encore
celle du choix des pièces et surtout de la distribution
des rôles au sujet de laquelle s'élèvent toujours des
disputes quelquefois envenimées et toujours interminables.
25 Je reçus une lettre de Leyden qui me fit beaucoup de
plaisir. Vive l'amour. Je vis qu'il se niche partout et grâce à
Dieu je n'ai plus de problèmes à expliquer dans le cercle
de mes amis intimes. Je lui souhaite toutes sortes de prospérité
et je vois de plus en plus qu'un seul regard d'une femme produit
plus d'effet que des lettres de cent reverse.
·Dieser Tag war grossentheils an Pauly gewidmet. Ich liebe ihn
ja mehr und mehr. Wir sind durch die vielen Ereignissen die
zwischen uns seit oct. vorgefallen seyn mit der Kraft von
Jugend freunden an einander verbunden da wir in dem kleinen
zeitlauf eine ganze menge merkwürdiges Begebenheiten mit
einander durchbelebt haben. Gestern habe ich mit ihn aus
meiner aufzeichnungen die ganze geschichte userer freundschaft
durchlaufen und blos da durch können wir einsehen wie wir
eigentlich Freunde geworden sind.
·Stuart over de gevangenneming van Jezus. Eene schone voorstelling
van het gebeurde vervolgens beschouwing 1 Over de ware moed
in den zaligmaker. 2 onbezonnen drift in Petrus. 3 menschen vrees
in de andere discipelen. Het is waar deze onderwerpen worden alle jaren
herhaald maar de gehele lijdensgeschiedenis is zoo schoon zoo
natuurlijk zoo treffend zoo belangrijk zoo leerzaam dat wanneer zij
slechts met belangstelling word voorgedragen men altijd zijne
toehoorders zal kunnen behouden.
·Vertoog hetgeen geschikt is afgebeeld te worden in de kerk te
Mechelen. Eene beschrijving van een alleruitgebreidste Processi met
de allergrootste zoteheiden[?] met latijnsche texten bij de haren
naar het doel gesleept en allerfraaiste Brabandsche versjes 29 p.
in quarto lang waarin zelfs de heilige drievuldigheid met een
Fuargil[?] in de hand wordt afgebeeld. Een belangrijk gedenkstuk voor
de verlichting der negentiende eeuw.
·Genus irritabile vatum dit bewijst zich meer en meer de goede Joost
heeft zich tegen den ongenoemden beschuldiger dien hij eindelijk
heeft leeren kennen in een schamper schimpdicht uitgelaten dat
egter meer bijtend dan geestig zijn moet. Nu hij wilde dan
ook misschien Vader Vondel in alles kunnen navolgen.
Jammer waarlijk dat zooiets gebeurd. Die dichters zijn
zulke goedaardige menschen. Doch men kome hen niet te na.
26 Quoique en abstrait il soit assurément vrai que notre
sentiment inné nous fasse juger si une action est bonne ou
mauvaise cependant il y a quelquefois que je m'attrape moi-même
sur des scrupules que je ne saurais assez débrouiller à mon gré. Ma
carrisima avait été à la première communion ainsi que tous nos
jeunes gens. Moi-même j'avais passé un dimanche fort tranquile
et je fus étonné d'une belle manière en parlant Henry qui m'apprit
que tandis que j'avais évité de rencontrer Caroline pour ne pas la
distraire lui il avait passé avec elle la soirée de la préparation et
celle après la St. Cène. Il me demanda si j'y trouvais quelque chose à
y reprendre. Je dis que je ne savais pas m'expliquer Qui me connaisse[?]
j'étais convaincu qu'il avait été fort édifie plus qu'il ne l'avait
été sans cela et cependant il y a encore quelque chose qui me
déplaît: quand même ce n'était pas pour nous, pour les autres. Est-
ce une bonne ou mauvaise honte je n'en sais vraiment rien.
·Ich geniess nun wieder eine herrliche Ruhe. Meine liebe Caroline hält
mir eine grosse Strafprediqt und warnt mich nich so leicht
wieder leidenschaftlich zu werden aber es ist denn auch so
ganz und gar meine Schuld nicht. Denn ich muss es mich selbst
gestehen ich wurde nicht gerne diese Leidenschaftliche ganz ausgetilgt
sehen da es mich doch immer mit dem Enthousiasmus von
Freundschaft Liebe und Dichtkunst vereinigt scheint. Ich werde
mein bestes thun aber etwas auch doch in redlichen bleiben.
∙27 [- onl.]
Excursion d'hyver
∙Motifs. Pour un voyage en hyver il faut bien des motifs
surtout quand on quitte un comptoir bien chauffé une société
d'amis chéries et la présence de celle qu'on adore. Mes motifs
sont en effet assez singuliers. L'idée de voir un ami d'entendre
un discours latin et de me priver pendant quelque tems de la
compagnie de mes amis et de mon amie. Pour ceux qui
ne me connaissent pas ces motifs sont fort singuliers. Pour
ceux qui me connaissent ils ne s'en étonnerait pas. Je
suis revenu j'ai rempli mes motifs j'ai vu mon ami j'ai
entendu le discours latin. J'ai vécu sans amis et amie j'ai
vu plus que jamais que je leur etais cher. J'ai vu que je
pouvais me fier en quelque sorte à moi-même. Qu'on m'envoie
maintenant en voyage. Avec l'aide de Dieu je [onl.] de moi-même.
∙Voyage jusqu'à Leyde Après ce préliminaire assez grand pour
un assez petit voyage il suffira à dire que je me trouvai Mardi 6
Février en habit de voyage aux bords du canal qui mène à la
ville de Coster. Fort content d'échapper par ce départ avancé une
inspection militaire je m'assis dans le Roef où je trouvai d'abord
pour toute connaissance un capitaine de trekschuit dont la nef
avait bien de fois sillonné les vagues de ce canal-ci et
comme mon pilote se joignit à lui j'entendis par[?] tout [onl.]
l'énumération des vertus des différens bateaux la date de
leur architecture etc. J'arrivai enfin à Harlem et je me présentai
chez ma famille. Comme le tems était affreux je fis une
excursion nécessaire et je restai pour la reste du tems chez mon
hôte en causant avec plaisir des intérêts de famille et du
bon vieux tems. Le lendemain je me rendis avec tous mes bagages
au roef du Leydsche schuit dont l'une qui habitait était
un vieillard qui fuma médita et me dit qu'il faisait mauvais
tems vérité dont j'étais convaincu. Je lus Wieland et Arioste mais
même l'imagination ardente du dernier ne put me réchauffer
autant que je voulus. Les prospectus que je voyais ressemblaient bien
mal aux jardins d'Alcène. Des neiges étendues et le batelier et
une servante maussade de l'auberge me durent tenir lieu de
Kathan de Roland et d'Angélique et le cheval du soi-disant chasseur
représentait assez faiblement le fameux Hypogriffe. Instruit
par l'adversité je me gardai bien de succomber à l'appât des
côtelettes que l'on vend à mon chemin entre Harlem et Leyden
mets fort cher et fort mauvais contre lequel je préviens tous
les voyageurs. À Noordwijkerhoek un officier de hussards et une
dame d'un abord assez peu angélique. Nous [onl.] en nuit du
froid et nous atteignîmes Leyde. Je parviens bientôt chez M.
Swart où je fus reçu avec la cordialité la plus affectueuse. Cette
soirée fut consacrée aux épancherons de l'amitié.
∙Le lendemain je commençai mes courses pour une visite chez
M. Molenaar. C'est un homme de beaucoup de mérite mais qui a
de la peine à s'expliquer. C'est quelqu'un qui ne brille pas et qui
est je crois apprécié par peu de personnes. Il me raconta que le
plaisir que lui donnait un collège tenu par M. Brignes sur
l'histoire naturelle. Celui-ci était occupé à montrer les nuances
des sens dans tous les animaux et comme les organes de l'homme
approchaient le plus de la perfectibilité donnant des preuves
étonnantes de la manière dont chaque organe est approprié à l'instinct
de l'animal auquel il appartient. Je trouvai ici plusieurs gens d'esprit
M. van Goeuns toujours d'une calme en d'une sérénité plus belle
à mon avis que désirable, les Mess. de Vries etc. Delà nous nous
rendîmes à la salle de l'académie. Ce réduit gothique reste
d'une vieille église tapissée de pierres carrées offrait peu d'agréable
à la vue. Bientôt arrivèrent les professeurs et les députés de
la Haye députés précédés des badauds qui s'avançaient fièrement.
À leur sceptre et leur Minerve à la main on avait décoré les
lances d'une tapisserie qui sans doute avaient déjà servi
deux siècles plustôt et dont le premier lustre était passé.
La salle se remplit de la cahoris[?] studiosorum et je parvins
à une place sur une gallérie assez brillante. Kemper qui dans
ce jour abdiquait son rectorat monta en chaire et tint
un discours sur les leçons que les peuples et les rois pouvaient
tirer des événemens des vingt dernières années. Avec une
élocution facile et majestueuse il montra comment toute
l'Europe avait été engouée par des chimères d'une vaine liberté.
Il montra comment la véritable liberté était celle qui convalidé
par un gouvernement modéré garantissait la liberté particulière
du citoyen et que cette liberté ne consistait guerre dans une
démagogie séditieuse qui n'était qu'une autre aspect de
tyrannie. Avec la franchise du grand homme il montra
le danger de ces spéculations philosophiques qui nous montre
un gouvernement idéal. Il avoua que lui-même il avait
été entraîné par ces idées et qu'il en avait reconnu la fausseté.
Il osa même d'un ton inspiré prédire qu'il reviendrait un jour
dans lequel la fureur des partis renaîtrait et dans laquelle
l'autorité triomphante serait encore méconnue et il se [onl.]
de prier Dieu d'écarter longtems cette époque. C'est en
entendant quelque chose de pareil qu'on sent en petit grande
fierté d'entendre le latin et qu'on ne voudrait par troques ce
privilège pour maint trésor honoré aux yeux du monde.
Pour faire une ombre au tableau Kemper fut succédé par
M. le professeur Speyert van der Eyck qui lut un vers d'une
longueur énorme dont il n'y avait rien de poétique que le
mètre. C'était un récit fort prosaique ou plutôt une espèce
de chronique de tous le forfaits et malheurs de Napoléon. Nous
voyageâmes jusqu'à Moscou et quel bonheur de se retrouver
enfin à Belle Alliance. Voici un essai de ce vers.
∙Monstrum horrendum ingens: bellum o miserabile bellum
∙à quoi on plaisait riposter carmen o miserabile carmen
∙Nunc tandem attingam quod tendunt omnia finemd
∙Il exprime les fonds tiercés par un vers
∙Totius nunc debeti sola pars tertia restat.
∙Mais en voilà vraiment assez de ce vers-là. M. van der Palm lut
l'election de M. van der Voorst et nous prouva que son élocution
était aussi éloquente dans la langue de Cicéron que dans celle
de Vondel.
∙Je dînai chez Swart avec M. Humbert et je fus encore
charmé de son esprit. J'ai vu de lui des copies de Raphael
et d'Albert dürer. Ce ne sont que des contours et il décrit avec
la même parité la figure affreuse d'une démon que
les charmes arrondis d'une Venus. Nous parlâmes beaucoup de
peinture et poésie. Il dit la difficulté d'exprimer une action
future ou passée dans la peinture qui ne peut décrire qu'un moment
et comment Raphael avait indiqué ceci souvent par ses
draperies. Il dit comment un tableau doit frapper quand même
il ne sait pas ce qu'il doit signifier et qu'il regardait la crucifica-
tion de Rubbens et la mort massacre de Bethlehem comme
des chefs d'oeuvre en ce genre. Étant un jour à Rome où ce tableau
était alors exposé il vit une femme du peuple qui passait
menacer avec fureur un des soldats et pousser en même tems
son enfant sur son sein. Parlant de théâtre il raconta comme il
avait vu le plus grand effet produit à Rome par la représentation d'une scène
de l'Antigone d'Alfieri qui ne contenait que quelques mots. Cr. Scelegosti[?]
Ant. Ho scelto. Cr. Emoni o la morte. A. La morte Cr. L'avrai. [onl.]
il nous dit que jamais cérémonie religieuse n'avait fait plus
d'effet sur lui que lorsqu'il eut vu l'église de St. Pierre éclairée
pendant la nuit uniquement[?] par une croix illuminée.
∙Le soir je fus chez Kemper où je vis une sérénade d'étudians. Ceci
vu pour la première fois donnait un coup d'œil en effet fort
imposant. L'homme d'instrumens pendant le silence du
soir les ténèbres tout à coup disparues par la clarté des
flambeaux les applaudissemens d'une foule de jeunes gens le
concours de peuple tout ceci présente un spectacle assez singulier.
Le jeune Kempener entra avec trois autre étudians et lui
rendit dans un discours bien composé le juste hommage dû à
ses talens son génie et son [onl.] tems. Compliment mérité
auquel il répondit avec la bienveillance la plus affectueuse.
∙Je revis ici M. van Assen chez qui j'avais logé il y a deux ans. Il
n'était alors qu'avocat il était maintenant chevalier de
l'ordre du lion et attaché à la personne du prince Frederic. Il était
fort poli mais avait l'air assez affecté. Il se vanta un jour
que M. le prince lui avait dit qu'il était un courtisan parfait.
Cette vanité devait du moins prouver qu'il ne l'était pas.
Kemper, quant à lui je persiste encore toujours dans mon
admiration et mon estime pour lui il caractérise tout ce qu'il
fait par un air de grandeur. Il jouit de la confiance de son
roi et comment quelqu'un qui possède tant de crédit pourrait-il
être entièrement exempt de cette espèce de vanité et d'affectation
qu'on gagne toujours dans l'approche pestilentielle des cours.
Cependant il n'en est pas infecté mais il a cependant une
manière de parler toujours de grandes choses à faire des
plans en nombre à affecter de ne vouloir toujours paraître
extrêmement affairé. Il collecte une bibliothèque fait une code
donne des lumières au prince et rassemble des gravures donne
des leçons en droit et fait des spéculations dans le fonds. En toute
cet homme sera heureux si entouré de tant d'envieux il peut
soutenir jusqu'au tombeau sa réputation et léguant à ses
enfans une existence honnête.
9. Je fis ce jour-là plusieurs expéditions en amateur des arts. Nous
commençâmes par inspecter les tableaux qu'on trouve dans la maison
de ville. J'y admirai les principes respectables de l'art dans le tableau
connu de Lucas van Leyden représentant le dernier jugement. Les
contours méritent des éloges mais il n'y a point d'effet de lumière
ou d'ombre ni perspective. Le sujet en outre est peu idéalisé mais
l'imagination du peintre a été fort féconde à inventer une
grande variété de démons et de monstres diaboliques. Une crucification
d'Engelbrechts est dans le même genre. Les costumes sont du plus
mauvais goût possible. Au reste j'y vis des schutters en grand nombre
peints par Schouten. Leurs équipemens étaient somptueux mais
leurs visages pour la plupart assez bêtes. Au reste un tableau
de la délivrance de Leyde était assez naïf. Les Anglais qui viennent
voir ces tableaux veulent absolument voir la couronne de
Jean de Leyde qu'on ne peut leur procurer.
∙Ensuite nous parcourûmes le trésor d'un marchant des
tableaux où l'on trouvait peu de choses du premier ordre. J'admira
une charmante portrait de femme par Netscher et un bouquet
de fleurs fort fraîches par Rachel Ruysch.
∙Enfin nous vîmes le cabinet de tableaux de M. Okkers curé comme
il y en a peu car il avait une maison superbe et plusieurs
chambres remplies de tableaux. Comme sa sainteté avait la
goutte son frère personnage assez niais fut notre cicérone. Je trouve
ici plusieurs bons tableaux mais on fit souvent retentir à mes
oreilles les noms de Guide de l'Albane de Rembrand de Raphael de
van Dijk sans que j'osasse y ajouter foi. Ce qu'il y avait de
mieux était de l'école flamande. Un Jean Steen représentait
le dîner de deux époux qui font leur prière tandis que le mari
toise de derrière son chapeau le jambon qui le tente était fort naif
ainsi qu'une garde d'officiers par Troost. On nous conduisit enfin
dans une chambre à coucher où se trouvaient des tableaux assez
peu édifians en pareil lieu comme p.e. une diane avec ses
nymphes au bain. Nous finîmes par voir le palladium de
ce cabinet consistant dans une tête de Bergère par Moreelse
c'était non la beauté mais la grace et una granda perfettisma[?]
en effet plus belle que la beauté ou la plus douce malice
se cachant dans les plus beaux yeux noirs du monde. Il est
bien heureux ce bon curé de posséder un pareil portrait mais
plus heureux celui qui peut posséder la réalité.
J'en viens maintenant à mon départ de Leyde. Comme le gel
avait solidisé[?] tous les fleuves par lequel je devais retourner et
que mon économie ne me permettait pas de prendre un équipage
brillant je pris le bâton de péripatétitien et un beau matin le 10 fév.
je sortis de Leyde. C'est pourtant un plaisir unique que de
faire une promenade bien longue. B. Swart
m'accompagna jusqu'à Sassenheim. Depuis lors je [onl.]
seul. Je jouissais. La campagne présentait l'aspect le plus
singulier. Tout était couvert d'une robe de neige. Quelques
bosquets de pins et de sapins que je voyais de tems en tems
présentaient un effet frappant. On ne voyait que quelques
pauvres piétons comme moi et ça et là le corbeau funèbre.
Tout était froid autour de moi je ne l'étais pas. Je sentais
une liberté une force morale qui était en effet ravissante. Rempli
de projets et de courage pour l'avenir d'amour et d'amitié j'étais
heureux et après un hyver entre des murailles il paraît qu'on
est plus libre et plus près de l'être suprême lorsqu'on
voit la nature quelque aride qu'elle soit. À Hillegom je
ranimais un peu mes forces physiques et je continuai mon chemin
au lieu d'une bourasque de neige avec beaucoup de gaîté
de cœur en chantant ou en récitant Wie glücklich wer sein Liebchen
hat. Arrivé près du joli réduit nommé la tombe de Rousseau
je résolus d'y faire un pèlerinage et de m'écarter un
moment de mon chemin. Je marchai à travers les neiges et
je trouvai ce lieu chéri entièrement isolé sans rossignol et
sans verdure. La jolie petite nappe d'eau n'offrait qu'une
froide glace. Je m'avançai vers la tombe je vis encore la
sentence Love and friendship for ever que j'y avais gravée.
Avec une espèce de volupté je tirai mon crayon de ma poche
et en me moquant des formats je griffonnai ces mots
De sneeuw moogt lagchend veld bedekken
De winter stremm' de kalme vliet
Hij kan geen koude in 't hart verwekken
Waar Liefde een heilge gloed gebiedt.
∙Après cela je continuai mon chemin et j'atteignis enfin
Harlem fort content de ma course. On me plaignait beaucoup d'avoir
marché seul mais est-on donc toujours seul quand on est avec soi.
Ce soir-là j'assistai à la représentation de Leerzaam vermaak
on donna de reis na de stad tableau de famille par
Iffland. On joua bien et cette pièce en effet satisfait
plus à la représentation qu'à la lecture. La petite pièce
fut Shakespeare amoureux et quoique cette pièce soit assez
invraisemblable elle est pourtant très bien écrite et
Walré fit briller le plus grand talent dans le rôle de0
Shakespeare.
∙Je passai le jour suivant dans Harlem. J'y vis de connaissances
en tout genre et je pus ce qui ne m'était arrivé dans longtems
jouer le rôle d'observateur je vis des donzelles en nombre je
vis des [onl.] mais je ne trouvai point de Caroline et sauf
respect point d'amans pareil au [onl.]. Tout cela est d'une
froideur d'une insouciance dont on ne saurait se faire
une idée. Point de finesses de petites galanteries il n'y a rien
de tout cela. Je vis des prétendus non seulement sans argent
mais qui cherchent une affaire. Je lus des vers d'un amant
à sa belle dans lesquels il y avait beaucoup d'esprit français
et pas un grain de sentiment. Je vis des amants à côté de l'autre
dont on ne se serait pas douté. Enfin je vis beaucoup. Quant
à moi je m'amusai je vis des jeunes personnes avec lesquelles on
pouvait passer fort bien et fort agréablement une soirée. Il
y avait même un couple de beaux yeux qui auraient peut-être
bien voulu faire ma conquête c'était bien dommage que cela
ne se pouvait pas. On trouve assez de jolis minais dans ce
Harlem où l'on trouve des dames à [onl.] tandis que les
messieurs sont fort clair-[onl.] mais cela a de la coquetterie
de la froideur enfin mille choses qui détournent l'effet
du premier abord. C'est bien une petite ville. M. le gouverneur y tient
sa petite cour se fait servir par son chasseur[?] au théâtre et
donne des thés où l'on s'ennuye à force de plaisir. Tout mute
cette cour et à l'exemple de notre reine on voyait partout
de coeffures à la Jaqueline de Bavière. Je m'amusai[?] fort
bien en spectateur je bus mon vin en pensant vive Caroline
et j'eus lieu de faire beaucoup d'observations qui poourront m'être
utiles car en vérité il y a peu de momens dans la vie qu'on
ne puisse employer à quelque chose.
Je ne veux pas oublier de faire mention de la visite intéressante
que je fis chez Suse. Je ne l'avais pas vu à ce que je crois dans
une demi année. Quel être singulier qui charme. L'année passée je [onl.]
rendu à cette maison craignant beaucoup d'être apperçu par
quelque Harlemien. Maintenant je sonnai et tout Harlem m'eût
pu voir pendant ce tems là sans que j'en eusse eu la moindre
émotion. J'entrai et l'on me reçut en effet avec beaucoup
d'amitié. Je toisai ma prima donna du haut en bas et la
jugeant avec la plus grande impartialité je jugeai que je
n'avais pas eu tort de l'aimer. J'éprouvai la vérité du passage
de Rousseau. Oublie-t-on jamais ce qu'on a une fois aimé. Je
ne pourrais en être avec elle aux termes de froideur car je désire
véritablement qu'elle soit heureuse. Je suis heureux moi car
il y a encore de la distance entre elle et ma Caroline. O que de
distance. Ce qui me plut c'est qu'elle répondit à mes félicitations
avec beaucoup de familiarité et me parla tout de suite de
la mia. En effet nous sommes donc heureux tous deux et voilà
ce qu'il faut.
∙Le reste de mon voyage fut fort ordinaire et j'arrivai en voiture
à ma ville natale. Voilà donc les événemens d'un voyage à la
vérité peu remarquable mais qui me fit du plaisir. Je me liai
encore plus avec Swart je le trouvai digne d'être aimé et s'il était
introduit dans nos cercles il ne manquerait pas d'en être un
digne auxiliaire. Je reçus partout beaucoup de marques d'amitié
et de bienveillance et ainsi je n'eus qu'à m'applaudir de l'avoir
entrepris. Leyde et Amsterdam sont en effet des villes bien
différentes. Le commerce est indigène dans l'un et l'érudition
dans l'autre. Les idées que les gens d'étude se font du commerce
sont quelquefois en effet comiques. J'ai trouvé de plus
en plus que l'érudition peut très bien aller de pair avec
la sottise et les préjugés et que chez messieurs les savans
le discernement et le bon sens manquent souvent. C'est pourquoi
je prierai le ciel et voilà enfin la fin de mon bavardage
de m'accorder une existence simple et hônete l'amour de
Caroline l'amitié de mes amis chéris des loisirs enfin que je
pouvrai dédier aux arts et aux lettres et puisse alors mon
exemple servir de preuve que le flambeau de l'amour peut
s'unir à la lyre de Phébus et au Caducée de Mercure.
8 L. Hier encore une fête du moins assez simple chez mon grand-père.
Un vers que j'y lus fut fort goûté. C'était une petite bagatelle
rappellant le souvenir du passé et mes premières connections
avec M.R. En effet qu'y a-t-il de plus ridicule que de destiner les
enfans l'un à l'autre des leur enfance ou de leur inspirer des
idées concernant une union future qui si souvent ne se
réalisent pas. Au reste ceci donne aux enfans une foule d'idées
ridicules dont ils n'ont aucun besoin. Toutes ces prédestinations
sont souvent déjouées par l'amour le plus singulier des tyrans. En
vérité ma cousine et moi nous nous aimions en effet dans
le tems de notre enfance. Jeune Tiche[?] bonne aimable il ne
lui manquait rien pour être aimée. Et cependant j'ai nourri
toujours pour elle l'amitié la plus pure mais je n'ai
jamais pu l'aimer. Quelle chose singulière. Nouvelle preuve
ainsi que ce ne sont pas les affections de l'enfance qui décident
notre sort car en ce cas j'occuperais peut-être en ce moment la
place d'honneur à côté de notre cousine. J'aurais peut-être été
heureux avec elle j'aurais possédé tout ce que j'aurais désiré et
cependant l'idée m'en est maintenant insupportable.
∙9 M. Noch eine Probe von der grossen Auflkärung unseres Zeitalters.
Herr Pfeiffers beklagte sich sehr über seine Reise mit seinem
mechanischen Theater nach Den Bosch. Nicht allein hatte sich
die Regierung dagegen wiedersagt aber die Priester hatten auf
ihre Kanzeln laut erklärt dass die heilige Absolvation der
Sunden dem geweigert war der dieses gottlose Schauspiel an zu
sehen worinn die hand Gottes [onl.] wurde.
∙Auf die Wache hatte ich den Besuch meiner vier besten Freunde.
Die zwey lezten und die zwey andern
kannten sich allein durch mich da dachte ich doch wie
sonderling es war dass ich hier den Middenpunct des Cirkels war
der sich um mich drehte. Wie ich allein den Knoten
fest hielt welcher das Leben von jedem entwickelen konnte
da sie gegen einander immer noch ein räthselhaftes Wesen
wäre. Es wunderte mich weiter wie ich Personnen zugleich
ebenfalles liebte dessen Character so ganz und gar verschieden
war welche sich aber alle in Freundschaft wieder vereinigten
und gesellten und dieses war in der That eine zu grosse Masse
von Freundschaft um zusammen zu sehen.
Gisteravond. Bruidspartij de Speler een stuk van Iffland.
Iffland heeft indedaad veel theatralische kracht veel
menschenkennis. Zijne ontwikkeling der characters is heerlijk.
De ontknoping heeft mij nooit erg bevallen. Er is niet
genoeg eenheid in het stuk. Snoek en Rozenveld waren heerlijk
als Wallenfeld en van Posert. Het toneel waarin de eerste zich
tot croupier verkoopt en dat waarin hij met het geld te huis
komt zijn uitmuntend. Het gehele gelaat van Snoek tekende
den vertwijfelden den wanhopige speler. Of dit stuk voor een
bruidspartij geschikt zij weet ik niet. Het ballet was een ballet.
·Une collation chez G. Bosch on y voyait des mets en grande quantité
une colonnade avec des illuminations des [onl.] d'une
imitation de la coupole de Kennemeroord des couplets fort jolis
par A. van Eeghen. Au reste ces fêtes sont de celles où l'on ne va
pas pour s'amuser mais où l'on est bien aisé quand du moins
on ne s'ennuye pas.
∙[- onl.]
·Heden overleed de vrouw van onzen Leeraar van Goeuns. Zij wordt
beweend en met regt. Zoo ver ik haar gekend heb was het
eene allerbeminnelijkste en eerbiedwaardige vrouw. Zij
verstond de kunst zich te doen beminnen verspreidde eene
buitengewone lieftaligheid over hare daden en gezegden
en maakte hare echtgenoot gelukkig. Zalig zij hare opstanding.
7 Er zijn belangrijke dagen in het leven die veel beslissen en
deze was inderdaad eene van dezelve. Es würde auf diesen Tag
entschlossen dass ich auf Reise gehen würde. Mein Zustand ist
in der That wunderlich. Ich sehe mich ein Ziel geöfnet
dass ich ja immer mit Furcht doch aber auch mit Verlangen
vor mich sah. Wäre es nich nothwendig ich würde es
nicht wünschen. Ich muss meine Eltern meine Caroline meine
Freunde, meine Bekannte Lebewohl sagen um in ein fremdes land
herum zu irren. Dieser Gedanke is entsezlich. Doch auch da
herrscht Gott, auch da leben Menschen. O möge ich denn auf ihm
vertrauen und er wird es wohl mit mir machen. Er hat mich
bisher uberall mit seiner sanften Leitung bemüthiget, er wird
es auch weiter thun. Er der mich durch soviele unzähliche faden
zu dem Glück das ich geniesse führte wird mich auch weiter
führen, wird mich auch weiter glücklich machen. Er wird mein
geliebtes mädchen in seiner Schuz nehmen und wenn dies sein
Will ist mich einst glücklich in ihrer Ärmen zurück führen. Ja
er wird mich den Mutte geben alles zu trozen. Es ist meine
Pflicht zu gehen ich habe es oft gewünschet und warum würde
ich es nun nicht mehr wünschen. Es wird schwere Augenblicke
geben doch wenn alles wohl ablauft wird auch nacher das
Vergnügen desto stärker die Belohnung desto reizender seyn.
In voriger Woche sass ich auch ganz melancholisch da nieder da
ergriff es mich auf einmahl. Ich schrieb einige Zeilen an
Caroline. Ich ward ganz ruhig. Stilling ich glaube du hast Recht.
Diengstag musste ich nach meinem Grossvater gehen und ihm alle
die Grunde auslegen um etwas zu bekommen wozu ich just selbst
keine sonderliche Lust hätte. Ich sprach und es war mit Kraft
denn ich sahe sofort dass es Auswirkung gethan hätte. Ich zeigte
ihm dass mein Wunsch in diesen dem seinigen nach Rede unserer
Jahren ganz gegenüber gesezt war. Gestern sprach er mit meinen
Vater. Er handelte wie ein redlicher, wie ein braver mann aus
den ehrlichtsten und besten Gründen. Gott lohne es ihm. Ich
sehe es nun wie Gottes Führung an dass ich gehe. Käme etwas
dazwischen ich würde es wie einen Wink ansehen und zufrieden
seyn. Nun alles so überredet ist wünschte ich auf diesem
Augenblick zu gehen doch Gott aber wird am besten wissen
was gut ist. Ich bin entschlossen und zufrieden.
9 Dubbel geniet men een heil dat men denkt dat weldra
zal ophouden. Gisteren smaakte ik nog in volle teugen
alle de genoegens welke vriendschap en liefde ons geven
kunnen. Het eene soort van wellust zwelgde ik dezelve. En
wie weet binnen hoe korten tijd ik mijzelve reeds op verre
afstanden bevind terwijl zij hier alle die genoegens blijven
genieten. Doch ik vertrouw en ik twijfel niet of mijn vertrouwen
zal bevestigd worden door den algoeden. O mijn lief mijn
bemind meisje. Ik zag in uwe heldre oogen de traan der
weemoed blinken. Ik zag uwe neergeslagen blikken ik
gevoelde uwen hartelijken handedruk. Ik hoorde uwe
half gesmoorde zuchten. Doch genoeg alles is goed voor ons
alles zal eens tot ons welzijn uitlopen. O weldra zal
de tijd naderen wanneer ik den afscheidskus op hare lippen
zal drukken doch ook God zal mij de kracht geven
dit alles door te staan over alles te zegevieren. Claude zeide
gisteren het heerlijke stuk van Rozemond uit van Haren
hoe treffend hoe toepasselijk. Ik voelde de aandoeningen van
mijne Caroline. Ik voelde hare borst tegen de mijne
slaan bij deze heerlijke regels:
Doch Rozemond durft vrijlijk storten
De tranen die haar leed verkorten
Een kus scheidt haar en haren man
Een zachte kus die op de lippen
Hun beider zielen zaam doet glippen
En ware min maar geven kan.
Hij is o God in uwe hand
'T zij hem de Baren overstelpen
Hetzij zijn pligt hem vindt aan 't land.
Wie weet zegt zij in zware regen
Wie weet waar hij nu is gelegen.
·Alle de schone de toepasselijke regels op te schrijven zoude
men indedaad het gehele stuk een der schoonste meesterstukken
van onze Nederlandsche Dichtkust opschrijven moeten. O ik
kan alles niet uitdrukken wat ik gevoel wat ik gevoeld
heb. Daar zat zij in alle pracht der onschuldvolle liefde
aan mijne zijde. O God dat ik zulk een heil niet moge
verbeuren, maar hetzelve waardig blijven. O dat ik
weder moge keren met dezelfde gevoelens dat ik bij mijne
terugkomst haar met dezelfde verrukking aan mijn
hart moge drukken en dat geen beeld ooit bij mij dit
beeld moge verdrijven. Ja ik dank u God gij geeft mij
op mijne reis de heerlijkste de krachtigste steun mede.
Ik bemin een meisje dat gij mij geschonken hebt een meisje
dat mij zoo innig weder bemint een meisje dat zich
in de gehele onschuldvolle zuiverheid van haar hart
aan mij overgegeven heeft. O in alle mogelijke verzoekingen
moge mij dit beeld voorlichten. Het moge strelend voor mijne
oogen schittren het moge mij steeds overtuigen dat ik
hier en daar een schoner meisje zou kunnen vinden doch
nimmer een meisje dat mij vuriger dat mij tederer beminde.
O met deze hoop met dit vertrouwen zal ik dan ook
gerust durven voort gaan langs dien weg welke
gij mij aanwijst. Ik zal gerust voorttreden langs dat
pad op hetwelk gij mij voorlicht. Ja dan durf ik ook
vertrouwen dat de invloed van dien reis voordelig op
mijne vorming voordelig voor mijne aardsche belangens
voordelig voor mijne verdere voornemens zijn zal. Neen
ik zal dan niet treuren om een afzijn dat weldra
vervlogen zal wezen ik zal gerust voortgaan. Ik zal
kunnen tonen dat ik man ben dat ik verdiende met
zulk een vertrouwen vereerd te worden dat ik verdiende
zulk een meisje te bezitten. O zalig zullen dan de
genoegens van het wederzien zijn zalig het gevoel van
volbragte pligtsbetrachting zalig het gevoel van in
de armen der vriendschap en liefde weder te keren. O
hemelsche vader verleen gij tot dit alles uwen almachtigen
zegen want u is het rijk de kracht en de
heerlijkheid tot in eeuwigheid.
17 Maart. Een week en ik schreef niets en egter gebeurde er veel
en egter was deze week belangrijk. Ik deelde in dezelve aan
mijne vrienden het plan mijner reize mede. Ik gevoelde het
zoete der vriendschap het folterend voorgevoel eener nabij zijnde scheiding.
O neen ik wil ook aan deze week nog eenige regels wijden.
4. Eene leerrede van Muller over Petrus een bewijs hieruit getrokken
hoe een levendig gevoel niet genoegzaam is om ons uit verleidingen te redden
maar ons zelfs dikwijls in dezelve kan doen vervallen.
∙Communication à ma famille ensuite à mes amis. Je trouvai
partout des cours qui s'intéresseront à mon sort. Mais pourquoi
raconter tous les événemens de cette semaine. Ce ne furent
que des préparatifs des discours des conversations etc. Tout tomba presque
dans la course ordinaire de la vie. J'avais été premièrement
mélancolique au sujet de mon voyage je le désirai ensuite
ardemment. Maintenant j'éprouve le calme. J'attends ce que Dieu veut
et s'il veut je partirai. Gaudia pelle delle timinami[?]. Boece
avait raison. Je me suis étourdi sur les momens de séparation.
Ils seront plus cruels que je ne l'ai pensé. À [onl.] que les
momens s'approchent mon cœur bat avec plus de violence.
Quinze jours, ils s'écouleront bientôt. Jouissons encore de
tous les momens que nous passons ici et puisse-je à mon
retour goûter encore avec plus de délices savourer avec plus
d'enthousiasme encore toutes les jouissances que je vais abandonner.
Mon voyage est maintenant déjà généralement connu
chacun m'interroge me félicite, se souhaite à ma place
voudrait faire le voyage pour moi et m'appelle heureux sans
savoir ce que je cherche et que je trouverai et ce que je quitte.
Voilà les hommes ils parlent le plus des choses dont ils
entendent le moins. Cependant je crois aussi en effet
que ce voyage sera bon pour moi qu'il soit donc ainsi.
On n'est qu'en pensant qu'on doit quitter bientôt ces plaisirs
qu'on sent véritablement le charme de la patrie de
la maison paternelle et de tout ce qui nous y rappelle
et nous y est cher. En pensant à ce qui m'est cher comment
oublier Caroline. Claude disait que Caroline avait le
plus de noblesse le plus d'élévation dans les idées de nos
ragazze. Il me dit Elle dédaigne de dire qu'elle vous
aime. Ce mot est d'une vérité frappante.
Scenen. Ik was alleen met Caroline met mijn eenig
dierbaar mijn zoo teder bemind meisje. O daar beving haar de aandoening
daar konde zij ook hare tranen niet langer wederhouden. Zij zag
mij aan met oogen waarin liefde hoop vertrouwen en weemoed
blonk. O hoe drukten wij elkander in de armen hoe zochten
wij eene nieuwe wijze te vinden om ons innig gevoel onze
hartelijke liefde uit te drukken hoe waren wij zoo geheel
in elkander door elkander gelukkig en zalig. O hoe angstigde ons
toen het denkbeeld der scheiding hoe verrukte ons toen het
denkbeeld van 't wederzien. O hoe zagen wij elkander sprakeloos
aan een toneel slechts nu en dan door een kus door een blik
afgebroken. Hoe deelden onze oogen duizende gewaarwordingen
mede die onze lippen niet konden uitdrukken. Hoe gevoelden
wij zoodanig dat wij elkander beminden dat de goede Vader in
den hemel ons tot elkander gevoerd had. O voor hem knielden
wij te zamen neder te zamen baden wij tot hem. Nog zie ik
haar aan mijne zijde ned. knielen nog hoor ik hare snikken hare
zuchten. O wanneer ooit de verradelijke strikken der wellust
mij aan verafgelegen stranden [onl.] bevangen mogen o ik ruk mij
uit dezelve los bij de gedachte dat ik in mijn vaderland
een meisje bezit dat mij zoo zuiver zoo vlekloos bemint
een meisje met wie ik zonder schaamte voor de Almagtige
nedergeknield ben voor wie ik zijn zegen afgesmeekt heb.
Godsdienst en liefde ik ken ik bewonder uw verbond. O toen
mogt ik met haar oprijzen, toen mogt ik nog hondermaal
herhalen dat ik haar en haar alleen bemin. Toen mogt ik
nogmaals de heilige gelofte van liefde en trouw in hare
handen afleggen en oogenblikken genieten zoo als de
sterveling dezelve weinig beleeft. Oogenblikken waarin het
proza der gewone wereld verzinkt en waarin de hogere ware
poezie des gevoels ons geheel betovert. O mogt de emotie
van die stond zich dan ook wederom op geheel mijn leven
uitstrekken. Mogt ik steeds getrouw blijven aan dat
beminlijk beminnend meisje dat zich mijn[?] hart uitgekozen
heeft mogt ik gerust en zalig met haar het pad des
aardsche leven bewandelen en eens aan hare zijde
voor de onsterflijkheid verrijzen.
Trias. Es war Trias. Die scene des Morgens hatte mich
schon etwas Zärtlichkeit eingeflüsst hatte schon mein herz
zu der Tone der Wehmuth und der melancholischen Schwärmerey gestimmt.
Ich las meine Übersezung der Geschichte Francescas von Rimini
durch Dante. Nun fingen wir auch an über mich über mein
Vorhaben zu sprechen Iech änderte so die Versen von Schiller
Wem der grosse Wurf gelungen
Dreyer Freunde Freund zu seyn
Wer das Mädchen sich errungen
Mische seine Jubel ein
Ja, wer auch nur eine seele
Sein nennt auf dem Erdenrund
Under wer nie gekannt der wähle
Haffnung zu dem schönen bund.
Nach unseres gewöhnliche Flasche gekommen ware nahm
ich Abschied mit versen nich das Werk der Kunst
ab allein der Ausdrück des tiefen wahren gefühls. O meine freunde
sagte ich die mit [onl.] mir auf dieser welt so viele vergnügte
so viele merkwürdige stunden durchgebracht habet o mögte
ich ihnen gesund mögte ich ihnen glücklich wiederfinden.
Mögte der eine das finden was sein Herz verdienet mögte
der andere über sein glück über sein gefühl über seine
Liebe bestimmen können. O wie gross wurde denn meine
Freude seyn wenn ich den freund der ich nun met Gottes hilfe
schon einen grosse Weg auf dem rechten Pfad zurück
geleitet habe und den ich nun verlassen muss sich unserer
Freundschaft unseres heiligen Bundes werth betragen.
O dieses ist denn auch nun wieder gethan. Jeder Tag
jeder abschied gibt neuen Muth zu dem Ziele den
ich mich erkohnen habe. O möge Gott mein Freunde
meine geliebte Freunde in seiner Abhut nehmen.
Möge er für ihnen den weg des lebens mit Blumen
streuen möge sie darauf den ganzen Seegen der
Freundschaft Tugend und Liebe feyern und mögen
wir einst mit frohen und dankbaren Herzen die
Wiedervereinigung unserer Trias feyern.
Les journées prozaiques sont dans notre vie comme le gaz
azotique dans l'air que nous respirons. Si nous n'avions qu'eux
ils seraient comme l'azote un poison mortel pour notre
bonheur. Maintenant il se mêle avec l'oxygène ou les momens
délicieux mais qui ne peuvent exister sans eux car dans
l'oxygène pur nous nous consumerions comme un feu.
Tout ceci est vrai en effet. Je l'éprouvai encore hier. Plusieurs
journées comme celle de dimanche fatigueraient trop notre
âme il faut se reposer de tems en tems.
·Caroline est mélancolique. Elle dit que je ne saurais la
connaître encore. Je veux donc bien l'avouer et au reste j'ai été
tant de fois trompé par ma connaissance des hommes que
le croyais certaine que je ne me pique plus de les connaître.
∙Grand Dieu je te remercie mais tu demandes beaucoup tu exerces
ma confiance en me donnant des amis et une amie dont
le caractère est problématique plus qu'ordinaire. Puisse-je être
digne de tes bienfaits et remplir les destinations que tu
m'as jugées sur la terre.
·Adieux. Non scène déchirante des adieux je ne pourrai
jamais t'oublier. Soit à jamais mémorable tu seras
à jamais présent à ma souvenir. C'est après mon
retour que j'écris ces lignes mais les traits qui
retracent cet événement sont à jamais gravés dans
mon cœur. La dernière semaine fut riche en
événemens. Le souper chez Klijn la soirée chez
Boissevain lors de l'anniversaire della madre. La
soirée chez nous après la représentation de Pfeifers
furent autant de pointes lumineux qui furent dans
l'histoire de cette semaine d'un événement que je n'oublierai jamais.
Enfin le dimanche vint. Ce fut alors que je pris
congé de mes parens que je donnai à mes amis les
derniers conseils. Ce fut le soir de cette
journée que je pris congé de Caroline. Je la vois encore
remplie de cette douleur muette, qui ne peut s'épancher
dans les larmes. Je vis alors ma Caroline luttant avec
une douleur suffoquante je vis son visage effaré par
cette douleur ce visage sur lequel je n'avais jamais admiré que
l'amour qui se jouait dans ses yeux. Plus troublé par
cet état affreux dans lequel elle ne pouvait ni
parler ni verser des larmes j'en fus plus affecté que
par la perspective qui m'attendait. Moi-même je sentis
un accès de douleur et moi-même enfin je répandes des
larmes. Cris vint. Cris fut avec nous non en homme
en ami vulgaire mais en ami tel qu'il s'en trouve
peu sur la terre. Ce fut lui qui me consola qui
consola mon amie ce fut lui qui pendant nos agitations
pria avec elle pour son ami. Enfin nous nous calmâmes
un peu. Dans une petite promenade au jardin nous
prîmes de l'air nous sentîmes un avenir plus beau
s'offrir devant nos yeux. Enfin l'heure du départ sonna.
Je pressai encore une fois mon amie à mon cœur et je
partis rapidement. Le lendemain une lettre
qu'elle m'écrivit m'annonça sa santé et je
commençai mon voyage. Voilà en peu de mots la description
de ces adieux qui me seront toujours mémorables de
ces adieux qui furent le nouveau lien qui couronne
notre amour de ces adieux qui nous rendirent plus
chers encore l'un à l'autre qui nous firent enfin
connaître toute la force de l'amour et toute celle
de l'amitié. Ah ne puisse-je jamais oublier ce
momens et quand l'âge aura desséché un peu les roses
sur les joues de mon amie. Puisse je la toujours voir
brillante de santé et de jeunesse ni voyant
n'aimant que moi puisse-je voir toujours l'ami de
mon cœur comme mon consolateur et qui je tel que
le nocher songe aux périls passés je me souvienne encore
toujours dans les bras de mon amie de ces
momens affreux dans le présent devenus dans le passé.
Herinneringen 2. Almagtig liefderijk God. Er verliep een
jaar sints ik u de plegtige belijdenis van mijn geloof
herhaalde sints ik het feest van Jezus dat van 't Christendom
vierde. Thans durf ik mij opnieuw tot u wenden en met
niet minder redenen van de vurigste dankbaarheid.
Door gezondheid gezegend zie ik mijne geliefden om mij
henen ook door gezondheid bestraald. En hoe kan ik
u genoegzaam danken voor de weldaden mij dezen zomer door u
bewezen. Ik zag mij van allen de mijnen van alle
mijne betrekkingen losgerukt. Ik zag mij in een geheele
nieuwe wereld overgeplant alwaar alles menschen geneigdheden
beginselen alles mij vreemd was. Hier waakte voor mij
geene zorg van ouderliefde of Vriendschap. Doch gij ! O God
gij waart daar gij hebt mij gelukkig door zoo vele bekende
door zoo vele onbekende gevaren henen gevoerd gij hebt mij
gelukkig bij alle de mijne wedergevoerd, gij hebt alle
mijne vurige gebeden verhoord. O moge mijn gedrag U
daarvoor den dank toebrengen. Moge dan ook hier een
ander de gewone toevallige aaneenschakeling van het
menschlijk lot vinden, ik vinde hier God. Hoe zou de schepper
des heelals bestaan. Zou de Almagtige daar zijn en niet
almagtig regeeren. Wat is zegt men het stofje aan de weegschaal.
Zij is hetzelve nog als de bergklomp. In 't oog
van God is nog groot en klein alles is één. Neen God ook
als zedelijk wezen ben ik u oneindig verpligt. Gij hebt
mij doen wederkeren met geloof en vertrouwen op U. Ik
ontwaarde gehele andere beginselen. Ik bemerkte gehele andere
gevoelens dan die gene welke mij tot nu toe op mijn
pad verlicht hadden. Ik zag twijfel ik zag ligtzinnigheid
regeren, ik hoorde de heiligste zaken verachtelijk spottend,
of ten hoogsten laauw behandelen en dikwijls bragt mij
deze verwildering van denkbeelden die ik bespeurde de bedorvenheid
der zeden die ik ontwaarde tot die mismoedige gedachte of dit
dan indedaad die menschen waren tot eeuwig geluk bestemd
en of dit het geslacht was voor hetwelk zoo veel schoons
en heerlijks op deze wereld volbragt wierd… Overal waar
ik de oogen wendde zag ik ongeloof en bijgeloof zich den
grond betwisten en uw godsdienst de godsdienst van
Jezus tot het masker der hebzucht en dwinglandij misbruikt.
O God gij vergeeft mij die oogenblikken wanneer mij de
bange twijfel beving wanneer ik niemand vond bij wien
ik dit gevoel uit kon storten. Doch gij hebt mij behouden gij
hebt mij in 't vaderland terug gevoerd. Ik heb weder
aldaar onder de schaduw van huisselijk geluk echt
godsdienstig gevoel ontwaard, en alle de verdrukte denkbeelden
hebben weder hunne zaligende kracht door dezen boezem
doen stromen. O God dank zij u voor deze les. Gij hebt mij
doen zien hoe zonder uwen krachtigen bijstand zonder
uwe verlichting de beste gevoelens ondermijnd kunnen worden
en hoe het ontbeeren van den troost der openlijke
Godsdienstoefeningen ook nadeliger is als men zich zulks
zou voorstellen. Wij denken dan door wijsbegeerte tegen alle
aanvallen gewapend te zijn doch deze wijsbegeerte sterk
in de oogenblikken van geluk en redenering verdwijnt als
een flikkerend dwaallicht bij het minst aanbreken der
gevaren. Neen de mensch behoeft Godsdienst zij is de
noodzakelijkste vereischte voor zijnen wandel voor de
kracht die hij in gevaren, in verzoekingen aan den dag
moet leggen. O God sterk mij dan ook daarin met uwen
geest doe mij meer en meer beseffen dat wij niet alleen
voor dit maar ook voor een volgend leven bestemd dat
wij hier niet in het doelperk onzer bestemming maar in
den eersten proeftijd leven die ons aan de poorten des
beteren levens voert. En hoe dwaas zoude het dan zijn
hier te vrezen voor de afkeuring van menschen die
echter sterflijk zelfs verderflijk als de
bloem des velds door uwe werk vergaan. En om van dezen
eenen toejuichenden glimlach af te persen zouden wij al
't geen ons het heiligst en dierbaarste op deze aarde is
verloochenen. Wij zouden de hulpvaardige hand die
ons door dit leven henen naar een betere toekomst
leiden wil verstoten. Hoe zouden wij ons aan die
ongerijmdheid schuldig kunnen maken. Maar wij begrijpen
zoo veel niet. Wel nu zijn wij de redelijkste wezens die
misschien op den laatsten trap in Gods schepping staan
geschikt datgene te begrijpen waarvoor zelfs de Engel
verstomt. Wij wezens van heden, die morgen vergaan zijn
wij diegene waarvoor zich de velden der onmeetlijkheid
openen moeten en moet ons verstand richtsnoer van het gedrag
onzes Scheppers zijn. Waarop kunnen wij trotsch zijn.
Wij kunnen den loop der Cometen bereken doch de beweging
onzer zenuwen ontsnapt ons. Wij durven de eigenschappen
der almagt bepalen en de vorming onzer denkbeelden blijft ons
een onoploslijk raadsel. Zullen wij het donker doorgronden
waarmede ons tegenwoordig en toekomstig bestaan onthullen.
Zullen wij zeggen dit is wonder dit is onmooglijk wij
voor wie de natuur eene rei van nooit begrepen wonderen
daarstelt. Een leidraad reikt ons uit dit onontwarbaar
doolhof en deze leidraad zullen wij versmaden. Neen dit
zij niet o moge ik het nu moge ik het tot mijnen
laatste stond herhalen. Ik geloof in Christus, ik geloof
in zijn leven en zijne dood. Hoe wie zou ooit durven wanen dat
de geschiedenis die de menschheid vereent eene vinding
des bijgeloofs ware.O dan waren alle onze geprezene waarheden
minder als deze vinding als dit verdichtsel waardig. Geloof
Liefde en hoop zie daar de drie vereischten van de Godsdienst
van Christus. Dit Geloof is geen ijdel vertrouwen op
een nietig schaduwbeeld nee het is de overtuiging van
onze betere van onze hogere bestemming het is eene
zuil op het verleden gevest, wier voet op de aarde rust
en wier top tot in de hemelen boort. Deze Liefde is de
wet van pligt en dankbaarheid. Zij is de liefde tegen
onzen hemelschen vader, tegen onzen schepper onzen
weldoener. Het is de Liefde tegen Christus die voor ons
geleden heeft en gestorven is door eene liefde even onbegrijplijk doch
even bewonderenswaardig, het is de liefde tegen alle onze
medemenschen eene liefde die wierd zij door ieder betracht
reeds deze aarde in een paradijs zou kunnen herscheppen.
Het is de hoop op het schoonste en verhevenst uitzicht des
schepsels, het vertrouwen op de beloften des scheppers [onl.]
het ontsluiten der eeuwigheid aan het einde des tijds.
O laat mij deze godsdienst steeds behartigen. Laat mij
daar waar mijn oogen schemeren alleen verwonderd aanbidden.
Laat mij niet alles willen doorgronden doch op en in alle
omstandigheden vertrouwen. Zegen mijne ontwerpen en voornemens
doe mij ook tot het tijdelijk geluk van diegenen welke
mij zoo dierbaar zijn medewerken. Bewaar mij voor alle
laauwheid in godsdienstige en zedelijke beginselen doe mijn
hart steeds warm voor al het schone, ware, en goede
slaan. Doe mij gevoelig zijn voor 't leed van anderen
kuisch in woorden, daden en denkbeelden. Beziel mij
met dankbaarheid voor alle uwe menigvuldige weldaden
en met kracht in verleiding en rampen. Moge mijn ligchaam een
tempel ingewijd zijn mogen mijn gevoelens meer en meer
zuiveren mijne oogmerken en voornemens meer en
meer beter uitgevoerd worden. Dan zij mij ieder dag
op nieuw eene nieuwe loopbaan voor deugd en
waarheid. Dan moge ik ieder dag meer en meer
overtuigd zijn van mijne eigene schuld maar ook van
uwe goedheid, van uwe oneindige liefde. Doe mij
dan meer en meer het doel vervullen waarvoor ik hier
op aarde geplaatst zijn. Geef mij dat onschuldig kinderlijk
vertrouwen dat diegene bezielt die hier op aarde
in uwe wegen wandelen. Algoede schenk mij Kracht
en verlichting en moge mij de komst van uwen Engel
eens een komst des vredes zijn. Moge ik met den
waren geest der godsdienst bezield worden en dat wat
ik hieromtrent ooit schrijf of spreek waarachtig in
mijn eigen hart gevoelen.
∙[onl. Italiaans]
·Weder woonde ik eene plegtigheid bij zoo dierbaar voor den
mensch die eenigzints de waarde zijner bestemming gevoelt.
Ja met regt kan men dan uitroepen heil mij ik ben een christen.
Nimmer gevoelt men zoo sterk de troostende waarheid van
dezen Godsdienst en de waarachtige behoefte die den mensch
aan een hoogere leiding heeft om het door het doolhof der
wijsbegeerte henen te leiden. Ja dan gevoelt men zoo waarachtig
dat Christus geleefd heeft en gestorven voor ons gestorven is en de
christelijke godsdienst verschijnt ons in alle hare verhevene
waarde. Dit gevoelde ik gisteren meer dan ooit en bij de
uitmuntende leerrede van Muller over de text Hoe zou hij die
ons zijnen eigenen Zoon gegeven heeft ons niet alles geven.
Zijne aanspraak was uitmuntend. Wij waren voorbereid
door van Goeuns in eene vrije koele redeneering over de vrijmoedigheid
tot God. Des avonds doopte Stuart twee volwassenen. Hij had
zeer schone oogenblikken doch na de deftige en eenvoudige
kracht van Muller is de zijne te kunstig. De contrasten tusschen
de schildering van de kinderen der wereld en die van God en het
onderscheid tusschen de aanspraken voor en na het dopen waren
te sterk gekleurd. Doch ook door hen te horen gevoelde men
de waarde der godsdienst, o mogten mij alle deze gevoelens van
dankbaarheid liefde en godsdienst ook in den maalstroom des levens
bij blijven.
∙Obiit[?]de beroemde βιβλιογυλοsJ. Allart die den roem in het
graf mede voerde van per fas et nefas de geleerdheid of liever
zijne beurs door de vruchten van dezelve voorgestaan te hebben. Veel
wordt van hem verhaald doch de mortuis nil nisi bene wanneer zij
niet voor de geschiedenis van nut zijn en dit wordt Allard nimmer.
· Un Trias comme jadis Claude Histriomane. Moi
m'abstinant par sagesse. Pauly dans son ancienne assiette [onl.]
fouillont Tacite et faisant la leçon à l'homme Candide.
Hij weene die op aard zijn hoogst geluk ziet vloeien
Vergeefs wacht hij den oogst op de akker van den tijd
De bloem die heden bloeit, zal morgen niet meer bloeien
En 't aardrijk kweekt geen heil dat eeuwig 't hart verblijdt.
∙Wierd ooit de waarheid dezer treffende gedachte bewezen het
was voorzeker wel in deze week. Wij zagen in dezelve het
verschriklijk onderscheid tusschen den top des geluks en den
afgrond des jammers. Onze goede beste Maria Rahusen laatst
Maria van Eeghen wierd in den bloei des levens afgerukt.
Eens mijn geliefde speelgenote, vervolgens mijne beminde
vriendin zag zij hare jeugd door alle de bloemen van
het geneugt omkransd. Waar zij verscheen heerschte
gulle en schuldeloze vreugd, waar zij zich vertoonde verdwenen
de zorgen en plooiden zich de rimpels der ernst. Ouderlijke liefde
die zich geheel tot haar bepaalde deed alom voor haar
't genoegen oprijzen zonder eenigzints uit hoofde dier vurige
liefde ooit door eene kwalijk geplaatste tederheid de onberadene begeerten
der kindsheid in te willigen. Als een voorbeeld van
zachtheid, van welwillendheid, was zij overal en bij ieder bekend
en zelfs de tong van den laster die zoo dikwijls daar waar
rijkdom blinkt, kleine zwakheden in ondeugden omschept
verstomde voor haar. In het gewoel der wereld en in den
stillen kring des huisselijken levens was zij even wel geplaatst.
Zonder schoonheid te bezitten bezat zij die aanvalligheid
welke de goedheid der ziel steeds op het gelaat doet afstralen.
Eindelijk na negentien jaren in gezondheid in genoegens
doorgebragt bekroonde haar hand de keus van den jongeling
die reeds lang op dezelfde gevlamd had van den jongling door
zijnen vermogens zijne kundigheden doch veel meer door
zijne liefde en de beginsels van zijn hart waardig dezelve
te bezitten. Door deze gelukkige gebeurtenis wierd nog
het geluk der ouderen verhoogd. Eenige feesten door vriendschap
en gezelligheid versierd door de wenschen van alles wat hen
omringde en lief had vergezeld, omslingerde den band
die in 't verschiet de schoonste toneelen van geluk voorspelden.
Hard was de scheiding uit het ouderlijk huis voor de
beminnende dochter. Eenige maanden vervlogen door
huisselijk genoegen versierd. Eene gelukkiger toekomst deed
zich op. Den bange strijd wierd doorgestreden en het
pand der huwelijksliefde lag in de armen der moeder. Dit
kind dat door eene ziekte bedreigd op den oever van
het graf gebragt wierd, herstelde weder en nu bij de blijde
herstelling der geliefde moeder scheen al het leed vergeten
en de gehele toekomst geluk en vreugde te voorspellen. Doch
het scheen volgens de aanmerking van eenen vriend als
of het onheil slechts op het bereiken van den hoogsten
top van geluk geloerd had om de arme bedrogenen
oogenblikkelijk van dezelve af te werpen. Eene kwadaardige
ziekte reeds in het gestel verborgen ontdekte zich na de
zoo geroemde herstelling op de hevigste wijze. Vier dagen
verliepen en nog wierden de beginsels der vrees door
eene gevestigde hoop overtroffen. Op den vijfden dag week
eensklaps deze hoop en de ziekte meer en meer tot
wezenloosheid overgaande deed het opkiemend vermoeden
van gevaar meer en meer tot eene droevige zekerheid
overgaan. De zesde dag verscheen, de geliefde zieke
worstelde tegen de angst des doods de avond brak aan
en zij was in beter wereld overgegaan. Diep betreurden
allen dit lot van haar die zo in 't prilst harer jeugd
met al het gevoel van haar geluk als dochter gade
en moeder afgerukt wierd. Nu echter wierden hier
de overgeblevenen betreurd den diep getroffen vader de
diep gewonde moeder die hier al hun geluk alle
hunne vooruitzichten afgesneden en in dat part waarop alle
hunne wenschen gerigt waren voor altoos vernietigd zagen. De
smart van dezen af te schilderen zou moeilijker uit te voeren
dan te ondernemen zijn. Hun verlies is in den uitgestreksten
zin des woords, onherstelbaar. Helaas ook ik zoo men zulk een
verlies na de opgenoemde aanhalen durft, verlies eene deelnemende
vriendin met wie ik vele blijde uren mijner kindscheid
en jeugd gesleten heb. In langen tijd misschien wierd een
overlijden niet zoo algemeen bekend, niet zoo algemeen
beweend. In meer dan een huis vloeiden de tranen der droefheid
bij meer dan eenen was deze treffende slag opnieuw eene
herinnering aan de wisselvalligheid van alle onze
aardsche hoop. Ja, zij is gelukkig, niemand zal haar de
roem weigeren van een edel meisje eene edele vrouw
geweest te zijn. Doch zij is niet meer dan een onbezield stof maar
dat eens tot ontwikkeling zal herrijzen. Helaas niets anders
blijft ons van haar over doch haar verheerlijkte ziel is nu
misschien reeds in betere gewesten. Troost van den godsdienst gij
alleen kunt hare smart lenigen vertroosten veredelen en daar
waar wij de duistere grafspelonk aanschouwen toont gij
ons eeuwige heerlijkheid en onsterflijkheid. O troost van
den godsdienst van Christus beziel ons nu en altijd zacht
moge dan eens onze afscheiding van dit leven zijn en mogen
wij dan eens de verheerlijkte weder ontmoeten die ons
vooruitgesneld is. Ja waar de Godverzaker wanhoopt
aanbidt de Christen. Ouders, egtgenoot, in dien godsdienst
kunt gij de troost van uw verstand, dien van uw
hart kunt gij nergens vinden. Tijd en gewoonte zullen
allengskens de diep gegroefde vorens der smart eenigzints
uitslijten, uitwisschen zullen zij dezelve nooit. Vaarwel
dan zalige geliefde uwe ziel nu reeds nader bij uwen God en
bij uwen Christus zag vroeg reeds hare
loopbaan volstreden, doch eens zien wij ons allen weder en
ook tot uwen aardschen vader zeggen wij
Mais elle était du monde où les plus belles choses
ont le pire destin
Et rose elle a vécu ce que vivent les roses
L'espace d'un matin.
·Eclips. Wir hatten das Vergnügen eine Sonn Eclipse zu sehen.
Man rief mich. Ich guckte in die Sonne und sah dass der mond
ihm einigermassen verdüsterte. Nun war ich recht froh eine
Eclips gesehen zu haben.
∙Eine abend mit Muller [onl. Gotisch]
∙Institut Ik woonde de eerste algemeene vergadering van het
Institut. De twede Classe hield hare zittingen in een zaal
van alle zijden door de meesterstukken van Rembrand van der
Helst en met de afbeeldingen der mannen waarop Neerland
met regt trots kan zijn versierd. De heer Meyer opende
de zitting met eene gepaste aanspraak waarin natuurlijk onze
eeuw als de eeuw der letterkundige beschaving en het Institut
als het sieraad van onze eeuw voorgesteld wierd. Wiselius las
een verslag over de verdiensten der Classe waaronder egter
veel was dat zij doen zoude of bezig was te doen en zijne taal
had niet dat gekuischte dien echten stempel van nederlandsche
smaak die men van den geheimschrijver der
classe van Nederduitsche taal en dichtkunde had kunnen
verwachten. Vervolgens las de heer Hendrik Hooft
Danielsz. Over de vergelijking tussen dicht en schilder-
kunst, waarin alles keurig, net en afgepast was met
oude afgesletene Anecdotes, en aanhalingen van vaerzen
welke bij ieder bekend zijn. Toen trad Wiselius op en
las een gedicht op de overwinning van Algiers dat vrij lang
was hier en daar schoonheden vooral in 't beschrijvende
gedeelte bezat, doch verder veel stroefs en gezochts had. Eindelijk
eindigde de voorzitter met eene aanspraak waarin ieder
die gesproken had de gewone loftuigingen toegezwaaid wierden
en waarin dan aan de vorstelijke famille al die lof toegezwaaid
werd die zij steeds in zulke vergaderingen geniet.
·K en V. Alles nog zoo als voorheen. Bosscha steeds de gevoelige de
ware dichter. Zijn uitboezeming over de overwinning op Algiers
is uitmuntend. Bruyn nog steeds strevende naar het geen hij
niet bereiken kan en steeds zijn gedichten die het slechtst
uitvielen voor de beste houdende. Kerkhoven nog steeds
goede oogenblikken waar gevoel bezittende doch nog in de oude
zangtoon vallende. Nu gelukkig door eene liefde van drie weken
waarin hij gekomen gezien en bemind heeft doch zijn dit dan
ook de huwelijken door de Aphrodite ourania of liever
door echte liefde en trouw gesloten.
·Un dîner avec Kemper et Walré tous deux personnages intéressans.
Des saillies littéraires politiques en foule enfin une espèce
de synposion dont on ne se repent pas comme de tout
de dîners où l'on se trouve entraîné sur cette pauvre terre où
l'on gêne et est gêné à la fois. Kemper nous raconta comment
à Bruxelles il avait fait d'un de ses antagonistes les plus
décidés son préconiseur en l'invitant à dîner comme
l'observateur avait dit de lui qu'il devait être ou le
plus stupide ou le plus arrogant des hommes. Il nous
raconta comment il s'était trouvé inconnu au millieu d'une
compagnie de Bruxelloises qui se moquaient de la Hollande
et parlant de la science des étrangers il nous cita le mot de
Mulle qui en voyant les livres Allemands de sa bibliothèque
lui dit Comment Monsieur je ne croyais pas qu'on eût écrit tant
de livres en Allemand.
∙3 Décr.
∙Une soirée avec Caroline deliziosissima. C'était une soirée
calme, comme je n'en avais eu dans longtems et il n'y avait
que l'idée de P.v.E. qui pût l'empoisonner en me retraçant
tout ce que cette vie a de fragile, tout ce que le bonheur
a de peu durable. Ah je l'aime plus que jamais.
Er is de heil'ge band, door ware min geleid
Geen knopje reeds op aard, en bloem in de eeuwigheid.
· Vertrauen auf sich selbst gefühl nützlich zu seyn ist
dem Jünglinge eben so nothwendig wie Vertrauen auf anderen.
∙Trieb zur Wirksamkeit ist der erste Trieb der Jugend und
dieser trieb der durch das studium der alten durch die
ganze Erziehung aufgeweckt wird, sucht man oft mit
Gewalt zu ersticken, Und denn giebst dieses veranlassung zu
fürchterlichsten Melancholie gegen welchen die Unglücke
der erde nicht aufwegen können.
∙Begraben Hat je das aberglauben der alten Welt etwas mehr
Kaltes mehr widersinniges ausgefunden denn die art worauf
wir sterben, begraben, und beweint werden. Der Alte
starb ganz mit den Bilder der Unsterblichkeit umringt. Bey
das auflodern der Flammen stieg der ewige Geist hinauf und in den
urnen blieb die Asche des Verstorbenen noch bey den Nachkommenden
leben. Atticus Cato starben mit dem vollen Gefühl ihrer Kraft.
Nun ist das Leichnam des Sterbenden nur ein Probestück
worauf Ärtzen und Chirurgi alle ihre Kunst ausüben um
den Athem des lebens dessen ausgang sie sorgfältig beobachten
noch einige minuten zu verlängern. Nach ein paar Tage
propft man das leichnam unter die Erde und es ist vorbey. Alles
Gedächtniss sucht man zu vermeiden und es ist selbst so weit
gekommen dass selbst die Religion das kein feyerlicher Tag den geist der gestorbenen oder
eher Unsterbliche huldigt aber unsere ganze Erziehung
zeigt uns die Furcht des todes in Bildern und die hoffnung
der Unsterblichkeit nur in dürren Grund [onl.]
∙[onl. Gotisch]
∙[onl. Gotisch]
∙Van der Palm's gedenkstuk is inderdaad een Monumentum aeris
perennium. Hij heeft getoond wat er indedaad van onze taal te
maken is. Onder de vorm van kunsteloosheid heeft hij de
grootste kunst gebruikt. Hij is geheel in de geest der ouden doorgedrongen
alles is duidelijk helder. Zijn portret van Napoleon is waar
dat van de bewerkers der omwenteling is misschien wat te
veel geparticulariseerd voor het publiek doch hoe men
dit stuk ook beschouwd wat men van hetzelve leest, het is
en blijft een meesterstuk en de fouten die men in hetzelve
zou kunnen aanwijzen zoude alleen dienen om die waarheid
te bewijzen, waarvan tog ieder genoeg overtuigd is dat niets
hier onder de zon volmaakt is.
·Chateaubriandt Souvenirs. Quoiqu'on dise de Chateaubriand
il y a toujours dans son style une espèce de brillant qui séduit
là où il n'est pas poussé trop loin. Ses vues de la nature présentent
toujours des idées neuves et des comparaisons frappantes.
Sa lettre sur Rome, sa description de l'Etna sa nuit dans les
déserts renferment des passages fort intéressans. Quant à ce
qu'il dit sur les littératures Anglais Shakespeare Young presque
chaque ligne prouve qu'il ne les a ni lus ni compris et
que c'est ici en vérité ne sator ultra crepidim puisqu'il est
presque impossible pour un français de juger sans
prévention une littérature étrangère.
·Le language des grandes assemblées littéraires est
toujours celui de l'adulation. On croit qu'en réunissant toutes
les forces littéraires dans un foyer on parvient onl.] à les réunir
mais on se trompe. On perd tant de tems en formes en
petites jalousies qu'on s'attache presqu'entièrement à
l'extérieur et qu'on perd lentement de vue le but pour lequel
on s'assemble
Au bel esprit ce fauteuil est en somme
Ce qu'à l'amour est le nœud conjugal.
·Contrasten [onl. Gotisch]
∙6 dec. Granen. Nimmer kwam misschien het zoo vaak opgeworpen
vraagstuk over in en uitvoer van granen zoo te pas dan in dit
jaar. In 't begin van hetzelve stonden overal de prijzen zeer laag
de gedurige regens die in het grootste gedeelte van Europa
dit jaar zoo veel schade deedden, lieten langzamerhand eenen
slegten oogst vrezen, eene vrees welke door de uitkomst bevestigd
wierd. Alhier wierden langzamerhand met oogenbliklijke tusschenpozingen
van flaauwte opgezet doch toen na den 15 november Engeland
geopend wierd en de berigten van daar gedurig hoger af kwamen
terwijl tevens naar den Rhijn en Braband de orders continueerden
steeg eerst Tarw en toen Rogge aanzienlijk en dezelfde verhoging
had reeds plaats gevonden in andere articulen van oogenblikkelijke
benodigdheid als Boekweit Erten Paardebonen aardappelen witte
bonen ontbraken geheel. Dit stijgen ging voort tot den 3 december toen
eens klaps bij het weigeren van paspoorten uithoofde van schikkingen
wegens de belasting eene grote vrees de harten beving en zelfs
toen alles hierontrent hersteld was, bleef de vrees nog voortduren.
De hoge prijzen op den 2e december besteed waren: 1255 witbonte
Poolsche niet mooi. 490 gd. 1245 oude Vriesse 490 gd. 1155 Riga rogge
288 gd. 1205 Pruissche 300 gd. 1005 Vriesse winter gerst 210 gd. 765
Voerhaver 123 gd. Busum 77 dis 109 à 1005 Archangelsch
Lijnzaad f 20,- De eenigste maatregel tot nu toe door de regering
tot afwering van hongersnood genomen is het bakken van een
soort van brood grent genaamd terwijl zich daarentegen de inwoners
tot verschillende weldadige genootschappen vereenigen.
·Een dier voorwerpen welke gedurende den gehelen zomer de
belangstelling van het publiek gewekt hebben, is de invoering van
het nieuwe stelsel van belastingen. Na eene menigte Memorien
Discussien en wat dies meer zij is eindelijk een zeer uitgebreid
stelsel ingevoerd hetwelk juist tegen de begeerte en advisen van
de meeste kooplieden regtstreeks inloopt. Bij het zelve is het
zoogenoemde Entrepot ingevoerd waardoor vele kooplieden vooral
die in wijnen zout en andere diergelijke articulen sterk gedrukt
gaan en over het algemeen verwekt de invoering dezer
nieuwe belastingen die op den eersten december plaats heeft gehad
algemeenen last, misnoegen en verwarring.
·Je vis P.[?] Kemper et sa vue me fut plus intéressante que je
ni l'aurais cru. J'appris qu'elle était maladive et qu'on lui donnait
de la mélancolie, enfin je sus que même la voix de la
renommée divulguait qu'elle regrettait mon ami. Pauvre et
bon Swart je me ressouvins alors plus que jamais de
tout ton Musogunisme, de ta guérison bien plus par la
douceur et la bonté de Betsi que par mes argumens de ton ami
de la confidence et enfin du tombeau dans lequel tu emportas
l'amitié et l'amour. Neen goede en waardige Vriend wat gij
hier in uwe hoop en uwe vooruitzichten verloren hebt
blijft niet eeuwig verloren. Hij die u schiep roept ook
uwen onsterfelijken geest weder tot leven en tot eeuwig geluk.
·[onl. Italiaans]
·Mullers 3e leerrede over David. David's berouw. 1 de snelheid en
2 de volmondigheid zijner bekentenis. In hoeverre Nathan
David de zonden kon vergeven. Over de straf. In hoe verre
David door dezelve gestraft wierd of deze straf noodzaaklijk
was en of het kind voor de misdaad der ouders gestraft kon
worden. Veel schoons, doch niet zo zeer voldoende als de eerste.
·Hoofts Tacitus. Er zijn van die werken welke zulk eene
algemene vermaardheid om dus te spreken veroverd hebben dat men
zoo als Horatius reeds met Lucilius en Ennius ook geen haar aan
dezen verkregenen roem durft krenken. Maar nu leest men
deze vertaling bij het origineel en men moet bekennen dat
men even zoo vaak het origineel tot opheldering van de vertaling
als de vertaling tot het duidelijk maken van het origineel nodig
heeft. Hooft blijft steeds nog een zeer verdienstelijk schrijver maar
men moet toch bekennen dat de pralerijen van Scheltema
en anderen die alleen dezen schijnen te willen erkennen
ook wel gelegenheid geven konden aan den observator tot
zijne spotternij zeggende qu'il fallait apprendre la langue
hollandaise puisque les Hollandais avaient eu il y
avait deux cent ans, un poète qui avait traduit Tacite.
·Politisches memento In 't begin der omwenteling was eene caricatuur
bekend waarin onze tegenwoordige Koning voorgesteld wierd
zittende in een wagentje door Keeshonden getrokken waarop
hem gevraagd wierd Willem waar moetje na toe antwoord och
waar de beesten mij heen brengen. Onze koning wil het goede
maar op deze wereld is het willen niet altijd genoeg. Diegene
welke in het bewind zijn hebben alle hunne knapheid onder
de Franschen verkregen en moeten dus ook natuurlijk de leer
hunner meesters voorstaan. De held van Waterloo bemint de
vrouwen en de revues en is geloof ik zeer genegen van ons land
eene provintie van Braband te maken. Dit wordt dan hetzelve
denkbeeld als onder de Bourgondische vorsten. De verdrukking komt
van het Zuiden zoo lang tot dat het Noorden zich weder zal
moeten afscheiden mutato nomine. Ik denk nog dikwijls om mijne
voorspelling ten tijde van onze omwenteling. De staatkunde van
het huis van Oranje is hetzelfde gebleven alleen hebben de
omstandigheden gematigdheid noodzaaklijk gemaakt. Maar
gebrek aan populariteit, gevoelloosheid voor Kunsten en
wetenschappen blijven dan nog steeds de hoofdtrekken. Thans
wordt de put gedempt nu het kalf verdronken is. Er wordt
geschimpt op de zoogenoemde korenkopers terwijl men reeds zints
lang magazijnen had moeten aanleggen doch nu de prijzen
zoo buitensporig opgedreven zijn begint men er over te redeneeren
Quid quid delirant reges, plecturitur achivi.
·Das, was Jean Paul (Geist 1e Th.) über die Unsterblichkeit
sagt, is wurklich herrlich schön. Wenn man nur fast davon überzeugt
wäre müsste man immer froh, immer zufrieden seyn. Wenn mann
dieses immer bedächte und sich selbst wie ein reines Wesen
beschäute welches für die Unsterblichkeit bestimmt ist wie würde
man einander hassen verlaumden, schaden und vernichten können.
Aber man hat so viel anders zu thun. Est is sehr löblich
für sein geschäft zu sorgen aber doch immer wie Mittel und
nie wie Zwecke. Wenn man doch an nichts anders denken gelernt
hat kann man sich nicht vorstellen wenn man einst in Himmel
kommt dafür fähig zu seyn hierin hat Stilling vorzüglich
ganz recht. Ich sage dieses nicht wie eine Lobrede auf mich
selbst denn ich fehle recht oft daran.
∙Chacun est heureux à sa manière mais qu'importe pourvu qu'on
le soit. J. Vol. est sans doute heureux époux. En ce qu'il dit
concernant le mariage, il y a beaucoup de vérité. Il est vrai qu'il
y a bien peu de personnes qui soient faites à vivre continuellement
ensemble sans s'ennuyer et la tête-à-tête est bien plus difficile
qu'on le pense. Je passai une demi-soirée près de Caroline
convalescente et j'avoue que pour moi le tems s'envola bien
vite, ce qui est toujours bon signe.
∙Ich liebe die Menschen welche sich so ein bischen von den andern
unterscheiden. Sie haben zur mindesten, wenn nicht immer
etwas vorzügliches, doch etwas originelles und es ist sehr ermüdend
zu hören wie der eine immer der andere nach redet.
∙Je dis maintenant ce que j'espère dire toujours. Voyant la pompe
et les beaux meubles chez nos jeunes gens A.F. et D.v.H. je
trouvai que tout cela était fort beau, mais qu'on pouvait jouir
de la vie sans tous ces beaux tapis ces meubles élégans ces
vases de crystal. Cependant ce n'est pas assez de dire
cela au moment où pour dire ainsi les raisins sont bien
verde mais lorsqu'on pourrait le faire en effet.
∙[- onl.]
·J'aime un baiser refusé et un doux nenni avec un
doux sourire. Caroline a ceci ce qui est délicieux et
qu'elle doit conserver. Des exemples. En voilà. M. se
livre entièrement à son ami elle se prête à toutes ses
caresses devine celles qu'il peut lui donner ne refuse
jamais, et ne lui laisse rien à désirer. Pour moi ceci m'est
incompréhensible. S'il n'a pas de tempérament, alors c'est
un pur enfantillage, s'il en a il ne pourra dans
l'espace qui suivra encore suivre une nouvelle échelles
de délices et ils doivent finir par être malheureux ou dégoûtés.
Rien n'est plus facile et plus dangereux que de prendre
l'échauffement des sens pour l'échauffement du cœur
ou la correspondance des âmes.
∙Enfin une soirée de Caroline chez nous tout était charmant
elle était plus aimable que jamais. Il y avait encore cette
petite gêne ces demi-mots qui font le charme des prémices
de l'amour et qui doivent l'accompagner. Le bon horace avait
raison les lenes susurri sont les délices de l'amour. Ce
n'est pas ce qu'on dit qui les rend agréable mais c'est le
plaisir de se parler tout bas. En général l'amour est une
chose qui a besoin du mystère. C'est une fleur mystérieuse
qu'on ne doit pas étaler à la vue du public.
∙Leerredenen 22. druk kerkbezoek. Des ochtends Muller over het
gedrag van David bij de dood van zijn kind. Hierin was ook
veel schoons en aanmerkingen hoe men eer de rampen ons treffen
dezelve moest zien af te weren doch zich dan naderhand
als niets meer te veranderen was ook in de omstandigheden
moest schikken. Siegenbeek behandelde de text Want wij wandelen
hier niet door geloof maar door aanschouwing. Hij toonde eerst
de schijnbare duisterheid die nog ontrent vele zaken heerschte
en bewees die door voorbeeld ontrent 1. God 2. Voorzienigheid
3 eeuwigheid. Vervolgens toonde hij ons hoeveel wij zeker wisten
en eindigde met ons te bewijzen dat meerdere kennis
niet alleen noodeloos maar zelfs onbestaanbaar zijn
zoude met ons bestaan en leven hier op aarde
als proefstaat. Alles was zeer net en schoon doch mistte
echter dat krachtige en diep gedacht menschkundige
hetwelk ik zoo gaarne in den uitmuntenden leeraar hoor.
·Laster of eigentlijk babbelzucht hoe ver strekt gij de
palen van uw gebied niet uit. En egter op dit oogenblik
waarin ik deszelfs veroordeling ter neder schrijf gevoel ik
hoe vaak ik zelve mij ook aan deze ondeugd schuldig maak.
Een voorbeeld van het uitgestrekte kwaad van deze
praatachtigheid diene voor velen. Men verhaalt namenlijk
dat P.v.E. zoo zeer niet te beklagen was, dewijl zijn huwlijk
slechts eene famille conventie was waaraan zijne betreurde
echtgenote eene vroegere genegenheid moest opofferen.
Elk die beiden kent, die hunne geschiedenis weet
schrikt terug voor dit denkbeeld dat den ongelukkigen
weduwnaar de scherpste pijl in 't gewonde hart zijn zoude indien
hij ooit ongelukkig iets hiervan vernam. En dit gehele
uitstrooisel onschuldig misschien in de mond van de eerste die
zulks uitsprak wierd als gloeiend vuur van de eene hand in de andere
overgebragt.
∙Muller verhandeling over Julianus. Eene beschouwing
van de eeuw van Julianus aangezien als de laatste strijd
tusschen de Christelijke en Heidensche waereld. Na eenige
voorafgaande aanmerkingen volgde eerst de beschouwing
van dezen strijd en naderhand de oorzaken van dezelve. Gibbon
speelde zekerlijk wel eene grote rol onder die schrijvers die
hij geraadpleegd had doch, vorm, stijl, en schikking
verdienden veel lof.
∙[- onl.]
·In wie fern können blosse Gedanken Sünden seyn.
Dieses is mir oft eingefallen. Ein Gedanke der eine
That zu Folge hat ist eben so schuldig beynahe
oder unschuldig wie die ausgeführte That aber so ein
Bliz der einem auf einmal duch die Seele fahrt
ohne dass man weiss von wo er kommt wie er verschwindet
so ein slechter Gedanke der sich oft an eine Kettenreihe
von guten unbemerkt anschliesst. In dieses bleibt Räthsel.
∙Rousseau dit avec raison que lorsqu'on aime quelqu'un penser
quelque chose ou le lui dire est la même chose. Il a raison
en effet. Mais nous nous accoutumons chaque jour à nous
présenter avec d'une manière plus favorable aux yeux des autres et
l'on devient hypocrite sans le vouloir. Ceci est surtout
bien dangereux avec celle qu'on aime mais il doit
être insupportable pour toute honnête homme de faire
croire d'autres à des vertus qu'on n'a pas.
∙N'y a-t-il pas de différence entre pensée et idée, gedachten en
denkbeeld. L'un est actif, l'autre passif.
∙[onl. Italiaans]
∙Alors ils ne vidèrent pas d'un seul coup la coupe du
bonheur que le père céleste leur donne mais chaque soirée
pourra les rendre plus instruits plus vertueux plus
heureux plus amans enfin ils apprendront de plus
en plus à se connaître à s'apprécier et quand un jour une
union plus étroite les liera alors ils savoureront encore l'amour
dont ils n'ont pas épuisé les délices et ils seront ensemble
comme aux premiers jours de leur amour.
·Kersfeest. Een der gewichtigste feesten der Christenheid
en tog dewijl het alle jaren komt niet meer als twee
Zondagen. Zulk een feest is indedaad zoo belangrijk en
wordt egter koeltjes gevierd. Dit is dunkt mij toch gebrekkig
in de Hervormde Liturgie dat alle deze feesten bij hen op
dezelfde wijze gevierd worden en er ook niets voor den
uiterlijken of zinnelijken mensch gedaan wordt.
∙1e K. bij Begemann hoogd. wel eenige hollandisme doch
verder regt veel vuur en hartelijkheid. Eenige opheldering
over de gehele geschiedenis der geboorte van Jezus en toen
eindelijk deze als 1. den wundervollsten 2. den livar edax
und 3 die freudenvollste gebeurtenis beschouwd.
∙2 K. Muller de zang der engelen. Eene verhevene beschouwing
van het nut des christendoms, in eene schoone bloemrijke
stijl doch verder niet ad captum omnium en te lang
voor eene bespiegeling.
∙Bilderdijk wil zegt men eene geschiedenis van de Nederlanden
schrijven. Deze zou er zeker al vrij paradox uitzien. Eens heeft
hij de eer van Leicester verdedigd en laatst wilde
hij beweren dat de Ruiter indedaad geen groot man geweest
is maar alleen iemand die de benijders van Tromp met
geweld opgekruid hadden. Voor de eer der menschheid geloven
wij dit niet doch zoude het dan ook niet de [onl.]
zijn waardoor hij zich aan zo vele grote lieden waagt en
Pope Shakespear Schiller en reeds zoo velen van hen
geleden hebben. Suum cuique.
∙Théât. Fr. avec Car. Il faut s'accoutumer à être vu en public
comme dit La Bruyère au sujet des Parisiennes.
∙Ma [onl.] Fatillon. pièce fort gaie. C'est un Fracassier qui veut
se mêler de tout et qui finit par causer force brouilleries.
Il y a bien d'esprit dans ce Picard. Nous voyons mais
je crois surtout en France de ces gens qui sont partout
où ils ne doivent pas être et même notre ville n'en est pas exempté.
∙Calife de Bagdad pièce qu'on revoit toujours avec le même plaisir.
∙Lynx envers nos pareils et Taupes envers nous.
∙Is dit eigentlijk van alle menschen waar, het is zulks
wel voornamentlijk van de geleerden en wat verder tot
deze categorie behoort. Walré die de werken van anderen altoos
met smaak en waarheid beoordeelt heeft in zijne Heidebloemen
ontrent zich zelve eene ongelukkige keuze gedaan. Zijne erotische
voorzichtigheid had in zijn eerste deel den ijver des Recensents
gewekt en nu verdedigt hij in zijn twede en geeft een stuk
getiteld zonderlinge wraak waarin hij een egtgenoot cocu zich
op François de Ve[?]. wreekt door hem te infecteeren, voorwaar een
heerlijk denkbeeld. Walré is origineel doch het meest in die
vaerzen die juist niet voor de oogen des publieks geschikt zijn.
Niets is gemakkelijker dan de roem van een poète de société
te verkrijgen doch niets is moeilijker dan dien gedrukt, te
handhaven en met regt zegt Boileau
Dès que l'impression fait éclore un poète
Il est esclave (né de qui conque l'achète.
∙Ja, de geleerden hebben doch steeds rare invallen en zijn meest even
als die tempels in de balletten die allen aan het parterre imponeeren.
Wyttenbach oud van dagen huwt een oude nicht lang zijne huishoudster.
Bilderdijk beroemt zich anders als andere menschen te zijn en zegt
dat men nimmer nodig heeft gehad hem het abc te leeren. Siegenbeek
hier met lauwren bedekt wandelt te voet weder na Leyden. Ds. Muller
verhandelt over[?] de middelen om den zelfmoord te beletten. Capellen
geeft goeden raad aan van Kamp wegens zijn studien. Klijn bewierookt
Helmers en Borger zegt dat er geen eene regel in de Hollandsche natie
is die eenigzints goed is en Helmers zonder eenig dichterlijk genie
geboren was.
∙[onderste deel van de pagina ontbreekt]
·J'écris se fait au sujet d'un autre Homme! énigme!
∙Dit is van den bozen zeide Muller om de leer en de persoon
van den Zaligmaker van elkander af te scheiden of te denken
dat die leer welke hij belijde ook door iemand zou hebben
kunnen verkondigd worden die niet Christus was. Men kan
niet van het character van den Zaligmaker spreken want
hij toch had geen character. Character noemt men slechts de
vereeniging uit onze driften en neigingen ontstaande. Bij Jezus
was alles goed en juist daardoor was hij den vader gelijkvormig.
Zonder godsdienst ware het aardsche leven al van bijzonder weinig waarde.
∙Leerrede van De Vries. Beschouwing over Jeremias dat een wijze
zich niet moet beroemen op zijne wijsheid etc. Het kwam
voornamentlijk daarop neer om de ijdelheid te bewijzen van
1. wijsheid 2. aanzien 3. rijkdom. Dit was niets nieuws doch wierd
zeer goed voorgedragen in een gekuischten en bevalligen stijl
met vele naiviteit en voor eene preek zelfs nu en dan wat
epigrammatische trekken.
∙29 Une quadrille chez G.J.B. en effet charmante. Comme on
s'amuse auprès de ci qu'on aime ou plutôt comme on jouit comme
en le temps s'envole. Je fus content en effet de moi-même. Il
m'en coûta un peu mais cela doit être qu'elle est aimable ma
Caroline je l'aime plus que jamais.
∙Wir sprachen noch viel über H.D.G. und J.M.B. wie sie sich zu viel
[onderste deel van de pagina ontbreekt]
∙[omslag]Particulier
∙Journaal
∙op mijne reis
∙V. 26 Maart - 29 October
∙1817. 13. 42 p.
[van p. 76 geen scan: blanco]
∙Geheim Journaal
∙Merkwaardig waren voor mij de laatste dagen.
Het zien van de deelneming van zoo vele menschen
in mijn lot het afscheid van mijn grootouders het
afscheid van Muller en dat van mijn ouders dat
van mijne beste Caroline. O dit te beschrijven
dit ware onmogelijk. Cris gij hebt getoond in
waarheid vriend te zijn. O nooit vergeet ik dat
oogenblik toen gij met mijne Caroline nedergeknield voor
hebt gebeden. Nooit vergeet
ik die wandeling in de tuin, waarin wij zoo veel
van de zaligste en de verhevenste gevoelens
waren. Nooit vergeet ik dat oogenblik waarin
Caroline mij de dierbare Falsma medegaf
die ik nooit hoop benodigd te zijn. O het
zijn allen de bijzondere omstandigheden die
de mensch ontwikkelen en tonen wie hij is.
O ik wilde niet weder zulk een folterend
uur doorbrengen en toch geniet ik door de
gedachte dat ik hetzelve doorgebragt heb. O moge
de kracht van die avond mij steeds verzellen moge
ik zoo door gods hulp gezond in de armen
van het beminnende meisje terugkeren
O best [onl.] meisje. Vaarwel doch slechts
tot wederzien. Het afscheid met Papa en ik
was hartelijk doch kort en moest zulks
ook zijn. O hoe vele goede zielen laat
ik achter grote God zegen hen alle.
Wegens mijn Compagnon heb ik nog weinig benul.
Als reiziger knap[?] als mensch ken ik nog niets
van hem, doch ook na zoo vele menschen zoo te
hebben leren kennen als in de vorige dagen
moest natuurlijk alles afvallen.
∙Overal zijn doch nog rozen gespreid op den
weg des levens. Uit inschikkelijkheid voor
mijn compagnon bleef ik te Amersfoort. Ik
deed een visite bij de heer en Mev. Willink. De
vrouw is een best mensch gedrukt verijdeld
onder het lijden des levens. Nog betreurt zij een
aangebedene dochter. ware er geen God noch
ontsterflijkheid wat kan dan ooit het
nadeel opwegen op aarde een onsterflijke ziel te
hebben. Ik genoot daar nog veel genoegens. Wij spraken
veel over Amsterdamsche vrienden.
Ik werd voorts bij de familie J. ingevoerd.
Beste hupsche menschen. Ware gastvrijheid.
Deze familie is overal verspreid. Consul in
Engeland etc. etc. Overal weder punten van aanmerking.
∙[onl.] Te veel menschen weder in twee dagen gezien.
∙De heer Sutting een oud zee kapitein nog zeer
kras en bijzonder gul mensch, zijne vrouw die
zeer sukkelde doch een gevoelige en verstandige vrouw
scheen. Sally zijne dochter een meisje dat een
weinig den toon van grote liefde had aangenomen.
Mary zuster van mijnen reiscompagnon een lief
vrolijk en naif meisje.
∙Verder met Sutting niet veel familiebanden gevonden.
Geen van beide liet zich uit. Hij heeft geloof
ik veel usage du monde. Hij sliep veel. Wij
hadden niet genoeg aanrakingspunten om tot elkander
te komen, ook zag hij mij misschien niet als gelijk op aan.
∙31. Bremen (D. Brandt indedaad een rond openhartig
en best mensch. Bij hem gegeten. Hij is nog
ongetrouwd en zeer naief. Zijn nigt Sophie die
bij hem in huis is schijnt een lief meisje met
vele talenten.
∙De heer Schram en zijn vrouw. Schram een openhartig
jong mensch ook wel wat windrig heeft een
engelsche vrouw gehuwd. Zij schenen regt veel
van elkander te houden. Schram beviel
mij zeer wel. Zijn vrouw had veel belangrijks.
Nog een heer Schram minder openhartig doch
ook zeer vriendelijk had een negentienjarige
vrouw gehuwd die buitengewoon dik was.
∙Mlle Hanchen Frey Elise Vebucks gezien bij
Brandt.
∙Ik wierd in 't Museum ingevoerd door Brandt
van de firma Brauns & Brandt een jong
mensch die bij Braunsberg lang op 't kantoor
geweest is. Een vriendelijk man.
∙Delius. Een oude m.[?] met ene deftige gekapt
op de oude wijze doch die ik eerder voor den
bediende als den patroon zoude gehouden hebben.
∙Schmidt geass. met Schepeler te Bremen. Nog
een hollander van geboorte zeer rond en gul.
∙[onl.] kastelein een zeer best en gedurig man.
Zijn logement is zeer net. Hij was weleer
scheepskapitein op America.
∙Marcelly uit Amsterdam. Zoo als hij zegt nu
sints eenige jaren te hamburg geetablisseerd.
Gel. bij V. Iemand wiens Physiognomie nog
discoursen mij bevielen. Hij was met Vissering
uit [onl.] geloof ik een jong mensch die ook
bijzonder windrig was.
∙Bolte van de firma Bolte en C. een man die
mij zeer wel en solide voor kwam.
∙Schroder v. de firma Johan Schoder en C.
een oud man onder de last des onheils gebukt.
∙4 April met Sutters op reis na Hamburg. Hij beviel
mij meer en meer. Wij werden familiair. Naderhand
nog meer. Wij kwamen over dichtkunst te spreken. Hij
beminde dezelve. Begrijpen kan ik hem nog niet.
Hij zeide het was geen kwaad bij de h. te gevoelen
haalde met enthousiasmus de kamermeiskes[?] van
Burger aan.
∙5. April 's avonds in het theater.
∙6. April Moller rec.[?] van Zittelmann scheen een zeer
aardig man. Nog een heer Moller had veel in Rusland
gereisd. Er was nog iemand. Deze zeide [onl. Gotisch]
[onl. Gotisch] Men weet
genoeg wat de duitschers daardoor verstaan zoo
iets is hier zeer natuurlijk.
∙7 April. Met Ahrens. Deze bevalt mij zeer goed
vrij goede sentimenten en men moet ook hier van
de lieden niet vergen dat zij de [onl.] met een
als iets onbehoorlijks aanzien. Poesie[?] des lebens
höheres gefühl heb ik nog niet aangetroffen. Wij
zagen overal vreemdeling steeds discoursen[?] over
plaatsen waar men niet is meer en minder goed kop.
∙'s Avonds ges. bij Sleter. Deze familie heeft[?] zich
nog geheel uit dien ander kring afgehouden. De andere
Sleter zulk een regt oud duitscher, liefhebber van
musiek. Er waren zijn dochter Caroline een zeer
lief meisje zijn andere dochter met een zekeren
Luders getrouwd die niet veel sprak. Twee zonen
en een heer Cresnicht uit Leipzig bij Lud. gelogeeerd
die uitmuntend op de viool speelde. [onl.] weder
gemusiceerd. Naderhand nog een souper op den
ouden trant. Veel geanimeerd, en geleid door de vader
Stiller. Sie gehen doch gewiss osters nach den kirche.
zeide de jonge Stiller. Beste doch eenvoudige menschen
regt hartelijk, konden zich niet begrijpen dat de
Wandebecken bode van Claudius tot Amsterdam
doorgedragen was... Deze fam. is zoo geheel afgescheiden.
∙8. Ik vond Vissering weder uit Leid. zeide mij hij bij
Fanny geweest was een huis waar men meisjes kan
laten komen. Had vijf meisjes als engelen gehad. Had
ik een woord daarop geantwoord zoo had hij mij gewis
geinviteerd. Het was dus juist zoo en als ik
gedacht had. Van den anderen kant trof ik Hesse
aan van Weender. Nog immer dezelfde. Waarlijk
geen kwaad mensch doch belagchelijk en onaangenaam.
Deze sprak ook over het gevaarlijke[?] van Hamburg.
Hij zeide: Ich bin niemals gefallen. Is dit
dan deugd wanneer men zich daarop zoo beroemt
doch dit is zijn zaak niet de mijne. 'S middags
table d'hôte bij Weideman. Men eet aldaar
uitmuntend. Im König von England is men
goed gelogeerd goede kennis[?] en bediening. Mijn
loonbediende is iemand die vele jaren gediend
heeft met Tuseau hier gekomen is. [onl.]
was met de stille week gesloten. In die straat
zag men vele lieden daar met hoeren[?] als echtelieden[?]
wandelen. Deze lopen gedurig op de [onl.]
en dit moet zomers nog erger zijn. 'S av. Schouwburg
∙9. Visite bij Walber een zeer aardig man. Drukte zijne
lire zelf met een handdrukkerij Munster en Grossen. Grossen
mij bekend als reizende voor Rich Harris u. Z.[?] zeer vriendelijk
zoo als alle jonge Commn. Kann ich Ihne nicht nützlich
seyn. De Kantoren zijn hier veel eleganter als bij ons. Er wordt
nooit aangescheld. River Malm reeds een oud man zeer vriendelijk
op de beurs ges. Riesenberger die zeide in vroeger tijd met
ons gedaan te hebben. Grothe een bogchel slechte physonomie
Mate Hintzer uit Ottersdorf. Tiedemann uit Altenbruch.
Dit was J. zoon van M. een boer[?]. Table d'hôte. Peters uit
Gotheborg veel over H. gesproken. Ord. van den Senaat
tegen denzelven. De prachtige Barbers[?]. 'S avonds in
de Borser halle Hess over Hamburg een schoon werk.
∙10 Herinneringen. De heer Umgrove over Daandels. De
Kastelein te Rheine. Marches te Osnabrug. Geval met den
hond en den reiziger te Leipzig. De fransche Courierwagen.
Liefd.geschiedenis van Schramme. Geval van Brandt met
Boelma te Halte bij Kattermolen.
Bez. bij J.J.J. Grothe een onaangenaam mensch. Van zijne
moeders zuster word weinig goeds gezegd. T. Muller. Het
Zweedsche bier. T. Sandmann. Het onbepaalde wegens
de mindere gewichten te Hamburg. J.H.S. T.7 Winter
volksopstand te Hamburg. Ord. alhier tegen de hoeren.
Goedkoop reizen in Noorwegen. Dood van iemand door het
opslokken van een stuk geld.
∙Hesse nam afscheid nog dezelve galoppeert met zijn
bediende door de straten van Hamburg. J. Moller kwam
bij mij dit is in de daad iemand die mij zeer
goed bevalt. R. Mahn voerde mij (om mij te amuseren)
in de Harmonie. Hier moest ik Whist spelen met twee
onbekenden. Naderhand zoo als ik hoorde de heer Donkwester[?]
en Pogge. Ik beefde om fouten te maken. Men speelde 8 s.
't point. Ik verloor een 22 p. kwam naderhand met 1 MK
vrij. Welk een heerlijk amusement. J. G. zoude
afreizen hij zeide mij dat hij de kamers beneden verkoos
dewijl hij dan goede gelegenheid had er meisjes in te kunnen
laten. Proces van Jochum Moller te Stardorf voor
6 ledige zakken /[?]. In grote huizen speelt men wel om
1 Lr. het point. MK heet zeer laag. Harmonie[?] [onl.] en
lees gezelschap waartoe men een kaart krijgt. De
supercarga[doo]r Dreyer[?] met het meisje. De douanen
geschiedenisse van Ahrens. Het verbranden van
de huizen in de voorsteden. Ook van den fam. van
[onl.]
∙11. Gefrühst. met Moller deze liet mij huis en
zuikerfabriek zien. Stoelen en Canapees met elastieq.
Bedden zonder hemel, geschilderde vloeren, andere
beschikking der huizen. Sardellen. Er was nog een
suikermakelaar. Deze zag ongelukkig mijn sleutel.
Was verlangt die gute Standhaftigkeit[?] schwer und
Verschwiegenheit. Ha! mijne Caroline. Ik sprak met
Moller. Hij vertrouwde mij op mijn woord van eer. Zijn
amours na Juffr. dus de 2e Confidence dit gaat
best. De man scheen mij toe hups te zijn stottert
wil mij een wagen verkopen. De dood van - bij een meisje.
De fanatique schoolmeester. Na den eeten vertrok [onl.].
Hoewel wij juist geen vrienden waren waren wij nu zeer
goede bekenden en zijn vertrek geeft mij een grote leegte.
Des middags wandeling pavillon daar de jonge [onl.]
Deze is een goede jongen heeft egter geloof ik nog weinig
van de wereld gezien. 's Avonds gelezen in de Harmonie.
∙12. Ik ging om 12 uur uit beklom de [onl.] toren
toen na de Jungfernstig at bij Weidemann zag
niemand. 'S namiddags ontfing ik brieven. 1 van Papa vol
waarschuwing eene van Caroline waarin zij zich zelve
beschuldigde en een zoo als ik al lang eene diergelijke
verwacht had. 1 v. J. v. O. Bruyn v. Cris. Veel was er dus
die dag om mij zwaarmoedig te maken. Ik wierd dit
geenszins vertrouwen op hem die ons overal geleid
vertrouwen op dien hemelschen vader die mij tot nog toe
zoo vele zegeningen heeft beschikt. Carol. [onl.]
[onl.] van Jutins dit is toch wonderlijk. Van [onl.]
vele tijdschriften gelezen derzelver getal is in Duitsland
ontelbaar. Op den wal gewandeld niemand v. kennis
gezien. Nu kwam ik te huis en wilde des avonds na bed
gaan toen ik op een klap de oorsprong bemerkte van
eenige punten die mij dezen dag bijzonder onaangenaam waren
geweest. Ik zag namelijk een dier kleine onbevallige
diertjes tegen de gordijnen oplopen. Ik schelde oogenbliklijk
en vroeg om een andere kamer die mij gegeven wierd.
Dit was nu de eerste ontmoeting van dit genus waarvoor
ik lang schrik gehad had doch was ik er in
eens door en het was hier zoo als in vele gevallen
De schrik is het meest. Men kan toch aan alle
denkbeelden gewoon raken.
∙13. Gisteren wierd ik reeds vroeg op mijn kamer verrast door
den Heer Backhuiser die ons gort wil [onl.], ver.[?] ging ik uit
na Kops[?] u. B. beste menschen. Van daar nam[?] ik B. & M. alwaar ik
M. bezig vond om een arbeidsman de trap af te schoppen
natuurlijk dus eene verwarde begroeting. Deze man bevalt
mij minder en minder en ware het niet voor affaire ik sprak
hem nimmer weder aan. Toen was ik bij P.M. & C. De
menschen zijn goed maar zien er beiden zielig uit en hebben
mij eigentlijk nog niets gezegd dat iets afdeed.
's Middags aan tafel maakte ik kennis met Peterse uit
Gothenburg den Schu. een zeer goed mensch. 's Middags
Moller. Zeer spoedig ben ik met dezen familiaar geworden.
Ik had een brief van huis v. Zittelen en binnen een dag had
ik zijn geheim geraden zonder zulks te weten. Toen
na de Borserhalle . Ik las in Goethes Wahrheit und dichtung
bij 't uitgaan trof ik Backhuiser met wien ik veel
sprak. Met hem ging ik na eene restauratie bij diterich[?]
[onl.] op een soort van [onl.] vrij slechte [onl.]
en zeer ouderwetsche vertrek.
∙14 Gisteren (zie misl. kerkgang) ik kwam tehuis en
ging nog eens over al 't gebeurde op den dag voor mijn
reis nadenken. Cum subiit[?] illa. Een weinig weemoedig
wordende bragt mij vriend Horatius terstond weder behoorlijk
in order. R. Malm kwam mij afhalen en bragt mij bij zijne
familie. Een zwakkelijke vrouw (geb. Carstens) Amalie
15 jaar een zeer goed zedig meisje. Therese Carsten verder geloof
ik ook zeer munter. Wilhelm de zoon van Lohmann
uit Gluckstat[?]. Geld en provisie afpersingen van
Eckmersel[?]. Deze ging met mij uitrijden
en leverde mij toen weer aan thuis af geloof ik [onl.]
anders niet geweten hebbende hoe hij mij loos wierd.
Ik meesmuilde en ging na Moller[?] . Deze had geloof
ik mij niet verwacht hoewel hij mij gevraagd had. Hij
hield zich goed. De heeren speelden farao toen werd
er geomberd. Er was zijn broeder Rose met vrouw
een adv. uit Altona en een zeer geangliseerd persoon. Ik
was aanschouwer bij 't zelve 't geen mij natuurlijk
regt diverteerde. Naderhand soupeerden wij genoeglijk.
Ik bevind mij nu meer en meer in eene voor reizen
geschikte toestand. Tevredenheid vertrouwen op God
en dan zal alles ook wel gaan. Ik las nogmaals Sterne
dien ik nu half van buiten ken. Nog weinig gebeurde mij
dat ook zoo beschreven kan worden.
∙15. 's Middags gegeten bij Maler. Dezen begrijp ik nog
niet geheel. Het is een goed mensch valt mij egter niet
toe. Zijn liefde is geloof ik ook niet [onl.] en zijn
broeder is een ongegeneerd heer. Zijn zwager [onl.] en [onl.]
die goed omberde en goed schaakte. Weder [onl.] de oude
potsenmakers de plaisant de la compagnie met goed
van mij af te bijten hield ik hem nog van mij af.
Danker advocaat uit Altona vrolijk zonder bouffant[?] te zijn.
Ik ontvlood in Willem Tell de [onl.] die mij dreigde 's avons
[onl.] Anecdote van Joche Maller. Proces over
Hallensleben. Disp. over de verbranding van Moskou
Anecd. v. Mad. Kruger. De dood van een jongen rus.
∙16. Visite bij M. B. & M. K. en B. J.M.A. & C. 's Middags bij
Haller beste menschen waarlijk. Na de eten gingen
wij na Wandsbeck bij mijn terugkomst vond ik een
menigte brieven. Naderhand kwam Walter zwager
van Sutter. Le bel esprit de la coterie liet zich
veel op zijn fransch vorenstaan. Verh. hoe hij
met de douaniers en regie omgesprongen had.
Zijn zoon was een weinig geangliseerd. Terug
gekomen v. Wandsbeck met den jongen heer Lohmann
die in Parijs geweest was.
∙17. Geschiedenis van den wagen, de verbroken koop ged.
met Ahrens, Lazarus, 's avonds na de Com.
∙18 Ik deed op verzoek te Altona nog eene visite aan
Van der Smissen. Dit is eerst een regt vurig enthousiast
een regt duitscher. Ik zag hem slechts kort hij is wel
à la Stilling. Verder maakte ik te stade
kennis met D. Duits en jong een beschaafd man.
∙19 Ik reed na Drachten met Dr. Schats die mij vrij
wel beviel hoewel niet zoo veel als naderhand. [onl.]
verder met Canmann uit stade een jong advocaat die
in Göttingen gestudeerd had. De kennissen die ik verder
op den reis maakte waren juist niet bijzonder belangrijk.
Het zijn eigenlijk alle boeren de eene iets meer
beschaafd dan de andere. Onder de beschaafdste behoort
volgens mij A. Moberg te Freyburg. Bij het oversteken over
de [onl.] bevond ik mij eensklaps in dezelfde post met T.[?].
In [onl.] de hospis te Neuhaus vond ik terstond
een Correspondent die mij zeer vriendelijk ontfing.
∙20. Ik leerde Hartmann kennen een zeer net en hupsch
man. Reeds des morgens kwam de jonge Fr. die volstrekt
hebben wilde ik zoude bij zijn vader komen. Ik kon
dit niet weigeren. Ik vond in den zoon de zelfde stolz
van den vader. Wonderlijk loopt het tog in de wereld.
Na den middag sprak ik Erich. Deze komt mij voor
een braaf en verdienstelijk man te zijn. Hij was ook
bekend met Letterkunde etc. Hij heeft een vriendelijke
vrouw twee jonge dochters. Dore en Menchen.
Des avonds bleef ik bij hen souperen.
∙21. Ik was den gehelen dag bij H. en T. en bewonderde
de onbeschaamde verblindheid dezer menschen. De man
is eigentlijk een hals. Men wilde mij in 't net vangen
doch dit gelukte niet. Ik wist niet genoeg van
de affaires en refereerde mij aan Erich. De vrouw is
eene coquette dit ziet men terstond. Zij wordt voor eene h.
gehouden. Ik vond hier een hauptmann de [onl.]
van Mevrouw. Voorts Lisette krom[?] doch geestig
Wilhelmina Caroline redelijk opgevoed half [onl.]
Johan. Ik diende mij dan goed te houden hoewel 't
mij regt smartte ons goede geld zoodanig te zien verteren.
∙22. Otterndorf. C.H.T. en [onl.] nu eigentlijk
egoist in folio. Cecilia ziekelijk Henriette indedaad
een zeer beminnenswaardig meisje gedineerd gelogeerd
bij C.H.T. [onl.]. Schuit.
∙23 M. Meijer indedaad een man die mij gebildeter
dan velen hier scheen in Segelche beschaafder doch het
hart geloof ik vrij hoog. Wolfer nu van een kleine
opvoeding zoo als ik geloof. Aankomst bij Tiedeman.
Schaakspel. De huzaren officier.
∙24 Hackmann. De vrouw. De herberg te [onl.]
Afscheid van Hanchen[?]. De ontfangst bij Witt Vrouw
Witt Engel.
∙25 Ik wierd te Glückstadt bij D. Witt ter uiterste wel
ontfangen. Dit is zeker een van de edelste mannen die
ik op reis ontmoet heeft. De vriendelijkheid jegens mij
was onbeschrijflijk. A. Witt hartelijk en dankbaar. Hij
is zeer empfindlich echter verder. Mll. Thomson
huishoudster van C. Witt. 3 Mll. [onl.]. Nog eene
Meincke[?] vrouw en dochter.
∙26 Wij deden eenen tour na Elmshorn. Aldaar
B. Thermahlen, een oud man die nog kras is.
Mich Junge's vrouw nog schoon. Israel Moses[?] een
regte smous. Claus Strüven een burgermannetje,
gesoupeerd bij Lohmann Ben[?] en Kluger. Man van
geene grote Bildung doch aangenaam in 't gezelschap.
Zijn vrouw dochter van C. Witt. Henriette. Diedrich
een goede jongen geloof ik wat winderig. [onl.]
een vriendelijk man die grote vriend met Jochen Maller
te Herdorf is.
∙27. Pastor Kuster en vrouw dochter van C.W. te Emden.
Zoon van Kuster die affaires met ons deed. P. Witt te
[onl.]. Senator Westphalen groot tabakshandelaar
en droogman. De oude Meijer en de vrouw van H. Meijer
te Wilster. C. Maller een man die ongelukkig geweest
is doch niet geheel zuiver is. H. Kluwer een vrolijk
en zoo als de duitschers zeggen netter mann. Brunschitt[?]
H. Martin scheen een verstandig man die zeer veel geheugen
had. P. Peters een boer. H. J. Hanssens vrouw en dochter.
De jonge hanssens hier veel vrijer.
∙28 Te Marnen[?] spraken wij den Pastor Schmidt fam. van Witt
een zeer vriendelijk man. Hans Hassen een man die
indedaad zeer knap schijnt veel geld gewonnen had doch [onl.]
door [onl.] daar hij het schone goed de Paschberg [onl.]
had ruineerde. O.T. Fiers een jonge man vrij gebildet.
Voorts de Kriegemanns. Hinrich en Alde[?] in de Prince
könig met hunne familien. Zeer vriendelijke en gulle
zeden. Wolferd Geerts een regte Vries. Feekeldorf
Tiedemann zeer droog doch vriendelijk zijne dochter zeer
voorkomende. Frau [onl.] zeer aardig en een Schweinig etc.
∙29. te Wordo. H.J. Frers een vriendelijk man had
eene schone dochter. Te Busw Cl. Sievers en Rehden beide
vooral de eerste reeds oud, de vrouw van [onl.] Nessem
een kluger mann doch die zich zelf ook zal ruineeren
zijne vrouw wel opgevoed. Guste de Erzieherin een
zeer lief meisje. Des avonds club.
∙30. Ged. bij Nesse met zijn broeder en een pastoor die meer
't wereldlijke als 't geestelijke scheen te behartigen. De kleine
docter.
∙1.M. Lekzow een goede logementhouder. Freese hiermede
kennis gemaakt en rec. na Amsterdam gegeven. J.H. Schmidt
een zeel gul en vriendelijk man. P.C. Schmidt veel rijker
doch ook pfiffiger en [onl.] en gul. Hanken een goede[?]
ronde vent. Sievit Harsen een zeer [onl.] man.
Ges. bij Schmidt Mad. Schmidt deze over Napoleon.
∙2 M. Schitt. Kudinger van Neurenberg. [onl.] geleerd
Husen. Frederici. Mich. Schmidt. gemodereerd[?]
Feldbeg een boer. Claus Peters insgelijks. Iver Jossen[?]
aan de tafel, [onl.] een beschaafd man.
Met Schmidt na beurs.
∙3 M. Te Friedrichstad H. Stahr[?] iemand die bijna geheel
Europa doorreisd heeft en dus zeer veel kennissen heeft opgedaan.
Te Rendeburg vond ik Vissering weder. Nissen & Raabe.
Nissen een zeer gulle vent en Wiggen & Stintsing
ten uitersten vriendelijk. Martens een goed man van
Kühl[?].
∙4 en 5 M. Te Kiel wierd ik zeer wel ontfangen door Raabe
eenigzints windig doch geloof ik een goed man niet
zeer geletterd. Zijne vrouw eene zeer gebildete Frau
de heer - officier uit Glückstadt. Garnett
broeder van Garnett & Riefeker te Archangel.
een zeer dienstvaardig man. Fischer vrouw en nicht
de oude Fischer een wonderlijk patron. 5 ged. bij Raabe.
∙6. F. Diederichsen gewezen schipper. Willem zijn Compagnon
een zeer beschaafd man. De jonge Klotz. 's Avonds
gepocht bij Diederichsen en gesoupeerd. Louise zijn vrouw
de grootmoeder. Nog drie diederichsen waarvan een
scheepskapitein. Broen die nu als Kapitein met
een schip na batavia gaat zijne vrouw eene
Normännin. Die Proviand[?]. Verder in 't log. leerde
in de heer Kühlau kamer musikus van de Koning
van Denemarken kennen.
·7. Günther [onl.] in 't ratsdorferdal waar ik ontbeet.
Ranniger logh. te Eerten.
∙8. Ada Jansen zeer vriendelijk te Neustadt Karte.
Kennis van Rahusen, gebr. Abel de oudste is de
verstandigste de 2e zeer goedaardig. Meyer van Fömer & C.
∙9. Na Pauly, de oude Pauly een best braaf man [onl.]
& C. De zoon is in Rusland geweest. Dankwirtz
zeer gul en vriendelijk. Bormester uit Dantzig die
hier eene erfenis incasseert.
∙10. Kennis gemaakt met Thetsel von Machallsen & C.
te Bourdeaux door dezen ingevoerd bij Freytag & C.
broeder en zoon gesproken. Met Abel na Tavemude
daar Fornquist die voor een Hamburger huis reist
en na Petersburg ging en een zeer geschikt mensch
scheen. Cremer die voor verschillende huizen gereisd
heeft, lang in Italie geweest was en wat windrig scheen.
∙11. Marti een zwitser heeft een open en vrij voorkomen. Walter[?]
Plazmann. August Plazmann een bon vivant
Bellamy, voor een huis van Bayern. Kennis gemaakt
met Garrigius reizende voor het huis van Kropp and Son
gedineerd bij Pauly. Zijn vrouw nog zeer levendig
een zoon Consul in Coppenhagen met zijne vrouw, een
andre landbouwer. De zuster van Paulys vrouw
genaamd Ida Brau uit Coppenhagen gehuwd
met een graf Bornbele minister van de Koning van
Sachsen een zeer interessante vrouw. Anecdotes
van 't hof van Denemarken. Julie. Aan tafel kennis
gemaakt met Graaf Bodmer een zeer rijk man eerst
in Eng. dienst nadehand zeer veel van zijn broeder
geerfd hebbend, voorts vijf zwitserse dames die
als gouvernantes na Petersburg gingen. Mad. [onl.]
jonge weduwe. Fluger de beschikker van dit bij
O. [onl.] Aarburg[?] en denkelijk haar toekomstige
egtgenoot. Sievers[?] voor Kahle & zoon die daar bij
geluk ingekomen is en een vrij eigenwijs kereltje
schijnt.
∙12. Ontdekking. Des middag gedineerd bij Plazmann.
Mad. Plazmann eene zeer nette vrouw. Verder aldaar
groot gezelschap, des middags afscheid, des avonds
schouwburg. Fooien. De Schweitzer.
Nog naedre ontdekking. wegens kwalen.
Algemeen systema der Duitschers.
·13 Op dien dag deed ik mijne reis na Hamburg met
den heer Asmus Kogman uit Eutin een onbekende
jood en Maria die in dienst te Lübeck geweest was. Ik
leerde hier ook nog weder het gevaar kennen zich
op zijne eigene krachten te veel te vertrouwen.
Wat is de mensch? In Wandsbeck sprak ik nog de
lieve familie Stiller.
∙14 Ik was nu weder in Hamburg en vond hier alle
mijne kennissen weder. Ik maakte kennis met
den heer Klefeker uit Archangel die mij een zeer
geschikt man scheen. Koester was ten uitersten vriendelijk
vele zag ik weder hieronder Fr. Wolf en Tiedeman
van Altenbruck. ged. bij Meyer. des avonds in 't Theater.
∙15 Ik was weder bij J. Moller deze beviel mij weder
minder stotterde verschriklijk en na al 't gehoorde
begin ik te geloven dat hij juist niet veel betekent.
Des avonds was ik weder bij Stiller en sliep aldaar.
Ik weet niet maar daar voelt het hart zich
weder zoo wel daar gevoelt men iets dat men zoo
goed in het Duitsch met het woord einheimisch
uitdrukt.
∙16 Ik was weder in Altona. De van der Smisses schijnen
mij beste lieden. Ik dineerde bij F.W. Müller schijnt
een goedhartig en best man eene zeer lieve vrouw.
Voorts vond ik daar zijnen broeder waarvan Hedbar[?]
mij onder den titel van den kapitein gesproken had.
Kloss voor Kloss & C. uit Bourdeaux. Ropenach uit
Riga een Mll. Donberel.
∙17. Ik maakte kennis met mijnen reisgenoot de
heer Flosch uit Marseille. Zeer veel Fransch uiterlijks.
Voorts zag ik weder vele bekenden als P.L. Schmidt
de heer uit Solingen v. Lübeck die uit Bergslid
welke het disp. over de hollanders aan de open tafel
te Fonningen bijgewoond had en de gehele zaak
van F. wist. Des middags maakte ik kennis met
T. Beisse uit Liebau scheen zeer vriendelijk en
bood mij zelfs zijn huis aan. Ik sprak nog A. Witt
die even hartelijk was. Mad. Mahn even ziekelijk.
In 't log. leerde ik den overste von Grunia kennen.
Het was mij een zeer groot genoegen. Mijn loonbediende
was een zeer gescheidter Mann die op vele plaatsen
geweest was doch mij zoo goed niet beviel als
de eerlijke hanssen die met Danes na Zweden
gereisd was.
∙18 deed ik de reize na Lübeck en ontmoette mensen als
de heer Oddy uit Londen die zijne zoon na
Lübeck bij eenen Prediger bragt. Mijn reisgenoot die
ik hier vond noodzaakte mij hier nog een dag te blijven,
veel Fransche wind. Ik vond hier Thetzel [onl.]
Genac en A. Plazmann, ook de heer Witte van
Pauly en Sohn. Des avonds kwamen F. W. Muller en Kloss.
∙19. Ik vond Abel weder en werd meer en meer overtuigd
dat ik nog niemand gevonden had bij wie mijne
principes eigentlijk te pas kwamen. Des middags dineerde
ik bij Marti die mij indedaad zeer bevalt. Hij heeft
eene zeer lieve vrouw eene Lubekkerin. Hier leerde ik
ook de heer Hayec reizende voor Moller & Z. die de
zaken van 't gouw doen kennen. Hier vond ik Nundinger
weder uit Neurenberg.
∙20 Vertrek na Wismar. Afscheid van Abel en Pauly.
Aankomst te Wismar. Invoering bij Chartens. [onl.]
Mad. Chartens. Behn v. Harby. Hier leerde
ik weder kennen dat de mensch niet altijd
op zichzelven vertrouwen kan en dat men steeds
wegens zichzelven op zijne hoede moet wezen. Gedrag v. Tolsch.
∙21. Verschillende kennissen gemaakt. Visite bij
den ouden Schwartzkoppf. Des avonds soupeerden
wij bij Sandmann en nu wierd er vrij wat minder
gedronken. Ik leerde in Kraeplin eene braaf
man kennen en eene beminnenswaardige vrouw.
Ik ging met hen naar een tuin [onl.] buiten
Wismar. Twee beminnende egtgenoten, heerlijk gezigt.
∙22. Wij reisden naar Rostock en logeerden goed
bij sleuter. Tolsch heeft zeer veele goede zijden.
∙23. Ik dineerde bij H. Schünemann een die
geloof ik vrij zuinig is alwaar ik ook des
avonds een zeer slecht souper had. Voorts trof
ik aldaar zijne bejaarde zuster en een jong
engelschman aan.
∙24 Ik dineerde bij Schrepp een zeer aangenaam
en kundig man. Zijn vader moeder en zusters.
Voorts wierd ik door dezen in de societeit geintr.
Schleuder Klotz Kundinger. De twee laatsten in Rostock.
Goethes ontwerp wegens Blücher.
∙25 Reis na Stralsund over Barth.
Tolsch zijne bildung. Zeden van Marseille Duel Maitresses etc.
∙26 Zondag te Stralsund verveling. Mislukte
expeditie, goed gevolg. Besluiteloosheid v. Müller.
∙27 Verschillende visiten zonder veel gevolg. Israel
Ruhs, Stolting. Des avonds souper bij Stolting
Zweedsche wijze. Berigt wegens Sandmann.
∙28 29 Reis na Stetin. Tolsch, ontvangst te Walgast.
Koele vriendelijkheid na Stetin.
∙30 Visiten. Ludendorff. Zutelmann. De table d'hote.
Sanne, de Molen, de Bibliotheek. De schone
avonddisch. Kennismaking met Bellamy.
Gebeurde met de vrouw van Sanne.
∙31 Wij moesten meest als vreemden onder ons leven.
Ik maakte kennis met Segenstorm Zweedsche Consul
die ook mijn reisgenoot wierd. Des avonds wandeling
Doetschmann uit Bourdeaux. De tax.
∙Juny 1. 2 3. Ik bragt deze dagen op reis zeer genoeglijk
met de heer Segestorm door geen hoogvlieger doch
een man die zeer hartelijk was en het goed
scheen te meenen. Georgina. De eerste was hij
ook die eenigszins op mijnen toon gestemd
was. Bijzonderheden wegens Noorwegen v. Segestorm
∙4 Aankomst in Dantzig vriendelijke ontmoeting
van de heeren Frantzius, Focking, Czerniche u. Baum[?].
Terugvinden van Dunege. Aangenaamheid eene
vaderlander te vinden.
∙5. Des middags geintroduceerd in de ressource
door den heer Suderblom een goed man scheen en
bon homme. Kennismaking met den Spaanschen
Consul weleer bij van Brienen op 't Comptoir. De
vrouw des huizes de dochter Maria de Kriegscommissar
Bijz. wegens Polen door Dunege.
∙6. Gedineerd buiten bij Frantius. 2. Schone gerechten
Mad. Frantzius eene naive vrouw. Tetsdorf
Czerniche. Belangrijke kennismaking met Dr. [onl.]
Zonderlinge ontmoeting. Echt Prussische geest.
Klachten over Pruissen het zout. Bijzonderheden
van Fichte, geschiedenis van 't gebeurde te Polen.
Toestand van Polen. Geest der Dantziger kooplieden.
Smaakvolle aanleg.
∙7 Suikerfabriek, de lachs. Scene bij Kennchsdorf
met Henricksdorf na den Weichsel.
∙8. De heer Momber. Anecdotes van 1709. Des avonds
na buiten bij Frantzius. De menschen hater.
∙9. Gelogeerd bij Frantzius. Togt naar[?] Oliva.
De heer Losser vrolijk. Zijne vrouw dochter
van Mad. Plazmann te Lübeck. Frantzius een
zeer beschaafd man. Zijne reis door Europa Mevr.
Frantzius eene zeer vriendelijke vrouw. Gustaaf
Otta, de [onl.] de Droschky's. Character
der Dantziger burgerclasse. Becker scheen
kundig te zijn. Ml. Frantzius. Anecdotes ontrent
haar. D. Goetz privatizeerend arts oculist à
la Stilling. Zijn vrouw. Zuster van Frantzius.
Weissmann pedagoog. Gesprek over Pruissen.
De huis Musicus.
∙10. Kennis met den heer Boschke. Concert. De
barnsteenhandelaar. De Kriegs Commissar. Tafelgesprek
over Napoleon. De bekeerde jood.
∙11. Vermoeden ontrent de dames. De heer Rehfeld.
Visite bij Henrichsdorf. Gesprekken met Segerstorm.
∙12. De twede sociëteit, gedineerd bij Almond zijne
vrouw zijne twee stiefdochters, de jonge Simpson
Mathilda en C. Anecdote van den Kroonprins
van Pruissen. Gesprekken over de Engelsche letterkunde.
Gedichten en gevallen van Biron. Griekenland
vergeleken. Scott's lady of the lake. Anecdote
wegens Dantzig. Kennismaking met Fritzen uit
Bremen. Duitsche klederdracht. Baumgarten uit
Elbing. Verdediging der hollandsche taal.
∙13. D. Leichnamstag. Togt naar Hochwasser met
Heinrichsdorf. de heer Polizey director Vegesach en
zijne vrouw, de heer Polizey Rath Treue Schawe.
Anecd. v. De barmhartige zusters [onl.] in Frankrijk. Het Frauen
verein te Berlin. Twist met den Polizeyrath,
de 2 jonge Staffens, de jonge Henrichsdorf. Mad. [onl.]
een beminnelijke vrouw. Anecd. wegens Cabraen[?].
∙14. Afscheid van de Dantzigers bezoek van eene
Poolschen majoor. Over het von de oude heer [onl.]
Heckzel soncho. Behrendt de kennis uit Amsterdam
W.G. Meyer. De heer Maclaine, de jonge Maclaine
Bauer v. Tonniges. Etc.[?] De ressource en Freter[?]
Thor. De reiziger uit Gendt. Anecd. wegens de
Pruissische Polizey. Strengheid.
∙15. Afscheid van Segerström zijn vooruitzigten afscheid van Dureger
vermoedens. Geschiedenis van den voerman. Aankomst
in Elbing bij P.J. [onl.]. Eerste oordeel velling
August Albrechts 't Casino.
∙16. Kennis met den heer Albrechts, alles zoo als
ik gedacht had, zijne moeder eene gulle en hartelijke
vrouw. Eduard, Philip Neumann, de heer Schwarch
de vrouw v. Ernst Neumann, ged. bij Neumann
de Prediker Cardepus. Anecd. van den blinden.
Anecd. van den secretaris Schönehern[?] te Königsberg.
∙17. Visite. D.G. Hanf[?] Hanfzen[?] J.M. Mochs[?].
Hahn, disp. bij Birckner, Schwarck, Baum & [onl.].
Huwlijk zijner dochter, gezegde v. Danckwertz,
ged. bij Albrechts. De tuin, de wandeling
Liehnmann, fr. Meyer & C., Thuner.
∙18. Visite bij de vrouw van P. Neumann. Anecd. v. Marien-
werder. Disp. van Abbeg. Janssen & Schwarck & Everbeeck,
Kuschke de Zn., des middags gedineerd bij E. Neumann
des avonds na den Voglenzang. Twist over de
Duitsche taal. Weyrowitz, Rolling, chor van den
Lebenslüstigen, gesch. v. Me. Sprung, Schäfer.
∙19. ontbeten bij Liehnmann. Anecd. over dezen, over
de la Motte fouqulé[?], Roskampff, [onl.], Wegmann
beviel mij goed. Narchang op 't kort voormaals bij
Bodels Sr.[?] gedin. in 't Casino, de Regenbui,
visite bij Albrechts, de Kop. In 't Casino Concert
Mad. Neumann. eene geestige vrouw. Mle. Friese.
Mad. Friese. Over de Franschen en Nederlanders, de
Fransche en Duitsche Declamatie. Mimik v. Karschin[?].
∙20. [onl.] Liehnmann visite bij Muler, jong kunstenaar.
De kop na Raphael. Pourtraiteur, ged. bij. Jansen cap. v. S. [onl.]
van der Schwarck, Mad. Jansen, Schmidt de [onl.]
des avonds wandeling.
∙21. Waas. v. W. Haas & C. zeer vriendelijk man. De twee in
't kant. v. Moses Simon. Joden. Grass &. Grass. &. C. Laurtz
Stub zwager v. Albrechts. zijne schoonmoeder de
oude Mad. Neumann, op de beurs met C.H. Fruhardt
ged. bij Albrechts, geval met de paarden. Landgoed
[onl.]. Landgoed v. Racke[?] de oude Raschke een
man van 76 jaar, zijne vrouw, zijn zoon deszelfs min
en dochter Caroline. Landgoed v. Mad. Rudel. Deze
gesproken. Terugtogt, gesoupeerd in de open lugt
op het landgoed van M. alwaar de avond indedaad
schoon was.
∙22. Z. Visite bij Jacob v. Roy, gedineerd bij Phil. Neumann
des middags na Forbergs. Garten met Schmidt en zijne
vrouw, een allerliefst vrouwtje gesoup. bij dezelve.
∙23. Z. Gedineerd bij P. Neumann, des middags na Pruiss
Mark en naderhand met Johannis fest met M. Friese
Friese & Hengelberg [onl.] Secretär. Muller.
∙24. M. Ontmoeting v. J.J. Hanf .Comp. & Fieske. C.H. Fruhard
ged. bij Ernst Neuman, de heer [onl.], ged. in
't Casino ges. bij Philip Neumann.
∙25. D. ged. bij P.J. Albrecht. Duitsche opzegswijze. Tour
na Schönenthal, ges. in den tuin afscheid v.
Elbing.
∙26. W. Reis na Königsberg.
∙27. De Lorbeerkranz. Voseck, mad. Voseck. Loonbediende.
De heer Justizrath. Kuhneke de Justizrathin
Pröwe, de jonge Muller die in Amst. geweest was.
Simpson. v. Krahmer Simpson & C. Visite bij den heer
Toussaint, de Polizey. Schnelle de vader v. Schnelle
die in Amst. was. Schiffer de disp. v. J.H. Frommer
Gedeke de disp. v. Jacobi. C.F. Thoden[?]. Graff ass.
v. M. & B. Op de beurs ges. den jongen v. Dijk die bij
Pohl op 't Compt. is, zoo ook Loriken de oude kennis
des middags na de J.R. [onl.] de tuin, de verveling.
Mad. Kuhnchen de vrouw. Commissions rathin Müller
hare dochters Molly en Betty, hare nicht [onl.]
de sleutel, [onl.] van 't kussen bij de duitsche [onl.],
de jonge Abegg uit Heidelberg, nog een zuster van M. [onl.]
genoeglijke avond.
∙28 Des ochtends bij Guttzeits & C. Guttzeit. J.G. Pohl & C. bij Abey
Muller een zeer aardig mensch, bij Slaghek de twee
gebroeders, aan de beurs kennis gemaakt met velen.
J.F. Muller onaangenaam man, Urbani, ook koop.
op Holland, ged. in Lab. met Van dijk. Anecd. over
Konigsberg. Wallach, Schrophenthal[?] Turnübungen.
Frank v. Maintz. De schmantlumpen[?], de officier
des avonds conc. in de van borgschon garten met
Graff, verschillende kennismakingen. Heimlich
Helger.
∙29 Z. Visite bij Liss bruid v. M. Fries met rec. v. haar.
Thurowski & Sprunck niet gesproken. Abramofski bij Liss
aan de beurs kennis gemaakt met Dan Sanio, ged. met
Liss, des middags eene visite aan Warianski & Berg Busch[?]
twee allerbeste menschen, vrouw en dochter, des avonds
met Liss na le jardin de Berlin. Pappert uit Elbing
Maylander, hypotheque systeem.
∙30 Z. Met van Dijk mennoniten kerken[?] schlosz thun
ged. bij Vosch met herzog, en Finking[?], kennismaking met den
laatsten, wandeling met hem en Vosch, de [onl.]
ges. bij Guttzeit, zijne vrouw, de doctor, de
Commerz Rattin Leo, onsterfelijkheid.
∙July
∙1 M. Kennis met Thurowski, Thresenreuter, op de beurs
in 't log. met Franke, des middags visite bij Muller zijn
vrouw, Pohl, des avonds schouwburg, Frentzel
student.
∙2 D. Wandeling met v. D. na Ameiden. Wederzijdig vertrouwen,
vis. bij Theden, Schmunck v. S. & K. De ressource,
vis. bij Wasianski zijne vrouw en dochter. [onl.].
Kunststukken [onl.], met Graf na het studenten Concert.
Gesprek met v. D. over de Koningsbergers.
∙3. Wandeling met Pohl. Visite bij Sanio.
[onl.]. bij Vorderheld fir. Grunhagen. Vorderheld bij Slaghek
de jonge Dreseke, ged. bij Muller, Mle. - etc. Drukte
der duitsche vrouwen. Wandeling na 't [onl.] over den dood[?]
na de berliner garten. Gesprek met Graff. Geschiedenis van
Graff.
∙4. Dejeuner bij mij v. Graff & van Dijk. Visite v. Thresenreuter
diner bij Theden. Ernst. Mw. Theden. Grossman & C.
Het diner het drinken. Visite v. v. Dijk. Anecdote over
den oostzeeschen handel.
∙5. V. Visite bij Graff, bij Muller[?] Schumantzky, Lebsman
& Calani Borzin, diner bij Pohl. Berliner garten.
∙6. Z. Geschiedenis van de arme vrouw. Visite bij D. Sachs
Zijne vrouw, Bogdan.
∙7. Z. Togt na Friederichstein met Bogdan en van dijk.
∙8. M. Afscheidsvisites vertrek van K. met Theden.
Ook Königsberg verliet ik met aangename herinnering
over de gezellige genoegens aldaar genoten. Zeer aangenaam
was mij de hernieuwde kennismaking met van Dijk
geweest die indedaad een zeer goed mensch is en bij
mijn vertrek regt hartelijk aangedaan was. Onder de
verdere menschen die ik eenigzints als vrienden
aldaar kennen leerde was Graff die gene die mij het
meeste beviel en die over alles de duitsche begrippen
niet scheen ingezogen te hebben hoewel mij nog in
zijn zeggingen iets raadselachtigs bleef. De Heer Wasiansky
en Buyck beste mensch zoo als ook hunne gehele
familie die mij dan regt hartelijk ontfing. De heer
Maler scheen mij een zeer interessant man hoewel niet
boven het gewone. Zijne vrouw beviel mij vrij wel. Pohl
wild en driftig en geen beminnelijk mensch hoewel zijn
uiterlijk iets opens heeft dat zeer inneemt. Zijn
vrouw beviel mij niet zeer. Daarentegen vond ik Mad.
[onl.] eene zeer beminlijke vriendelijke vrouw doch
ik had gene gelegenheid hare zuster te leeren kennen.
Bogdam een goede jongen doch geen hoogvlieger.
De heer Liss scheen mij een zeer gescheidter mann te
zijn doch ik ging te weinig met hem om om over hem
te kunnen oordelen. Toussaint geloof ik homme du monde.
Verder leerde ik nog velen kennen in Kön. Geschiedenis van
Ketelaar. In de herberg beviel het mij vrij wel doch de
histoire scandaleuse die ik vernam wegens de Mad. verminderden
mijn belang voor haar ook. Ik leerde daar den heer Herzog
ook kennen ([onl.] van Mad. Vos). Onder een der
verdienstelijkste menschen die ik ontmoette behoort den heer
Finking uit Barmen die mij zeer beviel. De heer
Frank uit Meintz scheen koel. Hetgeen hij zeide was
egter niet slegt. Ernst daarentegen was een Hamburger
windmaker. Over het algemeen kan ik niet
zeggen dat de algemeene toon in Koningsbergen mij
zeer beviel. Guttzeit is een man die mij niet
erg aanstond en die ik niet veel vertrouwen zoude.
Lankin was vriendelijk als voorheen en een zeer
netter man. De geb. Slaghek groot in woorden doch
nog niet zo in de duitsche gastvrijheid geheel
ingelijfd.
∙8 en 9. Ik reisde met Theden na Memel en ik kan juist
niet zeggen dat hij alles was 't geen ik had wenschen
kunnen. Hij scheen eenigzints somber en ik vermoedde
dat de reden van zijne reise naar Memel daar misschien
toe bijbragt. Ik las de Schuld dat indedaad een
uitmuntend stuk is.
∙10. W. Bij mijne aankomst te Memel bemerkte ik
terstond dat onze naam hier nog in zeer goede gedachtenis
was. Ik wierd overal vriendelijk ontfangen. J. Meyer. Fir.[?] Lorch
Troben & Wolf, P.H. Brocks vader & zoon consventus. L. Simpson v. Z. Z.
des middags Behrbon. Sch. v. & Meyer, Wortkowitz, des
middags dineerde ik aan table d'hote met lieden die
mij niet sterk bevielen die hunne Coterie en hunne bon mots
schenen te hebben, das Fraulein, des middags afscheid v. Theden.
Glück, ged. thee ged. bij Meyer. Deze bevalt mij meer en
meer en scheen ons indedaad zeer genegen. Daarna geschreven. Hoppe.
∙11. D. verschillende visites. Roepel u. Roepell & C. Peters
v. Luth. Ik dineerde bij den jongen Simpson een aardig gebildet
man. Wegmann uit Elbing zijne vrouw, Macleane.
Een geheel engelsch diner. Geschiedenis der reize na
de stoeterij, de inzending van den spaanschen Bijbel.
Kennismaking met Segrest. Weinige menschenkennis.
∙12. V. Verschillende visite. Muttray, een zeer braaf man
zoo het schijnt. Kennis met Lembke. J. M. Hoeuft van
hall en, Klempau v. Feinholz & Klempau. Wartkowitz
Jr. Wolff v. Froben & Wolff, Schulz, ged. bij Lorck,
de twee heren Lorck, hunne vrouwen, de heer [onl.]
v. Petersburg. De Weselaar verh. van 't gebeurde met
Segrest.
∙13. Z. Visite bij de heer Lembke, in de Zon ged. met
Kruse, Bezoek bij deze. De waschvrouw.
Ges. in de ressource tuin. Kennis met de heer Becker.
De docter Kühn met de ridderorden. P. Visite bij Alberts.
∙14 Z. Visite bij Muttray. Wortkowitz. Tuin van den Mad.
Wolf, des middags ged. bij Brocks. Tour na Myecke
met Uhlman en Kruse, en F.A. Becker gesoupeerd
in de collegie tuin.
∙15 M. Afscheidsvisiten ged. bij Meyer met Griffen, Maclane
Muttray, Lorck. Commercieele onderneming bij Junck.
Mad. Junck. ges. bij Lorck.
∙Zie daar het kale geraamte van degenen welke ik gedurende
mijn verblijf te Memel leerde kennen. De vriendelijkheid
der kooplieden aldaar kan ik niet genoeg roemen,
en de toon is reeds hier geheel anders gestemd als in
Konigsberg, onder de verdienstelijkste menschen wier kennis
ik alhier maakte behoort voorzeker de heer Meyer die hier
als mensch en koopman eene grote achting geniet. Zoo
schijnt mij Muttray ook een zeer biederer mann te zijn.
Onder de beschaafdste en vriendelijkste der jongere menschen
behoort zeker de jonge Lorck en de jonge Simpson.
Lorck de Consul is geloof ik een zeer geestig man doch
ik zou hem zoo geheel niet durven vertrouwen.
De oude Brocks is nog zulk een oud origineel duitscher.
Hier bad men nog agter tafel. Hij sprak en verhaalde
veel van den zevenjarigen oorlog etc. etc. Zijne geheele familie
was ook nog in het uiterlijk veel ten agteren de zoon
wat geangliseerd en vrij wild levende doch anders
geloof ik ook een zeer goede mensch. De vrouw van Lorck
is een zeer aardige vrouw. Segrest is geen slegt
mensch maar een weinig bedorven en had te weinig
menschenkennis om zich hier naar eisch te
kunnen gedragen. In de Zon was ik zeer goed gelogeerd.
∙16 D. De reis na Liebau geene bijzonderheden. (zie aant.
∙17 W. De eerste aankomst te Liebau was juist niet aller aangenaamst[?]
1. eene visite bij Hagedorn vol vriendelijkheden en
Complimenten doch daarbij bleef het ook. Visite bij
Stobbe ook vriendelijkheid zonder meer, bij Rump
erbe. Die welke ik mijne brief overhandigde was
een Scheiskerl, bij Fr. Beise & C. een zeer goede ontfangen
door den procuratiehouder die zich tot nu toe
ook niet verder met mij bemoeide, bij Graff broeder
van Graff in Konigsberg. Deze maakte van allen
nog het meeste werk van mij. Des middags weder
eene visite bij Hagedorn en sprak nu den ouden
heer ook niet met meerder vrucht. Ik kwam nu
te huis en had een der zwaarmoedigste aanvallen
die ik sints lang gehad had. Ik genas mij door het
lezen van mijne brieven en het schrijven van
eenen die ik naderhand verscheurde.
∙18 D. Juist niet veel beter. Eerst des ochtends visite
bij velen die niet te huis waren. Bij Pielmann & [onl.]
het eerste huis van Libau, vrij lomp ontfangen,
bij J. Harmsen en Z. Zijne procuratiehouder gevonden,
bij Dehling wel ontfangen, op de beurs kennis
gemaakt met Bünemann v. Sorgenfrey & C. Sorgenfrey
zelve betekent op het uiterlijk niets, verder met
Loopuyt de holl. Consul ook vrij koel. Des middags
redde ik mij door Bilderdijk en verdere bezigheid
van de verveling die in dit stadje voor iemand die
zoo ontfangen wordt heerschen moet, des avonds
in de schouwburg kennis gemaakt met Schoels
naderhand nog discours met Fowler. Anecdote
van de 1000 Last. Aan het diner steeds nog
gesproken met Graff.
∙Nog eenige herinneringen. Eeten. Karper. Karoschen
groot gebak, erwten en [onl.] mischmas. Slettner bier, aardbeien
voor den eeten, braten, zoet en zuur, pudding vooraf,
drukte der duitsche dames, Schmanter Klumps, thee met rum.
Kalte schale, grock, lachs, schnaps voor 't diner.
Anecdote v. Gulche en de dochter van Muller. Boekje van [onl.]
bakjes op den grond, voor lepel en mes. Poste van Rusland.
1/2[?] Tol, fajence Stuben. De droschkas. Gewandtheit
der Poolsche Joden. Lump. Russische koetsiers.
Tournooi bij particulieren. Draaimachinen, onderscheid
des Lithauwerinnen in gehuwde en ongehuwde. Liefde der
duitschers tot de bloemen. Bouilli met pruimensop,
fijnheid van linnengoed. Gedrag der bedienden bij hunne
patroons Bursch. Handlungsdiener, figuren van servietten
ijzere kruis. Behandeling van den chirurgijns gevangen in
Riga. Gastvrijheid in Moscou. Houten pakhuizen in
Libau zonder verschieten zonder ongedierte. Hoepels op
de limoenen der rijtuigen. Anecdote van Vahrenhout[?] en
de portugeesche reiziger.
∙19 Des ochtends weder uit geweest doch veelen niet te
huis gevonden. Bez. bij Bunemann Comp. u. Sorgenfrey
bij Loopuit holl. cons. Na de beurs die hier in eenen
winkel gehouden wordt, ged. Russiche censor. Ik
ontfing een boek St. Petersburg ein Beytrag zu der
Geschichte unseres Jahrhunderts. Ik geloof dat hetzelve
veel waarheid bevat. Des avonds was ik bij Hagedorn en
vond daar onder anderen de vrouw van den jongen Hagedorn
Vorkampff en vrouw en verscheiden anderen. Er wierd er
ik geloof zeer hoog boston gespeeld. Aan tafel ging
de algemeene aanval op de Hollanders weder los en ik
had moeite genoeg mij er door heen te slaan. Ml. Aurore
Hagedorn.
∙20. Verscheidene afscheidsvisites bij Vorkampff bij Koch
bij Dehling bij Mad. Henckhuijzen etc. des middags visiten
bij de procurator v. Beisse bij Stoble. Afscheid v. v. Graff
bij Hagedorn.
∙Hoe onaangenaam mij ook de twee eerste dagen
van mijn verblijf in Libau waren zoo begon ik mij
ten laatste doch weder met de stad enigzins te verzoenen.
De oude en jonge Hag. bevielen mij niet bijzonder daar
men zoo eigentlijk niet bemerken kan wat zij wilden
en niet wilden en door de discoursen van den eersten af complimenten
of het gevoel van zijne eigenwaarde (geld waarde) bevatten
∙De vrouw van den jongen H. had een zeer lief uiterlijk.
Mevr. Vorkampff scheen eene zeer beminnelijke vrouw
en hij zelf een ronde vent. Loopuit was een koel
en bedaard hollander. Ik vond hier zoo eigentlijk
niemand die mij bij uitstek beviel. Graft was zeker
diegene die mij de meeste vriendelijk bewees en dit
met de daad doch er was egter iets in zijne physionomie
dat mij niet bij uitstek beviel en dat zeer bij
de goedhartigheid in het gelaat van zijn broeder
afstak. Runp. erbe hoe zij dan ook heten mogen
waren Scheisskerls daar zij mij volstrekt de minste
beleefdheid niet bewezen op een zeer intime rec. brief.
Stobbe was zeer vriendelijk en van deze nam ik zelve
nog een soort van hartelijk afscheid. Er zat aan de
table d'hote een oud man die voorheen op 't comp van een
zeker Dürer geweest was die volgens [onl.] Piet en Stephen
de Clercq gevonden had. Aldaar was ook sch. Marsilly
van Vorkampf. In de com. sprak ik twee hollandsche
schippers waarvan de eene Oels heette. De vrouwen van
Loopuyt en van de twee henckhuysens zijn drie zusters.
Mijn hospis Bohmisch en zijne vrouw waren uitmuntend
goede te[?] menschen die alles deden om genoegen te geven.
Met Fowler van het huis van Fowler brothers geraakte
ik ook nog eenigzints bekend. Bij mijn vertrek kwam
in de stad Londe met hare dochter Josephine [onl.] en
Zahnarzin ene Geschaftsreise na Deutschland doende.
∙21. De reis na Goldingen was door gene bijzondere ontmoetingen
gekenmerkt. Ik vond alleen[?] daar in huis een schone dochter doch
sprak niemand. De koetsier, was 't geen meest een Kutscher is.
∙22. Aangenaam wierd ik verrast bij mijne aankomst in
Windau door de vriendelijke opwachting bij den heer
Herzwich die mij buitengewoon vriendelijk ontfing.
Geschiedenis van Herzwich. Caroline zijn vrouw. Togt
naar het strand. Togt naar buiten en souper aldaar
de twee heren Stegemann van Wal u. C.[?]. Iwan en Diedrich
die M. Dore Foege, die M. Auguste Frank. Sarepta
M. Malche Stegemann. De [onl.]. Gesprekken
over den handel en geschiedenis van mijnen wagen.
Sluiten van den haven van Windau. Zeebaden.
∙23. Deze dag wierd weder begonnen met eene visite bij
Herzwich van daar in eene brandende zon na Stavenhagen
die mij ook indedaad de brave eerlijke man niet scheen
doch nog meer als ik gedacht had. Vandaar gedineerd
bij Herzwich. Fraulein Kaf. Visite bij den advocaat
Clements. Wie kan uit regtsgeleerden wijs worden.
∙Visite bij de oude matrone. Fischer daar voor het oogenblik
ook niet veel gewonnen. Gang na het Theater daarna
souper en wandeling. De regenbui. Visite bij den
ouden Frank. De impromptu danspartij.
∙24 W. Visite bij Frank. Wandeling met [onl.] gezelschap
Louise Beher, ged. bij Frank Herzwich. Intrigues
der kleine steden. Comparitie bij Fischer. Herr Ifensohn.
De student uit Dorpat. Comparitie bij Clemens
souper bij Frank. De pastoor.
∙Ik moet indedaad bekennen dat de twee dagen in
Windau doorgebragt alleraangenaamst waren. H.
[onl.] volgens zijn eigene bekentenis weet
zeer wel hoe men eenen vreemdeling behandelen moet.
Frank scheen een beminlijk oud man. Stevenhagen kon
men den Pfiffikus doch juist niet den man van
verstand uit zijn gezicht lezen. Clemens en Ifensohn
waren twee practizijns en deze heeren leert men juist
niet zeer gemakkelijk kennen. Aan de persoonlijke
kennis met de wed. Fischer een uitgedroogde oude vrouw die
steeds in die toon sprak zoo als zij spreken moest
was juist niet veel te winnen. De heeren Stegeman waren
beide gulle menschen de een Diedrich had meer het
ruwe van de zoon van eene kousche edelman de
andere had zich meer gebildet op de duitsche Universiteit.
De vrouw van Herzwich hoewel afgevallen was nog schoon.
Auguste Frank was eene der bijzondere physionomieen
waarover men met regt oordelen kan. Zij had iets
Russ. ja om dus te zeggen bijna Aziatisch in haar
voorkomen doch beviel mij toch zeer en voegde bij iets
beschaafds indedaad iets zeer goedhartigs. Malche
was een gewoon gezicht en een stil meisje [onl.]
was indedaad een meisje dat goed beviel. Zij was niet
schoon doch had iets v. P.R. doch aanvalliger. Indedaad
ik geloofde te kunnen merken dat ik haar niet
geheel onverschillig was. Het scherpziende oog van
anderen had ook mijne attenties die egter niet buitengewoon
geweest waren bemerkt. Ik zogt daarom de laatste dag [onl.]
voor haar niet [onl.] en geen woord te spreken
dat voor een dubbele uitduiding vatbaar was. Haar
onbefangen vraag over de brievetas het gesprek bij
den besseboom, de hartelijke manier waarop zij zag
dit alles was wel in staat mijne vermoedens te
bevestigen doch ik nam afscheid van haar met de
overtuiging dat zij voor mij gene Antonia geweest was.
Louise Beher had iets piquantes dat mij bij de eerste
visite wel beviel doch bij de tweede afviel. Wat de
verschillende andere dames en Fraulein betreft ik zag
dezelve te weinig om een bijzondere herinnering daarvan
over te houden. Onder de dames die eenigzints hadden
kunnen influeren behoorde de niet onaardige chamber maid
[onl.] welke volstrekt mede na Mittau wilde
voor tijdverdrijf gedurende de lange reis en ook[?] voor
niets meer had ik hierin gaarne toegestaan doch ik
begreep natuurlijk welk een opzien dit in deze ten
uiterste Kleinstadtische stad verwekken zoude en
liet dit dan aan de loop der omstandigheden over
en zij ging niet mede. Over het algemeen was de toer
te Windau zeer legaal[?] en vrij. Doch dit is genoeg v. Windau.
∙25. D. Op reis geen bijzondere particuliere ontmoetingen
∙26 [accolade]en daar ik het lettisch niet verstond en nu
∙27 en dan in alle de [onl.] Coursche boer of burger[?]
ontdekte. Hela in Kourland, Lisette. Stoof[?] aldaar.
Ik verveelde mijzelve op den togt minder als ik gedacht
had. Bij het schone weder en de schone gezichten
gaf ik mij zelve aan vele herinneringen over en
was indedaad vrij opgeruimd verder was mijn Lectuur
Reichardt. Passages Horatius en de Louise van
Voss. Dit laatste herleefde zeer bij mij zoo vele aangename
herdenkingen en verwachtingen. De koetsier [onl.] beviel
mij voor eenen voorman vrij wel. Ik kwam in
Mittau aan en deed daar een paar bezoeken
bij de heeren Rapp en Kröpfer aan wien ik daar[?]
Herzwich was doch door deze [onl.] dit
[onl.] mijn oogmerk was reeds den volgende dag
te vertrekken bemoeide deze[?] zich zoo als natuurlijk
zeer weinig met mij. De vraag van mijn [onl.]
[onl. Gotisch] kan ik gerust met
een verontwaardigend neen beantwoorden. Verder
trok ik mij terug in mijn kamer. Had ik te
Amsterd. geweten dat ik enen reis van drie dagen
geheel alleen in een geheel onbekend land
doen zoude ik ware daarvoor terug geschrikt en
nu ging alles zeer goed. Gewoonte maakt toch
alles ligt.
∙28. V. Deze dag was mijne eerste aankomst in Riga
vlotbrug. Strusen. Aaankomst. Jacobson,
de Zwitser. A. bij Reimers. Emilie Auguste. Berti
Rosa[?]. Mathilde. Emilie. Zusters van Mad. Reimers. Rosalia
Mle. Johansen. Ringspel. Aang. avond Lettische taal.
∙29 Z. Visite bij Reimers, de Venus de Medici. Anecd. wegens
Mad. de Esrafittes wegens Hagedorn. Bussemaker & Udink.
Proces over de asch. Visite bij Wohrman, goed ontfangen
bij Zuckerbecker en Klein, ges. Klein, De Bruyn. bij S.[?]
Kriegsmann & C. ges. A. Kriegsman u. Bulmering. Aan
de beurs kennis gemaakt met [onl.] Hahr, met
Bercholz met Rucker, met Ropenack, de ressource,
de origineel Russen, ged. Ressource met Reimers.
Strolse[?]. Des avonds en gel. bij Reimers, ook nog Visite
bij E. en M. Bulmering. Deze firma exist. zints 100 jaar
gesp. met Gottfried Bulmering de disponent. Allen
willen hier Com. hebben. Aan de Maas wordt veel geknoeid.
Kennis ge. met Ellingers patroon v. Wolter. De
schrijfkunstenaar.
∙30 J. Visite bij J.T. Bercholz &. C. Bercholz disp. vrij windrig man
comm. bij Rucker van C. Rucker disp. peinlich zoo het mij
scheen. Berigten ontrent Grote, vis bij Streson op de beurs.
Kennis met Schröder ged. buiten bij Wohrner de oude Mad.
Wohrner de jonge Mad Wohrmann, de berg, de bloemevaas,
de heer Thuron v. Lubeck, de heer Harmsen v. Riga.
[onl.] wegens Koch in Hamburg. Gedrag van Samanse
Ranny van George Ranny & C. Gezelschap der hagestolzen
of Schwarzhaupten. Ebelschmidt. [onl.] wegens [onl.]
gelogeerd bij Wohrmann.
∙31 W. Reimer bevalt mij nog steeds zeer. Hij is wezentlijk
een[?] werkzame ijverige man doch de stolz meer of minder
vindt men bij ieder oostzeesche Koopman. Zijne vrouw is steeds
even beminlijk, zijne zuster eene reeds eenigszins
bejaarde vrouw. Emilie een goedaardig meisje heeft die jeunesse niet
die onze meisjes reeds op die jaren hebben en men gevoelt onderscheid
tusschen moeder en dochter. Ik ben bij deze lieden op de beste en
allerfamiliaarste voet. Wohrmann is een jong man doet veel
schijnt zeer gul. De toon in zijn huis is zeer groot en zijne vrouw
een Lubekkerin uiterst vriendelijk. Ranny een droog doch
goedaardig, geangliseerde hagenstolz. Harmsen iemand
die vele talen spreekt en in alle zijn ongelukken opgeruimdheid
behouden heeft. Zijn bankroet en arrestatie. Ebelschmidt
een zeer beschaafd man doch wel eenigzints fat.
[onl.] is eenigzints een scheiskerl. [onl.] de oudere
scheen mij door iets gedrukt te worden misschien
had hij te snel rogge op levering verkogt.
∙Het was postdag op de beurs verscheidene gesproken
ged. in de ressource waar nu à 15 [onl.] kan.
[onl.] zijn de twee Beckes en een uit Stralund.
Des avonds ging ik weder met Reimers na buiten.
Verkopen op levering.
∙De beurs duurt van 1/2 1 tot 1/2 3 hoewel de orde is
dat om 2 uur alles gesloten moet worden. Een enkelde
br. v. Amst. kost 1/2 Roebel silber. In Memel br. een
enkele brief f 3 3/4 preussen. Een enkelde hier 35 kopeken.
Woensdag en Zaterdag zijn postdagen de br. komen dan des
Woensdags en Zondags aan of nu en dan op den
Dingsavond. Nu worden [onl.] op levering tegen
de volgende july gedaan half in Aug. half in October te
betalen. In Memel blijven de russ. brieven een dag
over leggen. Woensdag en Zaturdag worden de Cousen [onl.].
De prijzen worden van eenige articulen in zilver en andere
in Roebels Banknoten berekend. De ressource is een zeer
goed gebouw. Men vindt daar [onl.] v. Mosk. en een v.
Petersb. Russisch. De buiteng. affaire in Riga was een 60/m.
Last graan in 2000 schep. Dit jaar telt nu reeds 500 sch.
en er is 9/m last graan verzonden. De schone
gegend. v. Riga bij Wende [onl.] ligt eene dagreize
v. Riga. Aldaar woont Zuckerbecker op dit land en
dirigeert de Zuikerraffinaderij. Twee maal p. dag bekomt
men lijsten van de aangekomene schepen. Twee maal
gaan de kleppen van de brug over de Duna open en de
schepen kunt dan inkomen. Nu verwacht men geen afkomst[?]
van granen meer daar dit immer geschieden moet in 't [onl.]
wanneer de rivieren buiten hunne oevers getreden zijn
terwijl anders het land transpt. te veel geld kost.
In Petersburg zijn de granen meestal goedkoper als hier doch
men heeft daar eene bijzondere vergunning nodig om
Gr. te kunnen uitvoeren. Rubel Kupfer en Rubel [onl.]
is het zelve en het eerste is op Siberienstraf verboden
uittevoeren. Russ. en Duits. kooplieden maken bijna twee
soorten uit en Allefamoff[?] is als een soort van makelaar Klein
tusschen dezelve. Wöhrmann, Reimers en Kriegsman
hebben de meeste hollandsche affaires.
Bulmering heeft niet zeer veel meer. De Russ. pas wordt
hier afgenomen en men bekomt op Cautien van een
Koopman hier eenen nieuwen na Petersburg.
∙Aug. 1. D. Ik begon met verschillende visites. Steinwachs
gesp. Claberg Comp. scheen eenigzints met Gulcher gelieerd te zijn.
Ebelschmidt u. C. ges. Ebelschmidt aldaar was Brandenburg
v. Bourdeaux, bij Loback u. C. ges. Solach, bij J.M.
Ponder ges. Zobel disp. bij Drachenhauer ad.g. Ver.
na de Policey alwaar men zeer vriendelijk was, met Reus
gewandeld het tolhuis, de Citadel, de voorstad, aan de
beurs. Becker bed. v. Reimes, ged. met R. bij Ellinger.
Zijn vrouw, zijn dochter een zeer bruin[?] meisje doch zeer
vriendelijk, ik zat naast de gewezen cap. v. Nessen,
des middags te huis des avonds wandelde ik na Klein.
Klein is een man die zijne waereld om dus te spreken zeer
wel verstaat echter te veel liefhebber van grote dingen is
en iemand die hem eens een blanco credit op f 50 [onl.] bepaalde
in 't geheel niet antwoordde. Hij heeft een suikerraffinaderij
en brandewijns branding v. aardappelen. Jaarlijks brandt hij zoo
hij zegt 30000 vat. Hij heeft een zeer schoon aangelegde
buitenplaats met heerlijke lanen en reeds grote bomen
die hij zelf aangelegd heeft en waarvan voor 21 jaar niets
bestond, zijn zoon die in Engeland geweest is een
stolz jong mensch die weinig betekent. Zijn dochter ziet
er lief uit en schijnt ook zeer verstandig. Zijne vrouw is een
zeer lieve vrouw. Verder de heer Levieux van 't huis van [onl.]
& C. in Livorno welke de tour over Zwitserland Frankrijk
Holland Noorwegen Zweden Rusland Odessa en Turkije maakt,
de heer Schwarch Comp. v. Klein die ook veel gereisd schijnt
te zijn, de heer Doppelmeijer secretar. en verscheidene anderen.
Verder vind men hier een verzameling schilderijen Zomer en
Winter gezicht v. Friedrich in[?] Dresden, Mosaiek. Kop van ongeslepen
steen. Italiaansche borstbeelden in den tuin.
Ik log. des nachts bij Reimes. Avontuurlijke aankomst
aldaar. Aanval op de Zwitsers. Liefde ges. v. Reimes.
∙2 Aug. V. Op dezen dag vierde ik het verjaarsfeest mijner liefdes
verklaring. Ik begon met eene visite bij Schroder de directeur
van het huis van G.W. Schröder u. C. die veel voor eigen rekening
doet volgens R. nog door Samann 2 ladingen na de
havanna gezonden had en die wanneer hij ook f 100/n trok
daarvoor goed was. Vervolgens ontfing ik een visite van
de heer Albrecht Eckhardt aan wien ik door Khloss ger. was
en die op 't Compt. v. Streson u. Sohn is. Deze stelde mij den
heer Kapitein v. Tiedemann als reisgenoot na S. Petersburg voor.
Ik sprak veel met de heer Vieusseux verder aan de beurs
ged. in de ressource. Des avonds na buiten met Wohmann.
Visite bij Ponder een zeer opgeruimd man. Geheime
hypotheecqen anecd. v. Bottcher van Gulder u. Bulmering gel. bij
Wohmann.
∙Ik zag op het pakhuis van Reimes het reinigen
van het graan door eenen echten Rus hetgeen indedaad
zeer zonderling was.
∙3 Aug. Z. p. d. met Reimes na de Musse disp. v. Schroder,
ged. met R. Ressource, de kleine Abel. Anecdote van deze
ged. met Rahusen, disc. en kennis met Friedrich Zeise,
ged. ressource. gel. bij Reimes.
∙4 Aug. M. Berigten wegens Emilie, de russische badstoof
ene schone wandeling. Mad. Stresom zuster nigt en tante
van Reimes gene jonge vrouw meer doch eene die zich
zeel wel voor doet. Haar twee zonen Fritz en Heinrich
de een heeft eerst studeren willen en schijnt zeer beschaafd.
Becker eerste commis een zeer aardig jong mensch. Dinckelmann
van Stralsund bezit zeer de gaaf der talen, de tweede
Becker spreekt zeer weinig. Drie holl. Capt. Abels
Luitjes en Jansen. De jonge Frommer 3e Zoon
van Frommer in Konigsberg. De rothe Grützen.
∙5 Aug. D. visiten bij de Volgenden Brachmann u. g.
meest speculant op de Importgoederen. J.G. Poorten u. g.
een rijk man doch Geizhals. J. Krause ges. Schulz etc.
bij Carl Kyber & C. gesp. Soulcke bij Jakobs
& C. rec. v.[?] den jongen Jacobs ges. van Drop welke bij
Ruys en Zimmermann lang aan het kantoor was,
ged. bij Reicker met verscheidenen Schulz Miller Engelsch
en Kleberg. Diner de garçons zonder velen bijzonderheden.
Des middags wandelden ik met Vieusseux na het tuin-
huis van den oude Klein alwaar wij zeer wel ontfangen
wierden. Mevr. Klein is indedaad eene zeer
aangename vrouw, gel. bij Reimers. [onl.] van de
Rigasche vrouwen om zelve te kopen. Droschkes op
de markt. Anecdote van den Postmeester wegens
het Krumholz. Dieren zelve geslacht. Gallipali
oly wordt in Livorno in marmeren Kelders bewaard.
Waarom de olyen van Nice en Genua in Holland
gezocht zijn. Orders van Planten op Oly. Moeilijkheden
eener Duitsche of Russische huisvrouw, fêtes,
naamdagen gevierd. Petersburger glas. Wasch 752
zoogenaamde Korbwagens. Anecdote v. de generaals
vrouw met de varkens etc. Grote Kalebassen. Storg salaris
in Riga 6. à 7 [onl.] RS.
∙6 Aug. D. Bestijging van den hoge toren. Aan de beurs
weder veel over Rogge gehoord. Des middags ging
ik met Vieusseux bij Berch [onl.] dineren. Deze was
weder vrij windrig. Wij zagen aldaar Mev. Bercholz
eene vrouw die zeer schoon moet geweest zijn vier
lieve kinderen. (Olga) Rückers zijne vrouw die
zeer beminnenswaardig schijnt, de heer Kleberg
wat geangliseerd. Nesse holl. consul. gefouilleerd, zijne
zonen zijne twee dochters met de heeren Hill en
Hunt getrouwd. Groot diner, bloemenvaas. Laat
kwam ik terug en had nog eene visite v. Becker.
∙7 Aug. W. Ik deed visiten bij Schmidt, Wohrmann, Ponder
Jacobs. De gewezen Hamburger jager over Almelo.
Op de ressource maakte ik kennis met twee
hollanders den heer Lanting alhier koopman en
de heer Feind alhier vendumeester. Wij dineerden
bij streson. De oude Streson heeft wel iets
hollands. Ik zat naar den heer Schroder een
zeer beschaafd man. Bijzonderheden wegens Catharine
zeer hard ruzie met Potemkin. Anecdote wegens
de gerechtigheid van den Marquis van Paolucci gouv.
van Riga. Over de bosschen. Sommige te veel
andere te weinig gekapt. Rigener foresten
berkebosschen in twintig gedeeltens verdeeld. [onl.]
en brouerijen van Bercholz. Brouerijen en karakter
v. Rale en[?] Petersburg. Goten over de straten,
vloer van Mahonyhout. Levenswijze der kantoorbedienden.
De valsche banknotenmakers, gel. bij Reinius.
∙8 Aug. V. Ik nam van verschillende afscheid et ces
messieurs me témoignèrent beaucoup d'amitié surtout
Mess. Schroder Jacobs, Wehrmann. À la bourse
Bulmering me présenta une affaire à continuer
mais je n'ai pas de confiance en lui. De dernier
chez Herr[?] Schmidt où se trouvèrent plusieurs connaissances.
Dîner de garçons bien ordonné et des vins en quantité.
Je passai la soirée chez Reimers avec les 2 Streson et les
commis de Racines celui-ci fêtant un anniversaire.
Le matin on ne voyait que des fleurs[?] et
des cadeaux. Nous eûmes un petit feu d'artifice
qui réussit fort bien. Le lendemain matin je pris
congée de cette famille si aimable avec
l'espoir pour d'y retourner bientôt et ce fut avec
des sentimens de reconnaissance que je quittai
Riga.
∙9 V. 10 Z. 11 Z. 12 M. 13 D. Op de eerste dezer dagen nam ik
in Riga een hartelijk afscheid van Reimers
en ontfing nog eene vriendelijke visite van
den jongen Frommer. Tot Muhleberg de eerste
station deden ons versch. vr. v. Tiedemann uitgeleide.
Schleuzer van Francfort. Geertz van Aalsten.
Waard Eckhardt. Verder reisde ik met den [onl.]
Fieder waarlijk een best goedhartig mensch en
egter op zulk eene reis steeds aangenaam en
vrolijke discoursen te hebben is zeer moeilijk
vooral als men alleen over algemeene punten spreken kan.
De weg was vrij langwijlig. Wij maakten gene
kennissen als ten koste van onze beurs met post directeuren
en herbergiers waaronder die van Nennal niet te vergeten.
∙13 D. des middags kwamen wij te Petersburg aan en
ik wandelde nog met den kapitein die op mijn
kamer bleef wonen wat rond. Ik liet mij aandienen
bij Galdow[?] die mij zeer vriendelijk ontfing doch vrij
winderig op dien avond was. Hij reisde met [onl.]
zwager van Klein uit Riga. Wij dronken een glas
Grocq te samen in een tuin in een der eilanden.
∙14. W. Heden begin ik op Droschka mijne visiten te doen
Bagge u. C., Fesch. dispt. bemoeit[?] zich geloof ik
niet veel met de affaires zeer vriendelijk. Beth v.
Amsterdam, de jonge Bussemaker. Bij Sanad & [onl.] C.
het[?] scheen daar op een fransche toon te zijn. Stieglitz &
Stieglitz is zoo men zegt geschaftsman en niet meer.
Johannes Cawen een oud duitsch scheen door
de dood zijner vrouw zeer neergedrukt te zijn.
Cropp [onl.] v. Becker is een aardig jong man die mij
zeer goed ontfing. Meijer en Bruckner een van de
eerste huizen alleen over Rogge gesproken. Gebr. [onl.]
een der broeders gesproken. Bij Plazmann en Gosler
was ik een oogenblik. Lopes[?] ontfing mij met
gastvrijheid op den grote toon. J.W.L. Frehse is
geloof ik zeer actief. Aan den Beurs sprak ik de
Kapitein Diedrichs broeder van dien uit Kiel
die mij op eens aan de beurs herkende. Met
Beth at ik in de schone Commerz Club. Mallis[?]
is dan geloof ik toch mijn man niet. 'S avonds
waren wij te huis. Gulcher kwam afscheid van
mij nemen. Expl. het geval met Bernard. [onl.]
originele Russen en Russischen overleeden.
Nieuwe [onl.] der Neve [onl.]
observatie in[?] torens.
∙15 D. Des morgens nam ik eene droschka voor den
gehelen dag en ging visiten maken. Plazmann &
Gosler. Ik sprak vrij lang met Plazmann die zeer
vriendelijk was, schoon kantoor. J.M. Gerdau & C. een
jong man ontfing mij zeer goed. Ik dejeuneerde aldaar en
vondt eenen zekeren Frank die eerste een paar
jaar wilde reizen en zich dan in Riga etablisseeren.
N.D. Bothling vond ik midden in eene bibliotheek.
J.R. Beyer ad. Pleski & C. had zich van dezen gesepareerd
en vertelde mij van zaken die mij niet aangingen
nog interesseerden. M. en D. Veit scheen en was een jood
ik geloof gedoopt doch men kon den Christen in het uiterlijk
niet aan hem vinden. Voorts maakte ik mijne visite
bij den secretaris van onze gezant den heer Dedel die
zeer vriendelijk was en mij bij den gezant de heer van
Zoelen introduceerde met wien ik eenige minuten sprak.
Gedineerd buiten bij Carstens. Hier was nog alles
nedergedrukt door de dood van Mev. Carstens. Mev. Cropp
vrouw v. Cropp uit de oude firma van Bruys. Cropp & Gul
uit Archangel, de jonge Cropp, de heer Busch makelaar.
Aan de beurs rencontre met de heer Busch met wien
ik im König v. England gelogeerd had, verder Oelreich
Becker Hamburgers de eerste op 't kantoor bij Carstens.
Nichtje v. Carstens, Ml. Fanny uit Wiborg. Finsche taal,
wandeling op Kamini Ostrow[?] of steen eiland en Klein[?]
lusthuis van den Keizer. Ontmoeting van de
jonge Keizerin. Parc. v. Stroganoff, hoeden af in
't parc, niet groeten gewoonte in Petersburg. Caravare[?]
thee. Hollandsche scheepswoorden in 't Russisch. Woorden
rijkheid en moeilijkheid der Russische taal. Verminderde
gastvrijheid. Geschiktheid der Russen tot het aanleren
van vreemde talen en opvoeding daarontrent te
Petersburg. Gozen[?] bilder op de kantoren en ook
aan de beurs. [onl.] volgens sommigen 15 volgens
anderen 16 op een last te Amsterdam. Rogge mag alleen
met Permissie maar tarwe zonder uitgevoerd worden.
Markt te Makajo. Reis na Odessa in twaalf dagen.
Verlegging van de boulevards door den Keizers
Kapel van den Keizer, hoornmuziek. Zuinigheid van
het hof.
∙16. V. Visite bij Plessing & C. een oud man zeer vriendelijk
aan de Canallary[?]. Wandeling in [onl.]
bij de Russische kooplieden. Kasansche Kerk.
∙Ged. bij Plazmann zoon van Mad. Plazmann uit
Lubeck, de heer Pychlau brs.[?] Pychlau zn. & Wohman
de hr. Chozet uit Luik zinkfabriek, de heer Spayaard
naderhand Commerz Club. Plaz schijnt homme du monde
zijn diner was goed, hij is ongetrouwd. De dame en
de russische knecht.
∙17 Z. Ik wierd verzogt bij Mad. Morand in 't hotel van
de Fransche Ambassadeur te komen en vond aldaar
eene oude vrouw uit Amsterdam met een fransch
emigré getrouwd en in 1795 herwaards gevlucht.
Wij spraken veel over Holland. Hierna deed ik
eene wandeling na den sommer garten en op het
veld van Mars. Te huis komende visite van
den heer Dedel. Na de beurs ging ik met den heer
Severin naar Kameni Ostrow. Wasili Ostrow. De heer
Schneider voor het huis van Pohl en C. lakenhandelaars
in Breslau. Anedocten wegens het binnenste van
Rusland. Reize naar Siberien. Pfeifer geemployeerd
bij den Minister. Militaire rangen in 't civiele.
Mad. severin schijnt eene zeer goedaardige vrouw.
Rencontre met den kamerheer. De Juffrouw uit
Zweden, de pflegekinderen van Severin.
Wandeling op Kamini Ostrow het paleis, het bootje
van 't kweekschool. De heer Pilgrim en zijne
vrouw beide eerst sedert kort uit Leipzig gekomen,
de heer Schwarz en zijne vrouw hun schoonbroeder.
Terug wandeling slegte verligting en bestrating
in de afgelegene delen van Petersburg. Anecdote
v. Kotzebue. Zijn huwelijken, zijn lubriciterie etc.
Anecdoten van Faber de schrijver der bagatelles.
Anecdote van Krusenstern. Uitdrukking van
iemand over Kotzebue. Wandeling des avonds
naar huis. Afstanden in Petersburg. Korte
ceremonie diners. Verlegging van 't boulevard.
Pracht van Catharina. [onl.] ook eene nationaal
drank der Russen. Wachtsow. Peterburg. Karoul.
Tetzchitch. Kleine [onl.]. Wagen vaarten
van de hogere[?] Carousels. Trompetten muziek.
Donner uit Altona.
∙18 Z. Parade. Het dejeuner. De keizer en de pogechen
maker. Kutuson en Alexander. De keizerin en de
prinses. Naritschkin. Kutuson. Veldmaarschalk. De
keizer en de dronken soldaat. De soldaat die den
officier arresteert. Zucht voor 't kleine. De Trach
en de rijbroek. Voorspelling van Kutuson over Alexander.
Wandeling. Des middags ging ik na den holl. Cons. Fesch
en vond aldaar onderanderen Mad. Fesch eene
zeer liever vrouw die schoon moet geweest zijn. Hare moeder
Mad. Brouwer, hare Zusters Caroline en Babet, haar
twee broeders waarvan de eene nog hollandsch
onderdaan is, de heer Vect[?] sterk melancholicus een man
die mij niet extra bevalt. Zijn neef een jong mensch en
nog verscheidend anderen jufrouw en haar gezelschap,
pflegekinderen etc. Het diner was onder eene tent
en zeer aangenaam. Champignons. [onl.] Schwamme.
Des middags had men schone Regiments muziek. Des
avonds wierd volgens Petersburger mode Grocq gepresenteerd.
Ik ging na huis met Bussemaker indedaad
een lieve jongen, de Reis van hier na Moskow geschiedt
in 4 1/2 etmaal. Wandeling in 't park van Stroganoff.
Ml. Goulon.
∙19 M. des ochtends de Kerk van St. Alexander bezien en
ook de academie der wetenschappen. 'S middags te huis
de rus die drinkgeld weigert. Gewoonte om de brieven
door de bedienden op te laten schrijven. Port moet hier
na alle andere plaatsen betaald worden. Br. na Amst. 5 Rl.
de anecd. v. Prof. Jung v. Braunsberg vertaald.
∙20 D. Visite van de Luit. col. de Vries. Gesch. van zijn
30 jarig verblijf in Rusland, onregtvaardigheden. Anecdoten
van Keizer Paul, Gesch. v. Kapiofky. De bibliotheek.
Mislukte wandeling na het arsenaal. De Vesting.
Kennismaking met de heer Engberts, ged. bij de heeren
Cramer aldaar drie heeren Cramer, de Heer Wanteler[?]
Lubekker makelaar, watermeloen, bordjes met
zilveren kettingen aan de flessen. Verdwaling in Petersb.
De Iswatchik, de Amerikanische geschafte.
Het diner was aangenaam de eene Cramer naast wie
ik zat was landbouwer en scheen veel liefhebberij
voor de studie te hebben, de anderen zijn kooplieden
op America. Verder was de toon van het gezelschap
van 15 personen juist niet zeer levendig. Bijz. van
't Newa water. Het foudraal.
∙22 W. Des morgens ging ik met den kapitein de
heer Farmofski het Arsenaal bezien. Des middags
reed ik na buiten bij Bothling. De Spanjaard la Gunel,
de vinaigrette. Kennis met de heer C.J. Zoetbeck.
Verh. over Spanje, de heer Grimm, kennis met Mev.
...Ofsky geb. Bothling een hollandsche vrouw en
hollandsch gesprek. Lof van de galanterie der
Russen, over de Russische Marine geen[?] handel
in 't groot in Petersburg, ongegeneerdheid van 't leven
in Petersburg.
∙23 D. Met den heer Chalet bezocht ik de hermitage
vervolgens dineerde ik bij Castens met Cropp. Schneider.
Alexander. Busch etc. en de heer Cropp uit Archangel.
Beschrijving van de kermis in Macarof[?]. Ponchansky en
Mimi, gevangenneming v. [onl.]. Anecdote wegens
Moscow in 1812.
∙24 V. Visite bij Curow, bij Frehsi. Verh. over 't lijnzaad
bij Beger betekent ook niet veel zoo ik geloof bij
Mollwa de oude Mollwa Muller associe van dezer
wierd ik zeer goed ontfangen, bij L.T. Ambuger & C.
ook goed ontfangen. [onl.] Paleis, ged. in de Club.
∙25. Ik stond vrij gemelijk van mijn Kanapé op want aldaar
had ik mijne legerstede gespreid dewijl ik den vorigen
avond in mijn bed eene volkplanting van zeer onwelkome
gasten gevonden had. Het regende verschriklijk. Ik herlas
hetgeen ik over Petersburg opgesteld had en maakte
eenige vaerzen dat mij in lang niet gebeurd was. Ik
ging in de Com. club en las eenige vertellingen van
Kind. Zoude ik dan wezentlijk al het geluk der
liefde genieten kunnen en bij de gedachte aan mijn lief
meisje hoe vurig wensch ik dan niet mij dan
weder in de muren der vaderstad te bevinden. Doch geduld
en vertrouwen (Das [onl.], der Engel und die [onl.] das
Probejahr, der Abendstund Winigard). Opgeruimd ging
ik na de beurs zeide de een en anderen iets weinig
beduidends en onderhield mij met Donner die het
met mij eens was dat de menschen hier kooplieden
waren om te leven maar niet leefden om kooplieden te
zijn. Toen wandelde ik met Severin de gedurige voetganger
en met Schneider na buiten. Aan het buiten van [onl.]
hoorden wij de heerlijke hoornmuziek. Bij Severin was
zijn zwager Holm en verder dat schone schweden.
Eerst weder veele nationaal disputen. Daarna sprak
ik misschien een weinig sterk over het een en ander
doch men moet zijn lieden aanzien en bij deze was
geen gevaar. Na den eeten kwamen Veit en Stieglitz.
Jammer dat de eerste zoo zeer melancholicus is. Wij bragten
eene zeer genoeglijke avond aldaar door.
∙26 Z. Ik wierd afgehaald om eenige van de merkwaardigheden
van Petersburg te bezichtigen. De heer B. is juist geen man
die mij ten uitersten bevalt doch was zeer vriendelijk. Hij schijnt
mij een van die jonge Duitschers die veel gereisd hebben en
ook veel woelen in affaires. De vreemdeling met zijne vrouw
die ons verzellen zoude scheepten ons met een droog compliment af.
Wij bezagen de zomer tuin Kameniostrow. Ik ontfing naderhand
eene visite van den goeden Cassaijne[?]. Eindelijk reed ik na
Stieglietz die in Kameniostrow zijn buiten had. Ik weet niet
of deze I.- de [onl.] is of [onl.] Zijne vrouw en zuster waren
lelijk als de nacht. Ik had de eer de laatste aan tafel
op te passen, en wij wierpen gezamentlijk een oly en azijn bark[?]
over ons zelve om. Voorts de heer Schmidt br. v. Herman Schmidt
in Riga. Dit is een van die minsten die misschien in hunne
jeugd wegens 't Godsdienstige slecht opgeleid zijn en nu
de esprits forts spelen. Hij schimpte verschriklijk op
Pfaffe op de Reformatie (De Klap over de drie-eenheid, de [onl.]).
Verder is hij ook in 't geloof che tutti le damne sans putrine[?] en
indedaad ik ben met zulke menschen niet gaarne
in gezelschap. Verder Alexandrine opvoedster zijner dochters
scheen een lief meisje (die [onl.]). Stieglitz beviel
mij nog al zeer goed. (Anecdote over Wratch doctor Le [onl.]
chirurg. Potlecker unter chirurgers. After auteur Posser
Schriftsteler). Wij wandelden nog naar Stristophky.
(Anecdote over het ontstaan van Unser Verkehr en over
Julius van Voss). De maitresse van Constantin. Anecdote
van de hollandsche vrouw. M. Bothling die ik gesproken
had. Ik reed des avonds met mijn schwatschke[?] na huis
Dansen der Kinderen van Stieglitz. De Russische dans, de
Cosaque de Zigeuner dans. Pflegekinder alhier gebruikelijk
(schoonheid van het eiland Wight). Vriendelijkheid der
Keizerin moeder). Anecdotes van den Grootvorst Constantin).
∙27 M. Het slechte weder belette tot vele ondernemingen
over te gaan. Ik bezag met Tiedeman en Starkespky op nieuw
het museum zag egter niet veel meer dan de vorige keer.
Hierna bezochten wij een gedeelte van de Admiraliteit. Ik ging
na de Club en las papieren (Das Beyfraulein [onl.]).
Aan de beurs zocht ik vele en vond weinige. Ik dineerde
op de Club met Beth, ging na de middag met hem
wandelen (Visite bij de Denter dochter van dien te Amst.).
Vervolgens maakte ik een visite bij den de Clercq
zoon van den chirurgijn de Clercq die mij een
zeer aardig man scheen. Beth is vrij los zoo ik geloof
egter geen slecht mensch. Bijz. over de hollandsche
gemeente te Petersburg. De heer de Groot de Vrieseveeners.
Ik las naderhand Joh. Coris[?] dans le nord[?]. Dit is
verschiklijk oppervlakkig en dan zou indedaad
mijn reisverhaal nog belangrijker zijn.
∙Me voici dans ce moment-ci quinze jours à St. Petersbourg
je n'y ai rien fait encore, je n'ai cependant pas été oisif.
J'ai augmenté mes connaissances j'ai vu beaucoup et
j'ai résisté aux tentations de la mélancolie qui nous
attaquent si souvent. Cependant je n'ai fait jusqu'ici
aucune connaissance qui me fera regretter de quitter cette
ville-ci. Dans une grande ville, on a peu d'occasion à voir
des hommes d'une autre manière que de visage et si je
considère ceci je trouve que les liaisons d'amitié en
voyage sont souvent bien moins importantes qu'on croirait
qu'elles devraient être quoique de quelques manières
on peut jouir bonheur en ceci ce qui m'arriva quelquefois.
Au reste je suis trop peu au fait des mœurs de St.
Petersbourg pour savoir ce que plait ici ou pour me
déployer puisqu'alors on doit premièrement savoir être
compris. Chaque jour on se trouve introduit dans un
cercle tout à fait différent et l'on ne gagne rien à
faire pendant un jour de son mieux. Du reste pourquoi
me cacherais je d'avouer que c'est peut-être parce que les
Petersbourgeois me sont peu importans sous le rapport
du commerce que je me gêne trop peu avec eux. Je dois
être moins franc. Le ton que je trouvai à Riga m'avait
un peu gâté à ce sujet. Au reste je suis fort bien content
j'aime plus que je ne fis depuis longtems. Ce n'est pas je
crois puisque j'aime plus que je ne faisais il y a quelques
semaines mais maintenant j'ai vu mon retour prochain
et ainsi je suis commencé à y penser ce que je n'osais
pas lorsque j'avais encore toujours en perspective
l'idée d'une éloignement plus grand encore. Le désir des
voyages et celui bien plus grand de revoir la mienne et les
miens sur les deux balançoires dont je me sers
pour remettre la machine en équilibre. Au reste je suis
fort content au milieu du tems le plus désagréable
qu'on puisse s'imaginer. Ce sont des nuages et des
pluies sans fin. Eh bien j'ose espérer avec l'aide de
Dieu que la fin de mon excil approche et je vénirai
chaque werst ou chaque lieue Allemande qui me
conduira plus près de ma patrie. Pour le moment je dois
garder ce rivage et me préparer de passer encore
une fois à travers de cette pluie si désagréable.
∙27. A.D. Dinsdag was vrij droevig daar
mij het slegte weder alle excursies belette. Ik zat
dus pacefici te schrijven maakte vervolgens eene visite
bij Engerts inhouder van een der Holl. bude die mij
zeer vriendelijk ontfing. Wij spraken veel over Overijssel.
Ik bezag het Engelsche magazijn dat zeer fraai is.
Vervolgens na de Club. [onl. Gotisch]
Hier was Russische feestdag. De klokken voegden
hun onaangenaam geluid bij dat van eene onophoudelijke
regen. Ik reed na de heer Bauer[?] vond daar de heer Samide[?]
Busch v. H. een artz en heer Meerman uit Moscow en een
paar onbekenden nevens de vrouw van den heer Bau een
klein ingekrompen onbevallig vrouwtje. Het gesprek was
niet zeer interessant en liep alleen over algemeenheden. Na
de koffy nam ieder afscheid. Tehuis gekomen had ik
ook gene lust om verder uittegaan en schreef [onl.] over de
aankomst van den kapitein.
∙28. A.W. het begin van dezen dag was even onvoordelig.
Ik deed een paar wandelingen kwam op de beurs alwaar
ik spoedig genoeg had en reed met den heer
Meerman uit Moskow en Schneider buiten na de hr. Muller
comp. v. [onl.]. Catherinenhof. Schone ligging.
Suikerfabriek. Ik vond daar nog een zekeren heer
Pastor die al zeer weinig pastorachtigs had. Een heer
uit Schlesie met zijn jongen reisgezel. Een zekere Hofraad[?]
die vrij wat wind maakte. Mev. Muller eene Berlinerin
spreekt allerliefst en is zeer bevallig. Na een zeer goed diner
klommen wij op het zoogenoemde Belvedere waar het
gezicht toch niet zeer treffend is. Naderhand speelde wij
Boston het geen men hier geheel verschillend speelt
als bij ons. Ondertusschen kwam de bekende heer baron
Rall. met een paar dames eene visite maken. Deze
man moet ontzettend driftig zijn. Hij is ongelukkig vader
en zoo men zegt wel door zijn eigen schuld. Verder was
er nog een jong officiertje die de dames bewijzen wilde dat
men de Russische lijfeigenen moest afrossen en die
zeer klaagde dat zij voor de Frohndienst zoo lui werkten.
Muller sprak hierover als een verstandig man.
Gewoonte wegens 't kaartengeld. Gesprek over de Joden.
Een engelsch generaal door eene dame aan 't diner op de beurs[?]
wegens een andere gevraagd zijnde zeide Je l'ai connu tout
mon vie. Daar hierop gelachen wierd antwoorde een andere Madam
il faut savoir que M. est Anglais et les Anglais ne connaissent
qu'un article. Oui hernam eene dame nous le savons c'est
l'article masculin et cela suffit. Moeilijkheid voor de
Petersb. kooplieden om affaires te maken door de onzekerheid
van de Cours. Verschillende [onl.] onder de Russen
en zelfs [onl.]
∙29. D. Het was des ochtends slecht weder en ik
had dus gene gelegenheid vele uitvlugten te maken.
Des middags bragt ik bij Gerdau door. Hier waren
[onl.] en een jonge Müller zoon van Gebr. Muler
uit Lübeck en verschillende anderen zij waren vrolijk
't geen door eenige flessen zeer goede Champagne niet
verminderd werd. Er werd veel gezongen en de heer
Bergmüller wierd opgewekt om zijne heldendaden als
Maire [onl.] en zijne standvastigheid tegen
de Franschen en den hertog van Belluno te verhalen.
Na het diner gelukte het mij te ontsnappen. Te huis
gene brieven vindende besloot ik naar het huis van
Bagge te wandelen. Ik vond hetzelve doch klopte
het eerst aan een verkeerde aan en hoorde de woordwisseling
van een Rus waarvan ik niets verstond. Ik
vond mijne brieven die mijn nog eene regt aangename
avond verschaften nadat ik op de donkere [onl.]
plas over een paal de cubulte gemaakt had. Ik las
van tijd tot tijd de Bagatelles geheel over vond dezelve
minder belangrijk als ik dacht. Een denkbeeld over
Petersburg kan men volstrekt daaruit niet
bekomen en het afbeeldsel van den Rus is ontzettend
geflatteerd.
∙30. V. Togt na Sarskoje. Mijn reisgenoot was de
heer Cholet een Franschman en een van die menschen die
voor eenen dag niet onaangenaam zijn.
∙31 Z. Des morgens visiten. Kleinigheden vergeefsche
togt na de academie der Kunsten. Des middags dineerde
ik bij den heer Cramer. Pet. w. 6 w[?]. Het gezelschap was vrij
talrijk zijn vrouw, Sophie zijn dochter die zeer
goedaardig scheen. Lezenska zijn nigt, twee Engelsche
dames, verder een heer Hahn vriend van Jan Brandt
en even windrig, een [onl.] en de Pohl die
in gezantschap na Persien ging en vrij fat was en
eindelijk een kleine Bora[?] die na Italien moest
en vrij onverdraaglijk was. De avond was zeer
genoegelijk. Wij dansten eenige malen doch het
is zeer moeilijk zich terstond au fait van een
gezelschap te stellen waar men nooit geweest is.
[onl.] Russische quadrilles.
Korte walsen.
∙September
∙1. Z. Kerkgang (beschreven) vervolgens ging ik met
de heer Engberts en Janssen en dronk een overijsselsche
borrel. Naderhand wandelde ik met Beth en Donner en
wij deden eene visite aan Kapt. de Jong op zijn schip.
Toen reed ik na Mallwo en vond aldaar groot
gezelschap. Mullers vr. die ook minder spiritueel scheen
als ik eerst dacht en heer Cesar v. Marhullen[?] en een
grote menigte menschen. Wij hadden een zeer groot
diner deden eene lieve wandeling in de schoon aangelegde
plaats en naderhand droop ieder de een vroeger de
ander later. Mallwo is een homo vanus. Zoo als
ik geloof en zijne vrouw schijnt zeer trotsch. Verder is
dit een van de gezelschappen alwaar men slechts
door weinigen bemerkt word. (Gevolgen van [onl.]).
Geschiedenis van Rostopchen etc. Verschoning van
Petersburg in de laatste 10 jaar.
∙2. M. Het was de verjaardag van mijne geliefde Caroline
en ik begon dus natuurlijk met aan haar te schrijven
om haar te denken. Voorts zal ik de Spiegelfabriek en
de Academie der Kunsten. Dit laatste deed ik met
Schneider. Op de beurs sprak ik velen ging verder na
het schip van Gerdau door hem Jungfer Luise gedoopt
alwaar goed gedronken wierd. Van hier na het Theater
alwaar ik den kleinen Müller vond met wien ik
naderhand na huis ging en nog wat bij hem bleef. Hij
was vrijwillig Lübekker jager geweest. Schönfelder
reizende v. Schwarz, Schors schoenen. Dwornick, Galierenhof.
∙3 D. Des morgens op de verzekering van onzen bediende
dat het dampschip om negen uur vertrok gingen wij
tegen half negen derwaards doch vonden geen schip
meer en moesten dus onverrigter zake terug keeren. Nu
kon dus op dien ogtend niet veel uitgevoerd worden.
Ik dineerde des middags bij de heeren Baum met Samadi[?]
Büsch etc.[?] Er wierd aldaar zeer veel over de Hollanders
gesproken en over de postmeesters in Holland en hun
phlegma zeer geklaagd. Ik geloof ook dat de heeren
eenigzints gelijk hadden en disputeerde daarom niet
veel. Kennis met den heer M.L. Andrews Jr. uit
Manchester. Tafels met schaakborden. Des avonds
was ik in den Club en vond aldaar een boek
Russlands glorreiche Aufopferung zum heil der
Menscheit. Van daar ging ik na huis. IJzeren bruggen
wonderlijk soort van ophaalbruggen. Uitdrukkingen
van F. over de Petersburger kooplieden.
∙4 W. Deze reis heb ik beschreven. De winderige acteur
heete Welde. De acteur verhaalde naderhand dat
deze man zijn vriend afreisde om dat hij het met
zijne vrouw niet goed stellen kon. In de herberg
te Kroonstad was een hamburger zeekapitein die
eene Engelsche vrouw gehuwd had. Dit scheen
indedaad een allerliefst vrouwtje.
∙5 D. Des ochtends deed ik eene visite bij P.D. Donner
broeder van C.D. Donner in Altona en sprak met
hem over de bewuste zaak. Dat hij ook zijn voordeel
hebben moest, kwam mij redelijk voor want zonder
egoismus vindt men over het algemeen gene menschen
meer, bij Gottfrid reizende voor het huis van Leverentz & C.
in Hamburg. Deze was zoo als de meeste Hamburgers.
Zeer winderig. Beyer was ook aldaar. Deze bevalt
mij niet zeer. Hij is ook geloof ik niet zeer slim en
animeerde mij sterk tot inkoop van Rogge die tog
in 't geheel geene rekening geeft, bij Cropp vroeger in
Archangel die misschien nog wel wat onderneemt
een oud droog man doch die kundig schijnt v. van Donner.
(Platen van Moskou) bij Veit met wien ik het Lijnzaad
uitrekende, een zeer knap calculateur. Tesch was
ook aldaar. Dit is in 't geheel geen man voor den
handel. Op de beurs kennis gemaakt met Schwarz
des middags ged bij Lopes, zijne dochter, zijne zuster
uit Portugal. Pourtraiten. Zijne manier om bedienden
van zijn landgoed te nemen. Versch bedienden 2 zwarte,
schilderijen v. Spagnollet. Christus na zijn dood in de armen van eene vrouw
heerlijk geschilderd. Drie martelaars geschiedenissen waarvan
een van St. Andreas de beschermgod van Rusland.
Schelpschilderijen uit Brazilie. Schelppavillon. Olijven
(Portugeesche). Witte Portwijn, verschillende fijne liqueuren.
Billard. Uitzicht van 't balcon. Kapel in huis.
De Italiaan. Perspectief van Wasili Ostnow.
Over het algemeen leven hier de kooplieden op
eenen zeer groten toon. De handel is voor hun slechts
Nebensache doch hoe elegant dan ook hunner huizen
zijn ik heb hunne discoursen meest al vrij
onbelangrijk gevonden. Men wil zich toon geven
doch daar blijft het dan ook bij. Men is verder
onder eene regering als deze zoo gewend om te zwijgen
over Politique zaken dat daarvan niet gesproken
word. Kunstzin heeft met meestal niet en
dus word daar ook al veel gebabbeld maar
eigentlijk zeer weinig wezentlijks gesproken.
∙6 V. Je commençai mes excursions par une visite à
Schwartz. Luxe. Zijne vrouw. Anecdote over
de immoraliteit te Weenen. Schilderijen. Hobbema.
Busten. Borhouille. Busch. Nottbeck.
Bothling, ged. met Veit. Gesprek met Donner,
[onl.] Comedie. Pavillon, gesp. met Tidemann.
∙J'ai fait une connaissance plus particulière avec M. Veit et
celui-ci qui me déplut fort au commencement, commence
présentement à me plaire assez. Il a l'esprit mélancolique
mais il paraît avoir beaucoup de bonhomie et est à
plaindre par sa maladie. Je vis chez lui une bibliothèque
choisie. De plus en plus qu'on apprend à connaître ces autres
négocians et moins on se plaît à eux. Ils étalent un
faste de rois qui leur coûte entre 40-60 pc[?]. Roubles et leurs
caisses sont vuides. C'est surtout avec les maison de Severin
de Plazmann et de Schwarz qu'il faut être prudent. On regarde
bien Severin comme un bon homme bon buveur mais auquel
on ne saurait se confier. Son frère tient un grand train.
Schwarz est un homme sans argent. Sa femme qui
me parlait tant de l'immoralité à Vienne et qui disait
que l'Empereur avait été si indigné du ton qui régnait
à cette cour s'est fait dit-on baiser par ce même
empereur. [- onl.] est quelqu'un qui ne vaut
pas grand-chose et qui se sert de Sev. pour tirer
les marrons du feu. Il est un homme vain qui
fait de mauvaises affaires. Mais ce fut surtout.
∙7 Z. Que je fus un peu éclairé sur la conduite des
Mess. de Petersbourg, j'ai su q'on s'atteche à
ridiculiser les étrangers et surtout les Hollandais j'ai
su que la société du Petersbourg sous l'apparence
d'une grande ville recelait toutes les intrigues et
le triste babbillage d'une petite ville. J'avais été
imprudent. À la Coutume chez nous de dire la verité à mes
amis et à mes connaissances, j'ai cru pouvoir persévérer
dans une méthode pareille et admis dans la
société de Sev. où je ne croyais pas avoir besoin de
me gêner j'ai dit des paroles qu'on a envenimées.
On m'a fait dire que les négociants de
Peterbourg étaient des bêtes ce que assurément malgré
une petite pointe que j'ai pu avoir je n'ai point dit. Puis
M.F. a rapporté de moi comme une bêtise que j'ai
demandé si le changement de 12 jours ne faisait pas
de changement au jour de la semaine. J'ai appris tout
cela de D-r. qui est parfaitement au fait de
toutes les intrigues de ce pays-ci et j'ai du moins
appris par là la prudence qu'il faut avoir
en toutes choses et que je suis bien peu avancé
encore dans ma connaissance du monde et dans
ma société avec les hommes surtout si ils ne sont pas
bons.
verder ged. met Donner. Franschen Restauratie,
vogel en fruitmarkt. Ibissen. Visite bij Daen
de Clercq. Begrafenissen. Roomsche gewoonten. Zwart
behangsel. Kaarssen. Kruis. Zegen op het lijk. Zand
op de Kist. Boek v. Scheltema over de veldtogt
van 1816.
∙8 Z. Ik wachte eerst op iemand die niet kwam en ging
vervolgens na Fesch. Hier was alles uiterlijk in de
rouw doch na de dood van den ouden brouwer een
diner van 30 personen. Ik zat naast den heer Herenius
makelaar en wij spraken veel over de weelde v. deze
kooplieden. Rouw in Petersburg. Condoleeren in Petersbg.
Na de eeten deden wij eene wandeling alwaar ik
nogmaals de preutscheid der Dames bewonderen
moest. Gedrag der dames jegens vreemdelingen. Hoog
spelen in de Petersburger cirkels f 250 [onl.] f 500. Rien de
plus désagréable que de se voir placé chaque jour
dans une nouvelle société dont on ne connaît pas
les plaisanteries ni les mots pour rire car telle
chose dont on rit chez nous n'aurait aucun effet
ici. Nous jouîmes d'une soirée superbe. Cette réserve
des dames avec les Etrangers est insupportable et c'est
charmant en effet lorsqu'on se promène à quatre
de voir un Monsieur entre deux dames bras à bras et
de se promener seuls. M.F- est un homme qu'on ainsi[?]
appellait un homme divin, sans doute par ce qu'on dîne
bien chez lui. Sa femme est en effet fort aimable.
Il y avait aussi M. Vasstilh[?] et son secrétaire. On dit
du premier qu'il joui beaucoup et est fort avant[?]. Le
second est un bon garçon mais à cet air mesuré qu'on
gagne dans les cours et qui est ici tant à la mode.
L'homme le plus intéressant de la compagnie était un
vieillard médecin de Catharine la grande qui me
parla encore d'elle avec beaucoup d'éloges. Les trois
demoiselles B- sont à ce que je crois fort aimables
mais elles doivent aussi sacrifier au ton général
qui règne ici. J'ai su que je disais encore des
choses qu'on pouvait relever mais comment perdre
entièrement son caractère et son originalité. J'ai cependant
déjà laisser passer des choses aux quelles j'aurais
répliqué précédemment. Si j'étais longtems dans
un état pareil je me retiendrais mais comme
je conserve l'espérance d'ensortir dans quelque jours
je serai content alors. Disparition des sociétés.
Chuchotemens des dames.
∙9 M. Van de beurs met Donner na Veit. Karansow
Collin. Regulus. Deze [onl.] Veit over de Petersburger
Kooplieden. Stijve toon der dames. Voordelen en
aangenaamheden van het leven alhier. Genoegens van
den winter. Men leeft alle dagen goed. Mindere nijd.
vis. v. Donner bij mij. Over veel commercieels.
∙10 D. Visite bij Carstens. Frehse. Lopes. Meyer
& Bruxner, ged. Club, des middags vis. bij Mev. Morand
aldaar Mev. de Clercq eene zeer interessant vrouwtje
fouten v. Dominé in 't hoogduitsch, v. d[?] bij Schneider
de heer Menzber makelaar. Bergmüller & Forster
v. Grunberg, over de Passen in 't binnenste v. Rusland
de eerlijke oberst. Luitenant. de heer Todello.
Ukase wegens de Russ. off. v. 5 Rls. Het verloren paket v.
600[?]/x. Roebels en gedrag van 't gouv. daarin.
∙11 W. Berigt wegens twee kooplieden die zich over de
vrijmetselarij uitgelaten hadden. Bezoek van de Col. de Vries[?].
Histoire scandaleuse van zijne familie. Trouwt niet zonder
de wil der ouders. Het talhout, het huisgezin van
zijn dochter. De beslagen pas. Vis. bij Frehse, ged.
bij Severin. Vieusseux. Brandeburg. Dans Club.
Fraai Locaal, de Russische dames over het algemeen.
Manier van groeten. Stijf dansen. Polonaises, de hoed[?]
Biger. Diner met hem en de dames die hem
verzelden. Donner.
∙12 D. Verschillende afscheidsvisites. Algemene koelheid
den Club vis. bij Castens, vis. van Dr. Declercq.
∙13 V. Afscheid v. Petersburg, v. Pegen. Zwarigheden
Donner.
∙14 Z. 15 Z. 16 M. 17 D. Reize met Beth en Tiedemann.
Zie bes. Anecdote van 't Russische hof, over de
briefporten. Nantschin[?] en de juwelier. Anecdote
van den heer Zogger. Promotor van een kledemaker
te Dopat. De Flora in de kamer van den
Keizer van Rusland. Over de Russische groten
in het algemeen. Verschillende Anecd. wegens
Fesch. Willekeur[?] in Petersburg. Anecd. wegens de
Banknote en den bank.
∙18 W. Aankomst in Riga. Hotel de Leipzig. De Comode.
Aankomst en ontfangst bij Reimes. Inquartiering
bij Recher. Brieven ontfangst door Wehrau. Kennis
met den broeder v. Wohrmann de familie.
∙19 D. Overpakking. Gebeurde met den officier op
de beurs. Diner bij Ellinger. Klein[?] Rums & C. de
graaf de la Roque fransch emigrant brandewijn
brandt in Riga. Kennis met de heer Franz Markel
een charmant mensch, gel. bij Reins[?] met Becker
en Stresow.
∙20 V. Visite bij Ebelschmidt. Over den Rigasche
handel en wetten wegens de Brakers, de hofraad
Buneman. Vis. bij Jakobs, ged. Müsse. Schouwburg
Wirrwarr. Visi. bij den heer Johanson uit Arensburg.
∙21 Z. Mislukte reis. Kennis met den heer Pregel
hollander ger. hebbende te Koningsberg. Kennis
met den heer Brederloo cep. v. Schmidt Markel
neef van den schrijver van den vrijmoedigen ged.
bij Merkel, de oude heer Merkel [onl.], de
heer Müller v. Schwartz & Rotting[?] in Hamburg
de heer Mehrmann. Rijkdom der Rigaers in
vergelijking der Petersburgers. Duitsche wetten in
Riga. Onaangenaamheden van de handel in Moskow
en magt van den adel aldaar. Oordeel over een jood.
Na de vertoning van [onl.] Verkehr. Papiergeld van
de Collegien in Riga. Handels of brood nijd in Riga.
Gesp. met Beth over verschillende zaken. Loonbed.
in Riga. De schildwacht met den lantaren, gel. Reiniers
∙22 Z. Ged. bij Wohrmann. De Engelsche Wohrman zeer
verstrooid, zijne vrouw. Spot[?] uit Havanna. Behrend
voor Behrend in Lübeck en een huis uit Lissabon.
M. Kathinka Schmidt de gouvernante, brillant diner,
de Schaukel, M. Lina Pander, het danssen, blinde [onl.]
De nacht op de kanapé. Procession v. de Schwazen.
haupter en polonaise van den Alterman, [onl.]
togt na Jakobs deze eene geleerde vrouw. Bepaald
getal der makelaar, wetten wegens de Brakers.
Nachbrakers[?] en Expediteurs. Broodnijd in Riga.
Worstelstrijd in Riga tusschen het Duitsche en het
Russische. Casinospel. Overschrijven van het bank[?] van
een Rus.
∙23 M. Vis. bij Brause & C. Rec. v. Donner. Droge receptie
vis. bij Rucker, vis. bij Ellinger. Diner bij Bulmering.
Beth de Bruyn, de vrouw is de Baas. B. 94 sc. klein 97
3 à 4/m Last. Rogge. Vis. bij Ellinger . Salet van [onl.].
Mad. Gosler. der der schouwburg. De heer [onl.].
Talenten van Ml. Auguste, Ellinger, de heer Reinecke
leermeester v. Wolter, de heer Kriegman. Appel Just.
en nog een nat. feest v. Riga. Grote Theemachines[?]. Russ. baden.
Uitspraak der ch. Behandeling der Russische soldaten.
Del. cred. over[?] van 2 pc. niet te veel. Verschillende
ondernemingen in Riga te doen. Kalaminka soort
v. linnen in Petersburg. Anecd. v. Hasselgreen. Schicksale
eines schweizers, een zeer interessant werkje Oorsprong
van het woord Balustrade. Famillo. Anecdote v. Rall
Russische Brakers in Petersburg. Hovelschiks[?] in Petersburg.
Conventionen in de Rigasche koopsteden. Disc. met
Becker. Anecdote wegens Emilie Reimers. Soldaten
in Rusland als dragers van goederen gebruikt. Baldera
en Pondera. Hennep drie soorten. Rein. Ausschuss. Pas,
dit laatste vooral voor fabrieken. Ukraine
en Poolsche of Judin[?] [onl.] Wiburgsch hout werk.
Conversationslexicon 50 R., geb. boeken Rus. bet. tol.
Treurspel van de Pazzis. Rathsherr ampt in Riga.
Anecd. v. Reimers. Kennis met R.B. Smit.
∙24 D. Visit. bij L.C. Bornhaupt, hout koopman, goed volg.
Bulmering, vis. bij Wohrmann en int. gesprek, ged.
bij Green Zweedsch huis. Porter met suiker. 1 [onl.]
f 50 vr. Weidasch meer kruiden. Reval en Libau smokkelplaatsen.
Klagt. Tarief Netz het uitgeg. fransch. Russ. koopl. ongeschikt tot
Comm. handel. Duitsche meisjes na de Confirmation. Kennis met
Lindheim uit Breslau, over de handenkus. Visite
bij M. Catherine Bergmans voor Vieusseux.
∙25 W. Afscheidsvisite Bornhaupt, Ellinger, Jacobs, Ebel, Schmidt
Kleirig, Pander, Merkel, Schroder, Grun, Rücker, Berckholz,
ged. bij Ronny den Alterman. Misverstand met Mad.
Reins. Verzoening door 't Port. v. Caroline, vis. bij Wohrmann.
Ges. bij Reim. met Beth.
∙26 D. Afscheid v. Riga. Reimers. Stresom.
∙27 Op reis.
∙28 Aankomst in Memel. Lorck. Meyer. Vis. bij Funck
Club ontf. door Wortkowitz. Simpsons.
∙29 Vis. Muttray Klempau [onl.], de beurs, ged. bij Alberts.
[onl.] de briller, verschillende bijzonderheden der
kapitein, de [onl.] ges. [onl.] grootvorstin. Grootvorst.
Speelzucht in Rusland, de toren met de hand werken.
Alex en Mad. Severin, de firma Kenner, de Club.
∙30 Vis. bij Limbke. Muttray. Brocks. Geval op de beurs.
Diner bij Funck. Vis. bij Behrboom, de borstels,
het gevolg der Rhijnwijn, ophouding, vis.
bij Stobben. De heer Lauritz uit Petersbrg. Avond
met [onl.]. Anecdotes der twee heeren.
∙October 1 D. Storm. Dej. met de heer Lauritz en huisv.
koffer besteling. Diner de heer Gaspari. Disp.
over Rusland. de heer Fowler, das Fraülein
uit de Zon de jonge juffrouw. Vertrek.
Reize over de zandstations. Het lekke posthuis
de vervolgende wagenmeester, de slapenden in het
posthuis.
∙2 W. Voortzetting der Reize. Aankomst in
Kon. bij Woseck, de heer Hertog.
∙3. D. Vis bij Keyer. Duitsche haus. Theder
Moller. Graff. Toussaint. Van Dijk. Op de
beurs. Slaghek. Laukin D. Kennis met den
heer Beer Marcus zeer rijke jood. Vis. bij
de heer Wasiansky, het instrument. Markten[?]
der Koningsbergers. Morssige straten, de gebroeders
Swornik. 's Av. bij Theden vrouw en zuster, de
heer Luderts gef. koopmann reist voor holm
in Pet., de heer Ruter[?] reist voor Rall in
Petersb., de heer Thresensruter reist nu voor
S. de C. de heer Siburger op 't kort bij
Frommer. Anecd. de heer Gans meermalen gef.
verdediging der Russen door Luderts Koningsberger
soupés. Anecd. wegen het Triebsand.
Vis. en kennis met de heer Andersch v. V. Wohensen.
Heimlich.
∙4. V. Visite van v. Dijk. [onl.] v. Doyer in 't vad.,
vis. aan den Weissen[?] Lachs. Leidenrath uit
Bremen in Lübeck [onl.] de heer N. uit Haller
de comedie Julius van Sassen[?], de gelijkenis
vis. bij Mad. Sacks. Geschiedenis van deze.
∙5 Z. Vis. v. v. dijk rec. bij Thurowsky & Grunhagen. Calans Janis
Pohl. Anecd. v. Gülcher. Benike uit Lissabon
des av. bij Dr. Sachs. De director. Declamatie in
choor. Anecd. v. Fichte. Fichte en de [onl.] over
Spinosa. Anecd. v. Hufeland v. Heimse.
Oud v. Wytenbach. Elixere des Teufel. Romans
v. Heinse. Geheugen van Lipsius. Verlichting
eener studeerkamer. De Breslouer na het
ontfangen der Knoet[?]. De steen gewoon in Holland.
∙6 Z. D. Visite bij den heer Behr, de hr.
Jordans. Vis. bij Theden Exp. v. Petersburg
Berliner Garten. Diner bij Andersch, zijne
vrouw. Leidenroth Elbers uit Barmens.
Benecke. Taxatie der edellieden. vis. bij
Wasiansky. Gulle behandeling. Anecdoten
en kunststukken. Afreizen v. Königsberg.
∙7 M. Reize van Königsberg na Elbing. De
domheer uit Frauenburg. De slechte weg.
Aankomst in Elbing. Neumann. Albrechts.
Slechte toneelvertoning, der Politische
Zinnegiesser, soup. bij Albrechts, slechte oogst.
∙8 D. Vis. bij Neumann. Schwarck & Everbeick.
Baum. Liehnmann. Buckner. Wegmann. Beurs[?],
ged. st. Berlin, de gendarme officiers, ges. bij Wegmann
zijne vrouw. De heer Silber. G. Hahn en zijne
vrouw. Tafeldiscussien.
∙9 W. Vis. bij Neumann Marchand Rogge. [onl.]
Mad. Neumann. Diner bij Albrecht. Bezichtiging
van 't Gymnasium. Soup. bij Marchand
de Neumanns, Mad. Salzmann. Mad. [onl.]
Berichten wegens Dantzig, de heer Struensee zegt
br. v. den Graaf v. Struensee de Eng. Lord in Elbing.
∙10. D. Wegmann. Roskampff. Moses Sima & C. ged.
bij Schwarck. De hemelsblauwe vrouw. Kaweraw,
afscheidsvis. Togt na den Vogelenzang. Mad. Prau
soup. bij Rogge. Baum. Baumgarten. Hanf & C.
Vrolijk afscheid v. Elbing.
∙11 V. Reis na Dantzig.
∙12. Visite. Frantzius Engelhardt. Lesse [onl.].
Over de tarwe. [onl.]. Dunege. Segerström.
Spaansche Consul. Reis aangename wandeling.
Collins partijtje.
∙13 Z. Met Coll. en Dur. na Fahrwasser en daar ged. aan
het schip van Capt. Le Bas van Jersey. Terugtogt
via Dantzig, ges. bij Lesse. Mad. Laber de pol[?] Rath.∙14 M. Vis. bij Lesse. Engelb. etc. etc. etc. Barnster affaire. 'S av. Leiden Elbers.
∙15 D. 16 W. 17 D. 18 V. 19
∙18 V. Aankomst te Berlijn.
∙19 Z. De heer v. Teyler. Vis bij G. Reimers. Ontfangst
bij Mendelsohn. Limann. Oppenheim. Opera.
Brand. Conditor fuchs.
∙20 Z. Wandeling in de Kerken met
Block. Garnisoenskerk. Parade. Kerk.
∙Met het onument v. Shadow, onthoofding
van Lodewijk den 16e in een gaarkeuken
opgehangen. Diner bij Oppenheim Brillat
meublering. El principe costante.
∙21 M. Visite bij Merkel. Togt na Charlottenburg
ontmoeting van Harmsen en zijne vrouw.
Humfrey. Spandau. De damp boot
Frank voor Hubt & Rijkevorsel.
∙22 D. Museum. Arsenaal. Afscheids
visiten, des middags het slot gezien.
∙23 W. Ophouding te Potsdam de vriendelijke
waard, de heer Inspector.
∙24 D. Ged. te Maagdenburg ophouding aan den
wagen. De kennis van Hesse.
∙25 V. Ontbeten te Brunswijk gothische monumenten.
∙26 Z. Gedin. te Minden, elendige weg.
∙27 Z. Ontbeten te Osnabrug de snor[?] uit Meppen ged.
∙28 M. Komst op 't hollandsch territoir
ontbeten te Delden des avonds te Deventer.
∙29 D. Des ochtends aankomst te
Amersfoort. Utrecht. Vis. bij
Schuurman. Dylius. [onl.] Reis
na Amsterdam en gelukkige
aankomst aldaar.
[van p. 127 geen scans: blanco; p. 128 op scan FVI 042.1]
∙1817
∙January
∙1.1 Wenschen. 2. ansichten der Sachen 3. R.r. 4. das zechen.
5. Sur J.C. Swart. 6. Dîner prodigal. 7 bonheur. 8 le monde
actuel.
∙2.9 Ma caroline. 10. Glucklicher Trias. 11. Litt. Van Kampen.
Sismonde. Rousseau. 12. Lange. Wederzien. 13 Les jeunes femmes
14. abend mit Cris. 15. anniversaire.
∙x 3 .16 Otium 17 Schimmelpenninck 18. staande legers. Lublink
de jonge. Deutsche lection. 19. Spasseggiata dell Amore. Muller.
Davids berouw. [- onl.] 20. [-onl.]
∙21. [- onl.] 22. [-onl.]
∙4. 23 Otium moral. 25. sur les confessions. 25. Over mij zelven en
Caroline. 26 Soirée chez Pauly. 27. Amour-propre des poêtes.
28. Dichterisches Enthusiasmus. Explication avec C. Politique
et Littérature.
∙February
∙5 1 Rousseau confessions. Soirée de réunion chez B. Ann. de st. Just. 2. Mole
naar Abraham. 3. Letterkunde (staat der) 4. Stads academie. Swart
5e Classe (4e) van het instituut Intrigue. 6. Heeren Ideen 1 en 2 Sismonde
2 en 3 Loots Gedichten 1e.
[- onl.]
∙7. 14.15. dood v. T. Rah. 16 [onl. Gotisch] 17.
Steenschrift Portefeuille chez P. 18. Statue de Canova. 19. Lingue
del amore. 20 Sur l'amour-propre. 21 Naissance d'un prince.
22 Rampzalig ongeluk.
∙x 8. 23 Belijdenis Virgil. Chronique. 24. Vaderland. 25 La visite.
26 wederzien, eigenheil. Jugemens des autres. 27 Vriendschap
28 handlungsdiener. Van Dijk. Doyer. Réputation.
∙Marz
∙9.1 Ziekte van Papa. 2 Concert chez [- onl.] 3. Die Freunden im Leiden
4. Visite de Caroline 5. Lesen und denken [- onl.] 6 Verbreken
van de eed der liefde. Francesca de Rimini. Chr. 7. Tollens feestzang
8. [- onl.]
∙10 9 Muller Leerrede. chron. 10 houtveiling. Kunstveiling B. de Bosch
Leven en Character van Dylius.
∙11 11 ängstlichkeit über meinen Vater. 12 Avond tête à tête met
Caroline. 13 Promenade avec Caroline. Sur le 6e livre de Virgile
14 Studentengevecht. 15 abend bey Pauly. Don[?] Indostan
16 Kerk Stuart. Litt. Heeren 3 en 4 Cailhava Études sur
Molière. Redding van Mister Smith.
∙12.17 De feestzangen. 18 Loots de vrouwen 19 [- onl.]
20. Muller. 21 De Koning. 22 Bal van de Haas.
23 Feest van 't Afscheid.
∙13 24 Over familiedagen. 25 Burgers Caroline. 26. Fasti antici
27. K. & V. Vergadering. 28 Zio in petto; Soirée chez le J. 29 Coterie dansante
30. Kerk v. Goeuns. 31 Kemper. Mercier tabl. de Paris. 2-6 Halmael
Gerard v. Velzen.
∙April
∙14 Soirée avec Car. au théâtre. Over twede huwlijken. Commerce de [onl.]
Ceremonie. Alg. toestand. Soirée avec Car. chez Cato. Philosophisches
grübeln. Politischen Zwistigkeiten. Over Koningen. Republicanismus.
Matinée avec Car. sur L'IJ. Menschenbestemming. Intimité des amans.
∙15 Über Melancholie. Sur Chapelain. To be with his bride.
Sur l'usage des yeux. Le roi à Amsterdam. Philosophie meines
Mädchens. Over Hogarth. Tafereel à la Hogart.
∙16 Mühlenfeld. Anecdote de Louis 16. Filosofia dell' amore.
Afhankelijkheid van God. Storm. De Toneelkijker. Litt.
∙17 Magt der Liefde. Repos occupé. Sur J. Voll. Son épouse.
Désir d'act. Schimmelpenninck. [- onl.] Grootheid van
God. Lectuur van de Hoop des wederziens bij Car. Dîner avec Car. chez H. will. Getrayde
händel.
∙May
∙18. Retour du printemps. [- onl.] Voy. à Harl. Chron.
Printems annobli. [- Claude] La spighatione. [- onl.]
∙Juin
∙19. Rougeole (hist. de ma). Gesundheid und Lina. Casa de Caroline.
Chron. Litt. Herder G. Blumauer G. Sinnenberg G. Heyden-
reich g. Six semaines hôtel garni. Lantier Antenor. V.B. Alexand.
Toneelkijker.
∙20. Le Trias et le Dante. Stevensons[?] liefde in den dood. Vredeoort et
les Tourmelles. V. G. Goedheid v. God. Emfindüngen mit Carol.
in Harmonica. Mein Vorhaben mit Car. festlich befestigt. Visites
chez les parens.
∙21. Soirée au théâtre avec Lina. [- onl.] Mijn geluk. Spasseggiata
verso de Bloemendaal. Wiederkehr in der Natur.
Mes annotations. Sera in[?] casa colla Carolina. Bededag. Reise
meiner familie nach Driebergen.
∙22 Caroline à Rupelmonde. Vooroordelen der voorouderen. De Zorgen.
De voorwerpen onzer liefde. Harmonica (B. Klijn). Isolement.
[- onl.] La journée à Zomerlust c. le due donne.
∙July
∙23. Über meine gegenwärtige Lage. Menschenkennis als 't belang
spreekt. Graanhandel. Inkopen v.[?] G. Leerrede v. Stuart. Soirée
charmante chez St. Just. Adresse de Napoléon. Les Rois de France.
Abend mit Caroline bey Muller. Die schuld [- onl.]
∙24 Abschiedsfest von Pauly. Menschelijke hoop en zorgen. Voyage
à Driebergen. Le poèete improvisateur. Les adieux de St. Just.
Die pilgernden Mennoniten. Vertrouwen op God.
∙25. Herinnerungen auf Kenmeroord. [- onl.]
Pligt en belang van den Koopman. Misantropie. Der Wiederkehr.
Lecture in Harmonica.
∙August.
∙26. 1 Cabinet de surjans. 2 Festtag der Liebe. 3. Muller Leerrede
cabinet de Hoguer. 4. [- onl.] 5 herlebendes
gefühl. 6. Tribulation de la garde. 7 Herrlicher abend mit
Car. bey Gild. 8. [- onl.]
∙27. Caroline wieder zu rupelmonde. Feestdag mijner zuster.
Sette mana senza Caroline. Litt. His. des [onl.] Schelt. Rusl.
De hekelaar. Bild. dieren. Bild. Uitspruitsels.
∙28 Klijn ged. Studium der Spanische Sprache. Kerk Harmo.
Perkuhn's Tod. Angst. Stimmung. Idées sur moi-même.
Mit Carol. nach Zeist. Hartjesdag. Vorzug der Künsten.
∙29 Über Empfehlüngen. K. Br. Harmonica. Cabinet [onl.]
maîtres de Surjans. Heerlijke avond met Cris. Schöne Tage
mit Car. auf Rupelm. Ongeluk op den Amstel. Les langues
du sud. Sur les plaisirs publics et privés. Litt. Lad. Morgan
la France.
∙Septembre
∙30.1 Mes Mémoires. V. Goeuns Kerk. Giorno colla Carolina.
Abend mit Caroline. 3. Promenade avec Caroline. Van Dijk's brief.
Liebe der Frauen. Caroline's jaardag. Litt. Werther. Vauxhall.
Tag mit Caroline. Foire.
∙31 Way. Automne. Stuart kerk. Dood mijns vaders. Sterfhuis.
Graf. Bezoek van Grootmama dC. Wandeling met Claude.
∙32 19. Begraving. Lagchende uitzichten. Muller's troost. Grootheid
van het Christendom. Jour de famille. Un compagnon. [- onl.]
M. Macare. Gesprek met den heer [onl.]. Bezoek
bij oom Rahusen. Courage dans l'adversité. [- [onl.]
doch troostende]. Comp. aan 't Kantoor. Comp. bij Grootp.
∙33 Over een geheim Journaal. Verbloeming mijner gevoelens.
Caroline liefde maakt mij haar meester. [- onl.].
Uitzichten op het huwelijk. Nodige
Kracht. [- Claude]. [- onl.]
Een quartier[?] met Caroline.
Maladie d'Enrico.
∙Octobre
∙34 Premières Consolations. Veranderd onderwerp mijner aan-
tekeningen. Tröstlicher Zusammenkunft. Neue Stürme und
Beschwerden von S.d.C. Muller Leerr. Johannes de doper. Les
donneurs d'avis. Convalescence de mon grand-père. Ondervinding
mijner jeugd.
∙35 Margo Malade. Ik word patroon. Bonheur chez la mia.
Gewichtige bedenkingen. Over oom Rah. Schrecklicher Zufäll
von Netje Boissevain. Haar dood [- onl.]
Die scenen des Trauers.
∙36 Margo ammalata. Margo weiss alles dürch Lange. Netjes
begraving. Sur Netje. Soirée consolante avec Caroline. Wandeling
[- met Claude].
∙Novembre
∙37.1 Stimmung (ruhiger). 2. Hervorming (feest der). Acten van
het Synode. 3. Margo rétablie. Mennoniter aus Rusland.
4. Positive und negative augenblicken in der Liebe. A. Fock (Marriage).
5. Liebe der Mädchen. 6. Vader (herinnering aan mijnen). Novembre
(ma vie en). 8. Über Gild. den unglücklichen Wittwer. V. Goeuns Leerrede.
Sur la maladie de Nenni.
∙38 Perspettiva sull'affare de Harlem. Leitung der Versohung
über mich. 12. Toneel met Jb. de Vos. Soirée avec ma Caroline.
13 Progrès dans l'art de me commander. Sur ma conduite envers Car.
die Wache. Avond met Cris. Scrive presse di Carolina. Ein beendigtes
Geschäft. Openingen van zaken aan de h. De Vos. Het lot van
een Grijsaard. Merkwürdige Reise nach Harlem. Openhartigheid
is pligt. Gedanken an meinem Vater.
∙39 [- onl.] 19. Liebe von G. Lange. Le jour de famille
au mercredi. K. en V. en Bosscha. [- onl.] Non sempre in casa
di Carolina. Vertrauen an Lienska. Christelijke liefde. Visite
chez l'Ange. Abend mit Claude Gied und Cris. Une nuit dans la maison de
Gied.
∙40. Politique père et fils. König (der - das glück geliebt zu seyn).
Herinnering aan mijnen vader. Herdenking voor het avondmaal.
∙41 [- Confession de Caroline]. [- Bijwoning[?] [onl.] het avondmaal]
∙December
∙42. Abend der Erinnerung mit P.v.E. en G.J.B. Intimité
avec Car. plus grande que jamais. Nächte im Hause von Gied.
Den 82 jarige Grijsaard. Lange over Melanchton[?]. Un
mot à Caroline. Litt Schiller Abfall. Famille raad. Soir
de St. Nicolas. Feestvergadering van K. en V. Lange. Sermon.
Ein zurückfall ins frührere. Prémices des fiancailles
de C. de Veer. Sopra me stesso.
∙43. Messchaart. Voorlezing. La mia felicita con Carolina.
Fiancailles de C. de Veer. Segen in meinen Geschäften.
Mijne toekomstige ouders. Litt. Schlegel 2 vol. Essai sur la
litt. Espagnole. Cato's Geburtstag. Illness of Claude.
Susceptibilité. Le lendemain d'une nuvoletta.
∙44 Triumph der Liebe. On the novels from Harlem.
Litt. Schlegel 3 vol. Bilderdijk over de Cid. Sur mon grand-
père. Over Athalia.
∙1817
∙1. Een nieuwe jaarkring verschijnt. Voor mij was de vorige aller
belangrijkst. Dankbaarheid bezielde mij bij deszelfs afloop.
Mijne reis was gelukkig geeindigd mijne liefde bevestigd.
Mijne hoop versterkt, wat had ik meer kunnen wenschen.
In zoo vele opzichten was ik nog gelukkiger dan voor een jaar.
O moge mij die zalige tevredenheid die mij nu bezielt nooit
begeven en moge ik met het warme gevoel voor Godsdienst
Liefde deugd Vriendschap en Kunst gerust het pad des
levens tot aan deszelfs einde bewandelen.
∙Wenschen gewone bezigheid van den Nieuwjaarsdag waarbij op
den 1e January niets gedacht word en die op den 2e geheel vergeten zijn.
∙2. [onl. Gotisch]
Salomoni chi sia vanita il supere del mondo.
∙3. Rr.[?] is een van die menschen welke indedaad achting verdienen
en die in een vak ook indedaad uitmunten. Zijn vak is de
Hollandsche litteratuur. Een vak van veel waarde doch men
moet toch nimmer vergeten dat men niet in
allen geval bij de namen van Hooft en Vondel zweren kan
en dit is toch zeer het geval bij onze tegenwoordige professors
in de Nederduitsche welsprekenheid en Letterkunde
die uit Hooft schoonheden halen welke deze
misschien nimmer daarin heeft willen plaatsen. De
hollandsche letterkunde is ten uitersten rijk aan
schoonheden Wij hebben geen Horatius geen Tasso geen Schiller
en het is meer hoogklinkend als waar wanneer
men op het graf van Vondel leest
∙Virgiel en Sofokles en Flaccus dekt dees Steen.
4.Zecher war ja von allen Jahrhunderten ab die Liebhaberey
der Germanen. Sie sahen in den [onl.] Walhalla
Bierkrüge stehen und es wurde immer wie ein Haupt-
instinct ihren Nation gefeyert. Ich wohnte ein dergleiches
Trinkgelager bey. Es ist doch etwas einziges wenn die
Leute sich so recht heldenmüthig voll trinken. Auffallend
est jedoch das Unterschied zwischen der ächt deutschen und englischen
Art von trinken welche lezte in einigen Stadte von Deutschland
eingefuhrt ist. Die erste geht mitt Gerausch und unaufhörlichem
singen von Liedern wovon viele poetischen sinn haben, versellschaft
da in der anderen Man nun so recht theoretisch fort trinkt.
Wer berauscht sich denn nicht noch lieber auf der ersten Art.
5. En pensant aux victimes chéris que la mort enleva dans
l'année passée comment pourrais-je oublier Swart quelqu'un qui
aurait pu devenir l'ami de mon coeur si une connaissance plus
longue nous avait été accordée. Je l'avais vu une fois au sortir
de l'enfance lorsque avec mon grand-père je visitai la ville
de Leyde. Logeant ensuite chez Kemper je renouai connaissance
et des lors je commençai une correspondance qui continua
jusqu'à sa mort et qui ne fut interrompue que par la
campagne de 1815 qu'il fit avec les étudians et où il
recueillit les germes de la maladie qui le conduisit au
tombeau. Ce ne fut cependant qu'après son retour et dans
les deux séjours que je fis chez lui à Leyde lors de l'inauguration
de l'académie (Nov. 1815) et l'abdication de Kemper Dec. 1816) que
nous devînmes entièrement liés. À notre dernière séparation
nous nous aimions plus que jamais et nous n'avions
plus de secrets l'un pour l'autre. Je m'étais flatté qu'il
passerait pâques chez moi quand mon voyage survint. Je
le lui écrivis lui envoyai une feuille d'Album et
fut bien désagréablement étonné en recevant la nouvelle
de sa maladie et me voyant ma feuille renvoyée avec une
inscription qu'il avait tracé d'une main défaillante et
pour ainsi dire sont le dernier vestige qui resta de lui.
Swart était un de ces hommes tels qu'on en trouve peu.
Son apparence n'était pas favorable mais plus on
apprenait à le connaître, plus on l'aimait. Il était difficile
de gagner sa confiance mais quand on l'avait obtenu
une fois elle était entière. Il était misogune. Nous
correspondîmes à ce sujet. Un regard de B. fit plus sa
douceur, son aménité l'avaient ramené. Dans ces sentimens
religieux il était scepticien moins par instinct que par indignation
de toutes les simagrées qu'il voyait qualifiées du
nom de religion. L'amitié et l'amour l'aurait entièrement
ramené de ce sujet-là. Il était philosophe pratique et
se connaissait tant soit peu. Il n'avait pas encore eu
l'occasion de se déployer mais il l'aurait fait. Bon
ami fils respectueux il aurait été bon amant et époux
mais le ciel en disposa autrement. Ami puisse-je
à jamais chérir et regretter ta mémoire et puisse-je [onl.]
un souvenir toujours de toi comme une des connaissances
les plus intéressantes que j'aies fait de ma vie.
6 Autour de cet amas de viandes entassées
Bon horace et Boileau vous avez chanté un dîner
ah l'on en trouvé encore tant qui mériteraient d'être
chanté. Dumoins ce serait par là que je voudrais bien
me faire payer l'ennui de m'être trouvé enchaîné
pendant quelques heures à table entre des dames
que je ne connaissais guère et ayant devant moi un amas de
viandes et de mets sur des plats de porcelaine d'une
grandeur démesurée et portant de toutes manières
l'empreinte du siècle dernier. Il n'y avait point de
fuite à prendre. On but fort sérieusement le
produit du sol hollandais le Kaas on fuma
à outrance et on vit régner en tout une profusion
qui tenait à une manière de vivre oublié depuis
longtems par les premières Classes de notre société
ah nos bons ancêtres vous avez été bonnes gens
mais il vous aura fallu sans doute des estomacs
bien plus capcieux[?] que les nôtres. N.B. questo si chiamava piacere
7. Un instant de bonheur vaut un siècle de gloire.
Der das Sagte war gewiss kein unkluger Mann
und der [onl. Gotisch].
8. Rien n'est plus froid que ce monde-ci. Une amitié sans
chaleur, un amour sans idéal, une poésie sans hardiesse
l'amour de la patrie sans sacrifices, la religion sans
enthousiasme. On trouve trente frondeurs contre
un apologistes cent critiques contre une louange
et l'on ne fait rien avec plus de science qu'ana-
tomiser les hommes les réputations, et les pensées.
En s'opposant à cet ordre de choses, en voulant réformer
on ne gagnerait rien. Les réformateurs ne sont pas à
la mode, les enthousiastes passent pour fous. Il vaut toujours
bien mieux de cacher son esprit que de le faire paraître.
Ces propos dirais-tu sont bons dans la satire.
Hélas non, ils sont vrais, le bon troubadour Cardinal
l'horace de la langue Romance se plaignait déjà de ses
contemporains dans son apologue élégant de la
pluie et nous en sommes toujours à la même
hauteur. Je crois fort à la perfectibilité de la race
humaine mais d'après ce qu'on en voit nous n'y
sommes pas encore trop avancés. Quand on voit tous
les châteaux en Espagne qui se bâtissent chaque
jour on est bien tenté de se n'en pas faire [onl.]
c'est difficile. Ah souffrons les ridicules des hommes.
Pourvu que l'on craint dieu qu'on est aimé d'amour
et d'amitié et qu'on a son pain quotidien que
fait le reste.
Otium divos rogat in patenti
Prensus Aegos
∙Otium délice des anciens et peu apprécié des modernes ta
valeur est inexprimable. L'otium n'est pas l'état d'un homme
qui s'abandonne à une lâche paresse mais c'est comme
dit Delille un repos occupé. C'est cet état de l'âme où
l'on fait ce qu'on veut est ce qu'on peut. C'est alors lorsque
loin du tourbillon du grand monde loin d'être entraîné par
ce Débordement toujours accroissant de cérémonies et d'
affaires on goûte au sein de sa famille avec une conscience
tranquille le bonheur de l'indépendance. Indépendance
vraie et unique satisfaction du sage. Mais qu'on me
montre celui qui en jouit. Celui souvent à qui le sort
paraît promettre cette indépendance sacré se trouve lâchement
sur le sentier du crime esclave de ses passions. L'autre
stoïque pour lui-même encense la divinité du jour
pour une femme pour des relations chéries et on trouve
bien peu d'hommes qui comme dit [onl.] osent s'envelopper
dans le manteau de la pauvreté.
17 v. Eene geheime nieuwsgierigheid bevangt ons steeds
bij het zien dier mannen die eens eene grote rol op het
toneel dezes levens gespeeld hebben. Zoo zag ik S... eens
de bestuurder van het vaderland. Moeilijk is het met dezen
man zich te onderhouden zonder niet tevens zijne geleerdheid en
zijn schrander vernuft te bewonderen. Daarentegen wordt
men eene onaangename aandoening gewaar bij het bedenken
welke rol misschien deze man in de jaarboeken onzer
geschiedenis zal spelen. Zijn voorbeeld toont dat om in de
hagchelijke oogenblikken de hulk van den staat met vasten
hand te besturen het niet genoeg zij bekwaamheid te
bezitten maar dat hierbij eene kracht vereischt wordt te
zelden het deel van de sterveling. Deze tweede Edipus kan het
raadsel van ons volksbestaan niet oplossen en de man eens
door Luce de Lancival bezongen door Hodges vereeuwigd en door
het volk van Nederland aangenomen is nu slechts met alle
zijne bekwaamheden eenen staatkundigen speelpop geweest
en slechts weinige tranen der vaderlanders zullen
hem den laatsten stond veraangenamen.
18 Z. Weinig tijds geleden stierf te Utrecht Lublink de
Jonge als letterkundige beroemd. Zijn beste werk is de
vertaling van Young's Nachtgedachten. Ook als dichter had
hij verdiensten. In zijne laatste jaren viel hem het lot
van Homerus te beurt en de huwlijksliefde van zijne egtgenote
strooide bloemen op de laatste jaren van zijn leven. Zijne
adversaria door hem aan den ad. Van Hall gelegateerd moeten
van eene zeer grote uitgestrektheid zijn.
S-k zeide dat als de vorsten van Europa zulke legers als zij
thans nog hadden op de been wilden houden er natuurlijk
weder oorlogen ontstaan moesten en dat tegenwoordig het
doel van ieder regering alleen scheen te zijn om soldaten
op de been te brengen en impositien in te vorderen.
Eine deutsche Lections. Unter diesen Titul muss man
sich alles vorstellen was den Herzen beglücken kann. Da
sass ich denn traulich bey meiner Caroline nieder in den
Schoesse des häusliches Kreises wo ich kein
Fremder mehr bin. Da gefühl ich denn erst den Werth von
alles was ich je gelernt habe. Da hat denn jede Stunde
seine Bestimmung und immer ist der Abend zu schnell
dahin. Denn bin ich bisweilen ihr Lehrer ihr Liebhaber
ihr freund ihr alles. Nun unterhalten wir uns über die
wichtichsten Wahrheiten; denn wieder tändle ich mit ihr
und die spielereyen der Liebe wechseln sich ab. Küssen und
Lehren alles hat seine Zeit. Ja dieses ist die Liebe nicht eine
solch wie Rousseau uns in seine Conf. abmahlt welche
wie ein brennendes Fieber alle Kraft zerstört mit
entnervender Wüth die Vernunft zerstört aber diese
mildere sanftere Liebe auf welche bessere sternen herab
blicken welche ohne in verrastelnder Empfindeley aus
zu arten alle die Krafte der Seele zu den schönsten
Ziele spannt, welche das ganze Glück in dem Glück der
geliebte stellten. Ja mir erscheint die Geliebte nicht in
überirdische Grösse wie ein himmelsches Ideal aber
wie mein Ideal wie das Mädchen, das die Forderungen
Besitzt in meine geistige bedürfnisse zu erfüllen
und meine Wünsche ganz zu befriedigen. Sie liebt mich
und was könnte ich mehr auf diese Welt
wünschen.
19 J. Comment, je dois encore parler de mon amour. Eh
pourrais-je choisir un sujet plus intéressant ou qui se
rattache d'avantage à l'histoire de mes sensations. J'eus
enfin le plaisir de faire avec mon amie una lunga
spasseggiata de causer avec elle comme l'ami avec son
amie, jouir avec elle enfin de cette intimité délicieuse
sans laquelle l'amour n'est pas encore amour. Grand Dieu
si tu nous conserves l'un par l'autre notre bonheur est fixé
elle pourrait je crois souffrir beaucoup pour moi, je pourrai
souffrir tout pour elle. Ah maintenant l'idée de
la rendre malheureuse ne me trouble plus cette idée n'est
impossible. Nous nous aimons, et sans l'exaltation romanesque
rien n'est plus vrai que ceci que c'est de notre amour seul
que dépend dorénavant le bonheur ou le malheur de nos jours.
2e[?]. Muller Davids berouw in den 5. psalm uitgedrukt. Men
moet nooit een stuk te veel uitpluizen. Hier had hij
reeds veel over gezegd en de gehele ontleding van een
dichtstuk kan juist niet zoo algemeen gemaakt worden. Ook
is de verandering die sints dien tijd in het character van
David voorviel juist geschiedkundig zoo groot niet als
hij daarvan ophef maakte. In 't kort van deze vijf preken waarvan
ik vier hoorde beviel mij de eerste op verre na de beste en dit
is dunkt mij menschkundig zeer goed uit te leggen.
∙3e[?] [- [- onl.]
la matinée. Tour à tour sensible et merdant, tous ses
mots étaient des énigmes et il faillait diviner à chaque
instant. Le Tasso et Horace nous conduisirent au souper
mais ce fut alors que les scènes commencèrent. Un vol à vent
[- onl.]]
20 M. [onl. Italiaans]
21 D. May we never see an old friend with a new face say
the Englisch and it was for that purpose that I
invited two of my old friends and this did me very much
pleasure for may never come the day when it can be said
that I did forget old friendship even for love. Love which
makes me so happy must enlarge my ideas and
inclinations but not restrain them into narrow bounds.
22 W. Bibliomania Je vis avec l'ami St. Just la bibliothèque
élégante que son père lui a laissé. C'est un monstre biforme
composé à demi de littérature et à demi de botanique. La
littérature n'y est cependant qu'une plante non indigène
puisque M. Pauly ne l'aimait pas et il
n'en était fourni que pour avoir de belles éditions qui
souvent n'étaient pas ouvertes. Cependant on trouve d'éditions
superbes de la Fontaine de Voltaire Boileau etc. Ensuite
on remarque une superbe collection de voyages pittoresques
des superbes Buffons Edwards Martinet enfin tout
ce qui tient à cette classe-là. Tout ceci est habillé dans
les maroquins les plus beaux l'or étincelle de toutes
parts. Enfin de ce côté-là on pense à la Bruyère lorsqu'il
parle d'un homme qui possède une tannerie plutôt qu'une
bibliothèque. Une pareille collection a le défaut de toutes
les collections du monde celle que l'usage n'en répond
pas à l'argent que toutes ces belles choses coûtent mais
des hommes pareils sont fort nécessaires pour faire vivre le
relieur le libraire l'imprimeur le graveur etc. etc. et enfin leurs
collections sont inestimables pour l'homme de goût qui
n'a pas les moyens de faire une collection, puisse profiter en
papillon de ces jardins construits avec tant d'arts.
Otium divos rogat in patenti
Prensus Aegaeo
23 Und dieses ist was ich wünschen sollte. Dieses otium
aber im moralischen Sinn diese Sinn für das höhere und
Gleichschazung von dem niedrigen. Theoretisch halte ich an
dem Glauben an der Zukunft fest doch dieses wird oft einigermassen
erschüttert, und ich fühle mich nicht immer dieses heiligen
Flamme des Glaubens wie sie einmal in Stillings brust
loderte, ich fühle nicht immer diese ganze Ergebenheit
in Gottes guten und heiligen Willen welche mit Kindlicher
Einfalt sich auf ihm allein beschränkt und uns ruhig
zu dem Ziel unserer Bestimmung fortgehen lässt. [onl.] in dieses
möge mich ganz erfüllen denn ohne dieses kann man
auf der Erde nie wahr glücklich seyn. In mich selbst herrscht
zwar dieses Gefühl allein ich erstaune oft wenn ich alles
auf der Welt das Glaube und arbeiten der Mensch so
ganz anders sehe. Doch ich will hierin mehr und mehr arbeiten
um diese Unabhängigkeit von den Urteile der
Menschen ganz und gar zu bekommen.
24. J'ai fini le 3 volume des Confessions de Rousseau mais l'illusion
de cet homme-là diminue pour moi de page en page. Sa jeunesse
était véritablement intéressante et renfermait des tableaux
charmans, mais ici l'on ne rencontre que des aventures fort
communes des scoupçons sans nombre et des intrigues qui
ne signifient pas grand chose. Son orgueil démesuré gâte
tout parce que je ne puis comprendre comment quelqu'un peut
de bonne foi se croire le meilleur des hommes surtout quand
pour ainsi dire il ne souffre ni ne fait rien de cette vertu
qu'il prend si ouvertement. Ensuite ont voit bien que l'auteur du
discours sur l'inégalité était cependant plus engoué du
commerce des grands qu'il n'était séant à un philosophe. Enfin
je crois que Rousseau dans les derniers volumes de ses
Confessions a fait plus d'illusion à soi-même et a [onl.]
raconté de ces particularités souvent assez crapuleuses qu'on
trouve dans les premiers volumes. On doit pourtant plaindre
un homme qui avait[?] tant de passion pour l'amour et l'amitié
et qui ne trouva ni l'un ni l'autre cependant on doit
croire que malgré son caractère et ses talens il était assez
difficile à traiter et que son amour-propre était blessé
un peu trop vite.
25 Een avond met Caroline geeft mij altijd stof tot denkbeelden
altijd gelegenheid tot overweging en beschouwing van mijn
geluk dat ik een zoodanig meisje gevonden hebt die zoo wezentlijk
mij bemint want zonder dit indedaad kan men met de
schitterendste hoedanigheden niet gelukkig met elkander zijn.
Hier door wordt mijn leven vereedeld. Door haar zie ik gelukkig
in de toekomst door haar leer ik meer en meer wezentlijk op
God vertrouwen. O moge mij dit gevoel bijblijven en moge ik meer
dat gene wat voor mijn en haar geluk niet dienstig
is afwennen. Zoo bemerk ik bij mij zelven nog steeds eene
te grote ligtgeraaktheid en eene te grote genegenheid om zaken
in eenen toon optenemen die volstrekt niet gemeend is. Dit overblijfsel
van de driftigheid die mijne jeugd kenmerkte moet egter nog
weggeruimd even als de nu en dan nog ontspruitende overblijfsels
eener melancholie die nog in den vorigen winter hevig waren doch
die zich nu Gode zij dank, meer en meer ophelderen. O indien ik
slechts het geluk bemind te worden leer waarderen dan moet
alles goed zijn. Wil men zich aan kleinigheden in deze wereld
storen en alle tribulations als ongelukken aanzien dan
zou men het indedaad in deze wereld al zeer druk hebben.
26 Soirée chez Pauly où nous feuilletâmes à l'aise toutes
ces superbes reliures de maroquin et où nous nous promenâmes
sans nous bouger sur la terre classique d'Italie parmi les
monumens de la Grèce ou dans les sables brûlans de l'Afrique.
A. C. et moi ce fut une idée dispiacevolissima de nous voir
feuiller à l'envi dans ces trésors conservés avec tout de soin
et de nous voir goûter les plaisirs de la société dans cette
chambre qui sous peu avait encore renfermé les dépouilles mortelles
du père. Voilà comme va le monde voilà ce que nous avions
prédit. En effet quand je considère tout cela j'ai souvent peine
à croire comment [- onl.]
27 M. 1817 Genus irritabile vatum
J'ai dit cela plusieurs fois et je commence à reconnaître de
plus en plus cette vérité. Je lus une lettre de M. où celui-ci
a qui je croyais du moins assez de philosophie pour être
au dessus de ces petitesses se dévoile là-dessus entièrement. Il s'y
glorifie du début de son livre et persifle assez cruellement
H.H.K. dont le recueil n'a pas trouvé tant d'acheteurs selon
son libraire. H.H.K. d'un autre côté se moque peut-être de
Heidebloem. Réfléchissant à ceci je pense souvent ce que
c'est qu'une réputation littéraire [onl.] quelque chose de bien
éphémère et qu'on trouve sinon plus du moins autant d'envieux
et d'ennemis dans le genre érudit que dans le genre commercial
et ainsi l'un vaut l'autre. Que le ciel me préserve longtems
de devenir auteur car je crois qu'alors on achète chèrement
sa réputation. Mais je crois que ce sont des choses sur laquelle
on ne peut jamais jurer de rien.
∙28 [onl. Gotisch] Wie geht es damit muss ich
fragen, denn ich war nun schon drei Monate zu Hause und
seitdem ist aus meiner Ader wenig vorzügliches geflossen.
Fur mich selbst bin ich eben enthusiast wie je und es sind
allein zwei Ursache welche mich in de ausarbeitung meiner
Ideen zurück halten. 1. die genauere Weltkenntniss wodurch ich
gesehen habe wie wenig menschen eigentlich das Wahre was
dem Dichter ausdrücken will, verstehen und ganz
mit ihm mit denken können 2 fehlt mir die müsse. Es ist
nicht die Zeit um den mechanische arbeit des ist das
aufschreiben etc. aus zu führen denn hierzu habe ich zeit
genug allein wenn ich etwas bearbeite das gut werden
soll muss ich erst mein gedanken dazu ganz vereinigen
die sache von alle Seite in Ansicht nehmen und denn zur Arbeit
schreiten, und dieses fehlt nur denn da mein Post gegenwärtig
noch von mehreren Wichtighkeit wie früher hier ist, so
kann ich in das poetische kein augenblick das Prosaische
vergessen. Weiter fehlt mir der local. Ein dumpfig Kantor ist
ein slechter zuflucht für den poetischen sinn doch wenn
der liebe sommer endlich anbrechen wird dann werde ich
wieder unter Gottes freyen himmel gehen und den Athem
des Frühlings einsaugen und denn werde auch die Blüte
der Dichtkunst sich wieder entwickeln. Es fehlt mir
gegenwärtig an keine Gedanke allein wen ich zur arbeit
sehe ich mich verwirrt durch eine menge Gegenstände
welche mir alle eben würdig scheinen besungen zu werden.
In der trauliche Freunden Kreis. Im arm der geliebte würde
ich mich ganz an den poetischen Einfluss übergeben können
und wie Improvisatore grösser denn wie Dichter seyn. Gestern
las ich wieder Jean Paul. Erinneringen aus den schönsten Stunden
des Lebens für die lezten. Dieses enthält wirklich grosse
und herzliche Gedanken, und ich wurde dadurch solchermasse
entzückt dass ich gestern abend zugleich dergleiche gedanke
wie jene dieses Dichters in prosa ausdrücken wollte. Doch ich
habe etwas gemacht dass man veilleicht nicht deutlich verstehen
wird und das doch nur ein so flauer Umriss war von dem
welches mich wirklich beseelte.
[onl. Italiaans]
Politique Jamais peut-être époque ne fut plus stérile en nouvelles
politiques et même littéraires que celle-ci. La seule chose qui intéresse
est les prix des grains et les considérations par subvenir à la
misère des pauvres. Quant à la politique qui, y a quelques années
était la source de tant de discours et de tant de babil qui fomentait
tant de disputes et entretenait tant d'auberges de café et [onl.]
elle se repose entièrement. Procumbit bos. Ce qui fit époque il y a
quelque tems fut l'histoire des Pédérastes d'Utrecht et un d'eux
à la fois Pédéraste et assassin a été pendu il y a quelques jours et
son génie obscène ne l'a pas abandonné à la fin de ses jours et
il a posé l'impertinence jusqu'à baiser publiquement le ministre
qui devait le conduire à la mort. On a introduit chez nous la
nouvelle manière décimale de compter par florins et par cents
mesure contre laquelle plusieurs particuliers se sont déclarés avec
force surtout Bild. qui regarde cette institution aussi monstrueux
qui l'invention de la vaccine et l'érection du nut van 't algemeen.
Au reste rien de nouveau en littérature Loots dit qu'il a
perdu sa veine après la mort de son épouse. Tollens devient
de plus en plus l'idole de la nation il doit avoir fait un épithalame
superbe pour notre S.A.R. C'est dommage qu'il n'employe
pas ses talens à quelque Monumentum aeri Perennius qui put
faire plaisir non seulement à nous mais à nos descendans
et aux étrangers. Au reste nous jouissons d'un hyver qui manque
les difficultés mais aussi les plaisirs d'un hyver ordinaire et
ou la glace est aussi rare que les feuilles aux arbres.
Février
∙1. Rousseau (J.J.) Confessions 4 vol.
∙J'ai fini le quatrième et dernier volume des Confessions et
je puis donc enfin former quelque jugement sur cet ouvrage.
Je dois avouer que le 4e volume me plut d'avantage. On
y voit Rousseau plus en action et ses plaintes continuelles
contre ses ennemis sont du moins justifiées par les
persécutions qu'il éprouve en effet et l'on est fâché
de ce que l'ouvrage finit pour ainsi dire tout à coup.
Mais maintenant quant à ce qui concerne l'auteur
quoiqu'il dise peut-être avec vérité que celui qui
dit qu'il est malhonête homme est lui-même un homme
à étouffer cependant on trouve que ses prétensions sont
beaucoup trop exagérées et qu'il pense beaucoup trop
avantageusement de soi-même. Ceci est bien le défaut
de tous les biographies de di stesso (vid. Stelling Seume etc.)
cependant Rousseau paraît s'abandonner avec un plaisir
exagéré à l'avantage de parler de soi-même. Cet ouvrage
est fort intéressant pour apprendre à le connaître vers la
fin on le plaint beaucoup cependant on voit percer plusieurs
indices qui prouvent qu'il n'est pas aussi grand
philosophe p.e. lorsqu'il parle de certaine habitude odieuse
dont, dit-il il n'a jamais pu se corriger. Est-ce là le
meilleur des hommes. Il n'y à que le mérite de sa sincérité et
ce mérite même est atténué par l'espèce d'orgueil qu'il y met.
Réunion charmante in case della donna mia. Cependant
il y eut[?] assez d'observations à faire. 1. Ce sera donc une
vérité commérable qu'à mesure que les hommes deviennent
plus hommes leur égoïsme et les prétensions de
leur amour-propre augmenteront. C'était la fête de
St. Just qui nous fêtâmes. Parmi ceux qui assistèrent
ce jour-là était S.R. Il ne s'amusa pas chez nous parce qu'il
n'était pas le premier mobilo de tout. Rien de plus
ennuyeux que ces Savans ou du moins croyant l'être
qui n'aiment nullement à sacrifier aux grâces
et qui se glorifient de ce qu'ils savent ou ne
savent pas comme si l'homme pouvait se glorifier de
quelque chose. Puis-je remarquai une chose que j'avais déjà
craint il y a longtems savoir je vis entre Claude et Cato
une connivence que la ressemblance de leurs caractères
doit produire naturellement. Ce n'est chez l'un que la
recherche du plaisir du moment avec un petit grain
de fatusité et chez l'autre qu'une bonté naturelle jointe
à tant soi peu d'imprudence. Mais obsta principiis est
toujours une loi des plus essentielles.
2. Eindelijk de leerrede van Molenaar de vriend van Muller
en de grote voorstander van den Germaanschen invloed op
onze letterkunde. Het onderwerp was de voorspraak van Abraham
voor Joden. Het eerste uitleggende beviel mij niet en
de verzekering dat alles hier letterlijk opgenomen moest
worden en dat alles letterlijk waar was dewijl het
in den bijbel stond kwam mij te gewaagd voor. De
toepassing bevatte schone denkbeelden hoe of Liefde het
gehele doel van Gods verkering met de menschen was en hoe,
hoe meest wij tot God naderen deze ook tot ons nadert. Het
orgaan was alleronduidelijkst.
3. Letterkunde Dezelve behelst tegenwoordig weinig nieuws. Tollens
en Brandt hebben hunne volksliederen uitgegeven welke egter
door ieder behalven het volk zullen gezongen worden. Bij de
gelegenheid van deze bekroning heeft Kingsbergen more solito
hoewel afwezig een diner doen geven waarin deze oude krijgsman
bij wien thans Mecenas slechts een schooljongen is zeer
opgehemeld wordt Klijn geeft hem in een vaers den drietand
van Neptunus in de hand en hij die toen achter bleef bekomt
nu de roem van den slag van Doggerbank terwijl de arme
Zoutman reeds lang door zijne medeburgers vergeten, in het graf.
Loots is reeds op het hoogste toppunt van zijn glorie gestegen
geweest. Deze verhaalde mij nog laatst dat hij bijna alleen des
Zondags ochtend arbeidde en des Zaturdags avonds denkbeelden
gaarde dat hij nooit lang agter elkander werken kon
en zoodra hem de zon door zijne vengsters bescheen hij uitging
doch daarentegen kon Helmers dikwijls verscheidene dagen
achter elkander vaerzen maken hetwelk dunkt mij al een
sterk soort van straf zijn moet.
4 De stads academie deze oude inrigting die volgens het zeggen
der bevoegde oordeelaars slechts een ondermijnd gevaarte is dat
al zeer weinig merktekens van vroegere grootheid overhoudt
zoekt zich nog jaarlijks aan het aandenken van het publiek
te herinneren door eene redenvoering en prijs uitdeling in
de Remonstrantsche Kerk. Dit geschiedde ook weder op dezen
dag en de Heer Swart beklom het preekgestoelte en schilderde
het belang van het menschbeeld af. Zijn stuk bevatte schone
denkbeelden doch alles met een ellendig vriesch accent en
in een soort van poetisch proza voorgedragen dat mij
dan volstrekt niet bevalt. Proza en poezy hebben hunne grenzen
doch gene moet in het gebied der andere overtreden.
5. De vierde classe van het Koninklijk institut hield hare
openlijke zitting. De heer Apostool opende dezelve met eene
schets der Italiaansche schilderscholen en kraamde vele geleerdheid
uit die de toehoorders wel hadden kunnen missen. J. de Vos
las het rapport over het gebeurde sints de stichting van
het Institut. Dit onderwerp, vrij droog in zich zelve was met
zeer veel smaak behandeld. Onder de grootste merkwaardigheden
van 't opgetelde behoorden de ontwerpen voor de berg Cenis, voor
't monument van Waterloo voor verschillende gedenkpenningen
voor de oprigting van tekenacademien en muziekscholen etc.
Voorts gaf hij verslag van de voorlezingen van sommigen der leden
en legde de pligt der dankbaarheid aan de nagedachtenis
der afgestorvenen af als Kuyper, Raupe, Koobel, Vinkeles,
Bern, de Bosch etc. Eindelijk eindigde de heer Molkenboer met
eene zeer goed gestelde voorlezing over het nut der Tentoonstelling[?]
op de kunstenaars en den aanschouwer doch daar zijne uitspraak
wat langzaam was en de vergadering reeds vrij lang geduurd
had was het hem moeielijk de aandacht der toehoorders
te boeien. Weinig schilders zag men hier en deze heren die
hier een koppig jaloersch en dikwijls onverstandig gemeenebest
uitmaken hadden dit zeer verstandig opgestemd. Er wierd voorts
volgens eene vorige schikking eene prijs voor het vervaardigen
van Muziek op eene Cantate van Klijn uitgeloofd en dit
heeft reeds de nijd van velen zoo gewekt, dat zij besloten hebben
hem voor altoos de intrede in het Instituut onmooglijk te maken.
6Heerin Ideen über den Verkehr Handel der alten Welt 2 Th.
∙Zwei sehr grosse Theile welche aber die Mühe selbige zu
lesen rücklich belohnen. Man siehet daraus dass dieser
Verkehr in der alten Welt weit lebhafter war wie man
es gegenwärtig meist zu glauben pflegt. Alles ist wirklich
mit viel scharfsinn und gelehrsamkeit durchsucht und
dieses ist gewiss ein der interessantesten Werken welche mann
über das Alterthum besizt und worinn man am meisten
aus den wurklichen Orientalischen und nicht aus dem
Europäischen ausgehen.
Sismonde Littérature du midi de l'Europe 2 et 3
∙Ces volumes sont fort intéressans. Ils traient de la dernière
partie de l'hist. litt. d'Italie et de la première partie de
celle de l'Espagne. Ce que Sismonde dit au sujet des
poètes Italiens les plus récens et des improvisateurs
est très intéressant. Rien n'est plus singulier que le manque
de sensibilité qui l'on trouve chez les poètes étrangers. La
littérature Espagnole était moins connue, on remarque
avec plaisir les détails sur leurs auteurs.
Loots. Gedichten 1e deel
∙Dit is het eerste deel van den zoo lang verwachten bundel
van Loots. Men bemerkt hier veel schoons doch de stukken van
dezen dichter vallen op den duur niet zeer toe. Er is te veel
kunstig bezien om het licht te doen uitkomen, te veel zucht
om van alles beelden te willen maken, te vele gezochte tegen-
overstellingen. Onder de hier bevatte stukken is zeker Chatam
dat gene warin veel wezentlijk enthusiasmus doorstraalt. De
Burgerstand bevat uitmuntend schone brokken hoewel
hier en daar wat kunstig. De Dwinglandij en de
Eeuwzang bevallen mij minder. In de Boerhave is veel
goeds doch Loots heeft hierin te veel wetenschappelijks
willen uitdrukken dat juist zoo zijne zaak niet is. De
kleinere stukken betekenen weinig. Loots heeft in zijne
voorrede zich juist geen monumentum aeris perennium opgerigt
en het triviale van dezelve is indedaad door zeer weinig
lezers goedgekeurd geworden.
14.15 T. Ziedaar nog van die onvergetelijke dagen wier gebeur-
tenissen het hart met diepen weedom vervullen, wier
gevolgen onberekenbaar zijn. Zij stierf de beminde gade de
treurende moeder, de geliefde dochter Sara de Clercq. blies
zag zich naar beter wereld overgeplant. Reeds gedurende
den gehelen tijd die op het afsterven harer zoo teerbeminde
dochter volgde knaagde de worm van het verdriet aan haar
hart en de droefheid die zij vergeefs trachte te verkroppen
was een der waarschijnlijkste oorzaken van haren dood.
Eerst in het midden der vorige week wierd van gevaar
gesproken en twee etmaal daarna was de geliefde bezweken
niettegenstaande alle de sterke middelen die aangewend
wierden en op wier prikkeling zich nog eene flaauwe
schemering van hoop vertoonde. Wat moeder egtgenoot wat
haar beminnende schoonzoon aan haar verliezen is niet te
beseffen niet te bepalen. Daar staan zij beide weenende
aan elkanders zijde in de kamer, waardoor nog een jaar
geleden de bruiloftsgalmen klonken. Beide zijn zij door
twee slagen getroffen, beide hebben zij alles verloren wat hen
aan het leven kan boeien. Vele zijn de gedwongene lofzangen
die gewoonlijk om de sterfbedden oprijzen als de laatste wierook
die de afgestorvene vergezelt doch hier is iedere traan waarheid
iedere klank ontstijgt aan 't hart. Te moeilijk zoude men
voorwaar eene grotere vereeniging van zachtheid en tevens
van hartelijkheid kunnen vinden dan deze vrouw bezat. Door Allen
die haar omringden wierd zij om dus te spreken aangebeden. Haar
gelaat vertoonde reeds die zachtheid, die gulheid die in alle
hare handelingen doorstraalde. O hoe menig genoeglijk uur heb
ik in haar bijzijn op het toen gezegend Kennemeroord gesleten. Nog
herinner ik mij die nacht toen zij bij den hevigen neusbloeding
die mij ongerust maakte, voor mijn bed nederzat, mij moed insprak.
O zij was de goedheid zelve de troost vertoonde zich op haar gelaat
en nu, is zij met de geliefde dochter vereend en dit was ook
haar hoop. Zij stierf met gelatenheid en bewustzijn, zwevende
tusschen het denkbeeld van hier nog bij hare geliefden te willen
vertoeven of haar beminde dochter wedertevinden. De Almagtige
besloot voor haar. Onmerkbaar en zacht was haar verscheiden
en de hemel moge haar vergelden. Bij ons blijft hare
gedachtenis een zegening.
16 Stelle ich mich in den Zeiten des Alterthums, ich höre
das gewinsel der Sterbenden den Trauer der Uber-
gebliebnen, und den Trost der Freunden. Ich höre den Trost
der Unsterblichkeit immer durch den Weisen und guten
gepredigt. Nun stelle ich mich in ein christliches Sterbehaus
alle die Versammleten und die Trostenden sind Christen.
etc.[?] und man redet hier auch im allgemeinen über Unsterblichkeit
ohne dass der Nahme von demjenigen durch wem Licht
und Unsterblichkeit entstanden genannt wird. Waren es Menschen
welche keine Würde von Christus anerkannten, man würde
sich niet wundern, aber alle haben Christus bekennet
und zeigen die tiefste Verachtung gegen demjenigen der
nur den Verdacht oder den Nahmen von Deismus getroffen
hat. Ich will keine theologische Systeme machen, aber
nach diesen meynungen entsteht doch die Frage Wozu ist
denn Christus erscheinen wenn man ohne ihm leben
und ohne ihm sterben kann. Nein höher grösser ist doch
sein Ziel gewesen und Er der grösste Erreter der grösste
Freund der Menschheit, von ihm wird nicht gesprochen
wie werden wir denn einst sagen können dass wir ihn
für den Augen der Menschen bekennet haben. Menschen
Irh bleibt immer Räthsel doch ich will hier
nicht tiefer eingreifen und ich habe bloss einen
Gedanken niederstellen wollen.
17 Iets 't geen hier tegenwoordig veel opgang maakte is
het steenschrift. Het papier wordt tegen eenen gladden steen
gelegen en met eene zelfstandigheid bestreken welke al
het papier wegbijt, doch de letters laat staan welke dan
met de uiterste duidelijkheid kunnen overgebragt worden zoo
dat deze naauwkeurigheid eene diergelijke uitvinding door
het nabootsen van handschriften etc. gevaarlijk maakt.
Nous vîmes au Trias un portefeuille fort intéressant. D'abord
ce furent des dessins superbes de la galerie Farnèse où
des Carrachés avec toutes ses fresques et dorures quel luxe
superbe et comme toute notre architecture est tapisserie
en comparaison d'une magnificence pareille. Ensuite nous
vîmes les dessins de Raphael [onl.] des peintures
à fresque trouvées à Rome sur les anciennes murailles.
Tout ceci était d'une fini gracieuse mais
c'est je crois une copie bien flattée. Tous les ornemens[?] étaient
bien plus orientaux que Roman[?] et ce peuple qui ne fut
jamais créateur paraît dans les tems de sa décadence du
goût avoir préféré les caricatures orientales à la noble
simplicité des Grecs. Ensuite nous vîmes des copies superbes
des tableaux trouvés à Herculanum; il y avait une hétaire
ou danseuse enchanteresse et le beau groupe du Centaure
et de la Bacchante que Schiller a décrit dans deux bons
hexamètres. Enfin nous vîmes les salles du Vatican qui renferment
tant de richesse l'intérieur du Capitole et la Rome nouvelle grande
encore par les décombres de Rome antique.
18. Suis moi, me dit un ami chez un négociant en tableaux et
je te ferai voir une statue de Canova. Je le suivis volontiers. Entré
dans une petite antichambre je vis un petit homme fort vif.
C'était M. Frantzi Milanais qui nous montra cette statue
qui cependant comme presque toutes les statues de Canova
ne lui doit que le modèle et peut-être le fini. C'était une
femme eplorée sur un tombeau. C'est un bel art
en effet que la sculpture dans laquelle il n'y a pas
moins d'idéal que dans la peinture quoique peut-
être le travail soit plus mécanique.
19. [onl. Italiaans]
20. Que l'amour-propre est en effet une chose assez déraisonnable.
Jadis je me fâchais toujours quand quelqu'un me faisait
la moindre réflexion à mon sujet. Maintenant à la
vérité je me fâche un peu moins mais cependant cela
me fait toujours une impression désagréable. Et même
ceci m'est arrivé quelquefois avec mon amie et cependant
je savais qu'elle ne le faisait que pour moi-même
qu'elle ne faisait que ce dont je l'avais prié
si souvent, et que pour cela elle devait vaincre
une répugnance naturelle. Voilà ce qui est pourtant
bien fou et c'est un des défauts dont je veux me corriger
en première instance.
21 Les cloches nous annoncèrent la naissance d'un
prince né. On parade on dit que c'est un événement
bien heureux que par là la succession est assurée enfin
mille belles choses. Je crois volontiers tout ceci cependant
on me permettra de ne pas trop me réjouir et de ne pas
me regarder comme beweldadigd par cet heureux événement.
Comme on se moque tous les jours de Dieu. Pourquoi toutes
ces simagrées et ces prières. Je fus le voir chez J.V.
homme qu'il faut connaître et un de ceux qui ne tombent
pas dans la classe d'êtres insignifiants qui nous entourent
tous les jours. Nous parlâmes du fanatisme maternel.
J'y crois en effet et je puis le comprendre d'après
tout ce que je connais de sa charmante épouse. Elle est
bien intéressante. J. Hart est aussi une jeune personne
qui a bien de l'esprit et mérite je crois d'être connu. Par
les amies de la famille je les laisse se baiser
autant qu'ils voulaient mais je ne me souviens pas d'eux
dans les couplets que je récitai [onl.] puisse je ménager
autant que possible les occasions où l'on doit chanter
ce qu'on ne sent pas.
22 Er zijn ongelukken die het menschlijke lijden ten top
voeren en die zoude men zeggen bijna niet door te staan zijn. Zoo
is bv. het geval dat ik van de beminde van Schels oudste
zoon vernam welk meisje krankzinnig geworden
is. Ontzettend denkbeeld. Ha dit moet alle beschrijving te
boven gaan. God behoede ieder voor zoo iets.
28 V. Es giebt eine Art Menschen welche man wirklich
oft bedauern muss. Ich meine die handlungsdiener. Sind sie
nicht oft an dem Sisyphischen Stein festgebunden ohne
Hoffnung der Erlösung ohne Hoffnung je etwas für sich
selbst zu seyn. Arbeit vom morgen bis zum abend und oft
nicht einmahl den Dank eines tyrannischen Kantor despoten
ist ihr Looss. Oft strahlt ihnen keine Zukunft vor und
die Bestimmung des Menschen ist ihnen verweigert da sie oft nie
Mann und Vater seyn können aber Kantorbedienten bleiben.
W.D. part pour Riga que le ciel le conduise et fasse son
bonheur, cependant je crains qu'il fasse sa future car
au milieu de plusieurs talens et vertus, il a un peu trop d'idée
de soi-même et il voudra saisir la fortune avant qu'elle soit
mûre pour lui. Il est un peu trop intéressé et ne sait point
faire de petits sacrifices pour obtenir de grands avantages. On
ne peut reprocher ceci à quelqu'un qui n'a rien mais cependant
il est souvent bien avantageux dans la vie d'être intéressé, souvent
rien ne nous dessert plus que de le paraître.
Ik maakte bij van Dijk kennis met den HeerDoyer bediende bij Corver
die mij zeer wel beviel en terstond voorkwam als een dier
menschen bij wie men zich zelden vervelen kan en die eene
maatschappij in de wereld uitmaakt even geheimzinnig als
die der Vrijmetselaars, en die zich door nog onmerkbarer tekenen
onderscheidt.
Rien de plus volage que l'estime et la considération on la
donne souvent pour un vice et rarement pour un talent ou une
vertu véritable. Les talens éphémères acquièrent le plus de
réputation parce que chacun en les louant de bonne foi, croit
qu'on ne peut pas lui imputer qu'il ne soit aussi distingué dans
son[?] talent que celui qu'il prône. C'est ainsi que j'entendis
encore sans peu prôner la réputation de quelques mangeurs véraces
et il faut avouer que voilà une réputation bien bestiale. Un
rien fait souvent beaucoup dans ces choses-là comme dit
avec raison sa Majesté Prussienne. Je connais des personnes généralement
méconnues qui cependant valaient bien mieux que ceux
qui babillaient à leurs dépens. Il y a quelques personnes qui
brusquent les choses se forment eux-mêmes leur réputation
et en général les jugements sur les autres sont bien
lâches[?] dont on doit le plus se défier en ce monde.
Moeder, welk een heerlijk denkbeeld, hoe oneindig schoon is
het verband der schepping door het welke de moeder
den geliefden zuigling uit eigen borst voedt, en hoe
ontzettend daarentegen is het denkbeeld dat zoo vaak
de geliefde zoon, ouder geworden zijnde, alle deze verpligtingen
vergeet en dat ouderhart vaak zoo gruwzaam verscheuren
kan. Kort geleden wilde nog een negentienjarig jongeling
die wat veel schulden gemaakt had, zich zelfs de kogel
door de kop jagen doch deze miste. Menschen! wat zijt gij.
Niets streelt mij naar het genieten van eigen heil meer dan
het zien van huislijk geluk van anderen. Daar geniet
ik om dus te spreken de voorsmaak van den zegen die ik
eens hoop te genieten, daar ondervind ik welk een
zelfsgevoel de Huwlijksliefde geven moet en hoe men
dan gerust de toejuichingen van de wereld kan ontberen.
Si l'on savait dans le monde tout ci que d'autres disent de nous
quand nous n'y sommes pas, notre orgueil souffrirait à la
vérité d'une manière terrible mais aussi perdrions-nous
quelque peu de cette folle confiance de tous ceux qui
nous flattent journellement avec un peu plus ou moins
d'artifice.
27 D. Ware vriendschap is indedaad een geluk het welk
door weinig zegeningen in de wereld overtroffen wordt doch
van niets in de wereld kan men met meer regt
zeggen
Rien n'est plus commun que le nom
Rien n'est plus rare que la chose
∙Vriendschap en liefde zijn twee namen die indedaad zoo
dikwijls geprofaneerd zijn geworden dat men bijna
geneigd zijn zoude dezelve afteschaffen en nieuwe
woorden in derzelver plaats te bedenken. Een vriend zeide
mij dat hij tegen het woord liefde zulken eenen
afkeer had dat hij de liefde tot eene vrouw met het
woord vriendschap uitdrukte, dit echter is dunkt mij
te ver getrokken en minder komt het er op aan
welke naam men aan dit gevoel geeft dan of men wezentlijk
dit gevoel bezit of men zich geheel gelukkig in de
nabijheid van den geliefden bevindt en men wezentlijke
opofferingen voor deze doen zoude en slechts uit daden
blijkt zoo wel liefde als vriendschap.
März
∙2 Z. Ziedaar nog eene dier dagen wier geheugenis mij zoo
spoedig niet verlaten zal. Gerust zat ik bij Lina toen
P. v. E. mij op eens de tijding bragt dat mijn goede vader
gedurende mijn afzijn plotseling een toeval bekomen had. Zedert
lang met hoofdpijnen gekweld beving hem op eens eene flaauwte
en hij zeeg neder. De ontsteltenis aan ons huis te beschrijven
zoude eene moeilijke taak zijn. Ieder had gedaan wat hij
kon en redding was spoedig daar. Galenus Rawenhoff met
al het gevoel van menschenliefde vriendschap en kunst
gewapend stond voor zijne sponde en zag zijne pogingen gelukken.
Ha noch zie ik dien vreselijken middag alle die gezichten waarop
de vrees en schrik hunne sporen nagelaten hadden. Nog hoor
ik dat steenen en zuchten, nog zie ik die droevige vooruitzigten
geopend doch de hemel zij dank dit gordijn is weder toegeschoven
en wij kunnen ons nog weder in het leven van den geliefden
vader verheugen. Onder diegene welke op dezen denkwaardigen
dag zoo veel uitrigten behoren W. de Vos door zijne spoedige
en zoo gepaste hulp en P. van Eeghen die in het midden van
eigen lijden zoo zeer in dat van anderen deelde.
12 Le jour précédent nous avait rassemblé chez [- onl.] où il y aurait
concert vocal et instrumental et où toute notre cohue ou
coterie était rassemblée. On ne s'entendait pas assez et c'est
par là que tout eut un air de gêne qui fit q'on ne
s'amusait pas trop. Les virtuoses firent de leurs mieux
mais quant aux spectateurs ils ne se sentirent pas
trop à leur aise. Rien n'est plus vrai que cette vérité que
pour amuser ceux qu'on reçoit chez lui il faut avoir
une certaine manière d'agir qu'on n'apprend que dans
le commerce du monde et qu'en fréquentant à la fois
diverses sociétés. Ce n'est qu'en se gênant quelquefois
qu'on peut apprendre à éviter la gêne à ceux qu'on
veut amuser et enfin il faut convenir qu'il n'y
a rien de plus difficile que de bien amuser une
société puis que il y a un milieu qu'on doit suivre entre
les deux accueils de s'occuper trop ou trop peu
des autres.
3 W. Im Glück muss man Freunde machen in Unglück
erkennet man ihren Werth dieses ist wirklich so.
Mein genuss was doppelt da ich in der Stunde des Jammers
die Freunden um mich gelagert sah da ich in ihren Auge
alle ihre Freundschaft, alle ihre Theilnahme las. O denn
vergisst man so schnell die kleine Misvergnügung welche
man oft gegen dem Freunde hegt. Die leidende Brust
entschliesst sich ganz fühlt alles grosse und herrliche
und die kleinere Leidenschaften schweigen. O Mensch
dein Loos war weit unglücklich könntest du nie
das Leiden. Auf der [onl.] des einschlafende Glücks lassen
wir uns herführen und oft erwachen wir blosz am
Rande des abgrundes. O wie kannte der Sohn Gottes
das herz der Menschen wenn er sagt Zalig zijn
zij die weenen want zij zullen vertroost worden.
4 D. Caroline fut chez moi. Che piacere de voir mes craintes si
dissipées de pouvoir causer avec elle con tutta la tenerezza
del amore. La Rochefoucauld dit que la raison par laquelle
les amans et les maîtresses ne s'ennuient jamais ensembles
c'est qu'ils parlent toujours d'eux-mêmes. Triste moraliste tu[?]
as eu tort. Tu fus amoureux de la duchesse de Longueville
mais tu n'as pas aimé. Sais-tu qu'il y a de la différence
entre un amant et une maîtresse et deux personnantes[?] que j'aime
À parler d'amour. Je me souviens que Claude m'écrivit que
souvent les hommes phlegmatiques pour être phlegmatiques
n'en font pas moins des sottises. Voilà notre St. Just
entièrement pris dans ses propres tels[?] l'exdonna lui fait
dire qu'elle ne veut pas lire sa lettre, notre homme dit
qui bisogna brucciar la[?]. Par une contradiction naturelle
aux femmes, elle l'ouvre et écrit à votre ami une lettre
dans laquelle perce bien de l'amour et de finesse. Che
fare. Nous demandons 1. aimes-tu ou n'aimes-tu pas. 2. en
voyant la lettre en effet charmante. Est ce coeur ou masque.
De quelle manière qu'on décide ses deux questions il
faut avouer que notre ami sia in gran perplessità.
5W. Ich begegnete bey meinem Gross vater der herr Br-t ein
gutmütthiger Mann der nicht höher wie vier Fuss ist und
sich berühmte seine ganze Bibliothek durchgelesen zu haben
und nun noch viel zu lesen. Er macht keine geschäfte mehr.
Sein Eifer ist lobwürdig aber findet man nicht viele menschen
die zu viel lesen und zu wenig denken. Claude war oft bey
mir während diese Krankheit meines geliebte vaters. Was
ist mit ihm zu machen. Ich glaube Er lauft zum
Untergange. Er kann so lang sein Character das nähmliche
ist, nicht glücklich seyn und doch wie viel herrliches
im sein Character und welche Augenblicke welche Ideen.
Von niemand darf ich sagen habe ich beynahe mehr gelernet
wie von ihm und wenn seine Lectüre, seine ursprüngliche
Talente geleitet hatte was hatte nicht aus ihm werden
können.
6 Na een gesprek met v. D. viel mij deze bedenking in. Wanneer
men met het goedvinden van zijne ouders een meisje trouw beloofd
heeft, dat op zulk een oogenblik zoo verbindend is al ware
het voor wereldlijke of geestelijke besturen geenregistreerd of
wat dies meer zij moet men dan wanneer het meisje ons
blijft beminnen van hetzelve aanzien wegens naderhand
opgekomen twisten tusschen wederzijdsche huisgezinnen. Mij
dunkt ik zou deze vraag volmondig met neen durven
beantwoorden. Een woord blijft een woord en ouders kunnen wel
eerst maar niet naderhand hunne toestemming weigeren
ten zij in geval van ontdekking van zedelijke ondeugden.
La sera une espèce de Trias. Nous lûmes l'épisode de
Francesca di Rimini du Dante quelle superbe simplicité. Dante
sait qu'il est poète et ne cherche pas là des ornemens où il
peut dire toute simplement tandis que p.e. le français veut
toujours embellir plus par le style que par les idées p.e.
Siede la terra dove nata fui. La terre qui me vit naître on a
en vain tenté de rendre l'éloquente simplicité de ce morceau
[onl.] l'a [onl.]. Massien en a rendu une partie en très
beaux vers. Après le divino Dante nous descendîmes à
st. Just le prosaique qui ne savait pas bien s'il aimait
oui ou non et nous lui dîmes que tout bien pésé nous
croyions qu'il vaudrait le mieux lui dire. Prends-la
mais que l'affaire était trop délicate pour dire son avis.
Chr. J. v. Heukelom na de voorbereiding predikatie bijgewoond te
hebben stierf plotselings nog den zelfden avond. De winter blijft
nog steeds uit zoo dat men in Duitschland en Overijssel voor
de gevolgen der vele regens begint te vrezen. Bijna alleen gedurende
de laatste maanden had men westewinden. In het Politique
algemene stilstand. V. der Palm in Felix welsprekend over Job.
Tollens. Feestzang op het huwelijk van W. en Anna
∙Eindelijk is dit reeds sints zoo lang geproneerde stuk uitgekomen.
Heerlijke denkbeelden hier en daar. Maar hoe jammer is het
niet dat de goede Tollens ook aan den geest der Eeuw begint
te offeren en voor zijnen goeden zuiveren smaak hier en
daar het Zwanenburgianismus aanneemt. Proeve hiervan en
concetti zijn in grote hoeveelheden te vinden. En
dan ziet men hoe hij zich gewrongen heeft om uit zijn onderwerp
alles te halen wat daar slechts zijdeling kan bijgebragt
worden. Neen Tollens door dichters als gij zijn vorsten onfsterflijk
en niet gij door vorsten. Nu en dan gaat de vleizucht
wezentlijk door 't poeetischen heen en of dit niet genoeg
was, heeft de graveerkunst Willem als Theseus als
Jupiter altitonans en wat dies meer zij, afgebeeld.
8 Rien de plus cruel ce me semble que l'idée des maladies
vénériennes. L'infection au sein du plaisir et des années de
douleur attachées à un moment de jouissance, une jouissance
à laquelle la nature nous appelle que dis-je nous excite
avec tant de force. Le malheureux jeune homme à qui
sa fortune ne fournit pas les moyens d'entretenir une
compagne entraîné par son tempérament et succombant au
moment ira déposer son fardeau chez des prostituées et
y puisera un maladie dont les suites épouvantables le rendent
peut-être l'effroi des mortels tandis que le séducteur habile jouira
des appas d'une mère de famille d'une épouse jusque-là
heureuse déchirera les liens sacrés de la société et se
glorifiera de l'impunité. Dieu est juste et nous verrons
de l'autre côté du tombeau la raison de bien des
choses qui ici nous paraissent obscures, mais il me
reste pourtant toujours un scrupule c.à.d. que l'antiquité ne
connaît pas ce mal et qu'alors[?] les jouissances de la
nature n'étaient pas empoisonnées.
6. 910:^z^aItaliaans
9.Muller Jesus voor Pilatus. Een van die texten die ook zonder kunstige
opsiering behagen doch over welke het moeilijk is iets
nieuws te zeggen. Eerst een historisch verhaal over het gebeurde
daarna toepassingen op het gedrag 1/ van de Joden 2/ Pilatus 3/ Christus.
[onl. Italiaans]
Chron. In de vorige week eindigde de bekende schout Papegaay
de schrik der dieven in eenen gevorderden ouderdom van meer
dan zeventig jaar zijn leven door eenen zelfmoord. Denkelijk was
zulks om schulden doch hoe veel moet iemand die uit
koele redenering tot zulk eenen stap koomt, niet geleden
hebben. Gewigtig was deze week voor de windhandelaars daar
de val van Jurjans voorspeld wierd een man die om dus te
spreken zich van niets tot millionair verheven te hebben en
die in 't geluk gewaand heeft altoos gelukkig te zullen zijn.
Vreselijke stormen verduisteren hier nog den hemel
en eenige lieden die de zwarte kant der zaken
opzoeken hebben zelfs van aardbevingen gesproken.
10. Onder caracteristique trekken van Amst. behoort misschien
ook nog wel het volgende. Des avonds uitgaande wilde ik mij
een oogenblik in de zoogenaamde houtveiling ophouden. Deze
wordt nog gehouden op eene open plaats in de herberg de
Zwaan. Bij eenen zeer koelen avond was de gehele plaats met
een soort van lessenaars kaarsen en opschrijvers vervuld.
Van alle kanten zag men geopende ramen terwijl voor een
van hetzelve de makelaars met het koperen bekken nog de
oude hollandsche gebruiken uitoefenden. Ik bewonderde het
geduld van alle die genen welke zich hier gedurende
eenige uren met zulk eene bedaardheid aan dit ongure
saizoen blootstelden terwijl de onaangenaamheden van deze
veiling niet zoo als voorheen door eenen maaltijd vergoed
wierden. Van hier begaf ik mij na de verkoping der verzameling
van Fernandus de Bosch waarvan de Catalogus met een
deftig voorberigt en levensbeschrijving versierd was. Hier
was ten minsten meer verlichting doorgedrongen. De koude
plaats was door eene warme zaal, de smeerkaarsen door fraaie
lampen vervangen. De overledene was een dier zoogenaamde
Liefhebbers of verzamelaars wien steeds als kunstmecenas den
hoogsten lof toegezwaaid wordt. Hij was een man van verstand
en liefhebberij van den school der vorige eeuw toen keurige
netheid boven oorsprongelijkheid verheven wierd. Eenige schilderijen
dertien konstboeken met tekeningen eenige met platen een
kleine verzameling boeken, eenige rariteiten, waaronder een
schoon crucifix (waarover men zegt dat een jood dertig Guldens
of zilverlingen zou geboden hebben maakten zijne verzameling uit
waarvan hij zelve nog bij zijns leven den Catalogus vervaardigd heeft.
Eindelijk overleed na eenige weken lijden onze geliefde vriend
Daniel Dylius als hoogleraar der Geneeskunst te Utrecht en nam
onzen rouw en de herinnering van vele met hem zoo aangenaam
gesletene uren met zich in het graf mede. Te Amsterdam in
eenen Apotheek in de hartestraat geboren genoot hij eene
eenigzints bekrompene opvoeding. Op de academie onderscheidde hij
zich als een der verdienstelijkste leerlingen van Paradijs
wierd hier, bij zijne terugkomst door verscheidene goede vrienden
voortgeholpen, wierd Docter der Doopsgezinde Diaconie en bekwam
weldra eene vrij aanzienlijke practijk. Hij bezat egter nog
zeer weinig wereldkennis en 't geen misschien het meeste
toebragt om hem daarin eenigzins te vormen was zijne invoering
in onze Maandagsche familiedag alwaar hij weldra een
onafscheidbaar lid wierd. Moeilijk zoude het zijn om de
genoegens af te scheiden welke wij aldaar in zijn bijzijn genoten.
Het was in het felst der tijden van verdrukking en toen zich
de staatkundige horizont meer en meer omwolkte toen de
kring der genoegens die men voorheen plag te genieten meer
en meer ineengedrongen wierd, wierd de band der gezellige
verkering meer en meer toegesloten en het genot dier
gezelschappen alwaar men gene spionnen of luistervinken
te duchten had, meer en meer verhoogd. Dylius en Oom de Vos de
jong waren de ziel dezer vergaderingen de eene door zijne
onuitputbare stof aan verhalen de andere door zijne scherpzinnige
tegenspraak en de tafel was des avonds een soort van strijdperk
waarin ieder nu voor deze, dan voor gene partij deel nam
en dus wierd de Maandag een oefenschool van smaak en
vernuft en wierd nooit zonder genoegen verlaten. Eens in het
jaar vierden wij feest bij hem, en dan moest dicht en teken
kunst van de eene en nieuwe uitvindingen van de andere
zijde dezen groten dag verheerlijken die nog naderhand
door gezangen en beschrijvingen in de gedachtenis behouden
wierd. Zesmaal vierden wij dit feest zonder dat een der
aanwezigen aldaar ons ontviel. Voor dat dit de zesde maal
gebeurde had Dyl. in 1813 met zijnen vriend Vollenhoven eene
reis na Parijs gedaan en de vooringenomenheid van deze
stad en dit volk hadden bij hem daardoor meer en meer
veld gewonnen. In de lente van 1814 waren wij voor het
laatst bij hem. In 1815 ontwikkelde zich bij hem de
beginselen dier ziekte waaraan ook zijne moeder
overleden was. Dezelve steeg tot eene zeer hoge graad zoo
dat men reeds voor zijn leven wanhoopte doch de
geneeskunde zijner vrienden en een stil en gerust zomer-
verblijf in de nabijheid van het bekoorlijk Bloemendaal
herstelden zijne gezondheid eenigermaten. Nu kwam de
roeping als Hoogleraar te Deventer een post op welke
reeds sints lang zijne ingespannene wenschen gerigt
waren geweest. Doch helaas hij overleefde niet lang dit
genoegen. Met de hoop dat hem deze levenswijze meerdere
rust verschaffen zoude verliet hij Amsterdam en
hield in Maart 1816 zijne Intree rede in Utrecht's Hoge-
school. Hij scheen de zomer vrij wel doorgebragt te hebben
doch toen ik hem bij mijne doortogt in September laatstleden
bezocht had hij veel aan eene Rheumaticque ongesteldheid
geleden was egter nog zeer welgemoed en nodigde mij
spoedig bij hem te komen logeeren en mijne Reisbeschrijving
mede te brengen. Kort daarop egter verergerde zijne ziekte en
sloeg in volslagen teering over. Hij onderhield nog eene
levendige correspondentie in 't latijn met Grootvader en kleinzoon
de Vos en hield zelfs nog voor eenige weeken collegie over
het hem afgetapte bloed. Drie van de onzen die op eenen
dag na Utrecht reisden zagen hem nog aldaar doch
het was hun niet vergund met hem te spreken.
Zijne ziekte vermeerderde allengs tot hij voor twee dagen bezweek.
Zie daar eenige bijzonderheden van het leven van Dylius.
Zijn eigentlijk character is niet gemakkelijk te schetsen. Hij
bezat eene der meest verdienstelijke hoedanigheden van
den sterveling, hij was een goed mensch. Zijn goede hart straalde
in alles door, en dat doet toch zoo veel af. In den gezelligen
omgang was hij onuitputbaar in vertellingen, in geestige
aanhalingen. Hoewel hij echter tusschen beiden wel eens te
veel sprak. Hoezeer zijne kennis in sommige stukken
slechts zeer oppervlakkig was, had hij eene grondige kennis
van al het geen tot zijn vak behoorde, zoowel als Practicus
als voornamentlijk als Theoreticus. Hij bezat echter ook
die nadelen welke de aanhoudende boert en spotternij steeds
vergezellen namentlijk hij was een dier menschen wier ware
grondbeginselen steeds moeilijk te ontdekken zijn en die in
hunne aardigheden te dikwijls vergeten ten koste van wien
zij toegejuicht worden en die vaak door diezelfde boert
mistrouwen voor het grote en heilige dat in den mensch ligt
inboezemen. Zulke menschen kunnen wel is waar door hunne
natuurlijke goedheid welke door geen vernuft te verdoven is
andere menschen aan zich boeien doch zij zullen zelden
den eenig geliefden vriend of het teder beminde meisje vinden
dat hen met onverbreekbre banden aan Godsdienst, deugd
en Toekomst verbinden. Doch de God die wil dat alle
menschen zalig worden zal ook den man die gevoel voor het
goede en ware had in zijne eeuwigheid opnemen. Zoo is hij
dan niet meer in het midden zijner loopbaan afgerukt. Wat is
eer, wat vooruitzichten. Hij staat verschijnt niet meer voor
onze oogen met dat blozende gelaat waarop wij zoo dikwijls
de glimlach zagen zweven met die oogen waaruit vernuft
doch ook zoo vaak hartelijkheid sprak. Onder zijne
voornaamste liefhebberijen behoorde een met zorgvuldigheid
en smaak bij eengezameld beenderenkabinet en eene
goede bibliotheek. Hij schreef eene gedr. dissertatie over de
bloedvaten en voorts twee gedrukte verhandelingen over
de breukenbanden en borstwonden. Onder zijne geschreven verhandelingen
behoort die welke hij ons eens over de voordelen eener
zwakke ligchaamsgesteldheid voorlas. Over zijne reis
na Parijs had hij kort gevatte doch geestige aantekeningen ter
neder gesteld. In 't kort hen [onl.] Utrechts Hogeschool
de wetenschappen en docter aller hartelijke vriendschap.
11. Wieder einer von jenen Tagen worinn Siegende ängstlichkeit
unsere Hofffnungen zerstört und uns nur den finstersten
Blick in der Zukunft gestattet. Da sah ich meinen
geliebten Vater wieder ganz von der Krankheit und seine
fürchterliche mithielfer umgeben. Da warteten wir wieder
mit der innigsten Theilnahme auf der Orakelspruch
welche die Mund des Arztes aussprechen würde. Die
Krankheit schien einigermassen geheilt aber eine immer
zugreifende schwäche schien mehr und mehr einen Einsturz
zu drohen. Ha in diesen Augenblicken gefühlte ich erst
recht was es heisst solch einen guten liebenden Vater
zu besizen, da fühlte ich erst die innige Reue aber all
dasjenige was ich hättte thun können um sein Glück
zu vermehren. O möge das Erinnern an diesen Stunden
mich im Fortdauer meines Lebens nie verlassen und ich
in dem Augenblicke von Miessmüthigkeit von Unzufriedenheit
an die dunkle Stunde des abschieds gedenken wo denn jeder
Fehler auf dem Herzen brennt, und jeder Tugend Seligkeit giebt.
12. Een avond alleen met Caroline geheel alleen dit was mij
sints lang wat zeg ik nog nooit gebeurd. Weder eene nieuwe
wijze om met haar te zijn weder oogenblikken die de
geheele ziel met genot overstelpen. Doch waartoe alle deze
gevoelens deze gewaarwordingen welke zulk een avond
aanbood, te beschrijven. Zij die liefde kennen, kunnen dit
alles bevatten. Ja plegtig gedenkwaardig zij dus de avond
van gisteren, de avond van den twaalfden Maart. Meer dan
ooit leerde ik haar, en zij mij kennen. Onze openhartigheid
ons vertrouwen was groter dan ooit en wij wierden meer
en meer overtuigd dat wij ons gene idealen voorstelden maar
elkander beminden zoo als wij wezentlijk waren. Ja dat wil
ik toch van deze avond nederstellen wiens genietingen en
gesprekken menige zijden zullen kunnen beslaan. Nog
is voor mij mijn toekomstig lot onthuld, doch mogt ik ooit
in mijne gevoelens omtrent de menschen kunnen verflaauwen
mogt ik ooit aan het heilige en goede in mijne natuurgenoot
twijfelen kunnen dan gedenk ik dan dezen avond waarin wij
midden in de stralende gewaarwordingen der liefde midden
in de tederste omhelzingen en hartelijk handen drukken tevens
onze verbetering God, deugd en eeuwigheid voor oogen
konden hebben. Dan leere mij mijn eigen voorbeeld dat
wij oogenblikken kunnen genieten waarin het gevoel van het
ware grote en edele alleen ons hart vervult en de
lagere neigingen geheel tot zwijgen kan brengen. Ja zoo zij
mij dan de gedachtenis van dezen avond plegtig zoo mogen
wij op de verdere weg voortgaan, blijmoedig getroost onder
het geleide Gods en meer en meer overtuigd worden dat ware
zuivere liefde met onschuld en deugd zamenstemt en den
zegen des hemels met zich voert.
13. Je me promenai avec Caroline Bras en Bras nous
étions si heureux et nous ne regrettions rien qu'une
belle nature qui en vérité non si potiva trovare sur
nos arides Buitensingels dont les maisons feraient
on croirait[?], à nos descendants l'existence d'une colonie de
pygmées. Rentrant par le Haarlemmerpoort nous visitâmes
la bonne Gertrude dont les soins veillèrent
à mon enfance dont les souvenirs
occupent bien de la place dans l'histoire de mes premières
années. Ah, quel plaisir de se promener avec son amie [onl.]
la Société des philosophes péripatéticiens ou plutôt Promeneurs.
Le soir au trias. Le 6e livre de Virgile quelle superbe
version mais Enée intéresse bien moins que le Dante. La
description de la porte des enfers est très belle l'imitation de
Voltaire est bien plus faible, mais Dante est bien plus terrible
et l'étable de monstres qu'on trouve ici est un peu déplacée.
Ce qui ne plaît pas ce sont ces héros mutilés après leur mort
comme pendant la vie c'était plus la couleur de l'enfer d'Homère
que de celui de Virgile. Comme Enée paraît petit devant Didon.
Mais quelle langue sonore et superbe. Dellile a tâché
en vain d'imiter Virgile avec une langue et un génie si
inférieur. Dans quelques morceaux de description il
s'élève, mais dans la traduction des discours ce ne sont
pour la plupart que des parodies. Comme
∙Ce n'est pas aux héros à combattre les ombres
∙et quand Didon va dans un bois.
∙Jouir des tendres soins de son premier époux.
∙La rime force souvent Dellile de mettre dans un second
vers des idées dont Virgile ne s'est pas douté.
14 De kwekelingen aan de voeten van Minervas tempel hielden
hunne zoogenoemde Promotie. De reeds verder ingewijden die
deze plegtigheid bijwoonden verontwaardigd zich door dienders
omheind te zien hadden hun gevreesd wapentuig kroegglaasjes
en gevogelte des hemels op zak. Vergeefs gebood onze Aeschylus
die namentlijk als Hecate triformis schouwspeldichters. Policiedirecteur
en olykoper tot stilte. Eindelijk moest men ter daden komen.
Een wordt er gegrepen er wordt gedrongen en de leeuw[?] van
het oosten bijna in een geopend graf nedergeworpen. Op den dam
hernieuwde zich de strijd. De Dienders zegevieren en eenige gegrepen
studenten moeten
Honteux comme un renard qu'une poule aurait pris
∙met eene vermaning van Amstels burgervadren afdruipen 't geen
zij wel verdienden want niets is bespottelijker dan dat zij die
als leerlingen van Minerva zich door wijsheid moeten onderscheiden
recht zouden hebben baldadigheden uittevoeren.
15. Ich fand mir bey unserm Freunde P… nebst meine Mädchen
mitten in den herrlichen Säulengängen der Tempeln von Ellore
und ich bewunderte die prachtvolle Majestät der früheren
Weltcolossen. Diese Kupferstiche von Daniel sind herlich.
Man sehet erst in einem ausgebreiteten Gemählde die ganze
gegend von Ellend und nachher das innere dieser wundervolle
Prachtstücke. Nachdem sahen wir Bruchstücke von
der felsenstadt Masulipatam den berühmten Tempel auf
Elephati und endlich die heiligen Ufer des ganges und
die Monumenten über der Erde die Pagoden Bengalens und
das observatorium von Delhi. Es ist entzückend so ganz
bequem die Erde rund zu reisen ohne sein Zimmer
zu verlassen. Nachdem hatten wir eine allerliebste abendessen.
Bey munterer scherz flohen die Stunden pfeilschnell vorbey.
Ich improvisierte noch über die grösse der alten nationen
dass wir einst verschwinden würden wie sie verschwunden
sind und dass denn von unsern Monumenten weit
weniger übrig bleiben würde. Dass daher aller Ruhe
höchst eitel ist und der gedanke an einer Unsterblichkeit
jenseits der Sternen unser einigste Trost ist. Ich
wollte noch langer bleiben aber die rufende Stimme de
l'airain [onl.] führte uns nach hause.
16. Stuart Bespotting van Christus. Een heerlijk tafreel dezer
bespotting waarin menschenkennis, en historiekunde met
eenen levendigen en belangrijken stijl verbonden waren. Naderhand
beschouwing hoe spotzucht ons tot wreedheid kan brengen, en eene
welsprekende tentoonstelling van de laagheid der spotzucht zoo
door haar doel als door de voorwerpen waarop zij gewoon is zich uittestrekken.
Littérature
∙Heeren Ideen [onl.] 4 Th.
∙Diese sind nicht weniger interessant wie die zwey vorigen. Auch
durch der Sandwüste africa's öffnet uns Heeren ein bis jezt
unentdeckter weg und der Scharfsinn womit er jede Andeutung der
alten und vorzüglich des Herodot durch neuere Entdeckungen
zu erklären weiss und womit er die Sage von der Hülle
der Fabel entkleidet zur Wahrheit zurück bringen kann ist
äusserst wundervoll und selbst durch seine abhandlungen
über trockener Gegenstände findet man sich hingerissen
da so vieles heller für unseren augen wird.
Das vierte Theil über Griechenland gefiel mir im allgemeinen
so gut nicht. Alles ist hier mehr bekannt, die Ansichten
sind hier weniger neu und da dieses alles mehr bekannt ist
hatte man auch verhältnissmässig mehr erwartet, doch
findet man auch hier viele Züge die den geniereichen
Schriftsteller verrathen.
Cailhava Études sur Molière
∙Ouvrage assez intéressant surtout pour ceux qui aiment Molière.
On y voit ici le cours de ses travaux, on rencontre ça et là
des anecdotes intéressantes. Les remarques sur les pièces
ne sont pas trop profondes mais celles sur la tradition
ou pour mieux dire sur la manière de jouer les pièces
de Molière sont ça et là fort ingénieuses. Puis l'auteur a
fort bien déterré toutes les sources où puisa Molière et
on voit par là comme un homme de génie est plus souvent
perfectionneur que créateur. Cet ouvrage porte ça et là les
empreintes de l'époque révolutionnaire dans laquelle il fut écrit.
∙Een klein werkje hetwelk in eenen onopgesmukten stijl de
geschiedenis eener Engelsche vrouw verhaalt welke door Fransche gendarmes
van Venetien na Valenciennes gevoerd moest worden en door hulp
van haren vriend Salvo ontsnapt. Het verhaal is belangrijk
en toont gelijk vele andere gelegenheden hoe zeer belangrijke gebeurtenissen
en gevaren het menschelijk vernuft opscherpen kunnen.
17De Feestzangen Natuurlijk kon het niet uitblijven of een
zoo heuchlijke gebeurtenis als die van de geboorte van
eenen toekomstigen Troonopvolger
moest ook weder het gevoel der dichters en rijmelaars op
de been brengen, en dit geschiedde ook. Tollens en Borger muntten
onder dezelve uit. De laatste is uitbundig hoog geprezen
geworden doch dit belet echter niet dat men in zijn stuk veel
ontmoet dat valsch vernuft is doch dit durft men zich tegenwoordig
nu dichtkunst geheel door een geest namentlijk door die
van zwellende metaphoras en vleiende lofspraken bestierd
wordt zich slechts in 't oor laat fluisteren. Wanneer zal
de dichter dan tog gedenken dat hij wezentlijk niet de
tolk der vleyers maar die der goden zijn moet.
18. Weder een feest ter uitdeling van eereprijzen van een
kunstlievend gezelschap waarin onder eene zeer gemengde
en talrijke vergadering Loots optrad om de lof der
vrouw te bezingen en hierbij ook zijne eigene afgestorvene gade
indachtig te zijn. Men vindt zoo als altoos bij hem schone
trekken, heerlijke beelden doch geen den minsten zamenhang
en alles te sterk gekleurd zoo dat de lof der vrouwen op eenige
plaatsen alleen in eenen schimpreden op de mannen bestond.
Eenige regels waarin hij zich zelven bij het sterfbed zijner
vrouw afschilderde waren uitmuntend doch over het algemeen
belette het woelen en dringen der menschen, als ook het
schuiven en kraken op de volgepropte gallerijen om zoo veel
te horen als men zou gewenscht hebben te horen. De
gedurige tusschenpozingen van weinig toepasselijke toonkunst als
ook de uitdeling zelve door eenen onverstaanbaren redenaar
verflaauwde de aandacht zeer. Op de volgende dag vond
ik verscheidene menschen verontwaardigd, daar zij voorgaven
dat de huwlijkshemel van Loots welke door dezen zoo
helder was afgeschilderd dikwijls door nevelen was verduisterd
geworden. Doch al ware dit nu zoo dan kon hij toch
in het oogenblik der vervaardiging van zijn dichtstuk met
wezentlijke geestdrift bezield zijn geweest want men zoude
anders moeten veronderstellen dat dichters leeraars en elk
die iets tot eere der deugd zeide zelven geheel onberispelijke
menschen waren en dit is toch indedaad geensins
mooglijk.
19. De dire à son ami ses plaisirs et ses peines.
Confiance c'est par toi que l'amour s'ennoblit et que l'on
commence véritablement à en sentir le prix. C'est par toi que
les épanchemens de l'amour égalent et surpassent ceux de l'amitié
et c'est par toi enfin que l'amour n'est plus une comédie fatigante
ni l'hymen une délusion affreuse. Cette semaine encore
Caroline me confia ses peines, je pus la rassurer et
je lui fus plus attaché que jamais. Son billet qui
commença par me causer tant soit peu de chagrin finit
par nous procurer encore les explications les plus
intimes et les plus charmantes et nous reconnûmes que
chaque événement en amour développe de nouvelles délices.
∙20 D. Muller. De vriendschap van dezen man durf ik voor een
der gelukkige gebeurtenissen van mijn leven houden. In
hem leerde ik de man kennen wiens hart zeer uitzonderlijk
voor al het goede en edele slaat, die leert zoo als hij handelt
en hetgeen hij leert, gelooft. Voor hem zou ik indedaad
mijn hart durven open leggen en den troost zoeken die
ik behoefde Schars wandelen indedaad zulke menschen zulke
leeraars over Gods aarde doch daar verkwikken zij als
de palmboom in het midden der woestijn en gelukkig hij
die onder hunne schaduw.
∙21 V. Ik leerde een zeer belangrijk man in de persoon van
den heer Koning kennen, deze Schrijver van de bekroonde
verhandeling over de drukkunst welke aan de stad van
Laurens Coster den eerlauwrier heeft toegewezen. Deze man
thans Griffier van het tribunaal ter eerste instantie was in
zijne jeugd tot den boekhandel bestemd. Reeds vroeg wekte
het zien van oude drukken zijne nieuwsgierigheid en hierdoor
ontstond bij hem de liefhebberij over de studie der Drukkunst
welke steeds toenam. Hij vertoonde ons een merkwaardige [onl.]
druk van de bekende Scheffer welke drie eeuwen lang in de
familie van dezen man berust had. Voorts de psalmen der
Maagd Maria uitmuntend net te Antwerpen gedrukt
en eenige fraaye drukjes uit Parijs van gebedeboeken
geheel naar de wijze der manuscripten met tekeningen en
verguldsels opgevuld welke misschien eens de bevallige
vroomheid der schoone parijsche vrouwen opgeluisterd hebben.
22 Enfin un plaisir longtems interrompu un bal chez
de Haas cet éternel directeur de bals et dont le convié devra
un jour être accompagné de danseurs au lieu de porteurs.
Tout était en règle. Il ne se trouvaient que quelques débris
de l'ancienne coterie dont les rangs avaient été éclairées
par l'hymen. Je m'assis avec mon amie sur la
même place où nous nous étions assis à côté l'un de l'autre
il y a deux ans lorsque me dit-elle j'étais bien [onl.] parcequ'on
m'avait accusé de lui faire la cour. Je ne me souviens
pas d'avoir été fâché mais je me souviens bien que je
soupçonnais alors fort peu ce qui devait arriver en
effet et que je ne croyais pas être à côté de celle dont
devrait dépendre un jour le bonheur de ma vie. Voilà comme
nous pouvons décider de l'avenir. Ces souvenirs donnèrent
à cette soirée un charme nouveau. Cris y était avec son
amie et l'amour et l'amitié illustrèrent cette fête de
manière que je m'occupai assez peu du reste des personnes qui
partageaient les plaisirs de cette soirée.
23 Feestvan 't afscheid. De datum van dezen dag herinnerde
ons de avond toen wij op de verjaardag van Carolines Mama het
feest van 't afscheid gevierd hadden, en de dag zelve herinnerde
ons de oogenblikken die nu voor een jaar ons zoo foltrend
geweest waren, en die thans zulke heerlijke vruchten
gedragen hadden. Deze gehele dag was aan gedachtenis en
genot gewijd. Na eene wandeling waarin wij zoo vertrouwd zoo
gelukkig als ooit met elkander waren wachtte ons het
middagmaal door vriendschap opgeluisterd. Aan vaerzen en geschenken
was geen gebrek en door eenige geimproviseerde regels
strooide ik ook nog eenige bloemen op het feest van den
dag. Na eenen genoeglijk doorgebragten middag beidde nu eigentlijk
het belangrijk oogenblik waarin ons afscheid met de
helderste verven voor onze oogen geschilderd stond. Hier
betraden wij dezelfde kamer, zagen dezelfde stoelen dezelfde
stellingen en bijna dezelfde gelaatstrekken. Doch toen
ook gevoelden wij meer dan ooit onze verpligting voor
zoo vele zegeningen in den tijd kring genoten. Toen durfden
wij met aanbidding en dankbaarheid zielen en oogen opwaards
heffen en alle de weldaden gevoelen die wij zoo onverdiend
boven zoo vele anderen genoten hadden. Toen beloofden wij elkander
op nieuw trouw en liefde. Toen besloten wij dezen dag steeds
in gedachtenisse te houden en ons dan al het schone en
heerlijke, dat in ons leven is voorgevallen met nieuwe levendigheid
te herinneren. O moge wij ons steeds meer en meer beminnen
meer en meer gevoelen dat liefde alles vergeeft, alles
gelijk maakt alles vereenigt. Moge wij ons steeds in
de stonden der droefheid aan dit gelukkig uur
herinneren toen het leven en de toekomst zoo helder
voor onze oogen stonden toen wij overal het bestuur
der Godheid zagen doorstralen en toen ons alles wat ons
omringde in het schoonste verband toescheen. Zoo moge
den jaren vlieten stormen zich vergaderen wij zullen
getroost en vertrouwende op eene goddelijke leiding onze
dagen zien vlieten en op God en Christus nu en in eeuwigheid
onze oogen vasthechten. Dan zullen wij troost in lijden
hoop en vertrouwen op de toekomst vinden. Dan zal ons
leven niet zoo als bij zoo velen als een onnutte last
daarheen gesmeten worden maar wij zullen hetzelve niet
verlaten zonder het wezentlijk genoten te hebben.
Zoo rijst dan nu weder een nieuwe tijdkring voor ons.
Met moed zullen wij dezelve intreden. Meer en meer
zullen wij elkander beminnen en de geest der liefde
moge ons bestralen en ons in alles hartelijk en toegevend
jegens andere menschen zijn. Moge wij niet aan
kleinigheden blijven hangen maar steeds het heerlijke
en grote van ons geheel bestaan voor oogen houden. Dan
zullen wij meer en meer licht kunnen zien waar voor
anderen nog duisternis heerscht meer en meer de
waarde van ons leven gevoelen, en niet voor dat de
scheidingstond verschijnt zullen de rozen dier
liefde verkwijnen.
24 M.familiedag. Deze had geen plaats. Ik geloof dat deze
heilige rechten der familiedagen niet veel buiten holland
gevonden worden, doch zij zijn dan ook met alle der onaangenaam-
heden die hunne onwrikbare en verjaarde privilegen met zich
voeren een oorzaak der meerdere huislijkheid der meerdere
vereeniging tusschen familien welke bij ons heerscht. En
indedaad ook zelfs met de banden van bloed is het zoo
dat indien men dezelven niet naauwer toehaalt zij zich
van zelve verwijderen. En waar toch vindt men meerdere hartelijkheid
als bij diegene welke met ons geboren wierden en opgroeiden of
die wier grijsheid wij eerbiedigen, en wier aanblik ons zoo vele
goeds en schoons door hun ook ten onzen nutte bedreven herinnert.
25 D. [onl. Gotisch]
26 W. [onl. Italiaans]
27 D. Verg. K. en V. Br. een lang gedicht over het leven, met
schone denkbeelden doch alles uitgerekt en zonder kracht
van uitdrukking, zonder welke de dichter nooit eenigzints
belang kan inboezemen. T.J.[?] Ko een gewoon stuk B. zijn heerlijk
lied levensvreugd. Als gast zagen wij in ons midden den
heer Messchaart uit Rotterdam iemand op wiens gelaat meer
kracht te lezen was dan men dit tegenwoordig vaak vindt.
Zijn orgaan en zijne vaerzen Plicht en gebed waarin zeer
schone denkbeelden waren bevestigden dit. Ik las mijn vaers
Aan den jongen vorst waarvan het schone brok van
Mercier, pleure enfant royal pleure mij het eerst eenig
denkbeeld gegeven had. Er is kracht in dit weet ik doch er
ontbreekt nog die harmonie dat beminlijke en belangrijke
dat in vaerzen van anderen bv. in die van Bosscha wegsleept. Nu
en dan vinde ik zelve harde regels, zeer gewone denkbeelden doch
hierna beter. Ook J.B. geniet dan die zaligheid welke ik
hem reeds zoolang gewenscht had hij bemint hij is zulks
waardig. Moog hij dat geluk zoo vaak door hem bezongen
in al deszelfs volheid genieten.
28 V. Enfin la soirée tant différée chez il zio in Petto avec Claude
et P. Ce n'était pas de Trias. Nous vîmes la belle bibliothèque
les belle reliures mais J.R. n'est cependant qu'une de ces
personnes qui n'osent s'enthousiasmer que d'après une
certaine école et qui doivent premièrement consulter leurs
amis pour savoir s'ils doivent admirer quelque chose. Ah
si l'on savait le petit nombre de personnes qui jugent d'après
soi-même, on ne serait pas tant entiché de la réputation
qui n'est si souvent qu'un écho. De plus il zio est comme
le dit St. Just avec quelque verité un mélancolique manqué et
je ne suis jamais trop à mon aise avec les personnes
qui veulent jouir une rôle. [- onl.] était dans la
disposition où il se trouve quelque fois pour faire
enrager ses amis et P. et moi en le voyant ainsi nous
nous ressouvenons encore des beaux jours du Trias. Ah
s'il le voulait, il pouvait encore être heureux. Mais
il le ne veut pas ne le fait et ne le sera jamais.
Voilà le pronostic que malheureusement l'amitié doit
faire pour lui.
29 S. Deux heures de danse avec notre coterie, charmantes
en effet. Je m'amusai comme un roi mais [onl.]
fut-il des autres. Non posso dirlo. Il n'est que trop vrai
l'amour l'amitié dont deux personnes forment tout le
noeud peuvent subsister mais quant aux coteries aux
réunions elles ont leur destinée. Ce serait en vain même
en inventant des moyens nouveaux pour nous amuser que
nous voudrions rappeler l'épanchement et la libre gaîté
qui l'année passée présidaient à nos réunions et répandaient
une chaîne irrésistible. Les liens généraux se délchirent
je le prédis. Cela sera sans ma faute et puisse-je être
rangé dans la Classe des prophètes menteurs.
30 Z. v. G. Christus aan het kruis de gewone beschrijvingen die
niet veel afdoen, al de gewone uitleggingen over het Eli sabachtani
voorts de aanmerking dat het gezegde der krijgslieden Laat ons
zien of Elias zal komen ernstig gezegd was. Hier en daar eenige
dunkt mij niet zeer verdraagzame trekken.
∙Un dîner chez Caroline et qui peut-il y avoir de plus
intéressant. Ce furent des causeries des badinages à
ne point finir et nous sentîmes de plus en plus la
vérité de la chanson. Le tems coule si vite quand je suis près de toi.
31 M. K. de altijd getrouwe vriend des vaderlands bezocht onzen
kring en liet zich weer met die vrijmoedigheid met die
ronde waarheid uit welke iedereen achting moet inboezemen.
Deze man is noch een van mijne idealen. Wee hem
die mij het geloof aan hem zou willen ontroven. In eenige
opzichten is hij wezentlijk boven zeer vele vooroordelen
zijner eeuw verheven zonder daarom het doorslepene van
den hoveling of het verwateren[?] van den zoogenoemden
wijsgeer aangenomen te hebben. Hij is een van die menschen
in wier gezelschap het hart zich zoo ruim gevoelt
en voor wie men niet nodig heeft zijn gedachten in de
diepste binnekamers des harts op te sluiten. Altoos even
opgeruimd even edeldenkend hebben gene uiterlijke
omstandigheden iets in zijn character kunnen
veranderen.
Mercier Tableau de Paris 2-6
∙Comment lire un ouvrage qui décrit une ville étrangère
comme elle n'est plus. Ceci doit être ennuyeux. Et cependant
rien n'est moins vrai que cette assertion. Cet ouvrage n'est pas
un de ces tableaux lâches et efféminés où toutes les couleurs
sont adoucies. L'auteur a osé peindre ici ce qu'il voyait et
souvent dans un style sublime. Il a osé s'affranchir de
cette tyrannie de mode qui absodait[?] la littérature française
et ce trouve chez lui des morceaux superbes. Ses saillies contre
les académies, les tragédies françaises les parlemens et les rois
contiennent souvent des vérités frappantes. Le morceau sur
la naissance d'un enfant royal est superbe et en général tout
y est si local qu'on se voit pour ainsi dire transplanté au
milieu de l'ancien Paris et même des objets de gouttes[?] sont
souvent ennoblis par la force des expressions [onl.] pensées.
Van Halmaal Gerard van Velsen Tr.
∙Het werk van eenen jongen dichter die indedaad veel talent bezit
doch het onderwerp is dunkt mij al zeer ongelukkig gekozen.
De belegering van Gerard van Velzen op het slot Kronenburg en eindelijk
zijn dood zijn dunkt mij niet belangrijk genoeg om de aandacht
van de aanschouwer gedurende de vijf bedrijven te boeien dewijl
Velsen reeds in het tweede bedrijf van alle de zijnen verlaten wordt
en het er dus alleen op aankomt of hij het offer van de
wraak zijner vijanden zal worden of niet waarover men zich dan
ook niet zeer interesseert. Magteld van Velzen is alleen
lijdelijk. Voorts zijn er sommige personen die door het algemeen
gevoelen zoo gebrandmerkt zijn, dat men dezelven moeilijk
als helden in bonam partem kan doen verschijnen. Was het
stuk nu zelve de dood van Floris en konden wij dan de
redenen tot Velzens wraak in handeling zien dan ware het
misschien wat anders doch nu kan zulks ons in redenering
niet zeer treffen. Dit gebrek aan belang en voortgang is
dunkt mij het hoofdgebrek van dit treurspel waarin eenige
schone regels doch dat van den anderen kant toch aan eene
menigte harde en [onl.] regels mank gaat.
April
∙1 D. Je fus avec la mia au sacrifice interrompu. Ah que ne
s'interrompit-il tout de suite pour faire place à une
production plus intéressante. Je crois la musique bellissima
mais le sujet était barroque. Un anglais sauvait l'empire
de Pérou et ensuite accusé d'avoir blasphémé le soleil par
sa femme sa maîtresse et son ennemi. Enfin comme on croit
aisément le héros est sauvé. On veut présentement que l'opéra
n'ait ni rime ni raison. Manes de Métastase et de Quinault.
Ceci n'est-il pas un vrai blasphème.
Niet geheel vrij was deze Toneelgang van onaangename indrukken.
Zoo zag ik ook R. met twee nichtjes dC. die plaats beslaan waarop hij
weleer met zijne vrouw en dochter toen alles wat hem aan 't leven
boeide nedergezeten had ommekeer der menschlijke omstandigheden.
Droefheid hoe ligt verdwijnt gij. Doch ook dit is zegen zegt men en
dit is van de eene zijde waar doch van de andere!!!
2. Ja wat is de mensch durf ik nog eens herhalen toen ik
de tijding van het huwelijk van A. van Ee. en P. Roch. bekwam van
hem die steeds als een onwrikbaar aanhanger van het Monoganisme
beschouwd was, die gezegd had deze en deze alleen zal de
mijne zijn, die anderen tot deze gevoelens overgehaald en
in dezelfe versterkt had, zal nu huwen met eene
vrouw niet reeds in de vruchtdragende zomer die hem alleen
als moeder zijner kinderen kon toeschijnen maar nee het is
een bevallig meisje nog in de bloemtijd des levens die
liefde en dat zoo wel zinnelijke als geestelijke liefdes) begeeren
en eischen kan en zal.
O God wat is de mensch die op zijn kracht vertrouwt.
Deze onstandvastigheid is gene misdaad maar hij die voor
die standvastigheid lof ingeoogst heeft moest dan ook
blijven staan. Zoo weinig vermag dan de mensch zich
zelven gelijk te blijven, doch gene aanmerkingen meer.
3 Es war (2.) ein grosser Tag fur unseren Counting house. Die Bücher
wurden aufgemacht. Wie wohl noch manches Ziel unerrecht war
geblieben hatte meine Reise doch einen vortheilhaften Einfluss
gehabt. Ich hatte etwas erwartet. Ich wusste man konnte
wenig thun aber man kontte etwas doch gesagt haben.
Ich bin nicht eigennüzig fur mich Selbst wohl aber für
mein Mädchen. Ich will daher gerne arbeiten. Ich will doch
aber wissen wofür. Es war aber alles so trocken und abge-
messen dass ich etwas unmuthig wurde aber wozu vertrauen
auf Gott nicht auf den Menschen.
4. Alg. toestand Hierover hadden wij indedaad in lang niets en
daarvan is ook weinig te zeggen. In het staatkundige dodelijke
stilte nu en dan geschreeuw tegen de Brabanders. In den handel
klagten zonder einde over de nieuwe inrigtingen requesten reclamatien
en veel papier zonder nut vermorst. De vrees voor de hongersnood
is verdwijnen de Zondsche lijst krielt van schepen naar Amst.
met Rogge beladen. Deze is al 90 gl. in een paar weken
gevallen en in alle articulen heerscht de dodelijkste flaauwte.
In het letterkundige niets nieuws. De nieuwe prof. Lulofs heeft
zich door een zoogenoemd Distelkransje op den Recensent zijner
inwijdings rede willen wreken doch heeft het alleen zoover
gebragt om zich zelve belagchelijk te maken.
5. [- onl.]
∙Het Paaschfeest is zeker het belangrijkste onzer feesten. In stede
van de zoo vaak droevige kersdagen ziet men nu de gehele
natuur weder herleven en als het schitterende zinnebeeld
onzer opstanding nieuwe groeikracht en schoonheid vertonen. Ik
hoorde Stuart. Zijne voordragt moge dan hier en daar wat
te overdreven zijn liever te veel dan te weinig en toen hij de
stem der opstanding deed klinken die zelfs door onze eigene
graven henen klonk wie kon toen om kleinigheiden het grote
en waarachtige uit het oog verliezen. Dit toch is zoo. Is Christus
opgestaan dan is er ook geen twijfel aan onze opstanding meer
en wat is meer met alles bestaanbaar ja zelfs noodzaaklijk en
wat ware het Evangelie indien Christus niet opgestaan ware.
∙Wozu doch das ewige Grübeln der Theologische Philosophie.
Kommt man eine Fussbreit weiter und bleibt uns doch
noch nicht immer unsre eigne Existenz und Bestimmung
ein Räthsel das nur die Ewigkeit aufklären wird. Und
wird denn das wesen das auch nichts entstand zu
dem almächtigen Schöpfer sagen Das könnst du nicht.
Kein Zwistigket kann ausser die theologische mehr unsere
Galle in regung bringen denn die Politische. [onl.] noch
mit dem enthusiastischen R., der aber selbst oft nicht weiss
was er bewehrt uber Freyheit etc. Ich erhizte mich mehr und
mehr vergass mein liebes Mädchen das da so freundlich neben
mir sass und schlug wie ein ergrimmter Löwe mit worte
um mich her. Da nun endlich der streit aus war schien mir
Lina zu sagen du hattest deine Zeit in Freunden Kreise besser
anwenden können. Ich kam zu Hause ohne meinen
Gegner überzeugt zu haben und sagte da ich mich zu
schlafe legte Wie ganz unvernünftig kann doch der mensch seyn.
∙Dit is waarheid Die domme[?] volken hebben koningen nodig doch
wee hem die in een gemenebest geboren de opgaande zon aanbidt
wee het land dat alleen door een koning aan de gevaren van
regeringsloosheid en burgertwist ontheven kan worden.
∙Die Vernunft ist republicanisch sagt Seume. Ja wenn man
so die alten Knarter gelesen hat. Wenn man so etwas in den
Factus und Swisis geblättert hat wenn man die geisten der
Vorwelt hat angestaunt und sich so einmal bey einen
Epaminondas, Miltiases, Cats zurück gewünscht hat da fühlt
mann das grosse der Alten un da ist men geneigt noch
in politisches noch in litterarischer hinsicht die despotischen
Formeln an zu nehmen.
7. Je fus avec Caroline sur plusieurs vaisseaux dans le port.
Quelle belle chose qu'un vaisseau et quelle différence entre le
navire étalant fièrement ses trois mats, ses voiles déployées
à une planche qui servit au premier navigateur. Quel chose
étonnante que ce port d'Amsterdam si entravé par la nature
et qui fut pendant quelque tems l'entrepôt de l'Europe. Malgré[?]
qu'on le répète si souvent ou doit le répéter cent fois encore que
dans aucun pays les entraves ne nuisent d'avantage au
commerce que chez nous. N'enseignons pas aux étrangers
à se passer de nous car ils n'ont déjà que trop soulevé
le rideau. Caroline fut avec moi. Ah put-elle m'accompagner partout.
Some thing I had expected long time and which happened
without my volunty. Passions! how prudent some body ought
to be and how the moment of security is oft that of danger.
I will take a lesson for the future.
8 Neen dit is ontwistbaar, de mensch kan het hoge het
waarachtige grote van zijne bestemming gevoelen doch dit
niet op alle oogenblikken. Op eenige oogenblikken zijn wij geheel
omneveld geheel door den draaikolk der dagelijksche omstandigheden
voortgesleept en zijn dengenen gelijk die in den mist
omwandeld en vergeefs zijn pad wil vinden. Doch ook op deze
oogenblikken ziet men alles zoo helder, zoo duidelijk en men
gevoelt hoe zelfs het steven door zulk eene gemoedsgesteldheid
verzacht en verheerlijkt kan worden.
9. Délices de l'intimité délices de sentiment qui peut vous
égaler quand vous vous unissez aux liens de l'amour.
En vérité malheur à celui qui n'aime qu'une figure et qui
ne voit pointe l'âme de son amie respirer dans tout ce
qu'elle fait dans tout ce qu'elle lui dit. Bientôt l'illusion
des sens cesse. La déesse redevient une simple mortelle
le voile mystérieux qui embellissait la vierge se dissipe. Cette
femme est passé dans nos bras. Nous la connaissons avec
tous ces charmes. Ah malheur à celui qui alors
n'a aimé qu'une beauté qui se fane de jour il voit cette
fleur passagère s'effeuiller entre ses mains et il voit
son épouse qui seule ne sent pas le déclin de ses charmes
demander à l'époux dégoûté les mêmes hommages qu'à lui
adressait l'amant idolâtre. Ensuite nulle détails de la vie
paraissent désagréables si celle qui doit naturellement s'[onl.]
[onl.] n'a été considérée jusqu'alors comme une statue sur
un piédestal et si l'époux n'a point vu en elle la
compagne de son voyage sur cette terre et la mère de ses
enfans. De tout cela je conclus que la beauté est un
des prisons les plus dangereux que le ciel puisse faire
à une femme. Elle brille un moment à la vérité mais
on l'épouse souvent par vanité et quand l'objet de cette
vanité cesse alors voilà deux époux bien malheureux. Oui
dit Claude en revenant d'A. où il avait vu Fs son épouse
je sens que l'amour doit réposer sur quelque base plus
solide que les charmes extérieurs. Oh parbleu celui-la
aurait fait un joli ménage avec sa Minna aux beaux
yeux. Quel bonheur que la providence soit si souvent plus
sage que nous en nous refusant l'objet de nos souhaits.
19 Gott behüte uns für melancholie. Dieses durfte
man ja auch wohl jeden Tag bitten, denn es muss wirklich
ein der gräulichsten Stufen des menschlichen Elendes seyn.
Dieses fiel mich ein da ich etwas in den anmerkungen von
Lichtenberg uber sein eignes Leben geblättert hatte.
Dieser scharfsinnige Beobachter Philosoph und Denker
konnte doch auch nicht ganz das seyn was er wünschte
und alle sein philosophie war eitel und ihn immer fur sich
selbst glücklich und zufrieden zu machen. Es giebt doch
nur ein einziger weg um sich aus den Labyrinthische Irrgängen
dieses Lebens zu retten und dieser einzige Weg ist ... das
Evangelium. Es ist bestimmt wahr das mich oft noch
über diesen gegenstand Zweifel bekämpfen, dass ich auf
einige Augenblicke dieses weit lebhafter denn auf andere
empfinde dass es augenblicke gegeben hat wo ich meynte
dass die natürliche Religion genug fur uns seyn konnte doch
nein dieses ist so nicht. Es muss ein anderer Weg geben
und dieser weg is das Christenthum. Wir können hier ja
mit Lichtenberg grübeln und fragen was wir glauben und
ob es wirklich so ist, dass wir dieses glauben doch nein wozu
unseres schon so schwaches Verstand noch mehr zu schwächen
Nein Christi leben und Auferstehung müssen uns verlichten
in ihm allein ruhet die Beruhigung für unseres Herz im Zeit
und Ewigkeit. Stilling du hast Recht in vielem.
10. Maudit soit l'auteur dur, dont l'âpre et rude verve.
Oui je vis cette folie énorme où Chapelain a consigné pour la
postérité ses mauvais vers. L'exemplaire était dédié à Colbert
par le mieux vérité de tous les beaux esprits et il faut
convenir que Boileau a eu bien raison en attaquant ce triste
ouvrage. Sa description de l'église de reims est ce qu'on peut
imaginer de plus dur. Rien n'est plus ridicule que Sa préface
où il change tout son sujet dans une froide allégorie
en disant que le roi Charles I est l'âme et que la belle des
belles et les Anglais sont l'appétit irascible et concupiscible.
C'est singulier comme le goût peut se pervertir car souvent
on maintenait concevoir en public qui scantait[?] en extase
les vers de Chapelain, qui siflati Racine pour courroner Bradow
ou qui méconnut Athalie pendant tant d'années. Si
des hommes d'esprits ne dirigent point le sentiment, le
goût public n'est rien.
11 To be on the side of his beloved mistress of his bride
following the German definition of that word is indeed
no small difficulty. To kiss to much - or not to much - to
speak to much - or not to much, to be to much or not
to much seclused from company all these are problems
which are indeed very difficult to resolve. I have often
made reflexions upon others and believe that many
others will make reflexions on me. I must also [onl.] that
in the last weeks I have been in a disposition fervent enough
for some body who desires to wait yet many times for
matrimony, on fortune. This confession O would made for
to be in the occasion to confess that I have repared this
fault for this is likewise an other extreme and ladies
sooner pardon a too fervent lover than a one whose
fault is coolness and this I perceive in my Caroline
that in the mean while she refuses this too firy embraces
with I like to give her, her eyes confess that I give her
no displeasure. It is also my cause my duty to be here
wholly man after Pockels denomination for a man
must be stranger than a weak and loving girl.
12 Je fus encore atteint d'une attaque aux yeux et je fus
alors encore convaincu de la grande part que la lecture et
l'écriture ont pris dans l'institution présente de notre
vie. Il n'en était pas ainsi dans l'antiquité Homère pouvait
avec des yeux malades et même sans yeux chanter ses
immortels ouvrages qu'il ne griffonnait pas sur le papier [onl.]
avec des yeux malades pouvait monter sur la tribune et
tonner contre Philippe. La grailture[?] le forum les écoles de
Philosophie tous les lieux où les occupations les plus
nobles de l'esprit se traitaient debout et sans qu'on
fut toujours enchaîné à des bancs des bureaux et des
pupitres ouvraient nulle moyens au grand homme. Dans
le tems d'horace tout était déjà empire[?]. Celui-ci demandait déjà
bientôt à son esclave un livre et des tablettes. Plus l'ancien
écrivait déjà à n'en point finir et maintenant
cette coutume a été tellement introduite dans tout ce
qui nous touche que sans elle nous sommes dans
nos transactions aussitôt que nous avons des yeux
malades en effet des personnages bons à rien.
13 Le Roi visita notre ville d'Amsterdam et
son apparition fut consacrée dans les gazettes par le
style ordinaire qui a été choisi pour exprimer des
événemens d'une telle importance. Le pauvre monarque
a vu des parades a dû écouter des commissions[?]
qui ne tarissaient pas et parmi les quels les marchands
de vin jouaient un grand rôle et enfin on l'a envoyé
pour sa recréation Samedi soir au théâtre pour y écouter
les bêtises de Van Roy et Dimanche matin au prêche.
Quel sort que celui d'un roi. Cependant on ne peut pas
accuser le notre de manque de bonne volonté puisqu'il
s'instruit de tout par soi-même et voit tout par ses yeux
mais je crois qu'il examine bien les détails sans
avoir pour cela le coup d'oeil juste dans les grandes
choses avantage accordé à si peu de personnes.
14 Wir Männer sind grosse theoretische Philosophen, die
Frauen aber welche es nicht sind, sind es oft practischer
wie wir und dieses finde ich jeden Tag mehr bewiesen.
Ein Beyspiel folgt. Ich musste den Gegenstand zu einer
chirurgisch sehr unbedeutenden operation seyn. Da ich
dieses noch nie empfunden hatte machte ich viele
schlüsse über das was es seyn konnte und kam daher
bey meinen Madchen ohne noch mich
wider zu einem philosophische Schwung erholen zu haben.
Da sie aber ein paar worte zu mir sprach und mich
recht herzlich auslachte, so verschwund augenblicklich
die ganze Sucht und ich dachte weiter nicht an
die ganze Geschichte. Ich glaube dass in Widersprach mit
der Beschaffenheit des Körpers die Frau am besten Körperliche
und der mann moralisches Leiden erträgen konnen. Und ist
auch die Frau durch ihre Abhängigkeit durch ihre
Stelle in der Reihe der wesens an so vielen Leiden unterworfen
dass es unsern Pflicht ist mit so vielen Rosen es
uns nur moglich sey diesen Pfad ihres Lebens zu streuen
und uns in unserm Leiden immer wie [onl.] zu
zeigen der erträgen kann was er muss.
Montrez-moi le Molière de la peinture et c'est Hogarth. Ce
n'est pas ici l'exquise fidèle des traits d'une nature morte ce
ne sont point les pêches appétissantes de van Huysum ni les éternelles
Madonnas des Italiens on ne voit pas seulement ici l'homme
qui peint mais l'homme qui pense. Oui Hogarth est grand homme
soit qu'il nous montre dans des tableaux superbes toutes
les dangers d'une union mal assortie soit qu'il nous montre
le jeune prodigue qui entraînée par tous les degrés
du libertinage et de la débauche finit enfin dans Bedlam
sa malheureuse existence. Soit qu'il nous montre la
jeune innocente premièrement séduite et enfin séductrice
et succombant au milieu de sa carrière soit que nous voyons
enfin le progrès de la cruaité et les batimens des
animaux domestiques enfin le bourreau des hommes.
Hogarth sentant vivement tous les ridicules il a peint la
nature mais la nature passion[?]. Ce n'est point l'idéal
de la vertu c'est la vérité du vice qu'il nous a peinte.
Qui ne très failli en voyant chez lui les victimes de la
prostitution ou celles de l'avarice. Il est non moins
inimitable lorsqu'il essaye sa verve sur les comédiennes de
province sur les français les éternels sujets de la plaisanterie anglais.
Hogarthiaansche tafrelen
∙Indien deze grote schilder tegenwoordig ons Holland bewaarde
zou hij hier ook nog menig tafreel kunnen vinden schoon veelal
dan hier ook de volksgeest zich zoo levendig niet uitdrukt. Tot
welke tafereelen zou hem de geschiedenis van hunnen aanleiding[?]
geven. Hoe zoude hij de trapswijze rijzing van zijn fortuin
de verfraaiing van alles wat hem omringde, hebben kunnen
uitdrukken hoe zou hij hen hebben kunnen tonen in het
midden van alle de lievelingen der kunst die hem hunne
werken als aan hunnen wezentlijken vriend toewijden, hoe zou
hij zijne kamer met de afbeeldingen van alles hetgene
hij plan had te volbrengen hebben kunnen opsieren en eindelijk
had hij zijn ziekbed kunnen doen omringen door zijne vrienden
nu zijne schuldeischers geworden. Eindelijk had het laatste
tafreel Jurriaans[?] bij zijne intrede à la Don quichot op
Amstels beurs kunnen vertonen en de schildering van de
nieuwsgierigheid verwondering toorn die zich op de verschillende gezichten
bij die verschijning vertonen, ware Hogarth waardig geweest.
Muhlenfeld
∙Dieses is der nahme einen jungen Deutsche der hieher reisete
und wie Vintivas[?] auf der Violin und Piano seinen
Ruhm behauptet. Er gab hier ein Concert welches ich auch
pflichtmassig beywohnte. Der gute mann spielte aber fur
stühle und Banke und muss nun einsehen dass er hiermit
wie in den meisten fällen auf diese welt geht dass es
nicht genug sey Talente zu haben, aber dass man doch
auch dabey intriguieren muss. Nach her kam er bey uns
wo wir eine sehr interessanten [onl.] hatten. M. Broos
mit den grazien der Natur und der Talente geschmückt war
eine von den vornähmste Zierden desselbigen. Weiter machten
Familiefreunde und Fremde das übrige Theil der Versammlung aus.
Ich sass neben mein Lienchen Henry küsste Mimi. Cris
guckte Cato an der Onkel de Vos sprach über seine musicalische
Kenntnisse. Broes über sein Podagra, Claude redete allein Madeleine[?]
an und Pauly suchte vergebens die Sphinx.
Anecdote de Louis 16
∙Sch. me raconta que St. Foix lui avait rapporté que conseillant
un jour à Louis 16 de prendre des mesures efficaces celui-ci lui
lui répondit Jamais je ne ferai verser une goutte
de sang français pour ma cause. Alors dit St. Foix Sire vous
êtes perdu car pour vous sauver il faudrait en verser beaucoup.
∙Filosofia dell' Amore
[onl. Italiaans]
Afhangelijkheid van God
∙Deze te ontkennen zeide Muller in eene schone leerrede
is de geest der tegenwoordige eeuw. Hoe meer de wetenschappelijke
kennis van den mensch vermeerdert, hoe meer hij de twede oorzaken
leert doorgronden, des te meer ook leert hij denken dat
hij zonder die eerste oorzaak bestaan kan. Nu beschreef
hij de verschillenden trots van den koopman den staatsman den arts,
bewees hoe ijdel dezelve was daar ons leven met regt onder
het beeld van eenen dunnen damp daarop voorgesteld wierd en eindigde
met ons aantedringen dat het gezegde Zoo God wil en wij
leven niet in onze mond maar in ons hart zijn moet en
wij bij ieder voornemen steeds moeten bedenken dat derzelver
uitvoering geheel van den wil van het opperwezen afhangt.
Deze waarheid wierd nog in 't kort krachtdadig bewezen door
de dood van Lanting. Deze Hollander die ik te Riga zag eerst
door het ongeluk vervolgd, zag zich eindelijk in eenen
bemiddelden toestand geplaatst. Hij had eene lieve vrouw en twee
kinderen in Rusland achterlatende zich herwaards op reis begeven.
Zijn zaken schenen vrij voordelig. Hij wierd hier van Antwerpen
terug verwacht toen hij bij het oversteken bij IJsselmonde in eene
boot met eenige anderen omsloeg en rampzalig ver van de zijnen
omkwam daar deze dood onder zijnen kennissen algemene verslagenheid
veroorzaakte.
Storm
∙Een belangrijk schouwspel leverde in de vorige week de IJ kant op.
Door de wind voortgezweept was het IJ van alle zijden buiten
zijne oevers getreden kaayen waren overstroomd, kelders volgelopen
en de golven spoelden aan de grondzuilen der huizen, op
het IJ zelve was alles in verwarring. De gehele laag was
verbroken en de logge gevaarten lagen geheel ontredderd
door elkander verspreid. Op de onstoken golven zag men
nu en dan alleen een kleine boot die gedurig opstuivend en
nederdrukkende zich over dezelve henen spoedde. Het gehele
toneel was levendig van drukte en de nieuwsgierige
Amsterdammers spoedden zich van alle zijden met gade en
kroost derwaards om de overstroomde haringpakkerij aantegapen
terwijl de herbergen daarentegen door de gewassene vloed
ook hunnen aftrek zagen vermeerderen.
De Toneelkijker
∙Ik deed eene opening tot aannadering met de schrijvers van
den Toneelkijker. Doch ik dien dit eerst wat vroeger optehalen.
Toneelkritiek was hier geheellijk onbekend. Men vond iets diergelijks
in de ster en Avondjournaal bladen die hier in 't begin van de
regering van Lodewijk Napoleon verschenen, en toen verboden
wierden. De Kraai recenseerde een oogenblik de fransche
schouwburg op eene vrij laffe wijze. Eindelijk na onze herstelling
in de rei der volken heerschte op den schouwburg, thans
het eigendom van particulieren die hetzelve alleen als eene
finantieele onderneming beschouwden de monsterachtigste smaak.
Nu een paar jaar geleden begon de Toneelkijker zich te vertonen
verraadde hier en daar verdienstelijke medewerkers en deed
niettegenstaande de hevige tegenstribbelingen der acteurs indedaad
zeer veel goeds ontstaan. Ik sprak met R-r die mij nu
bekende deelnemer aan dit stuk te zijn en ik moest nu bekennen
dat het veel moeite moet in hebben om de wereld van iets goeds
te overtuigen daar zelfs deze kleinigheid zoo veel tegenstand
ontmoette. Ik zag een geheel deel van tegenschriften waarvan
egter de meeste beneden alle critiek waren. Majofsky had
aan den koning het verbod van dit schandelijk tijdschrift
gevraagd. Vredenberg hetzelve bij de Politie van persoonlijke
injurie beschuldigd. De Vries had met moeite het vonnis over
de toneelkijkers uit de mond der Burgemeester geweerd toen
deze de uitefluiters van Gerrit de exter hadden willen veroordelen.
Van den anderen kant wierd het stuk overal verspreid kwam
in de eerste kringen wierd aan het hof gelezen en door Duyn
van Maasdam krachtig ondersteund etc. Dit alles hoorde ik
van vriend R. bij gelegenheid dat ik hem een stuk ter
plaatsing in den toneelkijker ingeleverd had. Hij was het
nu en dan met mij eens doch over het algemeen vond ik
dat wij het dan maar in het geheel niet eens waren.
Hij is een van die menschen die altijd, zelfs hun letterkundig
geloof aan vaste wetten onderwerpen moeten en daarom
in zijne kraam zou kunnen passen. Mais attendons la
fin. Men kan alles eens aan en inzien.
La Gaule poétique 2 vol.
∙C'est en effet une idée très intéressante pour un français que de
voir les fastes de sa patrie présentés de manière à offrir des
sujets à la poésie peinture etc. et il est avéré que si l'histoire
ancienne nous paraît souvent plus poétique c'est qu'elle nous
fut transmise par les plus beaux génies de l'antiquiré qu'elle
tandis que nous ne devons le commencement de nos histoires
qu'aux plumes stériles de quelques chroniqueurs obscurs.
Cependant d'un autre coté il ne faut pas chercher dans un histoire
plus qu'il ne s'y trouve en effet et c'est ce qui fait ici souvent
l'auteur. Tout ce qu'il dit sur les gaulois les colonies ce Grecques
est fort beau mais quant aux rois de la première race[?] il
en tire bien plus de porté qu'il ne pouvait historiquement.
Le poème épique d'Attilà et la tragédie de Brunehaut sont
à mon avis les conceptions les plus belles, cependant outre ceci
on rencontre bien des particularités intéressantes extraites avec
soin d'un nombre d'ouvrages qu'on ne lit jamais.
Manuscrit envoyé de St. Hélène
∙Quoique ce soit une de ces pièces dont il serait assez
difficile et même absurde de vouloir assurer ou prouver
l'authenticité. Mais cependant il faut avouer que
c'est un paradoxe défendu avec beaucoup d'esprit et là
voit comme tout peut être défendu. Nap. était criminel
mais habile et ses successeurs sont assez bêtes.
In toto cet ouvrage est piquant et écrit dans un style qui entraîne.
De Kruif de Hoop des Wederziens
∙Het is niet altoos met bulderen met donderen afgrond
springvloed etc. te doen men wil ook natuur en leven
in vaerzen etc. Deze zijn waarlijk in deze gedichten te vinden
die indedaad den lezer medeslepen terwijl anderen
bv. Klijn en Walré de ziel ten uitersten koud laten.
Er heerscht hier gevoel en dit moet altoos bevallen
de hoop des wederziens bevat schone denkbeelden
hoewel het krachtiger had kunnen geschilderd
worden. Onder de bijschriften vindt men er eenige
die indedaad zeer schoon zijn.
Liefde groot is uwe magt, wat is dezelve te sterk.
Als geschenk van den besten vader zijt gij onze hulde
waardig doch waardig vooral als wij u als zulk een geschenk
behandelen, als de deugd aan uwe zijde treedt. Dan wint datgene
hetwelk anders alleen de vrucht eener oogenblikkelijke drift
is het uitwerksel van een rein en heilig gevoel dat geheel
ons leven bestraalt. Alles wat wij dikwijls ons zelven
niet zouden bekennen kunnen wij aan het voorwerp onzer liefde
doen en dit gedurig meer en meer vertrouwd worden met
elkander dit leven in elkanders hart, o wie begrijpt wie
beseft deszelfs gehele waarde. Lina, liefbemind meisje gij
begrijpt mij gij ziet hier gene enkele woorden gij ziet hier
alles wat met ons hart met ons geluk in verband staat. Gij
herinnert u zoo menig vertrouwd gesprek zoo menig oogenblik
waarin de eene zich de liefde van de andere geheel onwaardig
achtte. O moge dit gevoel ons blijven voorlichten in deze
heerlijke vertrouwde oogenblikken steeds een heldere glans op ons leven verspreiden.
Repos occupé.
∙Amour des lettres oui j'ose aussi te compter parmi
les plaisirs véritables. Voilà ce dont nous nous assurâmes
encore au Trias un verre de punch à la main
après avoir lu Virgile et admiré l'extrait Italien que [-onl.]
fait de l'Istoria fiorentina. Comme morceau de poème la descente
aux Enfers d'Enée est bien belle, mais il faut avouer
cependant qu'elle est bien froide et que le poète ne
parait pas croire ce qu'il chante ce qui pourtant est
toujours un défaut. Puis nous nous fîmes assez
des réprimandes. [- onl.] était tant soit peu entiché
de la cantatrice et il plaignait de ce qu'ayant toutes
les qualités requises pour un amoureux, il ne lui manquait
que la constance. Quant à St. Just nous lui reprochâmes
qu'il faisait l'amore senza dubbiarsene. Il lui dit qu'il
ne sentait pas cela et nous lui répliquâmes que
nous le sentions pour lui. Ensuite nous voulûmes
le faire travailler nous lui remontrâmes qu'un
homme qui avait étudié comme lui avait trop d'esprit
pour se claquemurer tous les jours sur les bancs du
théâtre français etc. etc.
[onl. Gotisch]
Désir brûlant d'activité. Ah comment désirerais-je
pouvoir te donner une libre essor[?]. Comment ne descrérais-
je jamais pouvoir montrer au monde tout ce que la Caroline
est pour moi tout ce que je pourrai faire pour elle.
Mais ne nous plaignions pas. C'est la providence qui
dirige tous nos plans et qui nous mène selon cette
vocation où elle-même nous appelle. Oui confions en elle
et vouons-nous avec courage et activité à tout ce
que notre main trouvera à faire et alors quel que
soit notre sort dans le cours de la vie je ne pourrai jamais
me plaindre d'avoir perdu des momens précieux. Temps tu
t'envoles avec une rapidité effrayante. Ah puisse un jour
lorsque l'esprit [onl.] que je regardais comme si long je le verrai
devant [onl.] moi comme un point imperceptible puisses-
tu ne me donner alors que des souvenirs agréables et
que le plus cruel de tous les reproches celui de t'avoir
négligé ne me tourmente pas.
I was compell'd on the asking of my grandfather
to read a part of my journey tot M. Schimmelpenninck
ex king as he is called from holland. Firstly I must
confess that nothing is more disagreable than a reading
or copy of his own work, and bad poets could no
better be punished in an other world than to be
forced of reading their own verses. I must laugh also
to see the man whom once listening senates did applaud
and who weighed the interests of Europe's nations
must now listen to my journey. Che differenza.
Je fus encore la sera un moment chez [- onl.] qui
avait tous les papiers concernant [- onl.]
devant lui [- onl.] Grandeo quel
abyme est l'homme. Et on croit pouvoir la sonder!
God is groot en wij begrijpen hem niet. Dit was het hoofddoel
van eene zeer goed uitgewerkte leerrede van v. Goeuns waarin
hij juist bewees dat dit onbegrijpelijke van het opperwezen
ons vertrouwen en geloof versterken moest. Want dat indien
hij door ons begrepen kon worden door ons eindige en
elendige wezens, hij geen God zijn zoude. Hemel waarop
is tog de mensch trots.
De hoop des medemens. Ja dieses lasen wir in familie auf
einem herrlichen abend bey Caroline. Und würde dieses uns
nicht gerührt haben würden wir nicht dabey unseres
Kunftiges scheiden aber auch wieder unsere Vereinigung
fur augen gehabt haben. Ja dieses Licht strahlte in uns
und mein liebes, so ganz innig geliebtes mädchen mögen wir
doch recht glücklich mit einander seyn uns mehr und
mehr Lieben, und mehr und mehr einander würdig
seyn, und denn müssen wir nicht auf den Menschen
sondern auf dem himmlichen Vater vertrauen. Eitel
und betrügerisch sind die hoffnungen die uns die
Menschen geben aber es giebt bessere. O mögen wir durch
Glaube hoffnung und Liebe mehr und mehr glücklich
werden und theines Mädchen Gott im Himmel wird
das übrige thun.
30 Un dîner charmant avec Caroline chez H.[?] Willink
et son épouse. C'était l'espoir auprès de la jouissance la
perspective auprès du bonheur. Comment ne nous serons
nous pas sentis à notre aise en voyant ces deux aimables
époux nous prodiguer tant de bontés et nous donner le
modèle d'un hymen heureux. Le soir nous allâmes au
concert de Madme Mulder Hauptman et nous dûmes convenir
que cette femme a en effet une fort belle voix et que
son chant nous fit bien du plaisir. Cette soirée
agréable fut couronnée par un souper charmant et
enfin par la garde. Ainsi va le monde mais nous serons
longtems reconnaissans pour tous les plaisirs que nous
procura ce couple charmant.
31 Ich will diese Monat nicht verlassen ohne über einen Gegenstand
zu sprechen der die allgemeine aufmerksamkeit fesselt[?].
Ich meine den getrayde handel. In dem Anfange dieses monaths
trafen einigen Ankünfte ein und auf dem nahmlichen augenblik
schien alle Kauflust ausgetilgt und es schien die Vorrath
wäre unerschöpflich und der Bedarf ganz gewichen. Der
Riga Rocke sank von 300 g. - bis 220 gld. so[?] zu verhältniss massig
aber kaum hatte man diesen niedrigen Preis erreicht oder
plözlich trafen von allen Seiten Commissionen ein und
die Preise wurden von Marktag zu Marktag höher aufgetrieben.
Dabey verhinderte der anhaltende Westwind die hieher
bestimmten Ladungen an zu kommen und es scheint nun
kein Ziel an der Erhöhung Halt zu finden Alles wird
weggeraft und es scheint dass die [onl.] für die
deutsche Gouvernements ganz unlimitirt sind. Man klagt
schon uber die neue Erndte dieses aber noch ohne einigen
Grund und jeder verlangt nur nach dem Umdrehen
des Windes um die Ankunft zu bekommen bey
welche doch wahrscheinlich die Preisen wieder fallen
werden und alles dieses macht das getrayde fach gegenwartig
zu ein der interessante Gegenstände unseres Handels.
Maius
1. Nous voilà au premier mai. Ja schone bekoorlijke maand
thans zie ik u weder. Hoeveel gebeurde er niet sints ik
u nu een jaar geleden in de schone landsdouwen van
Holstein begroette toen ik de gehele natuur daar bij
het Ratsdorfer dal zoo aangenaam begroette in 't korte
toen mij niets ontbrak dan dat ik alleen was. Hoeveel
heeft zich sints dien tijd niet ontwikkeld, hoeveel is nu
duidelijker voor mij. Almagt u zij de dank o laat mij
verder op u berusten laat mij wezentlijk geloven dat
hetgeen uw bestel is voor mij het beste is. Ja hier
niet alleen op maar in deze wereld overal zijt gij hoe
verwijderen zich niet onze denkbeelden wanneer wij dit
beseffen dat niets ons van dien almagtigen scheiden kan
en dat zelfs de dood ons door deze ontbinding wel veranderen
maar niet vernietigen kan. Iedere winter ligt de natuur
in de doodslaap verzonken iedere lente ontkiemt zij weder en
dit alles is een wonder. O indien bij ons het denkbeeld[?] deze
overtuigingen steeds levendig konden zijn ware dan deze
aarde niet reeds een hemel.
2. Soirée chez [- onl.]. Ce fut là vraiment une arcadie on
n'entendait que le doux son des baisers on ne voyait que
des caresses aimables des duos bien sentimentals
accompagnés de tems en tems par la voix de notre aimable
hôtesse. Je m'amusai comme naturellement je crois cependant
de plus en plus que ces éternels deux à deux ne sont
pas du ton de la bonne compagnie et que pour être l'âme
d'une société il ne suffit pas de savoir baiser sa maîtresse.
Cependant elle est bien intéressante la bonne [- onl.]
je l'aime beaucoup et je lui désirerais en effet
le sort qu'elle mérite c'est à dire celui de se voir
véritablement aimée et de faire la félicité d'un
homme honnête et vertueux.
3 und 4 Ich war zu Harlem eine kleine Stund wo die
kleine Leidenschafte wühlen wo jeder beurtheilt wird nach
den elendesten Kleinigkeiten, und wo die ganze
Lebensgeschichte eines jeden in das Gedächtniss des andern
geschrieben wird. Ja ich glaube dass nirgendwo die
kleinere Leidenschaften mehr wühlen wie in einer kleinen
stadt das man hier seine Freund nicht entweichen kann
und ihn mit der miene des Traks eins entgegen kommen
muss. Ich war bey meinem Onkel ein dieser Männer
welche ich wirklich liebe da sich liebe und achtung
nicht nach den aussen sondern näch de innern Umstände
regeln müssen. In zes maanden het eerst weder de stad
verlatende maakte ik eene vergelijking tusschen mijnen
wagen die met vier naast elkander gespannen rossen over de
Kouwsche[?] heuvels henen draafde en die trekschuit welke
mij nu langzaam naar Kenaus wallen henevoerde. Hierbij
kwam ik aan 't bedenken hoe in de vroegere tijden deze
zoogenoemde schuitpraatjes eene grote rol bij de staatkundige
partijen gespeeld hadden en het zou een geheel nieuwe stof
tot eene verhandeling opleveren kunnen. Over de
letterkunde der schuitpraatjes of over den invloed welke
de schuiten op de volksgeest gehad hebben. Over volksgeest
nadenkende herdenk ik aan twee egtgenoten die ik
des Zondags in het logement te overveen vereenigd zag. De
bruid was rijkelijk door hare orlietten en nette stijf geparste
kleding versierd en de bruidegom met zijnen nieuwen rok zilvren
gespens maakte ook een schitterend figuur. Even stijf bleef
het paar na de voltrekking des huwelijks daar neder
zitten en het eerste dat de jonge egtgenoot verrigte was
een pijp op te steken. Gelukkig dat dit gene vreemdelingen
dit toneel bijwoonden voor wien hetzelve anders kluchtig
genoeg zoude gewezen zijn. Nu wierd de bruidchais met
het versierde paard gehaald. De gelieven klommen op dezelve
de man greep de zweep als het zinnebeeld zijner magt en de
aanschouwers wierden door de bevallige handen der bruid
met gesuikerde erwten bestrooid.
5.Chronique Plusieurs artistes renommé ont depuis peu honoré
cette ville de leur présence. Le fameux Remberg l'Orphée moderne
a déployé ici tous les charmes de son artsur sa
basse harmonieuse. Mad. Mulder Hauptmann Cantatrice de
Sa majesté Prussienne a fait admirer une voix fort belle
jointe peu d'élégance. Le célèbre Indie[?] a fait les jongleries
les plus étonnantes dont le détail serait fastidieux sans
pouvoir donner une idée de l'aptitude merveilleuse de cet
habitant du Gange. Dans l'espace d'une semaine une
cinquantaine de vaisseaux sont arrivés chargés des
grains de la Baltique. Le nombre des pauvres Suisses qui
sont venus ici pour être transportés en Amérique et qui ne
pouvant reculer ni avanger inondent nos rues, est considérable.
La maison de travail a nourri ici cette hyver 1200 personnes.
On se plaint beaucoup de la gêne que le commerce éprouve
et il n'y a que l'article des grains qui aille tant soit
peu. Il y a eu ici des Commissions importantes pour les
gouvernemens de Bavière et de Wurtemberg. En fait de
littérature nous sommes à sec. Lulofs a publié un Dicht-
stuk loof stuk kransje et on avoue que son prose est
aussi bête que ses vers. En france le Germanicus a fait
beaucoup de bruit. Mad. de Genlis a publié un ouvrage
en 4 volumes bien insipide. C'est un extrait des mémoires de
Dangeau qui ne roulent presque que sur le cérémonial
de la cour de Louis 14. Des voyageurs revenus de Brahe
rapportent qu'on y est fort exaspéré contre le
gouvernement, surtout à cause de la cherté des
grains. Le monde politique est parfaitement tranquile. Dans
le monde commercial il s'élève quelques nuages du
côté de Strasbourg et de Bremen où il y a eu
plusieurs faillites.
6. C'est quelque chose que le retour du printems lorsqu'on part
bras à bras avec son amie voir refleurir la campagne
sans ses parens et entendre le doux roucoulement du
chantre des printems. Mais quant à notre chère ville
il faut un peu baisser son expectances en ceci
et il n'y a que prendre une échelle plus élevée et à regarder
les remparts comme une allée majestueuse le vest comme
un ruisseau limpide un moule à vert comme une montagne
et de cette manière on peut du moins se faire une idée
de ce que pourraient être ici la nature et le printemps.
7 [onl. italiaans]
8. Quel est l'homme en effet. Ballotté du matin au soir
par mille idées mille impressions différentes il ne
sait ni ce qu'il veut ni ce qu'il ne veut pas. Influencé par
sa mauvaise humeur, par mille circonstances étrangères
il n'a pas comme le dit Boileau cette égalité d'âme dont se
pique le sage. Un homme devrait toujours près de son amie
de ses amis des connaissances d'étrangers savoir [onl.] prendre le
ton qui convient à chacune. Hier je montrai que je n'étais
pas encore dans cet art-là. J'étais hier auprès de mon
amie et comme elle avait encore un moment le retour de
cette ancienne peur qu'elle eut jadis sur moi. Et moi au lieu
de la badiner doucement et légèrement sur cet article j'eus
la faiblesse de lui montrer que j'étais mécontent et de
lui faire par là du chagrin. Comment je suis si heureux
près d'elle, je sais qu'elle m'aime plus que toute chose
au monde et j'eus la cruauté de la regarder un moment
avec des yeux où ne brillaient pas tout l'amour que
j'ai effectivement pour elle. Pauvre écolier dans
l'empire sur soi-même! Che è l'uomo). Pardon ma Lina
cela n'arrivera plus j'espère.
4chron. In staat en Letterkunde heerscht de grootste stilte. De
dure tijd en de granen behoren tot de voornaamste onderwerpen
des gespreks. Tegen alle waarschijnlijkheid in zijn de prijzen
steeds rijzende gebleven. Poolsche Tarw geld thans [onl.] 600 gl. en ged.
Rogge bijna 310 g. en dit alles in weerwil van de aanzienlijke
aankomsten welke gedurig plaats grijpen. Aan [onl.] en werklieden
schuiten en ligters is het grootste gebrek en dit alles verzwaart
de werkzaamheden ten uitersten. In staatkunde is alles
rustig behalve in Spanje dat met eenen opstand bedreigd
word en Brazilien dat werkelijk opgestaan is. In onzen schouwburg
is een nieuw origineel treurspel de Alexander vertoond.
∙Littérature
Etui Bibliothek Herder Gedichten
∙Diese gehören zu den geschmackvollstes Poesien welche ich
im Deutschen kenne. Man findet hier immer schöne ideen in
dem gewande der grazien gehüllt. Man findet immer neue
Gegenstände und die Lesung dieser gedichten gewahnt[?] wirklich
ein besonderes Vergnügen.
Blumauer Ged. I T. Man findet in diesen wirklich viel [onl.]
doch hier und da ist alles zu grob und der Scherz
ist in einigen Gedichten zu grob. Man lacht bisweilen
aber im ganzen ist dieser Dichter eine der jenigen
dessen Lectüre das Herz mehr niederschlägt denn erhebt.
Sonnenberg Ged. Meist alle diese gedichten sind Deutsch
Patriotisch und in majestuöse Jamben eingefasst. Allein
die Deutsche Sprache scheinet mir doch noch immer nicht
jene des Pindars zu seyn. Das Stück Germania und [onl.]
welches mit einem weitläufigen Commentar versehen ist,
scheinet mir zu allegorisch um verstanden werden zu konnen.
Heydenreich Das leben dieses Mannes flosst uns Bedauern
ein. Seine Gedichte verdienen hier und da Bewunderung
allein man fndet darinn zu wenig Verschiedenkeit. Die
Todesgedanken kommen zu oft und oft ohne den frohen
Bildern der Unsterblichkeit vor und lassen oft eine
Stimmung übrig welche durch keine erhebende gedanken
aufgeheeben wird.
Six semaines en hôtel Garni à Londres
∙Une peinture de moeurs anglaises où l'on trouve beaucoup
de choses qui passent la vraisemblance et où la peinture des
moeurs de Londres est bien exagérés mais où je crois l'on trouve
d'un autre côté ça et là des allusions assez piquantes sur des
personnages encore vivans. La scène qui m'a le plus diverti est
le duel entre les deux voyageurs dont l'un se sert
de la flèche des Cercibes[?] et l'autre de la javeline des Illinois.
Lantier Voyages d'Antenor 3 vol.
∙Je n'avais encore jamais lu cet ouvrage qui pour ainsi
dire n'est qu'une parodie de l'Anacharsis et qui n'en
approche nullement ni par l'érudition ni par le style. Cependant
malgré les Anachronismes terribles qu'on y trouve à chaque
instant c'est un ouvrage piquant. Le désir de rapporter les
anecdotes et les histoires qui s'entrelacent dans les histoires
sont ce qui m'y déplaît le plus ainsi que les traits décachés
ça et là contre la religion et le voile d'incrédibilité que l'auteur
semble jeter avec plaisir sur l'immortalité de l'âme. Ce
que j'y trouve de plus intéressant est Le personnage de Lasthanie[?].
La manière de vivre d'Aristippe. Le séjour des deux amis à
Sparte l'hist. de Bocca[?]. L'histoire du Satrape à Babylon et l'on
doit convenir qu'on y trouve ça et là beaucoup d'esprit
le [onl.] et des narrations agréables.
Van Baels Alexander
∙Het twede stuk van onzen Deutschen Racine. Wat de inhoud
is en wat de schrijver bedoeld heeft is eigentlijk zeer
moeilijk te bepalen en dit weet men zelfs niet aan het
einde van 't stuk. Alexander is half minnaar half held
half wijsgeer en dus alles behalve een Alexander. De versificatie
is bijzonder stroef doch zulk eene onderneming verdient
altijd aanmoediging.
De Toneelkijker Blijspel Een soort van Dramatisch voort-
brengsel waarin men de toneelkijker heeft willen parodieren
doch dit is ongelukkig uitgevallen en men moet indedaad
bekennen dat zoo eenig stuk onder de Prullaria
behoort, het wel dit is.
Juin
∙1. Caroline m'ordonne de reprendre la plume et me
voilà donc encore en chemin après un silence de trois semaines.
Et la raison c'est la rougeole que j'allai prendre fort sottement
dans la boutique d'un apothicaire pour qui je faisais
la garde par charité. Tous les plans étaient arrangés et
je devais passer avec ma bergère la pentecôte de la manière
la plus agréable sur les bords du Vecht mais voilà qu'un beau
Dimanche-soir cette maudite rougeole vient me prendre dans
les bras de mon amie. On m'enveloppe me fourre dans un traineau.
Venu chez moi je tremble comme un cagnoline je me fais jeter
sur le corps tous les habillemens qu'on peut trouver et le
lendemain-matin j'ai la rougeole et l'arrêt qui m'enchaîne à ma
chambre et à mon lit est prononcé. Cependant bientôt je vois
paraître mon ange tutélaire. Ses soins sa vue me raniment.
Un jour se passe et le second je me trouve déjà beaucoup mieux.
Sans maux d'yeux ni de poitrine. Le premier jour je suis
nourri et traité comme un [onl.]. Peu à peu je reprends l'usage
des mes mains et de ma langue je dicte vers et prose je bois
du thé à outrance fais des divers de rien à l'Indienne ne prends
aucun médicamens et chaque jour mon amie est à mes
côtés me communique les farces de Langendijk ou les plaisanteries
du Toneelkijker. Claude et Pauly viennent assidument. Enfin
après une semaine d'arrêts je quitte ma chambre je descends
les escaliers et partout règne un calme profond. Je m'amuse aussi
bien que je puis rentrer au comptoir. Les visites de mon amie
deviennent moins fréquentes je m'impatiente parfois. La
pentecôte se passe d'une manière fort calme et au bout de
trois semaines je me trouve guéri. Voilà donc en raccourci
l'histoire de ma maladie. Je fus felicissimo d'être gardé
par ma chère amie la perle des filles et au reste je fus
bien aisé d'être guéri ce qui est assez naturel.l Je rends
grâces à tous ceux qui m'ont assisté de leurs soins
de leurs conseils de leurs compagnie de leur amitié et
j'espère conserver longtems cette santé précieuse que
Dieu m'a rendue avec le souhait que tous mes geschwults[?]
passent par la rougeole aussi facilement que moi.
2 Selig ist das Augenblick worinn man nach drey
Wochen Reclusion endlich wieder die freye Luft einathmen
darf. Denn strömt eine neue Lebensfülle durch dem
Herzen und man fühlt dass wie der Fisch im Wasser
so der Mensch in der Luft leben muss. Dieser war mein
erster ausgang und ich sass auf dem fam. Tag neben
meinem Mädchen welches äusserst glücklich war doch
solches lieben in Versammlung wo man angekuckt wird
hat doch immer so noch einige Steifheit bey sich doch
dieses bleibt ja unter uns.
He ja mein liebstes Lienche du wollst melancholisch
werden, da du keine professorale Kentnisse besizt und
da du glaubst dass deine Gespräche für mich nicht
interessant genug seyn. Komm du liebst mich cela suffit aber
ohne dem ernstig gesprächen ich versichere dich dass du
moralisch für mich das liebste Madchen bist dass
ich bey dir nie einen augenblick lange weile haben darf
du in allen worauf du dich zu legst bedeutende fortschritte
machst und dass endlich du mich immer [onl.] und
dass wenn du munter bist dein Wilhelm nichts mehr
wünschen kann.
3 Ah quelles délices de me voir pour la première fois après
mon rétablissement dans la casa de Caroline dans un lieu
où tant de souvenirs m'attachent où tant de bonheur ressentais
charmait. Ah jamais je ne fus plus ravi auprès d'elle.
Comme elle lira ces lignes je ne veux pas y tracer son éloge
mais je puis bien exprimer tout le plaisir que je [onl.]
moi-même en me retrouvant dans cette maison hospitalière
et chère où j'appris à connaître le bonheur. [- onl.]
y étaient aussi. Le souper ordinaire et toujours divin nous
réunit et j'étais en effet dans une espèce d'extase et je
pressai ma amante sur mon coeur avec le même enthousiasme
que si j'eus entendu la première fois de sa bouche Les
mots sacrés de l'amour. Notre amour est un développement
naissant. Chaque jour je vois de nouvelles feuilles s'épanouir
sur les bords du calice.
5 Nous lisons au Trias le Dante et déjà nous sommes
déjà descendu maint et maint cercle mais quelque belle
que soit ça et là l'élocution quel que soit le génie de l'auteur cependant
il faut avouer que la lecture n'en laisse pas des impressions
fort agréables ni grandes. Cette éternité si uniforme de douleur attriste l'âme mais
les idées même qu'on prend ici retrécissent. Car au milieu
de cette immensité du monde que les hypothèses de Jean Paul
et de Stilling nous montrent, nous ne voyons ici qu'une
entonnoir où les idées fabuleuses et théologiques
sont mêlées de la manière la plus singulière et où enfin
on trouve un sublime trop bizarre pour notre siècle.
nee citius solvit amor die
Dit lot gebeurde in de verledene week te Haarlem aan
den Heer [onl.] en zijne vrouw beide hoog bejaard welke bijna
op den zelfden dag het leven afleiden, gelukkig zij wie het
gelukte vereenigd de paden des levens te bewandelen vereenigd
alles te lijden en te genieten en te zamen voor de eeuwigheid
in te slapen of zoo God zulks wil dit leven [onl.] voor
een[?] volgend bewustzijn te verlaten. Niet allen is dit
geluk geschonken. Gisteren overleed de vrouw van den
jonge Bel. Deze huwde agter eenvolgend twee zusters de
eerste heeft hij na een jaar de twede na zes weken huwelijk
verloren. Zoo bedriegelijk is de hoop der menschen. En dan gaan
wij in zulk een leven steeds voort met torens op torens voor
de toekomst te bouwen, met elkander alles te misgunnen
en met te leven als of hier de eeuwigheid reeds over
ons was terwijl wij die oogenblikken die ons hier vergund
zijn reeds van te voren verzwelgen en iets zoeken dat
niet te vinden zij. Hemelsche Vader bewaar mij en mijne
Caroline daarvoor. O zoo het mooglijk is doe ons lang
door elkanders liefde gelukkig zijn doch doe ons ook iedere
dag de zegen gevoelen dat wij gedurende denzelven
elkander bemind hebben. O God uw weg zij de onze
wij struikelen en dwalen. Gij alleen zijt onfeilbaar.
Nous fûmes au Vrede Oort du St. Just où dans un
jardin assez allontanato on a entassé dans un petit territoire
assez d'arbres curieux et rares St. Just était en verde
mais nos tourtereaux qui y assistaient ne prenaient aucun
part aux plaisirs de la societé. Doit cela être l'effet
de l'amour quand on ne se voit que rarement et qu'on ne
s'abreuve presque jamais de la coupe de l'amour. Ah
bonne heure. Mais quand on se voit tant alors c'est
bien ridicule de faire toujours le Celadon. Voilà l'homme
toujours dans les excès liberté ou [onl.] affadi ou
insensible. Il faut varier tous les plaisirs même
ceux de l'amour et voilà ce qui en fait le charme véritable.
Eene leerrede v. Van Goeuns over de goedheid van den Schepper
in den zomer[onl.] Zeer goede algemene waarheden doch die in
een krachtig en bevallig kleed gehuld moeten zijn, om te treffen
en dit is toch wezentlijk het doel eener godsdienstige
bijeenkomst want om alleen woorden te horen die niet tot
het hart doorgaan of eene verhandeling die droogjes voorgelezen
wordt dit kan niet het doel zijn. Wij zijn zoo aan onze
gewone bezigheden en zorgen verslaafd dat er iets meer dan
gewoon plegtigs vereischt word om den mensch tot eene hogere
stemming te voeren om hem ten minsten voor een paar
uur zijne wezentlijke waarde te doen gevoelen.
Da war ich mit meinen Mädchen wieder in Harmonica, da
erinnerten wir uns der merkwürdige stunde welche
wir da durchgebracht hätten, da sah ich den furchtbaren Kl. Sch.
der mir damals so viel Furcht einflüsste da erinnerte ich
mich noch manche merkwürdige Worten und gesprächen
o und da liebte ich Lina inniger und herzlicher wie je.
Gott hatte ich es je glauben konnen dass ich so
glücklich seyn würden dass mich einst ein so gutes braves
Mädchen mich lieben würde. O dieses Glück möge ich
immer Gedenk seyn. Ja liebes Mädchen möchst du mir und ich dir
immer so lieb seyn wie jezt.
Despotismus sleicht sich überall ein und wie vielen würden
Despoten seyn wenn sie es nur könnten. Dieses bedächte
ich doch noch gestern in Harmonica. Wir wurde da durch ein
militarisches Concert bezaubert allein dieses geschah auf
hohem Befehle des gestrengen herrn Majors zugleich Commisar
von Harmoncia. Die gezwängene Kehlen blaseten recht
hübsch doch fluchten leisen. Dieses ist überhaupt ein
character der gegenwartigen Zeit. [onl.] murrt - aber gehorcht.
12. Juny. Dieser war ein Tag der wirklich feyerlich war. Es war
auf diesem Tag dass meine Eltern sich zu jenen meiner Caroline
wandten und die Anfrage machten Gieb deinet Tochter
meinen Sohne und das Antwort war Er nehme sie. Caroline
wurde gerufen und war wie es sich begreifen lasst äusserst
gerührt. In dem all dieses geschah war ich weit von
[onl.]. Des Mittags aber konnte ich es nicht länger
aushalten. Ich lief dahin Caroline begegnete mir schon
und beseelte Küssen waren die ersten Dollmetscher
unserer Gefühle. Mit der herrlichsten Empfindung schloss
ich sie in meine Arme und dankte Gott der mich so
weit gefürht hat, zu einem Gluck dass ich nie hätte
hoffen dürfen da ein liebenswürdiges Madchen die Glück
wunschungen wie mein Mädchen empfing. Nachdem traten
ihre Eltern ein. Herr Boissevain. gab mir feyerlich seine
Tochter nennte mir seinen Freund seinen Sohn und
zeigte uns in seinem Glück das Vorspiel des unsrigen.
Nun wurden wir von manchen gratuliert mit froher
Heiterkeit schaute ich im Leben hinein. Ich machte noch
diesen Abend Visite bey meiner Famille machte ich
wurde überall gut aufgenommen doch aber aus dem
lachenden Felde der Phantasie in der rouchen Wirklichkeit
übergeführt. Der dies that war ein Greis. Ich vergeb es
ihm da er die Wonne welche mich nun ganz durch-
glühte niemals gefühlt hatte. Mein grossvater war
sehr gerührt. Nun kehrte ich wieder bey Caroline. Meine
Stirn hatte sich durch alle das was ich gehort hatte
gefaltet. Ich gefühlte mein ganzes Glück doch auch alle
Sorgen die auf mich warteten und welche noch auf mich
warten konnten. Caroline bemerkte es. Sie ward Traurig sie
glaubte dass meine Einsichten in der Zukunft dunkel waren.
Es gelang mir sie von dem Gegentheil zu überzeugen und
fröhlich war auch das Ende dieses Abends. Nein
Vater in himmel ich danke dich dass du mich so weit
geführet hast und lass auch hier mein Glaube mein
Vertrauen auf dich nicht wanken. Lass mir froh in dem
gegenwartigen mit Hoffnung in der Zukunft leben und lass mir
dieses Leben wie der Anfang eines unendlichen Wirkungskreis
ansehen. Möge ich mein herzlich geliebtes Mädchen immer
mehr immer inniger lieben und mehr und mer dieses
glück verdienen dass du mir gegeben hast.
C'était en jour suivant dans lequel je fis avec mon amie des
visites chez ses parens pour annoncer l'heureux événement.
Nous y voilà donc et moi qui raillais tant. H.[?].D.G lorsque
sa mama avait assuré Mad. B. du plaisir que lui faisait
l'amour de son fils je me trouve heureux de la même
manière. Mes principes sont-ils donc changés. Nullement j'ai
gagné l'amour de Caroline et l'estime de ses parens par
moi-même j'aurais voulu mériter et obtenir sa main
de la même manière. Mais j'ai déjà vu je me suis déjà
convaincu à 22 ans qu'on ne saurait échapper au joug
de la gêne et des préjugés de la société. C'est en vain
qu'on voudrait lutter avec persévérance on doit se plier
ou en est accablé. Voilà donc notre union publique
me voilà en bon droit de sortir avec elle, de la baiser
autant que je veux. Notre situation entre nous deux
est toujours la même. Cependant tout le monde est changé
envers nous on me félicite de tous côtés. Pauvres
humaines qu'êtes-vous. Je sortis donc hier matin avec
Caroline al bracco et nous allâmes comme deux pèlerins
d'Egypte premièrement chez un oncle célibataire qui
n'avait pas suivi les préceptes dorés[?] que nous allions
et qui cependant nous congratula de bon coeur. Ensuite
nous allâmes chez une tante qui relevait de couche et
que je congratulai à mon tour sur la beauté de son enfant.
La troisième visite fut dans la maison connue de toneelkijker
et la dernière enfin chez deux tantes pour
qui notre bonheur était encore le fruit défendu. Après
cette course nous nous en retournâmes remplis de félicitations
et abreuvés de Madère. Nous eûmes un dîner charmant chez
Nenni et le soir une sérénade. Cependant au milieu de
tous ces plaisirs deux choses me chicanaient la première
qu'on ne croit mes circonstances plus favorables qu'elles
ne sont en effet et la seconde que la pauvre chérie assistait
à cela et qu'elle et son ami faisaient toutes sortes
de choses pour nous faire heureux. Qu'est ce que le monde
una commedia et rien de plus.
14. Encore au sujet de Caroline. Eh comment pourrais-je l'oublier
au moment dans ces jours fêtières[?] où j'ai vu mon existence
embellie par tous les charmes de l'amour qui jouit des
privations passées et au bonheur présent. Ce fut maintenant
que je goûtai de plus en plus cette douce satisfaction de
pouvoir avouer son amie aux yeux de tout le monde de pouvoir
affronter avec elle les regards indiscrets d'un public curieux et
enfin de jouir de cette intimité si douce si confiante dont
celui que l'a goûtée peut seul se former une idée. Nous nous
promenions le soir incertains où nous irions mais sûrs
d'être bien partout où nous serons ensemble. Nous entrâmes aux
françois où nous vîmes Aline et Lulli et Quinault. La représentation
n'était pas ottima cependant je m'amusai divinement. Claude
qui état seul s'était bien ennuyé. Voilà la différence
de la disposition avec laquelle on vient quelque part.
Pour moi près de ma Lina regardant plus souvent ses
yeux que celles d'Aline j'étais bien heureux. Nous causions
nous nous communiquions nos idées nos sensations nous
partagions tout et nous sentions enfin ce bien-aise de
l'âme, sentiment si délicieux.
[- onl.]
God, Gezondheid, Geluk boven zoo veel anderen. Lina's liefde dit geeft
gij mij, dat ik dit iedere dag, ieder uur bedenken moge en
niet alleen door gevoelens maar door daden dankbaar moge
zijn.
17.[onl. Italiaans]
[Italiaans]
Ja es war mir eine wahre Freude nach so langer Einsperrung
die freuden und schönheiten der Natur wieder zu geniessen
ja da athmet das [onl.] freyer. Alle die niedere sorgen sind
davon. Man gefuhlt mehr die Nahe des grosse unendlichen
der keine Pflanze keine grösse vernachlässigt und auch
den Mensche nicht verlassen wird. Man gefühlt ein höheres
besseres Vertrauen auf ihm und man seht den unendlichen
Wirkungs Kreis der uns hier auf der Erde und dort
auf den sternen[?] geöffnet ist wirt besser. Guter Gott lass mich
dieser Bestimmung wurdig seyn.
Enfin après 8 jours passé dans l'embarras des affaires
dans les petites chicanes je reviens à moi je veux encore
jeter quelques coups d'oeils sur ce court espace qui si je
tarde encore à rejeter mes regards en arrière s'évanouira
pour jamais. Eh que veux-tu donc insolent crois-tu
que tes plaisirs tes peines ton amour ton amitié méritent
d'être conservés et crois-tu que toi-même tu ne te moqueras
un jour de cette compilation informe. Il se peut mais
j'aurai du moins la satisfaction d'avoir réfléchi sur ma
vie sur ce qui m'entourait et d'avoir une barrière
fragile en effet dans la gueule du tems avide qui
enveloppe toutes nos jouissances. Si je suis heureux je
relirai quelques fois ça avec attendrissement et suis-je malheureux
je pourrai me ressouvenir de ne l'avoir pas été toujours.
∙[onl. Italiaans]
18. Bededag of dankuur voor de slag van Waterloo zoo als
men dit dan noemen wil. Eene kleine herleving van het
oude met gene toevoeging van hedendaagsche verlichting
want zou het de schepper der natuur en de God aller
menschen aangenaam zijn dat deze dag ter zijner eer
dienen moest voor de dienders om onwetenden of
onvoorzichtigen bij het verkopen van kleinigheden te beboeten.
Muller deed eene goede leerrede doch de staatkunde op
den predikstoel is toch altoos een wassen neus die ginds
en herwaards gedraaid wordt.
19. Endlich gieng die Reise meiner familie nach Driebergen
an welche so lang voraus bestellt und gewünscht und
durch so vielen Umständen verträgt worden war. So
geht es mit den hoffnungen der Menschen. Des Abends Trias
im Garten und mit einer flasche Rheinwein tranken
wir auf das Wohlseyn unserers Bundes, eines Bundes
dass doch noch immer fest steht und der selbigen
ungewohne Art dass jeder nicht weiss mit welchem
der zwey andern er am vertrautesten ist. Heilige freundschaft
kühle mit deinem Fittig den strom der Leidenschaft und
die Gefühle des Unmuths welche den Menschen so
oft anwehen und gieb uns immer das nähmliche Vertrauen
auf einander und jeder er sey glücklich oder unglücklich
fessle immer die wärmste Mitteilung an das Schicksal
seiner Freunde.
21 Deux jours avec Caroline à Rupelmonde une chose que
je m'étais souvent figurée comme le summa summarum
des délices et qui quelque agréable qu'elle me fût présentement
ne me montra cependant plusieurs épines cachées ça et là
sous les roses. Je vis ma Caroline reçue avec assez d'égards
mais non avec cette cordialité à laquelle j'aurais pu
prétendre. Je ne me fâchai point car on ne commande point
l'amitié. Je goûtai avec elle tête à tête les plaisirs
de la nature et je ne me crois pas obligé d'être toujours là
à la vue de la compagnie pour montrer comme l'on aime
et comme l'on baise. Ma, [onl.].
22 Eere zij onze voorvaderen voor hunne goede uitvindingen en voor
hunne voorbeelden zoo lang zij lofwaardig bleven. Doch
vele oude vooroordelen zijn ook nog over gebleven. Zoo is
dit bv. dat twee verloofde jongelieden niet onder het zelve
dak den nacht doorbrengen mogen. Ik hoorde van deze gewoonte
in mijn bijzijn en in dat van mijn meisje met veel lof
gewag maken. Ik lachte en het was mij niet de moeite
waard mij te ergeren. Indien men doordenkt rust
deze gehele gewoonte op eene honende veronderstelling die
onze voorouders wanneer zij zulke gewoontens nodig
hadden geenszins eer doet. Zoo diende men doch als
eene voorvaderlijke gewoonte ook het kweesten toch vooral
in eer te houden.
23 Waar bange zorgen foltrend knagen
∙Ja ich war einige Tagen durch den strom der Sorgen beynahe
ganz verwirrt und dieses machte mir einige Augenblicken
weniger munter. Alles schien sich auch zu verschwimmen
und die eine Furcht fügte sich bey der andern. Nein
ich furchtete keine Armuth aber das peinliche gefühl
durch viele Menschen beschuldigt zu werden von etwas
das ohne unsern Schuld geschehen ist und die noch
unangenehmere Voraussetzung meine Caroline nicht auch
das äussere Glück geben zu können welches sie
wirklich verdient. Doch Gott wird wohl für ons sorgen.
24. Ja voorwaar zonderling zijn de gebruiken der
menschen schitterend doch ijdel zijn de vooruitzichten der
stervelingen. Hoe ook de ondervinding hen daaglijks ten
droevigsten onderwijst zij geloven nog steeds dat die
stond verschijnen zal waarin een onbewolkt geluk hen
zal tegen lachen. Neen dit is zoo niet. Iedere stond des
levens is met zijne genietingen doch ook met zijne
onaangenaamheden verknocht in een oogenblik van geestvervoering
moge men aan dat volmaakt geluk geloven deze beelden
worden weldra door de koele reden verdreven. Zeer gemakkelijk
is het in de eerste oogenblikken in het voorwerp onzer liefde
iets meer dan aardsch te zien. Hare houding schijnt over
de natuur te gebieden. De bloemen ontluiken waar zij zich
vertoont alle hare woorden ademen zachtheid en zuiverheid hare
stem klinkt als de snaar van de harp des dichters etc.[?] doch
bij eene nadere kennis verdwijnt dit aetherisch droombeeld
en men ziet dat het door ons uitgezocht wezen ook als
alle Adamskinderen aan den groten strijd tusschen geest en vleesch
onderworpen is. Doch zou dit ooit onze liefde verminderen
kunnen. Zoude men zich berouwen daar men de mensch
in plaats van den engel vindt. Dwaas keer in u zelven
bemin zij die u bemint, met alle hare deugden en
gebreken en dank God!
25 Harmonica eenige voorlezing door B. Klijn gewis
een der gevoelvolste dichters van onzen tijd die meer dan
iemand de kunst verstaat om den mensch nog weg te slepen
en hem te boeien door die vereeniging van harmonie en gevoel
welke tegenwoordig zoo zelden is. Het eerste stuk was
Aan den erfvorst toen hij in Felix zou komen en bevatte niet
veel meer dan aangename loftuigingen voorts een stukje
op de zilveren bruiloft, van Sundorf en op de hekelaars van
den tegenwoordigen tijd en een eindelijk op de verjaardag van
zijnen broeder Egbe[?]. Alle deze drie waren uitmuntend en de
bijzondere en hartelijke kleuren die de dichter aan zijne stukken
geeft maakt dat ofschoon op bepaalde onderwerpen zij
steeds een algemeen belang inboezemen.
26 Getrayde Handel. In dieser Zeit ein wichtiger Gegenstand
welche durch vielen sehr falsch beurtheilt wird
und welche wohl verdiente dass man alles ein bisschen
näher aus einander sezte und denjenige belehrte der
nich weiss dass Getrayde in unserm Land nicht allein
Nährungsmittel sondern bedeutentenden Handelszweig
war. Vieles würde hier zu sagen seyn so über besondere
Persone wie auch das gouvernement das sich
darinn nicht beträgt wie es soll. Doch dieses lässt sich
so nicht in einigen Worten niedersagen.
27. [- [- onl.]
Roman[?] que j'improvisai en son honneur et lui souhaiter
bon voyage. C'est un garçon que j'aime beaucoup et qui
serait bien aimable s'il possédait plus de force morale
et si au moins de passibilité il faisait une meilleur
usage du talent qui lui a été confié [- onl.] [onl.]
mais il faut avouer que cette maladie se manifeste chez
lui d'une manière bien différente de celle dont elle
se déclare chez les autres. Son voyage lui fera du bien
[- onl.]]
28. Je vis un garçon isolé dans notre grande maison je commence
cependant à m'appercevoir que ceci est bien désagréable et
que ne trouver personne à son lever pour s'entretenir ou se
communiquer est ce qu'il y a de plus maussade. Ainsi avant
de me marier j'essaye la vie du célibataire et je dois convenir
qu'elle ne me plaît pas trop. Cependant je n'ai pas
trop à me plaindre car d'un autre côté la casa
Boissevain me fournit tous les plaisirs que je pourrais
désirer. Une amie qui m'enchante des parents qui me
reçoivent avec bonté, une famille qui me regarde avec
amitié ainsi ma maison c'est une espèce de purgatoire
d'où je passe en paradis.
29 Voilà une journée piquante. Après le déjeuner nous
montâmes en voiture la fam. B. et moi comme appendix et
après avoir passé cet ennuyeux chemin de Harlem
nous arrivâmes au berceau de roses nom d'un
heureux augure. Puis nous arrivâmes à Zomervliet où
nous fîmes reçu avec beaucoup d'amitié et je me vis donc
pour la première fois entre ma prima donna et mia donna
présente. S. n'était pas amaigrie de douleur de ce que
je ne l'aimais plus. Je la vis d'un oeil indifférent mais non
sans quelque émotion reste d'un antique souvenir. Je ne
pourrais plus l'aimer mais je puis concevoir de l'avoir
aimé un jour. Tout ceci m'animait je voulais encore
paraître aimable aux yeux de celle que je n'aimais plus
j'improvisai en honneur de ses parens quelques lignes
qui plurent et auprès de mia Caroline je fus aussi heureux
qu'on peut l'être puisque les souvenirs qui m'occupaient
de tems en tems ne me reprochaient rien, et me
montraient cette passion antique comme le degré par
lequel j'avais appris à aimer et enfin à trouver dans
ma Caroline l'amie de mon coeur. Après un dîner charmant
chacun avec sa chacune alla prendre le frais dans la
campagne, l'on baisa sans gêne et l'on sentit l'harmonie
qu'il y a entre la nature et l'amour. Le tems était superbe
notre hôte fort gai et tout contribua aux plaisirs de ce
jour qui chassa de mon front les rides qui s'y étaient
gravis pendant le cours de la semaine qui s'était écoulée.
Grand Dieu c'est surtout dans la nature qu'on entend ta
voix c'est là que toute plante tout être vivant nous annonce
qu'il ne faut pas former pour l'avenir des voeux indiscrets
que toi tu auras soin de nous. Ne voyons dans nos
affaires que le moyen de pourvoir à notre substance
traitons-les comme un devoir, mais n'oublions jamais
que sans toi sans l'éternité [onl.] n'est rien. L'aigle majestueux
s'abaisse quelquefois pour faire sa nouriture des reptiles du
marais mais ce besoin satisfait il plane sur la terre
et oser fixerle bel astre qui rayonne sur nous têtes.
July
∙1. Nicht die unumschränkte Gewalt des Corsikanischen
Despoten, nicht der enthousiasmus der neu erwachten Freiheit
nicht das vertilgen der unglückliche und das auf keinen
der glückliche Liebe beschäftigen mich gegenwärtig in den
Niederschreiben dieses Gedächtnisse. Die reise tagen sind verflossen
ein mehr ausgebreitetes geschäft hat viele Stunden welche
früher den Künsten der Musen gewidmet waren zu sich
geraft. Daher in dem Schosse von häuslicher beschäftigung und
häuslicher Ruhe sind die Begebenheiten weniger merkwürdig
stillere szene haben den Plaz eingenommen von politschen
untersuchungen. In mich selbst und in meiner Lina finde ich
mein Glück. Ob die Lage in welche ich gegenwärtig lebe meine
wirkliche Bestimmung sey, ist mir unbekannt, allein
der Mensch ist ein blinder er muss folgen wo er Licht siehet.
2. Wil men de menschen regt kennen leeren of wil men
liever de onaangenaamste en meest vernederende blikken in
hun character opmerken zoo zie men de oogenblikken waarin
belang en billijkheid strijden en men bemerke hoe het
eerste steeds oogenblikkelijk den evenaar doet overhellen.
Men beschouwt bv. met een onbevooroordeeld oog onze Amster-
damsche koormarkt, men zie hoe hier bij de tegenwoordig
zoo sterk dalende markt dikwijls elk gevoel van regt
versmeten wordt en hoe alle mogelijke voorwendselen
die slechts met de minste schijn het dreigend verlies van
eenige goudguldens kunnen weeren met de grootste
driftigheid aangegrepen worden. En nu hore men dan
dikwijls nog de redeneringen over de oude hollandsche
Trouw die hier na het denkbeeld van sommigen nog als
in een soort van Palladium bewaard wordt. Waarlijk
daar valt indedaad zoo veel niet op te roemen maar
het gaat hiermede als in vele zaken waarin de
menschen zich aan klanken houden wier betekenis verloren
gegaan is doch waaraan men tog nog immer zekere
denkbeelden blijft verbinden.
3 Er hebben zich hier en daar eenige kentekenen van
opstand vertoond welke echter spoedig verdwenen zijn.
De regering verkoopt in Braband tot verlaagde prijzen. Over
deze inkopen der Regering is zeer veel heen en weder
gesproken en dewijl eenigen door dezelve geld winnen velen
echter verliezen is het moeilijk een beslissend oordeel over
dezelve te vellen. De drie grootste fouten naar mijns inziens
die hierin voorgevallen zijn zijn dunkt mij, de volgende
1. zijn deze inkopen te laat gedaan dewijl dezelve veel
vroeger in 't najaar toen de prijzen overal laag waren
hadden moeten gedaan worden. Toen dezelve nu in
den winter gedaan wierden zijn de prijzen daardoor overal
opgezet zonder nut, dewijl men toch deze goederen op hier
zou gezonden hebben en daardoor hebben de vreemde kooplieden
ook overal hunne prijzen opgezet terwijl aan den anderen
kant daardoor eene neerslagtigheid bij de commitenten
alhier veroorzaakt wierd, die voor dit quantum beducht
zich nu niet gaarne in ontbiedingen inlieten.
2. Toen nu na de eerste slapte zoo vele schepen aankwamen
en de Commissien voor Duitschland de prijzen zoo sterk aan
't rijzen bragten had het Gouvernement de aangenomen
partijen terstond moeten verkopen tot de inkoopsprijs indien
het dit vol kon houden doch niet daarmede tot
naderhand wachten na eerst door het toelaten van deze
hoge prijzen zijne onderdanen tot ondernemingen te animeren.
3. moest men niet zooals thans geschied duizende lasten
van hier na Braband zenden om dengenen die oproeren
en ongeregeldheden gepleegd hebben, het brood goedkoper te
leveren dewijl de rustige burger alhier zijne verminderde
broodprijzen alleen aan de voordeliger uitzichten wegens
den oogst te danken heeft en aan de regering genen
den minsten onderstand verschuldigd is en de regten van
de stad op het brood ca. f 150,- p. Last geen duit vermindering
ondergaan hebben terwijl men daarentegen de handelaars
in dit vak ook alle schuld toewijst zonder dewelke men echter
wel vrij wat meer gebrek had kunnen ondervinden.
Zalig zijn die genen welke treuren want zij zullen vertroost
worden, dit was de text van eene Leerrede van Stuart welke
veel schoons bevatte vooral in het twede gedeelte. Het eerste
bepaalde zich grotendeels in hoever dit zalig in eenen
eigentlijke zin opgenomen moest worden wie zij waren die
treuren etc. Voorts volgde eene beschouwing van den troost
van den khristelijken godsdienst in 1 alle ongelukken die
ons door den loop der natuur overkomen 2. alle ongelukken
en mishandelingen die ons door de schuld van anderen
overkomen 3 al hetgene wij door eigene schuld lijden zoo als
altoos bij stuart treffende aanmerkingen en veel
kunst doch ook wezentlijk waarheid.
Nous passames chez St. Just une soirée qui en effet fut
charmante. D'abord nous nous égarâmes à loisir dans ses
belles gravures. Tantôt nous étions au milieu des
prodiges de l'hist. de France tantôt les rois de france les
preux chevaliers nous entouraient de leurs images antiques
tantôt nous parcouvions avec Buonaparte vainqueur les
plaines de Mondovi et d'Arcole où nos yeux charmés s'arretaient
sur des fleurs superbes. Une collection charmante suivit
l'inspection. Cato Claude tous étaient d'une gaîté aimable.
Les plaisanteries les reparties et les vers se succédèrent.
Cato récita une pièce Allemande de sa composition qui était
charmante et cette soirée qui annonçait les [onl.] du
départ de notre bon ami nous fut à tous bien agréable
N. a eu le bon esprit ou l'habilité de faire
éterniser son nom par tous les arts. Ceux-ci conserverait
ses exploits et ces trophées et peut-être sera-t-il mieux
traité par ceux qui viennent après nous que par nous-
mêmes. Ceci n'a-il pas été le sort des plusieurs héros et conquérans.
∙Un français qui voudrait être bon royaliste ne devrait
jamais lire l'histoire de sa patrie puisque parmi tant de
rois il n'y en a eu que trois qui ont daigné se souvenir
que le peuple existait.
∙9 Wir hatten eine herrlichen abend bey dem guten Muller
und seine Frau. Eine lehrreiche Unterhaltung, ein freundschaft-
liche Empfang war meiner lieben Caroline und
mich ausserst angenehm. Ja wirklich Muller is ein Mann
der in allen Hinsichten Liebe und Achtung verdient und
dessen freundschaft ich unter den glücklichen Begebenheiten
meines Lebens stellen darf.
Die Schuld Dieses Gefühl muss schrecklich seyn. Muller
erzählte mich noch wegen einem jungen Manne aus Creveld
der hier auf einem Cantor durch verschiedenen Umstände
zur Missethat gebracht wurde eine falsche Handzeichung
zu machen. Er fühlt nun seine Schuld und auch das
Loos welches ihn wartet und in den aufsatze welche er
auch in versen gemacht hat stellt er seine schwächliche Lage
dar. Ja es ist wirklich hochst traurig dass so ein Mensch
auf immer für die Menschheit verlohren ist und schwehr
wird der Keim des guten unter dem Druck einer entehrender
Strafe eines qualenden schuldbewustseyns aufleben konnen.
Gerechtigkeit der Menschen, du bist die gerechtigkeit Gottes nicht.
[onl. Italiaans]
11. Abschiedsfest von Pauly. Da ging der gute St. Just
in der Welt hinein da feyerte unsere coterie sein Abschied.
Nach einer Zusammenkunft im Garten und einer Rückreise
im Mitte eines Regenschauers trafen wir am freundschaftlichen
Hause zusammen und da herrschte das Vergnügen der
Freundschaft. Es wurd gesungen, gedichtet. Dem St. Just wurde
alles vergeben und die glücklichste Reise gewünscht.
[- onl.]
[-onl.] Wer ist dieses neue Sternbild der an dem Horizont
scheint. Wurde es zur völligen Schau kommen. Wurde das
magische Schleyer der noch alles im Dunkel hüllt endlich
verschwinden. Lässt uns erwarten. Das Mädchen möge noch
ohne die höhere Genüsse aber auch ohne die dornen der
Liebe fortleben und hüpfe noch lange in dem Garten des
jugendlichen Lebens herum.
J.O.B. was machtest du in unsern cirkel. Sie war dir
geöffnet aber wie weit bist du in unsern [onl.] eingedrungen.
Du hasst das Lied der Freude verspaltet du hast nicht mit
geopfert du hast geglaubt dass höheres Gefühl und Freude
unvereinigbar waren. Du bist noch nicht für uns.
16. Wat is menschelijke hoop en menschelijke vooruitzigten.
Morgen zal ik nog schoner bloeien zegt het ontloken
roosje en het is alreeds verwelkt zorgen zijn de gezellinnen
des levens doch laat ons niet te veel derzelver prooi zijn
laat ons weerstand bieden aan hunne stormen en pal blijven
doch hoe dit wanneer een zeventigjarig grijsaard alle de
last dier zorgen door de bezorgdheid der jaren aangegroeid
over ons uitgiet, wanneer hij ons de poort van het toekomstig
geluk schijnt te sluiten en gene rozen voor onze oogen
doet ontluiken, dan is het pligt te doen wat men doen
kan ook door de opgeruimdheid niet te verliezen en
het vertrouwen op hem te vestigen wiens wil alles regeert.
12 et 13. Enfin je pus m'arracher aux occupations et surtout
aux anxiétudes des affaires et le voyage à Driebergen où
se trouvait ma famille fut entamé. St. Just était avec
nous. Je passe sous silence le trajet dépuis départ jusqu'au
Nieuwersluis et le dîner à Rupelmonde et je me représente
mon compagnon de voyage et moi arrivant [onl.] dans les belles
allées de Driebergen. Nous fûmes reçus avec la joie la
plus vive et la mienne n'était pas moindre de revoir
une famille chérie mais cette joie ne fut diminuée
qu'en voyant mon père encore privé des bienfaits d'une
convalescence qu'il avait cru que ces beaux lieux lui donne-
raient. Le lendemain nous parcourons déjà de bonne
heure les campagnes, nous admirions les beaux champs
où les épis dorés du seigle se joignait à la blancheur
éblouissante des fleurs du bled sarrasin. Des hêtres superbes
forment partout des allées majestueuses qui s'étendent
de tous côtés à perte de vue. Après-dîner nous fîmes une
expédition charmante vers la maison de Nellenstein ainsi
nommée. Elle est située sur une colline charmante d'où l'on
porte la vue sur les belles contrées qui montent l'enthousias-
me du patriote et l'admiration de l'étranger. On voit le
beau parc de Nellenstein les belles forêts de cette contrée
charmante le filet argenté du Lek qui serpente dans le
lointain et enfin une multitude de tours vers l'horizon.
Dans un album conservé dans un sallon charmant où
nous prîmes le thé nous vîmes un album où tous
ceux qui avaient visité ces beaux lieux avaient
consigné leur admiration d'une manière tour
à tour sublime et burlesque. Nous nous en retournâmes
par un chemin superbe et j'avoue qu'après tant
de réclusion je fus enchanté de tout ce dont je jouis
dans ce jour délicieux et que le souvenir de Driebergen
ne sera pas perdu pour moi. Mais les heures s'envolaient
et Morphée eut son tour.
14. Nos patriam fugimus et dulces linquamur arvos
Noch immer strömt der Zug der völker nach den gepriesenen
Columbia. Unter der Menge welche sich daher begeben
erkannte man auch eine Colonie Mennoniten riesenmässige
bärtige Männer ohne Knöpfe im einfächsten gewand. Sie
haben Geld und ziehen bloss aus den Elsass ihr Vaterland
wegen den Verfolgungsgeist welche bey dem gegenwärtigen
System in Frankreich gegen die Dissenten herrscht. Ihr
Vorsteher ist ein würdiger Mann, der sich vorzüglich der
Landwirtschaft gewidmet hat und von Ludwig den achtzehnte
das Creuz der Lilie empfangen hat dass er nach seinem
Glauben nicht tragen darf. Ihre Sitten ist streng ihr Glauben
nicht gänzlich frey von einigem Mysticismus. Die welche sich
verschuldet haben werden aus der Kirche gebannt und können
nur durch Büsse wieder angenommen werden. Ihre Toleranz ist
nicht sehr ausgestreckt. Ihre Prediger werden durch das
Gemeinde gewählt und der wer die meisten Stimmen zu seiner
Erwählung bekommt muss dieses amt annehmen wie
gänzlich anders auch bisher seine Bestimmung gewesen sey.
Ihr Vertrauen auf Gott steht fest und diese Männer noch
näher der Natur wie wir geniessen noch viele Vorzüge wovon
uns unsere Überbildung bereits beraubt hat.
15. Vertrouwen o dit is niet moeilijk in die dagen als alles
ons tegenlacht als de gehele natuur in 't wit gehuld schijnt
en ons alles den weg der voorspoed aanwijst. Doch dan
als de gehele gezigt einder zich met wolken bedekt als
dezelve zich langzamerhand zamenpakken en de dreigende
onweerswolk zich meer en meer over ons hoofd uitbreidt
o dan gevoelt men soms van die weemoedige oogenblikken
waarin het licht onze oogen ontvlucht en waarin de
woorden van den zaligmaker Mijn rijk is niet van deze
aarde zich zoo duidelijk doen horen. God goede hemelsche
vader schenk mij vertrouwen op u doe mij met opgeruimd-
heid ook in het midden der dreigende rampen uwe wegen
bewandelen en geloven dat gij mij tot geluk bestemd hebt.
Zoo vele proeven heb ik daarvan tot nu ontfangen o zal
dan ook niet de toekomst helder zijn.
Réveille-toi me criait St. Just trois heures du[?] matin
et j'errais en chancelant à travers de notre appartement
que les premiers rayons du jour éclairaient. À quatre
heures Le Kiereboe était là. Nous y montâmes St. Just
en habit de voyageur ou plutôt dans un costume grotesque
qui ne le flattait pas trop. Arrivés à Utrecht
toutes les auberges montraient encore leurs volets
fermés. Nous déjeunâmes à la hâte et allâmes trouver
la diligence machine énorme mue lentement par quatre
coursiers. Nous nous fîmes nos adieux. St. Just
était attendri l'idée de s'isoler attriste toujours mais
son voyage lui présente tant de consolations dont le
mien ne jouissait pas l'année passée qu'ils ne sauraient
se comparer. Enfin au milieu d'une pluie averse St. Just
s'assit à côté d'un autre voyageur fumeur comme lui
il me donna la main et le monstrum ingens se mit en
mouvement. Bon garçon je te souhaite bon voyage reviens
avec tes bons principes et un peu moins d'indolence.
Parmi les rencontres que je fis pendant mon voyage
je n'ose pas oublier celle du Poète improvisateur qui avec
un costume hagard une mine effilée et l'aspect le
plus misérable vint s'adresser à nous et demanda un sujet
sur lequel il improvisa des vers avec assez de succès.
Nous lui donnâmes des rafraîchissemens et le pauvre
homme nous raconta son histoire comme il avait
été jardinier comme il avait succombé sous les efforts
de la persécution d'une famille qu'il avait irritée
par une indiscrétion. Ses larmes parlaient pour lui
il offrait une réminiscence de ces hommes de l'antiquité
courbés sous le poids du destin et persécutés sans relâche.
Je m'intéressai véritablement à lui en pensant sic te
servavit Apollo. Ce n'est pas ainsi qu'on se représente de
ces gais troubadours voyageant de château en château
et partout les favorisés des belles, et des chevaliers. Mais
chaque âge a son couleur et le nôtre n'est pas celui de
l'enthousiasme ni de la poésie.
Herinnerungen. Ja Sie sind unaustilgbar und glücklich
der Mensch der Ihrer öfters geniesst der sich oft um die
besseren Freude der vergangenen Zeit erinnert und mit
den damahls und nun schon im Grabe ruhenden Geliebten
noch einmahl wieder den düstern Weg der Vergangen-
heit durchlebt. Ja so ging es mir in der vorigen
Woche da ich wieder ein Ort besuchte wo ich soviele
Freuden genoss in der gesellschaft zweier geliebten welche
nun schön im düstern Grabe da nieder lagen. Wie viele
vergnügten Augenblicke waren nicht in den Gefelden von
Kennemeroord unseres Loos wie hüpften wir da durch
die Auen wo Freundschaft alles lächeln that aber
∙[onl. Gotisch]
∙[- onl.]
Pligt en belang strijden vaak doch erger nog is het
wanneer het belang van den koopman met dat van
den menschenvriend strijde en wanneer de golvende aren
de ongehoorde vruchtbaarheid die den mensch verrukt den
handelaar een zuur gezicht doet zetten. En echter men
is zoo gewend om het belang van de gehele menschheid
aan zijn eigen privaat belang op te offeren dat men
hierover niet in twijfel staat. Egoismus kruipt in alle
de schuilhoeken van het hart en tegenwoordig daar zoo velen
dit zijn is het bijna gevaarlijk zulks niet te wezen.
Ah non ma petite Caroline ne me crois pas misanthrope
car je ne le suis pas en effet. Je n'ai pas encore assez
souffert de l'ingratitude des hommes pour l'être mais cette
expérience est trop cruelle quand on ne l'acquiert qu'après
l'avoir achetée. Mais permets-moi seulement de ne
pas voir partout des roses et des fleurs. Crois-moi on ne
sait vraiment estimer les hommes quand on sait les
distinguer.
Der Wiederkehr Werden wir wiederkehren ja wir sollten eigentlich.
So sprach ich zu meiner Caroline in der herrlichen Spanjaards
Laan. Es lag etwas auf dem Boden welches man für einen
Sack ansehen würde und welches bey näherem Einsehen
ein mensch zu seyn schien. Ja wir müssen wiederkehren sagte
ich denn wir waren ohne acht darauf zu schlagen vorbey
gegangen. Wir kehrten denn wieder und fanden es war eine
Frau welche bitterlich schluchtzte und sagte wegen eine
schuld von einigen Deuten aus Ihren Nachtlager getrieben war.
Wir gaben etwas und waren doch zufrieden dieses mahl
mehr unsern willen wie der bey uns so eingelebte
Faulheit gefolgt zu haben.
30. Ce fut mon premier succès littéraire en public à Harmo-
nica, j'y lus quelques pièces et je goûtai la joie d'être
applaudi et la douce satisfaction de voir la mia y assister.
Tremblante et timide avant la lecture elle était rayonnante
de gloire et de joie après la lecture et je puis avouer sincèrement
que je goûtai plus de contentement en la voyant heureuse
qu'en recevant moi-même des complimens
dont je savais que quelques-uns n'étaient pas accompagnés
de trop de pensées. Il faut avouer que c'est pourtant
une sensation agréable que celle de parler en public. J'eus
beaucoup de monde et ainsi cette soirée me procura un
grand plaisir quoique je sens toute la vérité de ce vers de Delille
La censure déchire et la louange effleure.
Août
∙1. Nous vîmes le cabinet de Jurjans[?] ou plutôt un
monument de l'inconstance des choses humaines puisque
cet homme qui une année plutôt ne parlait que de
millions est occupé présentement à se défaire de
sa belle collection de tableaux modernes par manière de
loterie. Sic transit gloria mundi. Mais quittons le maître
pour les tableaux dont aucune spéculation de ne saurait
diminuer la valeur et l'on admirera ces deux superbes
morceaux de van Os quoiqu'on puisse dire en connaisseur
que tout n'est pas si parfait que cela pourrait être. Cependant
c'est une entreprise colossale que celle de deux tableaux
dans un genre qui prête si peu à des grandes compositions
et de les arranger avec tant de goût. On admire après cela
la Venus de Sels qui respire la magie de la beauté. Dans un
genre moins clair Hansse Westenberg Halsort[?] donnent des
morceaux charmans et v. bré nous transporte d'un trait de
pinceau dans l'ancienne Anvers avec ses rues sombres et ses églises gothiques
tandis que le soldat Castellan la lance à la main rappelle le Despotisme.
2. Festtagder Liebe Zwei Jahren waren verflossen seitdem in dem
herrlichen Spaziergang mit Caroline das Geständnis der Liebe
von meinen Lippen floss. Nun sass ich neben Ihr und genoss
den ganzen Mass meines Glücks. Ich speisete bey Caroline
und machte nachher mit der ganze Familie einen Gang
nach einem Garten. Endlich kamen wir zurück und nun
lasen wir die ganze Geschichte unserer Liebe. Wir lasen die
Briefe worinn wir nun ein Jahr früher einander das
Geständnis unserer Liebe wiederholt und unseres Glücksabschied
bey der Scheidung noch gepriesen hatten. O nie möge ich
alle die Liebe Carolines vergessen möge ich doch immer ganz
durchglüht seyn von der Seligkeit durch diesem
Mädchen geliebt zu werden und nie sinke diese Stimmung
in prosaische Gewohnheit des Lebens herab. Diesen Tag
umflügelte Liebe und kleine Geschenke. Herzliche Erinnerungen
und ein kleines Vers machten es zu einem Festtage.
3. Leerrede van Muller. Bewaar uw hart boven alles wat te
bewaren is want daaruit zijn de uitgangen des levens
wezentlijk en schoon. Eerst eene uitlegging van het Metaphorische
vergeleken bij eene bron en voorts hieruit gevolgtrekkingen
afgeleid zoo als Muller dit doen kan. Ja hij heeft gelijk men
moet zijn hart dat is zijne verbeelding en zijn gevoeligheid
bewaren, zelfs nu en dan bij veroorloofd genot voorzichtig
zijn. Dit heb ik meermalen gedaan en moet hier ook mede
voortgaan, dit wil ik ook.
Cabinet van Mev. Hoguer met zeer veels schoons heerlijke stukjes
van A. van der Velde Jan Steen, heerlijke werkstukken in yvoor
een leggend kindje onverbeterlijk, een doodshoofdje van Dürer
zoo men zegt, uitmuntend ook penningen. De kennis
van dezelve moet belangrijk voor de geschiedkenner zijn; het
zijn vaste punten in de oceaan der eeuwen en eene opgegravene
penning die eene gebeurtenis bevestigt is toch een der
zekerste bewijzen.
4. Rien n'est plus dommage que qu'on ne peut pas toujours
essere il medesimo et qu'on a souvent des humeurs des caprices etc.
Voilà per esempio la mia Carolina je l'aime tant qu'elle peut
être aimée et cependant quoique je veuille tout faire per
il piacer suo voilà que je la brusque souvent alors
elle croit que je la gronde. Voilà donc de la tristesse des
craintes etc. Ah cara mia je te demande bien pardon et je veux
me corriger autant qu'il est possible de ce vilain défaut-
là.
5. Ich fühle mich seit ein paar Wochen doch wieder viel
ruhiger und ausser einige Augenblicken wie es immer
giebt ist meine Stimmung weit angenehmer. Die Melancholie
ist verschwunden ich bin mehr mit den Umständen vertraut
ich sehe mit festeren Blick in die Welt hinein und
habe mehr Vertrauen auf der Zukunft da ich nun
wieder einsehe dass man sich oft beunruhige über
Ereignissen für welche die Furcht wenn man den
Zeitpunkt welches so gefürchtet war näher tritt.
9.Caroline wieder zur Rupelmonde Ja und nun verlebte
das gute Mädchen das frohere denn das letzte Mahl. Da
waren wir ganz freudig zusammen und genoss ich wirklich
ein paar rechte selige Tagen. Mit Küssen und Spaziergängen
mit Unterredungen nun Scherz denn ernsthaft verteilte
sich die Zeit welch ein Genuss ist es nicht mit dem
geliebten mädchen so ganz innig über den Fluren
zu gehen so ganz die Wunder Gottes die grosse seiner Liebe
und unsere Verpflichtungen zu erkennen. Und wie
vergnügt wäre es noch wenn wir zusammen an Örter
seyn konnten wo der Scheidewand zwischen menschliche
Kunst und die grosse Einfalt der Natur noch mehr
weggefallen war wenn wir an dem Ufer des rauschenden Flusses
oder auf dem Gipfel des überhängenden Berges so ganz
in die Majestät der Natur versinken könnten.
10. Heden was het de feestdag mijner lieve zuster met
wie ik wezentlijk niet minder door de banden der
vriendschap dan door die van het bloed verbonden ben.
Schoon weinige bladen ooit aan haar toegewijd wierden zoo
vereer en bemin ik steeds in haar de lieve beminnende
zuster die kunstzin met hartelijkheid ijver met een
uitmuntend gezond verstand en reden met gevoel vereenigt.
Misschien schijnt ook weldra voor haar de star der
Liefde. Misschien ziet zij ook weldra het licht in haren
boezem oprijzen. O mogt zij wezentlijk den genen vinden
die voor haar gekozen is, en mogt hij wien dit te
beurt viel dit geluk beseffen en alles aanwenden
om haar regt gelukkig te maken. Vleiend is de Stem
der liefde in de oren van het meisje en hij die dezelve
haar het eerst doet horen verkrijgt dikwijls daardoor
eene voorkeur alleen daaraan te danken daar hij
het eerst sprak, en echter deze keus beslist over
een geheel leven.
11 [onl. Italiaans]
12. Litt. Je parlai au litt. Ret. que je visitai ce qui s'était
assez ennuyé au milieu des jambons de Drenthe et des
hommes qui peut-être n'en pensaient pas d'avantage et pensant
à ceci je viens eu propos de
∙Littérature. Histoire des Croisades. T. 3
∙Personne ne saurait nier que cet ouvrage ne continue
à être fort intéressant. Le meilleur morceau de ce
volume est sans doute la description de la conquête de
Constantinople monument de la valeur romanesque des
chevaliers et qui est décrit avec cet intérêt que les historiens
français savent mettre dans leurs tableaux. C'est
une période bien intéressant que celle des croisades et
quoiqu'il ne faut pas leur donner toute l'influence
qu'on leur attribue souvent, on doit pourtant convenir
que pendant des siècles elles dirigèrent les esprits auxquels
elles donnèrent une nouvelle tension qu'elles élargirent
et étendirent la masse des idées et en général l'horizon
de l'esprit humain.
Scheltema Rusland en de Nederland 1e d.
∙Bij de lezing van Scheltema valt ons steeds het denkbeeld
te binnen dat hij indedaad veel meer compilator dan
geschiedschrijver is en dit herkent men ook in het
nevensgaande werk. Het onderwerp is groot en belangrijk
sommige bijzonderheden zijn dit ook doch in 't geheel is
alles te veel minutieus te veel eene herhaling van
kleinigheden en men vermist die vaste blik over het
geheel door eene angstvallige naauwgezetheid. 'T geen verder
ook in dit werk mij hindert is de afgodische vereering
van onze voorvaders welke alle als uitmuntende mannen
voorgesteld worden, dewijl tevens op de Engelschen
bijv. altijd sterk afgegeven wordt, eene partijdigheid die
toch den wezentlijken beminner der waarheid die juist
aan het eene volk gene zoo veel grotere massa van
deugd boven het andere toekent, niet bevallen kan.
De Hekelaar
∙De jeugdige schrijver heeft voorwaar gene geringe taak
ondernomen, door: tegelijk het voetspoor van Racine en
dat van Molière te willen inslaan en tegelijk zijnen Gerard
en zijnen hekelaar uit te geven. Dit laatst verdient ook
alware het alleen als proef bewondering dewijl deze grond bij
ons nog zoo schaars beploegd is en wij eigentlijk geen
nationaal blijspel hebben. Van daar worstelt dit stuk ook
met vele natuurlijke gebreken daar de gewone Nederlandsche
Conversatie toon al zeer moeielijk in vaerzen uit te drukken is.
Het character van den Hekelaar is ook zwaar[?] te schetsen.
Deze heeft eene nuance van Molières Misantrope doch Daman
is eigentlijk te weinig hekelaar en verdient juist het ongelukkig
lot niet dat hem te beurt valt. Verder is de versificatie
hier en daar wat stijf een paar verhalen te lang de persoon
van het meisje te koel en die van den verstrooiden elendig.
Daarentegen vindt men hier en daar geest in de verhalen
het character van den zeekapitein is goed geschilderd het
toneel waarin orgon[?] den reiziger wegens het geen hij
gezien heeft ondervraagt is goed geschreven en zoo de
spreuk in Magnis voluisse sat est eenigzints waar is
verdient de schrijver groten lof.
Bilderdijk de Dieren
∙Men moet Bilderdijk wezen om dit stuk te maken en
misschien ook Bilderdijk om het te verstaan. Velen die
het lezen zullen het niet begrijpen en misschien maar
droogweg zeggen dat Bilderdijk een vaers gemaakt heeft
om te bewijzen dat de dieren ongevleeschte duivels zijn.
Hierin zit meer wat er eigentlijk recht in zit weet ik niet.
Ik bewonder de heerlijke uitdrukking onuitputlijkheid van
genie doch beken dat deze oostersche beeldrijkheid in
westersche talen wel eens wat ver gaat. Veel gemakkelijker
echter is de poezy te begrijpen dan de Proza der voorrede
welke na mijn oordeel tot in mystische onzin ontwaart.
Bilderdijk Nieuwe uitspruitsels
∙De muze van Bilderdijk is onuitputlijk en meer dan een
dozijn delen zijn reeds na zijnen Zwanenzang uitgekomen.
In zulk een voorraad kan alles niet uitmuntend zijn doch
echter herkent men overal den groten man. Het poetisch gewaad
is hier alles spel en weinige dichters bezaten die rijkdom van
denkbeelden die onophoudelijke poetische uitdrukking, die kunst
om alles belangrijk te schetsen, doch dit moet men ook bekennen
dat men vaak meerder bewondert dan weggesleept wordt. De
bruiloft van Thetis en Peleus is in den trant dier Bilderdijksche
vertalingen of liever navolgingen welke zoo vaak de waarde van het origineel
overtreffen. De moedermaagd bevat veel uitmuntends vooral
de aanhef doch dat wat op Jezus toepassing heeft is mij niet
toegevallen na 't geen daarvan gezegd kan worden. Christus heeft bij ons
in de dichtkunst zijnen Rubbens nog niet. De Man is een dichtstuk
van minder waarde. Koekeloer is een meesterstuk van naieve
voorstelling en van een eenvoudig verhaal. Onder de menigte
kleine stukjes zijn er weinige die bijzonder treffen hij wil nu
in alles zijne bijzondere denkbeelden wegens den geestenwaereld
[onl.] doen doorstralen en deze nemen nu en dan de bevallige
losheid van vroegere stukken weg. Dat Aan een vriend bij de
bevalling zijner vrouw is heerlijk in de [onl.] trant en leest
men dit nevens de bruiloft de Moeders en Krakels dan verstomt
men over den Proteus die dus alle vormen kan aannemen.
B. Klijn Gedichten
∙Dit zijn de gedichten van eenen man, die slechts laat de
baan der letteren betrad en zich spoedig boven velen verhief.
Echt wijsgerige geest naiviteit en hartelijkheid waar bij
ieder regel de eerlijke en brave man doorstraalt maakte reeds
sints lang deze gedichten die hij met zoo veel kracht en bevalligheid
weet voor te dragen bij ieder bekend en bemind en deze bundel vindt
zeker meerder kopers dan die van zijn broeder. Men voelt echter toch deze man
is niet dichter geboren. Zijn leven en vergankelijkheid veel duidelijker en bevalliger dan
de driften van zijnen broeder lijden toch ook aan het euvel van
te veel philosophische redenering en te veel dezelfde en te kunstige
beelden te bevatten. Herinnering Aan mijn broeder Aan mijn vrouw zijn
uitmuntend en meesterstukken in die thans zoo geliefde en
algemene stof van huisselijke dichtstukken, welke toch hoop ik
niet te veel navolgers zal vinden, want Apollo behoede ons zoodra
ieder vaerzen op de toch eenmaal uitgeputte stof van verjaardagen
geboorten en wiegezangen in druk wil opdisschen.
13. Ich fieng an mit Claude in der Spanischen Welt
herum zu ziehen und wir sagten doch bald welch eine schöne
sprache. Das Volk das diese Sprache redete muss seinen
eignene Werth gekannt haben. Es muss mächtig und erobernd
gewesen seyn und für diese los hombres van Castillen
mussen gli uomini von dem neuen Roman sich furchtsam
verscheucht und zurückgezogen haben.
Kerkhoven in Harmonica en deze kunstbroeder moest ik
doch horen hoewel hij mij dan al op regt oude kost vergastte.
Zijn voorbeeld leert toch hoe wanneer men slechts middelmatig
genie heeft, men alleen door studie der oude en nieuwere
door de beoefening der geschiedkunde en wat daartoe behoort
zich tot eenige hoogte verheffen kan. Zijn proeve van [onl.]
was eene redelijke vertaling van Bürger. Hierop volgde vrij
zonderling op eens zijn kerkhof en zijn slaap. Hierin waren
goede regels doch zoo eene gewone opeenvolging van denkbeelden
zoo weinig nieuwe en treffende. In de eeuw van Pater en Aschenberg
ware het een goed dichtstuk geweest doch in die
van Bilderdijk en Tollens wordt meer verlangd.
14. Wie verschieden ist doch das Loos der Menschen. Der
eine seht auf allen wegen blumen entspressen und unter
seinen verzärtleten Fuss werden die Pfade des Lebens
eben und sanft. Den andern scheint ein hartes Schicksal
zu verfolgen unter welchem er am Ende erliegt. So starb hier
ein Fremder aus Riga nahmens Perkuhr an einer Schlag-
ader Bruche welche er auf einen Ball durch einer
zu starke Einbindung eines Hosenbandes bekommen hatte
Sein. Hier muss ihm sein Bein abgesagt werden und er
starb die Stunde darauf. Er starb weit von seinem Vaterlande
seine Freunde mit einer bewunderungswürdiger Stärke
des Geistes und ruht nun im fremden Lande
Si dans sa course déplorée
Il succombe au dernier sommeil
Sans revoir la douce contrée
Où brilla son premier soleil.
∙Ach wenn mir einst solch ein Loos getroffen hätte!
Angst daar zat ik vreedzaam neder toen ik een berigt
ontfing dat mijne lieve Caroline niet wel was. Ha
hoe ging mij dit door het hart. Zij aan wien ik met mijn geheel
hart hang wien ik zoo vurig zoo eenig bemin nu juist
ziek op het oogenblik dat ik 't geen in zulk eenen tijd
niet gebeurde van haar af was o dit viel hard. De reden
stelde mij eenigzints gerust doch met vurig verlangen
zag ik het oogenblik der hereeniging te gemoet.
15. Stimmung O wie viel Einfluss haben die auswendige
Umstände nicht auf die Stimmung des Menschen. Da war
ich in dem Hause des verstorbenen Perkuhrs gewesen, ich
hatte alles gehört und mich hatte ein Schauer ergriffen.
O wie gehen wir hier auf ein glattes Eis desser Dünheit
wir beynahe nicht einsehen und darauf gehen wie
ob es auf einen Felsenboden ware. O aber denn ist das
Erwachen auch schrecklich und bey der Betrachtung über
diese Umstände ist man ganz durch graben und Tod
umringt und hat nichts auf Erden Preis für
uns. Ein augenblick später winkt die Welt wieder und alles ist verschwunden.
Heureux qui des mortels oubliant les chimères.
Possèdent une compagne un livre un ami sur.
J'ai longtemps prié Dieu de me mettre dans un cercle
d'activité. J'implorais l'occasion de pouvoir travailler pour
celle que j'aime. Cette occasion s'est présentée depuis quelque
temps et je suis plus que content. Mais même ce contentement
ne m'empêchera jamais de louer le sort de celui qui
pourrait vivre en jouissant d'un bonheur de famille dont
une femme aimée et des enfans charmeraient l'existence
qui suffisait à ses besoins par un travail modéré et réglé
et qui pourrait pour ainsi dire jouir de la vie. Pour nous aussitôt
que les affaires sont bien nous sommes chasgés d'un
jour de poste à l'autre et les plaisirs ne remplissent que de
bien courts intervalles à peine nous reste-t-il le temps de
réfléchir sur Dieu et sur nous-mêmes et toute notre
vie passe comme un torrent irrésistible.
17 [onl.] Nun eröffnet sich wieder ein anderes gemählde.
Da stand in der Morgenstunde alles zum Abreise fertig
und ich machte mit Carolienchen die Spazierfahrt nach
dem lieblichen Zeist. Dieses Dörfchen sein liebliches
Wald seine Hernhüter mit ihren frommen Gesichtern seine
Herrnhüterinnen mit ihren fremdartigen Kopfpuz sein
Brüderhaus mit so vielen Schätzen geziert, all dieses
war mir bekannt aber noch nicht das Vergnügen um
mit seinem Mädchen zu reisen um an Ihrer Seite alles
zu bewundern über alles zu reden und so ganz angenehm
den Weg zu durchplaudern. O so sey mir das mädchen
auf dem Wege des Lebens. So mögen wir zusammen
alle die besseren Freuden des lebens geniessen und
vergnügt an unserm Pilgerstab fort gehen.
18. Men vierde heden een nationaal feest dat zeker al
tot de zonderlingste soort behoort het was namentlijk
de hartjesdag die dan in de tegenwoordige tijd nog haas
hert of konijn het leven kost. Een aanzienlijk gedeelte
van de Amsterdamsche bevolking stort zich dien dag
op de haarlemmer dijk plein en weg uit. Waarom men
loopt weet niemand. Dat men loopt is egter zeker.
Bij de Bakkers en kroeghouders wordt alles uitverkogt.
Alles wat neven of vrienden op dien zoo rijk gezegenden
haarlemmer dijk bezit trekt derwaards in zondagspak
en bewondert onder het eeten van fransche broodjes de toevloed
der stromende menigte in welker drang men gedurig
dringt en gedrongen wordt en alwaar men de laagste klasse
der maatschappij een genoegen ziet smaken hetwelk door teugen
genever versterkt door de liefelijke bokkingsgeur die zich
van zoo vele tafels opheft verzeld zich dikwijls tot
laat in de nacht uitstrekt.
∙[onl. Gotisch]
20. Ich las die nachgelassene Schreiberey des Perkuhrs.
Der Mann hätte glaube ich verdient näher gekannt zu
werden. Wie oft mit allem unserm Schein von Humanität
und Höfflichkeit verkennen wir den Menschen. Er schrieb
ungünstig über uns oder sagte zur mindesten dass
wir ein bedenkliches Gesicht gesetzt hatten. Es schmerzt
doch wenn jemand mit solche Gedanken über uns zum
Grabe gehet. Empfehlungen welche schöne trostende
Worte enthält ihr für die Reisenden aber wie leer
ist gegenwärtig Ihr sinn.
Weder verhandeling of voorlezing in Harmonica van losse
stukjes door J.v.O. Bruyn. Sunt bona sunt quodam mala. J. Bosscha
las naderhand iets. Welk een ontzettend onderscheid tusschen
beide. De eene al had hij ook in zijn gehele leven slechts
tien regels gemaakt, zou de dichter zijn en de andere kan
en zal nooit gevoelen wat dichtkunst eigentlijk is.
21. Parmi les jouissances les plus délicieuses que les arts
puissent donner on peut compter surtout la vue d'un
beau cabinet de tableaux. Jurjans en vendant sa collection
nous en fournit ce plaisir quoique chacun se plaignait à
juste titre que plusieurs de ces chefs d'oeuvres quitteraient notre
patrie pour orner les palais de l'étranger. La collection d'Engelberts
remplissaient une autre chambre et l'oeil se fatiguait par
tant de beautés. Parmi les réminiscences que j'ai vu encore
les suivans brillent par dessus tous les autres. La superbe
tableau de Kater où l'on voit une groupe de chiens. C'est la
nature vulgaire mais peinte avec une vérité étonnante. Une
portrait superbe d'homme de Rembrandt. Plusieurs paysages
admirables par van der Velden. Un Wouwerman représentait
une compagnie qui part pour la chasse et où le fini de
l'exécution répond à la vérité des couleurs. Un enfant de
Rubbens d'une légèreté superbe deux tableaux ravissans
de van Huyssem un van Hooghe où la réflection de la
lumière est peinte à s'y méprendre. Un paysage de
Hobbema fort gracieux enfin je pouvais étendre encore
cette nomenclature mais ceci suffira pour me
rappeler l'heure délicieuse que je passait dans cette salle
et que j'aurais désiré répéter bien des fois.
22. Een heerlijke avond met [- onl.] welks herdenken mij niet
ligt verlaten zal. Wij waren geheel zonder iets dat ons
verhaaste of dwong af te breken. Na het eerste half uur toen
de korst welke de gewone dagelijksche bezigheden zoo dik
om het hart zitten ontbolsterd was verscheen de oude heerlijke
vriendschap in hare volle waarde en wij genoten een dier
oogenblikken waarin het hart van den eene zoo geheel
in dat van den andere kan overstorten en waarin men
zeggen kan: Dit is de man op wien ik midden onder alle
den bezwijkenden vast zou durven vertrouwen. Ja hoe onwrikbaar
ook vriendschap zijn moge wie kan de zegenende invloed
van zulke oogenblikken loochenen die weder al het
oude herroepen en voor al het nieuwe hoop en verwachting doen ontwaken.
23. 24 Wieder auf Rup. mit Caroline durch die Freuden
von zwey Tagen die trübe abwesenheit vergessen. Nie
hatte ich mich in diesem Ort so freudig nie so
ruhig gefühlt denn nun da ich mit Carolienchen
am arme die so bekannten Pfaden von Rupelmonde
durchkreuzten, da wir den herlichen Mond bey
einem hellen Abend über die schöne Vecht mystisch
aufsteigen sahen. Jede Stunde gab neue Freude. Auf
dem Sonntags morgen spazierten wir einen herrlicher Weg
nach dem berg wo ich noch nie gewesen war. Es ist ein
liebliches Dorf. Von Vreeland dahin spaziert man neben
der Vecht mit herrlichen Bäumen umschattet. Die Kirche
liegt auf einer anhöhe von wo man eine schöne
Aussicht auf die umliegende liebliche gegend geniesst.
Mit Schönen Bildern mahlten wir noch die Erinnerung dem genuss
dieser Tagen und nie habe ich die Ufer des Vechts
mit solchen angenehmen Blicken in die
Vergangenheit verlassen.
25 Z. Pendant mon absence un événement cruel
était arrivé nella citta nostra. L'admiraalzeilen avait
couvert l'Amstel de boeiers de toutes grandeurs et pendant
qu'on ne songeait qu'au plaisir la petite barque
qui sert de traversée entre les bords de l'Amstel se voit
menacée par l'approche d'un bâtiment plus considérable.
La barque était trop remplie la confusion s'empare
à l'instant des passages les uns crient tous se lèvent
et le poids de ceux qui se jètent d'un côté fait
perdre l'équilibre à la barque qui se renverse. Parmi
la désolation qui suit cet événement on cherche à sauver
ce qu'on peut mais quelques personnes parmi lesquels on connu
M. Heimlich et son épouse périssent dans les flots malheureux
victimes d'une imprudence comme on en commet tant
et dont on ne sent le péril que lorsqu'il est hélas trop tard.
26. Oui c'est bien vrai il faut pourtant malgré toutes les
preuves qu'on peut apporter de la commune origine des
langues convenir qu'il y a une bien grande différence
entre les langues du nord et du sud de l'Europe et
l'on doit convenir que inconsideramente est plus
harmonieux que onvoorzichtig que cortesia vaut mieux
que hoffelijkheid et enfin malgré toute la force
de notre poésie il y a dans les expressions de Petrarca
de Tasso de Metastasio un certain charme indéfinissable
qu'on ne saurait traduire et malheur au barbare qui
se vante de nous faire connaître Tasso en le traduisant
en vers Alexandrins. Ce sont là de ces choses qu'on ne
saurait dessiner ni calculer mais qu'on sent aussitôt
qu'on s'y connaît un peu on ne peut pas même
comparer les arts chez les différens peuples puisque
chacun part d'un principe tout à fait différent. L'italien
admire dans la peinture la beauté des contrées dans la
poésie les expressions harmonieuses la mélodie ravissante
dans la musique enfin des sons superbes. L'Allemand
cherche partout la philosophie et les idées et ceci est
nécessaire dans un pays où il manque une langue et
des talens et un climat qui puisent travailler pour
une sensualité raffinée et des organes pour l'apprécier.
27. Quand on connaît les plaisirs intimes de la conversation
avec son amie et ses amis on perd surtout dans ce pays-
ci bientôt le goût des plaisirs publics. Car ceux-ci et même
les sociétés particulières sont toujours soumises à quelque
gêne. On y voit ses amis et ses connaissances et s'inquiète
fort peu des autres. Un homme n'y est pas estimé dans
la société parce qu'il est d'une conversation agréable, mais
parce qu'on le connaît et en vérité il faut avouer que
les étrangers ont sur ce point des idées plus éclairées que
nous.
Lady Morgan sur la France 2 vol.
∙C'est un pays sur lequel tant de choses ont déjà été dites
qu'il est passablement difficile de dire quelque chose de
nouveau sur ce sujet. Pourtant on lit ces deux volumes avec
plaisir mais on voit bien que Lady est venue en France
avec l'idée de faire un livre qui payerait ensuite les
frais du voyage. Ce qu'on a repris ici c'est l'exaltation
du tems passé et le mépris et acharnement avec lequel
on a traité le beau siècle de Louis 14 qui quoique trop
exalté par les adorateurs zélés du grand Louis a eu
cependant ses mérites. On trouve ici des particularités
sur les moeurs françaises, des anecdotes assez piquantes et
des particularités intéressantes sur les hommes distingués
de notre âge comme Denon. Mad. Houdet et guingueré
Chateaubriand et Madame est très flatté au reste des
sociétés où elle fut admise et a calqué je crois comme
la plupart des voyagers. Tous les moeurs d'une pays
d'après une société qu'on voit un jour, un marchand
chez qui on achète ou un paysan qu'on rencontre.
Septembre
∙1. Voilà 6 ans que je commençai ces mémoires. Que ne s'est-
il pas passé depuis lors. Dieu m'a donné des amis de l'activité
par mes devoirs. J'ai fait plusieurs voyages dont un à six cents
lieues d'ici et sopra di tutti il m'a donné une amie par laquelle
je suis heureux. Que tout cela soit toujours devant mes yeux. Quelle
différence. Alors la foire la baleine m'occupaient vivement et
je ne me doutais pas que l'histoire de mon coeur jouerait
un jour un grand rôle dans mes annotations. Rien
ne me fait cependant plus de plaisir que de les avoir
entrepris.
V. Goeuns. Sonntag. Bidt zonder ophouden. Veel goeds de
text is waarachtig men kan dit alles Gebed kerk philosophisch
droog weg redeneren doch hoe elendig wordt dan alles
hoe vervalt dan alle band tusschen den schepper en het
schepsel en wat is de mensch aan zich zelven overgelaten.
[onl. Italiaans]
2. Ein Abend mit Caroline o ein herrlicher Abend. Das schöne
Wetter fängt nun erst an o ich war glücklich aber nicht[?] der
elenden Stadt mit allen seinen Gassen in breite und
länge. Wenn man so bald am[?] freyes[?] in der Natur unter
Gottes herrliche Bäumen seyn könnte, wie schön würde
das seyn. Wir lasen Schiller welch ein Feuer wie
schön ist das Charakter des Posa's geschildert. Es ist der
Dichter selbst der hier mit seinen Lieblingsideen phantasiert
und es wäre denn auch möglicher dass damahls so
ein Posa wie so ein Philipp gefunden ward. Würde der
düstere Tyrann vom Escorial so gesprochen haben. Doch
es ist so es ist unmöglich beynahe dass man die Leute so reden
lässt wie sie damahls würden geredet haben. Sie reden bloss
wie man im alter des dichters und im Geschmack seiner
Zeit redete. Vielleicht ist Seume's Miltiades eine Ausnahme.
3. Nous prîmes le thé cal Celadone e la sua dans les
Nederlanden. Il y a là du moins quelque chose qui ressemble
à la nature et qui nous enchanta d'abord, telle est
l'analogie que la nature et l'amour ont entr'eux
qu'ils se cherchent d'abord. O ma Caroline quel bonheur de
jouir de la nature près de toi.
Een brief van van Dijk ontfing ik die indedaad een raadsel is.
God wat is de mensch hoeveelsoortig is zijn verschijning
op den aardbodem. Men denkt dikwijls ik heb menschenkennis doch
betuigt spoedig dat niets moeilijker is en staat ieder oogenblik
stil. Ja deze. Zoo kende ik hem niet.
4. Een heerlijke dag Caroline's verjaardag. Hoe zou ik deselfs
genoegens kunnen beschrijven. Een gehele dag bijna aan
Caroline gewijd waarop zij zoo vele blijken van vriendschap
ontfing o dit moest mij verrukken. Hoe goed hoe vriendelijk
zijn niet hare ouders jegens mij, daar ik wel zoo goed
zijn wil zulk een geschenk uit hunne handen te ontfangen.
Neen dit was een heerlijke dag. Cris en Cato Henri en Mimi
Claude alle getuigen van ons geluk. Er was nog maar een
stap om haar geheel tot de mijne te maken en deze
wanneer God uwe voorzienigheid geleid alles en wij wachten
op uwe wenken.
Ja Cato has Recht, so wie die Frauen lieben können wir
Männer nicht lieben. Da wo wir so oft starr herrschen lächelt
uns Ihre Liebe noch zu. Eine Frau liebt so ganz
innig mit Wegwerfung von sich selbst und dieses tun
wir nie da der Gedanke von uns immer noch einen
zu hohen Platz einnehmt.
5. Goethes Werther. So vieles hatte ich darüber reden
gehort, das Werk war so berühmt, dass ich wohl nicht
unterlassen konnte selbiges lesen zu wollen da ich
ohne dem nicht glauben konnte dass ein Buch welches
einmal so ganz populär war keine Vorzüge haben würde
und diesen Vorzug habe ich gefunden. Es ist die wahre
Sprache der Leidenschaft welche man hier findet und obschon
man diese missbilligt so kann man doch nicht ohne
den jungen liebenswürdigen Werther zu bedauernd und
den feurigen und kräftigen Styl zu bewundern. In vielen
Zügen strahlt die Hand des Meisters und in dieser deutsche
Heloise strahlt Werther oben St. Proux und er hat
mehr Leidenschaft und ist weniger wütrich aber hieher
beschränken sich auch die Vorzüge und Julie ist eine
göttliche frau da Charlotte ein gutes Mädchen doch
eine unvorsichtige und halbschuldige Frau ist welche schon
zuerst Werther hätte warnen müssen. Das Buch ist
gefährlich wie man es nehmen will. Es ist ein fragment
worinn aber der Fackel des Genies hell leuchtet.
6. Nous fûmes au vauxhall dans le Bré[?]. C'est une
création nouvelle que ce pare mais en vérité le lieu le
plus élégant que nous ayons en ce genre. Les [onl.] etc. étaient
illuminés des guirlandes de fleurs suivaient le long
des sentiers. Musique rafraîchissemens tout était superbe.
Accanto alla mia nous jouîmes en voyant de tous
côtés la foule se presser se regarder enfin ce qu'on voit
d'ordinaire dans un vaux hall. Il faut cependant convenir
que ce n'est pas là un plaisir pour les hollandais. Ces réunies
publiques où l'on vient toujours pour voir tandis que le Français
se rend aux siennes pour avoir de plaisir. Chez nous
on n'a pas besoin de sortir et il faut quelque événement
bien intéressant comme un kermis ou quelque chose
de pareil pour donner l'impulsion.
7. Ein recht herrlicher Tag mit Caroline wo wir beynahe
den ganzen Tag zusammen waren so friedlich und
munter mit einander lebten. Des Morgens eine Spaziergang
Des Mittags Lectur Liebe im Kurzen ich war
äusserst froh. Ich genoss so recht mit meinem
Mädchen. Sie war so ganz mit mir vertraut und wir
genossen die besseren Freuden des lebens. O wie wenigen
ward es gegönnt so zu lieben so geliebt zu werden
und solch eine Freyheit zu geniessen wie die unsrige ist.
O möge einmal zwey glückliche Familien dieses Zutrauen
rechtfertigen.
9. Je dois au moins dire deux mots de la foire quoique
elle ne me fît pas beaucoup d'impression cependant comme accanto
alla mia je devais bien en inspecter quelques merveilles nous
nous mîmes en chemin pendant deux soirées. Le premier nous
vîmes un jeu rempli de miroirs concaves où l'un se voyait en
folio en duodécimo et comme l'on voulait. C'est un jeu assez badaud
où les badauds d'Amsterdam admiraient sans comprendre.
Puis des figures de cire où l'on voyait des poupées niaises et
où l'on entendait une explication triviale. Puis le temple de
Jérusalem et l'arche de Noé qu'on expliquait avec tant d'exactitude
comme si la dame qui expliquait toute cela avait fait le voyage
lors du déluge ou vu à Jérusalem le bon roi Salomon. Enfin
nous entrâmes chez opri mais ce jeu fut interrompu par un
orage terrible qui nous mouilla en perçant le toit et nous
força à la retraite. La seconde soirée commença en ce que nous
vîmes le billet de loterie suivi des exercices de M. Comte. Celui-ci a
un débit assez hardi beaucoup de gaîté et fait quelques tours
assez piquans mais ce qui lui fait beaucoup de tort c'est qu'il
répète toujours les mêmes plaisanteries. Il escamota des cartes
des bagues des lettres fit naîtres des fleurs etc. etc. Sa ventriloque
ne me plût pas trop d'après tout ce qui en avait été débités.
Après cela il céda la place à l'indien français ou plutôt
au français qui singe l'Indien. Son jeu avec quatre boules à la
fois avec des couteaux qu'il rattrape est on ne peut plus étonnant.
Sa grande oeuvre d'avaler une lance d'épée est une férocité
gratuite indigne d'un public éclairé du 19 siècle. Nous vîmes
ensuite les ménageries. Dans l'une on distinguait un tigre
superbe, un léopard et un zébra. Dans l'autre il y avait un
couple magnifique de lions, quelques ours tant [onl.]
que nous un bel élan et une multitude d'oiseaux superbes.
Ah pourtant rien n'est beau comme la nature. Quels animaux
quelle force. Hélas nous dans nos villes un chat fait tout
nous ne pouvons plus nous faire aucun idée de la
majesté terrible de la nature brute.
Mr. Way Dieses ist einer von den Erscheinungen welche
man nur blos gegenwärtig bey den Engländer sieht. Ein
reicher Engländer sezt sich in den Gedanken dass er die
Juden bekehren soll. Er lässt eine Kirche auf seine
güter bauen schenkt einigen bekehrten Unterhalt. Gegenwärtig
ist er hier und predigt in der Englische Kirche und geht von
hier mit dem Sohne eines Caucasischen Sultans nach
Petersburg und von da nach Asien. Er hat das N.T. im Hebräisch
übersetzen lassen und selbiges dem hiesigen Rabbin angeboten.
Ich hörte ihn selbst. Sein Vorkommen verspricht vieles. Er
ist ein mann von sehr angenehmer unterhaltung die
uberzeugung aber dass in sehr kurzer Zeit die Juden im Königreich
des Himmels eingehen werden steht bey ihm unerschüttert fest.
Weiter unter der Reihe der gewahrliche Köpfe welche doch
nur meist leere Hirnschädel sind stosst man doch mit
Freude auf einem Enthousiasten vorzüglich wenn es für eine gute Sache ist.
Nous jouissons d'un automne superbe. Il fait un tems céleste
et ceci fait beaucoup de bien à la moisson. Notre port est rempli de
vaisseaux comme il ne fut jamais le commerce seul au milieu
de l'aisance qu'il donne se plaint de ce que les pertes sont trop
grandes.
Stuart, over het gezegde van Jezus wegens het gedrag zijner
discipelen dat de bruiloftskinderen niet weenen mogten
als de bruigom bij hen was. Eerst de bruiloft als het ideaal
van oostersch genot voorgesteld. Nu Christus is naderhand
wedergekeerd is nu bij ons dus moet de godsdienstige Christen
blijmoedig zijn. De beschrijving van deze toestand was heerlijk en
Stuart waardig. Het overige was te veel ingewikkeld.
20. Hoe zoude ik nu zwijgen kunnen en nu in deze gewigtige
oogenblikken waarin zich het gehele uitzicht van mijn
leven veranderd niet ook mijne aandoeningen nederschrijven.
Neen nog zie ik met verschrikkende huivering op den
slag die ons getroffen heeft terug, nog kan ik mij
dat hetwelk wezentlijk gebeurd is, niet als gebeurd
voorstellen. Nog kan ik mij niet met het denkbeeld
vereenigen dat onze goede beste vader ons voor altijd
ontrukt is. Ha verschrikkelijk was mij die middag toen
ik Papa met de grootste gerustheid verlaten had en uit deze
gerustheid slechts door een woord aan 't laatst der beurs
ontrukt wierd. Ik vloog naar huis doch het was te laat
de goede beste liefderijke vader en egtgenoot was bezweken.
Een oogenblik een schreeuw had zijn leven geeindigd. Dan
zag mijne hartlijk beminde moeder dat den genen met
wie zij lief en leed gedeeld had met wien zij nu bijna
vijfentwintig jaar geleefd had op eens van hare zijde
gescheurd. Zonder afscheid zonder vaarwel. O dit was
verschrikkelijk doch gelukkig voor den lijder die nu
nog zoo veel lijden ontweken had en wiens zoo vooruitgeziene
langzame vermindering ons zeker minder plotseling getroffen
doch meer innerlijk gefolterd zou hebben. Doch van den
anderen kant hoe vele genoegens had hij in den kleinen
kring welke hij zoo zeer beminde bij zijne egtgenote en
kinderen nog kunnen smaken daar hij zoo regt zoo
wezentlijk voor huislijk geluk geschikt, en hetzelve
waardig was. Doch God heeft het anders gewild en wij
moeten in zijnen wil berusten. Doch neen waartoe nu alle
die schrikbarende tonelen weder te herroepen. O nog
zie ik dat oogenblik toen ik mijne goeden Papa daar
neder leggen zal hij was niet meer maar eene zachte
sluimering ja ik durf zeggen een glimlach rustte op
zijn gezicht en wee hem die bij zulk eenen aanblik
de waarheid van en de eenige troost der menschheid van
de onsterflijkheid zou hebben kunnen beschamen. O met
weemoedige tederheid zullen wij aan den zalige gedenken
die ons allen zoo lief had, die zoo lang hij zulks
slechts kon zoo zeer voor vrouw en kinderen arbeidde die
allen ten vriend ten raader ten helper strekken wilde.
God trooste en geve ons kracht na kruis en kracht om
hier Gods wil te doen en dus bij onzen vader op het
voetspoor van zijne deugd de plaats bij hem in die gelukkige toekomst te verkrijgen.
16. Sterfhuis verzameling van alles wat droevig treurig
en verschrikkelijk kan genaamd worden. Redeneringen over
zaken en omstandigheden waarvan men anders met schrik
terug deinst. Eene gedurige opeenstapeling van onaangename
en hartverscheurende herinneringen. Ziedaar de geschiedenis
van deze dagen. Elk wie ooit dit geval beleefde zal
zulks verstaan. O welke oogenblikken, de hatelijke droefheid
van mijnen goeden oom die zich nu van alle zijne zoo geliefde
broeders en zusters verlaten zag, de hevige smart van mijne
goede zuster die zoo van de landelijke genoegens afgescheurd
naar het huis des jammers gesleept wierd. O dit lijden is
dan sterk en men smelt in een door weemoedige aandoeningen
leest smarte in ieders gelaatstrekken. Doch ik kan en
wil slechts aanstippen.
17. Zoo ja dan in 't graf geworpen beweend en vergeten. God
laat dit mijn geval niet zijn. O laat mij dikmaals met weemoedige
aandoening dikmaals met vertederende herinnering aan mijn
dierbaren vader gedenken die zoo dikwijls om ons geleden en
gezucht heeft die zoo wezentlijk ons geluk wilde en ons
eene opvoeding gaf waaraan wij alles te danken hebben
wat wij nu reeds genieten of eens genieten kunnen. O als
mij nu en dan eens een weemoedige twijfel bevangt, als
de omstandigheden mij eens herinnerend dat hij ongelukkig
dat hij zwak geweest is dan moge ik mij oogenblikkelijk
aan al dat goede herinneren vertrouwend tot de almagtige
opzien en alleen dankbaarheid gevoelen.
18. Ja ook dit was weder een post om de zoo beminnende
de bejaarde moeder van mijnen vader, die nu reeds drie van
hare lievelingen verloren had, onzen drempel te zien betreden.
Hij die oud van dagen word ziet veel doch lijdt ook
veel en alleen de gedachte dat God Kruis na Kracht
geeft kan hier troost verschaffen. Ik zag haar doch
was stomp van aandoening en denkbeelden en kan
de zaligheid niet meer genieten van met haar te wenen.
Eene wandeling met Claude zoo in de vrije natuur.
Nu ging het beter de vrije natuur meer harmonie
met onze ziel met onze denkbeelden o schone hemel tot
u durfde ik opzien. Daar zal aardsche zorg en aardsche
zwakheid vergeten zijn daar is nu ook mijn vader
gelukkig. Ja nu wierd het beter met Claude aan
de arm kon ik alles beter doorzien schepte ik nieuwe hoop
nieuw vertrouwen. O God door u alleen kan alles zich
redden.
19. Und dieses war der schreckliche Tag. Die hülle meines
Vaters ward nach seiner Ruhestätte geführt. In stillen
Trauer sassen wir da nieder indem ein trauriges Schluchzen
oder eine laute Thräne die Stille unterbrach. Endlich
alles war beendigt. Da traten meine drey Onkel in
feyerlicher stille uns Thränen blitzten in Ihren
Augen. Da gab es ein herzliches Umarmen Versprechungen
von Liebe von Hülfe von Vertrauen o es war ein
himmliches Augenblick. Damals war die Zukunft
noch nicht entdeckt hätten wir da bereits alles
gewusst o wir wären vernichtet gewesen.
20. Zoo was dan nu het sterfhuis afgelopen de treurige
plegtigheden en diensten verrigt. Mijn goede beste vader
in wien ik steeds al mijn vertrouwen gesteld had, was
niet meer en meer dan ooit voelde ik nu hoe ik nu alleen
in de wereld stond en hoe duister de toekomst was. Doch
echter scheen de horizont nog helder. En hoe zeer hier
en daar eenige wolken te zamen pakten zoo waren de
blaauwe plekken echter nog wel het menigvuldigst. Met
kalmte wierd over alles gesproken. De grijsaard moede
van de arbeid wilde den avond zijns levens nu verder
in den stilleren schoot der huislijke rust doorbrengen
voor mij moest dus eene affaire opgerigt een Associé
gezocht worden. De hoop verlevendigde echter alle deze beelden
de gedachte weldra Chef te worden zijn na zijn wil en
met iemand mij gelijk in jaren de zaken te kunnen uitbreiden
en voeren, vroeger huwlijk meerder aanzien alles verdreef
het duistere en in een woord alles lachte nog.
21. Rustdag. Daar traden wij zoo veel droeviger zoo veel
ongelukkiger dan voor eene week in rouwgewaad gehuld
Gods tempel binnen. Muller de gevoelige de zoo edeldenkende
Muller die zich reeds als onzer aller vriend getoond had
verdreef voor ons de schrik des doods en toonde ons de lagchende
beelden der onsterflijkheid. Doch hoe troostrijk dit alles ook
was de wijze waarop hij die troostende waarheid voordroeg
stemde niet geheel en al met mijne denkbeelden overeen.
Zijn text was Het zij is niet dood zij slaapt wierd door Christus bij
het lijk van het twaalfjarig meisje geuit doch deze woorden
waren mij niet genoeg om het denkbeeld eener voortleving
zonder die ijzere eeuwen slaap bij mij te verdrijven dat even
zeer op schriftuur gronden rust. Veel zeer veel had ik in de
laatste week daarover gedacht en zoude ik nu kunnen
herhalen doch het werkzame leven heeft het beschouwende
vervangen en ik berust in God.
Ja Feith gij hebt volmaakt gelijk. Als gezondheid
en geluk ons omstralen, dan valt het ligt om de
redenering der wijsbegeerte te bevatten te bewonderen
en te geloven. Doch dan als het hart van diepe wonde
bloed of als wij voor ons zelve wenen o dan doet
een krachtige text dan alle redenering en een
gezaghebbend woord van Christus meer dan de schoonst
geschreven verhandeling af.
22. Le jour de famillie réunit encore les débris échappé
aux ravages du tems de la mort. O Dieu veille sur[?]
ceux qui ont survécu et préserve les longtems de pertes
aussi cruelles.
23. Comme je l'ai dit l'avenir me riait encore. J'employais
mes affaires à chercher celui dont les fonds et le zèle pourraient
m'être utiles à faire de notre comptoir une nouvelle
création pleine de vigueur et d'activité. J'allai chez
M. Fock si connu par son activité pas sa vigilance
pour le bien d'autrui, qui me reçut de la manière
la plus amicale et repassa avec moi les divers partis qui
se présentaient. Nous cherchâmes longtems mais
comme il arrive souvent dans des circonstances
pareilles, sans rien trouver.
Au retour de chez M. Fock j'allai chez mon amie où
je trouvai grande compagnia. On y voyait entr'autres M. et Mad.
Maceré dont je venais de faire la connaissance et qui
méritent que je leur sacrifie quelques lignes pour
testifier le plaisir que j'ai eu en a apprenant à les
connaître. Deux époux différens en âge un mari
plus âgé toujours malade et puis[?] grave et réfléchi une femme
gaie et folâtre et cependant le couple le plus uni
qu'on puisse s'imaginer toujours aux petits soins s'idolâtraient
après vingt ans de mariage voilà certes un tableau assez
rare et piquant.
24. Bis hieher hatte ich auf dem Rande des
Abgrunds getreten. Ich wusste es aber nicht und ging
daher ruhig fort bis sich endlich der grausame Schlund
für mich öffnete. Seit lang hatte ich vermuttet gefürchtet
dieses hatte ich aber nicht erwartet nicht erwartet
können. Seit den Anfang meines Geschäfts lebens das
doch im erst kein eigentlich Geschäftsleben war hatte
ich oft nicht durchsehen können wie bey so wenigen
Verdient so viel verzehret werden könnte. Dan aber
hatte ich alles auf meiner geringen Erfahrung geschrieben.
Nie aber hätte ich vermuthen können dass mein grossvater
meinem Vater eine Überdisposition in Comptoir welche
unverzeylich war würde zu gestanden haben wodurch
dieses nichts genoss und unter dem Last von immer auflau-
fende Zinsen gedrückt ging welche er ja doch nie
ab zu lösen im Stande war. Ha noch im vorigen jahr
hatte ich meinem Vater gebeten wenn doch so etwas
möglich war es mir zu sagen und er hatte geschwiegen.
Guter Vater wir sind arm aber erst ist ja von je her
Ihr Willen gewesen uns glücklich zu machen. O du
bist schwach, du bist unglücklich gewesen aber läst
uns dein Gedächtniss segnen und Gott wird dir die
Verzeihung geben die wir alle doch so nöthig haben.
Een gesprek met den Heer Boissevain. Moeilijk was
het hier niet te veel te zeggen. Moeilijk was het
aan Caroline's edele vertrouwenden vader te zeggen dat ik
niet doen kon wat ik wilde en dat de stralende hoop mij
met mijn geliefd meisje te vereenigen nog uitgesteld
moest worden. Doch ook hier moest doorgebeten worden.
Ik vind bij hem goeden aanmoediging doch geen troost zoo
als het steeds bij een half vertrouwen gaat waarbij men
niet alles zeggen kan en waarbij dus nooit van
beiden zijden het gehele hart kan open leggen.
25. Ha dit was een avond weder. Groot. kwam in stad. Alles
wierd weder nagezocht en nu bevonden dat mijn goede vader
eindelijk onder den last bezweken was en zijn boeken niet
had bijgehouden. O hoe dikwijls was dit door hem in
anderen misprezen en nu. - God laat ons tog niemand
veroordelen. Nu was alles in nieuwen en diepen druk. Ik ging
naar Oom v. Heuk. Deze schrikte en sidderde doch ging met
mij welk een toneel mijne bedroefde nu arme moeder
de treurige herinnering aan 't voorledene. O dit alles
was verschrikkelijk en ik zoude hierbij verwijld hebben
indien niet nog schrikkelijker toneelen mij opwachtten. Mijn
goede oom beloofde raad en daad en hij houdt zulks. Ja
eer hem die zoo weeuwen en wezen bijstaat. Der zulken
is waarachtig het Koningrijk der hemelen.
25. Een nieuwe beproevings oogenblik. Nu moest ik oom R.
ook nog aan zijne rust aan zijn vertrouwen ontrukken ook
zijne hoogste verwondering, zijn schrik aanhoren. Doch ook
bij hem vond ik deelneming en medelijden o dat is balsem
in eenen gewonden boezem.
27. 28. Du moins quelque momens plus heureux interrompirent
cette série de journées désastreuses. Je retrouvai chez mia Caroline
toujours aimable toujours aimante, toutes les consolations de
l'amour je pus semer[?] dans son sein tous les malheurs
qu'elle avait le courage de soutenir et je pus dire en l'embrassant
Les coups les plus cruels de l'aveugle future
Ne peuvent ébranler qu'une vertu commune.
29. Ik dacht nu alle mijne ongelukken te kennen doch
had mij nog bedrogen. Nog een nieuw verschriklijk vooruitzicht
opende zich. Mijn Groot. kwam bijna radeloos van buiten terug
en zoodanig waren zijne eerste uitroepingen dat hij niet
alleen zijne eigene zaken maar ook die van S. en P. geheel
scheen op te geven. Dit viel mij verschrikkelijk hard en het
denkbeeld nu in veertien dagen van een top van 't geluk in een
poel neder te storten was mij onverdraaglijk. Ware dit waar
zoo had ik in veertien dagen vaders vermogen uitzicht
kantoor bestaan en zelfs eer en goede naam verloren.
Verbaasd vloog ik naar mijne ooms. Deze kwamen en
die avond dat oogenblik is niet daar neder te stellen toen
de wanhopige grijsaard zijne kinderen de staat zijner
zaken die hij onherstelbar dacht voor moest stellen.
Deze gedroegen zich na hunne krachten edel. De
verschrikkelijke maatregelen wierden voorkomen en iets
rustiger zonder gerustgesteld te zijn legde ik mij deze nacht neder.
30. Zoo na deze eene Comparitie nog ontzettender zijn kon
dan was het die van de volgende avond nu de goede grootv.
zijne copie boeken openen moest en dan bij ieder letter
zijne verblinding erkennen moest. Nu zag hij zich hij tegen
wien ieder met eerbied had opgezien die eens bezitter van
vijf tonnen gouds was, en een onafhankelijk en rijk
man genoemd kon worden en die hier nu voor zijne kinderen
en kindskinderen beschaamd moest staan die de gehele
verguizing vooruit gevoelde welke op zijn hoofd nederdalen
zou en die de dood als het eenigste rustpunt inriep
overtuigd zijnde dat hij genade bij God doch niet bij
de menschen vinden zou. O las ik zulk een toneel ik zoude
voor de koortsachtige verbeeldingskracht van de Romanschrijver
sidderen en hier zag ik nu de natuur voor mij. O wij
konden voor hem de zwaarmoedige gezichtseinder eenigzints
ophelderen doch de rots die op zijnen hart lag
weg te wentelen dit was boven onze krachten en wij moesten
van harte medelijden hebben met het diep gevoel
van de wisselvalligheid van aardsch geluk en aardsche
wijsheid dit toneel des jammers verlaten.
+19 Sept. geh. dagb. Ja ik gevoel het is waar wat ik
mij zelven reeds lang gezegd heb. Caroline moet niet alles
lezen wat ik zoo ter neder schrijf. Wat herinneringen en wat
beschrijvingen aangaat ja doch wat mij zelve betreft nee.
Ja ik voel reeds meer en meer dat hoe zeer ik dit ook niet
gewild heb. Ik sommige stukken over mij en over haar reeds
geplooid en dit is niet goed dit moet niet. Hetgeen op deze
bladeren komt moet alleen voor mij zelve zijn. Anders zoo
als Claude zegt Man schreibt sich zum Heuchler. Gisteravond
een heerlijken avond bij Caroline doch ik was weder door
werk of God weet wat geechauffeerd en ik kon haar blik
waarin gisteren voor mij zoo iets betoverends was dat ik
niet wederstaan kon. Ik had gisteren haar om dus te spreken
geheel met mijn oogen verslinden kunnen.Doch zij bemerkte
dit eindelijk. Ik bad tot God mij toch voorzichtig te doen
zijn, want laat ik dit toch nooit vergeten dat bij alle
deze doch zoo wel zinnelijke als zedelijke liefde men steeds
aan den rand des afgronds langsgaat. God wat is de mensch
met de begeerte die gij hem ingeprent hebt. Ik heb eens
gedacht dat ik bij mijn meisje niets zinnelijks voelde. Ik
geloof dit nu niet meer. En dan... o laat ik toch mijne
verbeelding inhouden. Ik heb gisteren nog gekampt
gereciteerd in den tuin gegaan doch van het eerste oogenblik
af had ik voorzien wat gebeuren moest. Nu moed weder voor 't vervolg.
Natuur is het uwe schuld of de mijne dit wilde ik weten.
∙[onl. Gotisch]
Ja ik moet het bekennen in vele opzichten wat mijne
bijzondere gevoelens betreft zijn sints eenigen tijd mijne gewone
annotatien een huis geworden hetwelk men om alles regt
op te luisteren beplakt bepleisterd en met Dorische kolommen
versierd heeft. Zoo staat daarin van al de genoegens die ik
met Caroline smaakte doch niet van dien Maandag avond
toen zij droevig wierd en dewijl ik staande hield dat men
aan tafel man en vrouw van elkaar moest scheiden geloofde dat ik
mij nu reeds bij haar verveelde. Ik had moeite haar van
het tegendeel te overtuigen ik wierd eenigzints driftig zij
droevig, wij wandelden nog een geruime tijd en eene
hartelijke verzoening eindigde het toneel. Ik was een engel
alles was over.
Laat ik niet vergeten dat Caroline mij zoo zeer bemint, dat
ik als man steeds het overwigt hebbende haar steeds weder
terug kan voeren en laat ik van dit voorregt geen
wreed gebruik maken.
[- onl.] Hoe deze in den gedurigen hemel van de eerste
liefde gedurig nog omzweven kunnen hoe deze nog steeds in
dat gedurig allerenthousiastische gevoel van elkander voort
gaan kunnen nooit eene anderen wil dan elkanders hebben
kunnen, kan ik mij niet begrijpen. Als men man is heeft
men tog oogenblikken waarin hij met de vrouw niet overeen
stemmen kan en dit ontbreekt. Door deze wrijving juist daarom
geloof ik dewijl de man hier te veel vrouw is. Ik heb
van Henry de meerdere hang zur Sensualität in de
omgang met mijn meisje volmaakt geleid doch ik moet
mij bedwingen dit wil ik en God zal mij hiertoe kracht
geven want alles geeft tog gene voldoening en irriteert
maar des te meer.
[- onl.]
voorwaar wel [- onl.]. Er was een tijd waarin ik haar
hoger stelde dan ik Caroline immer stelde en nu. - Zij
heeft zegt henry wel zwakheden doch gene fouten. Dit zij zoo
maar met schrik herkende ik in haar de wortels van eene
ondeugd die het verderfelijkst voor huisselijk geluk is
en die de vrouw in het hatelijkst licht stelt. Gierigheid.
Reeds lang had ik vermoed. Door eenige zeggingen wierd
dit vermoeden bevestigd. [- onl.]
[- onl.]
en laat ik ook geheel de zorg voor de toekomst over.
12 Ja moeilijk is het steeds denzelfden te blijven moeilijk
om als de zwarigheden zich over ons hoofd schijnen zaam te
pakken steeds kalm niet moedeloos te zijn. Deze dag begon
met een brief die ons het waarschijnlijk failliet
van Frantzius meldde. Ik heb in lang zulk een
onaangenaam oogenblik niet doorgestaan. Opeens
zoo veel weder vernietigd - zooveel arbeid ijdel zoo veel
vooruitzicht agter uit gezet dit valt regt hard doch
God weet beter dan wij wat ons nodig is en hij zal
toch ook kracht naar kruis geven.
Een paar uur met [- onl.] waarachtig mensch en vriend
wat zoude er niet van hem worden kunnen. Doch de
vrouwen dit is voor hem alles deze hebben reeds zoo veel
invloed op hem gehad en zullen dit nog wel meer hebben. Zoo
regt hartelijk waren wij in lang niet met elkander
geweest. Nu dit is waar. Oude vriendschap roest niet.
Rien n'est plus singulier que ceci c'est à dire que chez
moi l'impression d'un événement agréable ou désagréable
répand toujours sur toute ma personne et sur tous mes
sens. La nouvelle de Fr. m'avait vraiment affecté je vins
chez Caroline elle tâcha vainement à me consoler: ceci ne
saurait se faire d'abord et quelque tems doit toujours
s'écouler avant que cela se fasse. Cependant au milieu
de cette affliction j'étais plus passioné que jamais. Je
tressaillais auprès d'elle et en l'embrassant mes
sensations étaient plus voluptueuses qu'elles ne
le furent jamais. Nous avons donc nous défier même
dans notre douleur.
Voilà [- onl.] dis-je à [- onl.] ils ont un amour
toujours inaltérable crois-tu qu'il serait possible de les
diviser. Oui me répondit-il aussitôt qu'une femme est sensible
à la flatterie elle l'est à la séduction. Il ne faudrait que paraître
l'abord l'ami de tous deux lui faire des complimens piquer la
jalousie de H. jeter sur lui une teinte de ridicule quand il
la montrerait l'appesantir de tems en tems etc. Il n'y a me dit-
il que Caroline que je ne saurais jamais séduire. Elle n'a
pas de coquetterie et ainsi on ne saurait pas où l'attaquer.
Ha dit denk ik toch dikwijls, haar zoo geheel te bezitten en
zonder eenig gevoel van wroeging of vrees zich aan zijne drift
te kunnen overgeven zonder eenig oog dat ons beschouwt, eenig
oor dat ons beluistert o dit moet zalig zijn. Doch hoop en
te vredenheid nog flikkert zij duister die ster doch er
behoeft ook slechts eene wenk eene gebeurtenis die haar
geheel kan doen schijnen die mij geheel kan verrukken waar
ik haar zoo gantsch aan den boezem zal kunnen drukken en
zoo geheel de mijne zal zijn.
14. Een heerlijk quartier uurs met Caroline O de gantsche dag
was verrukkend doch boven al dat kwartiertje toen zij
in den schemeravond op mijne knie nederzat, mij zoo veel
verhaalde zoo vertrouwd met mij over alles sprak o dit was
heerlijk. Maar kan ik dan verlangen dat zij altijd zoo
jegens mij zal zijn, ben ik dit zelve tegen haar.
30. Dans l'intervalle de tous les événemens tristes qui
m'obsedèrent je visitai de tems en tems [- onl.]
que la fièvre avait alité et je le vis moralement et physique-
ment entièrement dans la potenza di la sua donna qui
lui préparait pour ainsi dire ses alimens ne quittait pas
son chevet et le traitait comme un tendre nourissant l'abondant
de baisers au risque de tomber à côté de lui dans son lit tout
cela pour guérir un échauffement. À l'anniversaire du poverino
on lui donna un flacon des odeurs et peu s'en fallut des
bonbons. Poverino tout va bien mais si une fois ammogliati
ton épouse reste ainsi crois-moi mon cher sa jalousie à la
fin ne laissera approcher personne et t'enfermira comme
dans une boîte ou à clefs sais-tu qui te prédit cela. C'est
moi.
Octobre
∙1. Enfin après tant de désastres il parut que ce mois s'offrit
sous de meilleurs auspices et depuis longtems je reçus
enfin la première bonne nouvelle puisque mon grand-p. qui
avait commencé par une scène terrible encore. Une découverte
heureuse nous apprit que nous n'étions pas encore réduits
au point que l'on pouvait redouter. Je conçus de nouvelles
espérances et une nouvelle confidance dans l'Être Suprême
qui n'oublie jamais entièrement ses enfans et qui
toujours au moment où nous croyons toute espérance éteinte
fait luire un rayon consolateur.
2. Eens waren mijne aantekeningen geheel beschouwend. Als
een kalme stroom vloeide daar het leven voor mij heen en
weinig beduidende gebeurtenissen om mij heen waren de
onderwerpen die in eenen min of meer bevalligen stijl
gehuld deze bladen vervullen moesten. En nu - zijn deze
onderwerpen tot mij zelve bijna bepaald. Gedurig in denzelfden
kring voortgezweept en met moeite eenige oogenblikken
afleiding voor liefde en letterkunde uitsnipperende is
mijn geheel leven mijne uitzichten alles veranderd. O zwakke
mensch hoe willen wij over de omstandigheden zegevieren. Eens geheel
met droombeelden der dichtkunst vervuld dacht ik altoos voor
mij zelven te zullen kunnen leven en beschouwde de bezigheden
des levens met een geringachtend en medelijdend oog. Nu
in dezelfde bezigheden ingewikkeld moet ik van deze
alleen alle mijn hoop mijn geluk voor het tegenwoordige
en de toekomst verwachten. Doch heb ik niet vaak de Almagtige
om meer werkzaamheid om eenen uitgebreidere werkkring gebeden.
Het oogenblik is daar waarin mij deze last opgelegd word.
En zoude ik dan nu daarvoor terug beven en niet met
moed dat wat de hemelsche vader mij zend op mij nemen.
Ja dit zal dit durf ik, met vertrouwen op hem die mij
niet zal verlaten en die dan ook aan mij kracht
na kruis zal geven.
3. Auf Den vorigen Abend war es denn beschlossen dass das
einzige Unglück wofür ich eigentlich zurück beben
würde und welches nur um so zu sagen zu gross würde
gewesen seyn abgewandt war und mit heiterer Ruhe
ging ich zur Ruhe. Mein Grossvater war des Abends
in der Stadt angelangt. Er hatte mit uns gearbeitet und
war ziemlich beruhigt nach Hause gegangen. Des morgens
liess er mich rufen. Er war in einen traurigen Zustand.
Selbstbeschuldigung hatte seinen Schwermuth vermehrt.
Da er sich selbst betrogen hatte konnte er keinen andern
mehr trauen. Da her war sein Leiden mehr und mehr
furchtbar geworden und mit einer scheinbahren Gelassenheit
zeigte er uns an dass er bald sterben und nachher dass
er dass er sein Verstand verlieren würde. Keines von beyden
geschah doch sein Zustand lieferte mir ein schreckliches
Beyspiel von der selbstbeschuldigung der Seelen wie
sie Stilling beschreibt und auch wie man schon auf Erde
und wer weiss vielleicht im Himmel gestrafet wird über
den Vergehungen welche unwissend geschehen und über
das Bose welches aus unserer Nachlässighkeit entspross.
4. Ik was nu weder bij mijn meisje en gevoelde mij bij
haar zoo gelukkig en vergat bij haar de zorgen die mij
thans zoo beknelden. O en toch bij haar had ik ook een
gevoel dat mij eenigzints kwelde het gevoel dat ik
eens reeds digt bij het doel had gedacht te zijn dan
ik zulks nu was de vurige begeerte om bij al het wisselvallige
dat ons deze aarde aanbiedt mij van mijn geluk te verzekeren
haar geheel met geestdrift in de armen te sluiten en geheel
de mijne te noemen, doch nu terwijl ik reeds zoo ver dacht
te zijn terug te moeten trekken nu even als de kinderen
die op het Ganzebord spelen over de pot weder agteruit
te moeten tellen o dit viel hard. En toch God die mij
tot haar voerde, die mij dit opleide, zal mij de nodige
kracht geven om ook deze beproeving door te staan en dan
zal met zijne hulp ook de overwinning ook het
einde des te glorierijker zijn.
5. Neue Sturmen erregten sich. Da liess mich schon des
Morgens früh der Alte wieder rufen machte mir Vorwurfe
das ich zu viel geleistet zu viel gearbeitet hätte und
ich nicht am neuen geschäfte sondern allein am
liquidiren denken musste. Es war mir deutlich dass
dieses Geschäft mich nicht beschäftigen und noch weniger
ernähren könnte und für das erste mahl daher in
meinem Leben widersprach ich. Dieses wunderte ihm. Alle
seinen Gedanken waren auf ein Punct gerichtet und
das man solches nicht zugeben wollte fiel
ihm auf. Er glaubte ich wäre ja selbst auch halb
sinnlos. Glücklich wustten ich nichts bessers denn
fremde Hilfe ein zu nehmen und dies fand ich in
meinen Onkel welke alle meine Gedanken beystimmte
und mir Schutz und Credit versprach und ich sah daher
die Erste Strahle leuchten welche die Vorschung auf
meinem mühsamen Pfad strahlen liess.
6. Gisteren Eene schone leerrede van Muller over de vraag van de discipelen
van Joannes aan Jezus. Eene menschkundige beschouwing
van Joannes hoe de verwagting van deze zich in den Messias
bedrogen had en een oogenblik twijfelen kon. Voorts
eene schone voorstelling hoe Joannes als de laatste
star aan de Mozaische hemel blonk met uitmuntende
hoedanigheden begaafd doch hoe hij schoon zoo groot
veel minder was als de laatste in het koningrijk
der hemelen die met een nedrig hart de weldaden van
de komst van Jezus bezefte. Voorts eene schone opwekking
ons aan de persoon van Christus vast te houden. Ja en
hoe meer ik alles beschouw hoe meer ik ondervind dat dit
de eenigste rotssteen is, waaraan wij ons indedaad vast
kunnen houden. Wat is het leven rampen, onaangenaamheden
teleurstellingen zwakheden dwaasheden en hierbij bedreigen
ons nog ziekte en dood ieder oogenblik. En is dit dan
iets waarop wij steunen kunnen. Neen God geef mij een
duidelijk besef en overtuiging van de waarheid van de
godsdienst van Christus en dan kan ik gerust voorttreden.
7 8 9 Celui qui a besoin de l'avis de plusieurs serai toujours
contrarié puisqu'en général il ne saurait se trouver
deux personnes qui pensassent de la même manière.
Ah bon La Fontaine comme ta fable du laboureur et
de son âne est vraie. Hélas rien n'est plus avéré.
Prenez[?] fenme abbaije emploi gouvernement
Les gens en parleront n'en doutez nullement
Mon grand père se remet. Il dit que sa tête est faible et
si on ne l'inquiétait pas il s'endormirait je crois comme auparavant
encore au bruit flatteur d'une vaine prospérité. O je vois de
plus en plus rien n'est plus cruel que cet art ce pouvoir
que l'homme a de se tromper soi-même de voir l'abyme à ses
pieds et de se croire pendant ce tems au milieu des délices dans
une sécurité riante. Eh si vous vous ouvrez devant moi
secrets des familles replis au cher du coeur combien je n'en
verrais pas dont l'abord gracieux est père des soins du
bonheur et doit cependant un des [onl.] censurer les
entrailles[?] qui voyent les malheurs de leurs familles
la ruine de leurs finances, et qui ne pouvait y apporter
remède se caressant d'une vaine Espérance. Tremble mortels
le réveil doit arriver un jour et il sera terrible.
God laat mij dat wat ik nu in mijne jeugd zien ondervinden
lijden moet tot eene treffende waarschuwing voor het
vervolg zijn. Laat mij uit de verschrikkende voorbeelden welke
mij helaas zoo diep in hunne bejammerens waardige
gevolgen ingesleept hebben ten minsten opmaken dat
orde in zijne zaken de eerste pligt van de man is en dat
hij die met een rustig gelaat meer verteeren durft
dan hij verdient zich zelve en de zijnen daardoor onafzienbare
rampen bereidt. Nee ik wil hen die dit voor mij deden
niet beschuldigen doch indien ik maar uit hen
leeren mag dat niets zoo gevaarlijk is als zich door de
valsche aanlokkelijkheden eener hoop en slaap te
laten wiegen, welke op gene vaste steunsels rust
maar welke alleen er door lichtende toverbeelden is
welke op het oogenblik dat wij dezelve denken te
vatten, verdwijnt en ons in diepe duisternis terugstoten.
10-14 La Margarite est malade. Elle qui réunit tant de
grâce tout à coup ébranlée par le souffle de la maladie
s'est réveillée sur le lit de souffrances et ses nerfs attaqués
lui ont procuré des fièvres brûlantes. Pauvre St. Just
tu es à plaindre quand tu saurais cela. Dieu de bonté
tu peux encore détourner le malheur. C'est sur toi que
tout se confie. Ah si une telle tige était enlevée
mais espérons encore. Dieu, comme les malheurs peuvent
se succéder. Hélas des années suffisent à peine pour bâtir
l'édifice du bonheur d'un homme quelques heures suffisent
pour le détruire.
Een nieuw tijdvak in mijn leven. Ik teken de naam van S. en P.
de Clercq een naam mij steeds dierbaar en God geve dat door
mij dezelve den ouden niet alleen uiterlijken maar ook
innerlijken luister verkrijgen moge. God indien het mijne
pogingen gelukken mogt alles weder te herstellen mijne
moeder en alle de mijnen bestaan te verschaffen o God
dit zoude eene weldaad zijn, zoo groot zoo zegenrijk doch
ik gevoel dat gene eigene kracht maar alleen uw alvermogende
zegen mij daartoe in staat kan stellen. O zij mij deze zegen
om eens, doch geen hoop en verwachting moedig voorttrede
op het eens ontgonnen pad en dan zal ook God mij niet verlaten.
Je fus chez la mia. Plus contens que jamais nous discourûmes
ensemble. Nous causâmes sur l'ancienne joie sur
le plaisir présent et j'osai même pousser la franchise jusqu'à
faire quelques remarques à ma Caroline sur quelques
petites choses qui pourraient nuire à notre bonheur quoique
ce fût en effet bien peu. Je me connais un peu moi-même. Je
sais que je puis souffrir et avoir beaucoup de condiscenza[?]
dans les grandes choses et je pourrais être chipoté et sensible
aux petites. Mais elle comprend tout cela elle est sensible
et bonne elle veut tout faire pour mon bonheur elle
le fera et si Dieu le veut je serai heureux par son amour
et par le désir qu'elle a de me récompenser du mien.
15. Nieuwe overleggingen - en voorwaar van gewicht, waarvan
mijn geheel volgend bestaan mijn lot in dit leven
af kan hangen. En hier meer dan ergens was de keus
moeilijk was de keus beslissend. Daar zaten wij vier
uren lang neder in een onafgebroken gesprek en nog
bleef alles in een wolk zweven waaruit nog
gene heldere stralen genoeg uitschoten. Een woord van
mij eene toestemming kon mijn geluk en dat der
mijnen misschien voor altoos vernietigen. Eene weigering
kon dien man die ik altijd bemind heb in den poel
des jammers voor altijd doen verteeren door mijn [onl.]
door met hem vereenigd den last op mij nemen wilde
hem en al zijn dierbren redden kon. O wat hier te
kiezen ik kon de raad van hem die mij zoo gaarne
ondersteunen willen, niet wederstaan. Ik bezweek
voor hen voor mijn eigen gevoel om steeds dien weg die
het grootste het edelste is te kiezen en de Almagtige
zal dan dus hoop en smeek ik ook deze poging zegenen en
ik zal misschien nog hier op aarde over de grootsche
schoon duistere leiding van zijn weg verstomd staan.
Menschen hoe wordt gij miskend... mijn oom R. hoe valsch
wordt hij vaak beoordeeld en wie is edeler wie grootmoediger
dan hij, wie wil meer de ouders van zijne dierbre afgestorvenene
ondersteunen en dus de schoonste hulde aan hare gedachtenis
toebrengen. O mogt men dit tog meer en meer bedenken
minder naar het uiterlijk te oordelen.
16. Nein es ist nicht immer Freude die Begenheiten des
Tages nieder zu schreiben nein oft bebet die zitterendne
Hand zurück und doch es muss - O was soll ich schreiben
wie werde ich die Wehklagen darstellen welche das
Haus erfüllen wo noch vor wenigen Tagen Ruhe Zu-
friedenheit und Seligkeit wohnten. Wie kan ich den
graulichen Abgrund beschreiben wie er sich auf einmal
under den Füssen des ruhig forttretenden öffnete. O Nenni
glücklich durch die liebe eines so aufrichtigen
liebenden Mannes zur Mutter durch die seligste
Hoffnung bestimmt. Ruhig schliefst du ein das
Erwachen war schrecklich Krämpfen entstanden. Die
Kunst konnte nichts zu deiner hülfe thun. Der abend
erschien. Da erstund sich der liebende Knabe von
deinem Schooss. Die nacht erschien. Du warst Tod den
Knabe war Tod. Da stand der unglückliche liebender
Freund bey den leichen von Mutter und Sohn
er der noch vierundzwanzig stunden früher so
glücklich war. Nenni du warst meine freundin ein
gutes mädchen das ich wenig kannte eine Frau eine
Gattin die ich verehrte. Hier muss man schweigen.
Gott im Himmel kann hier trost und Auskunft
geben, wir Menschen müssen schweigen und weinen.
17. Waartoe zoude ik bijzonderheden van dien schrikkelijken
dag, van zijne gevolgen melden, dit kan ik niet dit zoude
tot niets dienen, dit zoude mij en tijd en kalmte roven
en bladen vervullen. En zij zijn allen ongelukkig ik kan
doch niets redden niets helpen. Dit gevoelde ik de volgende
ochtend toen de ongelukkige rampzalige tijding mij
verbrijzelde, toen de aandoening welke mijne oogen tot zetel
hunner verwoestingen gekozen had mij beletten mijne pligten
te vervullen - toen ik besefte dat daar in het huis waar
ik tot nu toe vreugde en troost had komen putten dat
ik aldaar nu op mijne beurt troost moest geven
ook daar moet lijden. O dit was hard dit besefde ik ook
toen ik met droefheid in 't hart uitgaan moest toen ik
op eensklaps den troostenden den dierbaren Muller ontmoette
en deze door mijn blik verwonderd was toen ik hem
zeide Ja alles is hier geen geluk op aarde. O toen gevoelde
ik dit alles dubbel. Beste Nenni doch gij zijt nu
zalig maar laat eenen rampzaligen agter. Grote God wat
is de mensch. Jaren van zorgen inspanning en werkzaamheid
bouwen het stelsel van zijn geluk op en één oogeblik
vernietigt alles.
18 [- [- onl.]
d'abord, mais me sentant ensuite trop troublé je dus céder
aux instances de ma mère et je dus ceder la place à
Henry. Voilà ce que le petit amour-propre de Caroline qui
se fonde sur mes mérites et non sur les siens ne put
souffrir [- onl.] ferait ce que son amie aurait du
faire et pour lequel celui-ci s'avouait trop faible. Ceci
lui donna de l'humeur elle avait voulu passer avec moi
une soirée sérieuse pleins des souvenirs et des espérances
de l'homme juste, je ne la compris pas, elle n'avoua que
quand il fut trop tard, ceci occasionna une petite brouillerie
ma maman [- onl.]]
19. Was soll ich schreiben scenen des Trauers wo die liebende
Eltern die Frucht von Ein und zwanzig Jahren von Liebe
und Sorgen verlieren und wo beyden alle trost von Weltweisheit
und Gottesdienst bedürfen und was macht gied. In
Geselschaft trocken und enigmatisch ist er es nicht mit
den Freunden. Er schwärmt doch ist wie schwärmer glücklich.
Er fühlt den hohen den innigen Schmerz zu gross und
durch äusserliche Zeichen aus zu stramm zu erhaben
um sich für die Auge der Menschen zu zeichen zo unerreich-
bahr um durch jeden gefasst zu werden. Die Gründe
des gottesdienst und Hoffnung sind schon bey ihm vollkom-
mene entdeckte Wahrheit. Er glaubt nicht sein Frau
sey in besseren Welten verpflanzt er weiss es. Er fühlt
Ihr Wesen mit dem Seinigen vermischt und in der
Mitte des zerdrückenden Schmerzen kann er
noch eine Art von glück geniessen welche allein
aus dem Übermasse des schmerzens geboten wird.
Aber nie hat er die Bewunderung der menschen
gesucht und sucht sie jetzt weniger wie je. Er
fühlt für sichselbst für seine freunden für die selige
unaussprechlich geliebte und ist selbst im Trauer selig.
20 [onl. Italiaans]
[onl. Gotisch]
21. Het was een plegtige dag. Het was de dag waarop het hulsel
eener geliefde vriendin in den grafkuil nederzonk. Het was de
dag waarop eens voor vijfentwintig jaren mijne ouders zich
trouw en liefde beloofden de dag waarop ik gehoopt had
met al het vuur van kinderliefde en dichtkunst hun heil te
bezingen. Goede beste vader hoe gelukkig zoudt gij op dien dag
geweest hebben, hoe zoudt gij u in den zegen die u en uwe
kinderen bekroonde verheugd hebben. Doch wat God doet
is welgedaan. O wat hadden wij u anders nog behouden mogen
nog met u - doch vergeefsche folterende wenschen die alleen
de treurige waarheid bewijzen dat de mensch dan alleen
een geluk naar eisch leert schatten wanneer hij
hetzelve verloren heeft.
Netje n'est donc plus et l'amie intime de la bonne M.R.
a partagé son sort et ses malheurs. Evénement singulier.
Enchaînement incompréhensible. Je la connaissais depuis bien
longtems je ne l'appréciais que depuis peu. Dans son enfance
le rejeton unique l'idole de ses parens elle était l'objet d'un
amour qui la gênait même par trop de soins car personne ne
veut être gêné pas même parce ce qu'il aime. Les sentimens sujet
d'elle était fort différens car tandis que les uns l'élevaient
aux cieux, d'autres la rangeaient entièrement dans la
classe des personnes ordinaires. Dans les dernières années avant
son mariage ne s'abandonnait [- onl.]
exclusivement qu'à l'amour et privé
de cette heureuse liberté qui seule dans l'amour augmente
la force morale de l'homme, elle ne se développa point aux yeux
des autres. Son mariage la rendit plus douce plus aimable
chaque jour on reconnaissait en elle de nouvelles qualités.
Elle faisait le bonheur de son époux, et le rideau est tombé
mais il se lèvera un jour là où nous comprendrons les voies
de l'Eternel.
22. Si l'on osa rapprocher l'image du bonheur près de celui
de la désolation je puis dire que j'eus hier une soirée délicieuse
avec la mia et mettant à part les soins rongeurs je savourai
la vie comme je l'avais fait il y a des mois lorsque mon oeil
plus dégagé encore osait fixer l'avenir d'un regard assuré.
Je relus avec elle les vers que l'enthousiasme et l'amour
m'avaient dictés je retournai avec elle par une soirée superbe
et je sentis avec la plus vive émotion tout le bonheur dont
je jouissais encore et je sentis qu'au milieu des malheurs
on peut conserver sa félicité pourvu qu'on aît de la
santé et qu'on ne soit pas attaqué de la maladie appellée
humeur.
Nog een heerlijke wandeling met [- onl.] te twaalf uur in den
heerlijken maneschijn. Eene schone herinnering aan vele vroegere
avonden, vooral aan die in de welke ik hem het plan mijner
reis overblijven. Cris gij zijt goed braaf uitmuntend, doch gij
moet niet geheel aan u zelven overgelaten zijn. Een toon
is in mijnen ooren gedrongen wier klank mij niet
behaagd. Volmaaktheid is hier niet te vinden. Men kan
struikelen en opstaan doch hij is en blijft de mijne.
∙Semaine de lacune mal de yeux etc.
Novembre
∙1. Endlich doch in allen unglücken und nach so vielen
Bestürzungen wieder ein augenblick Erholund. Ein beschäfti-
gender Posttag Gesundheit und denn ein Abend bey seinem
Mädchen sehe das ist ja doch alles was man verlangen
kann. Guter Gott du hast mir doch noch sehr vieles
gegeben. Ein liebendes Mädchen Freunde Gesundheit beschäftigung[?]
und dadurch eine gewürzte Empfanglichkeit für die
bessern Freuden des Lebens. O dieses ist viel und wenn
ich dieses und denn einen frohen Sinn behalte o dann
muss ich schon recht dankbar seyn.
Eindelijk het feest der hervorming waarover reeds zoo veel
gesproken en geschreven, gezongen en gebazuind was. Zommigen
hadden te veel kwaad anderen te veel goeds erin gezien. Met
geen van beiden was ik het eens en ik ging vrij bedaard naar
het gehoor van Muller. Deze zeide veel goeds gaf een algemeen
berigt van 't gebeurde, stelde vervolgens de grondslagen neer
waarop de hervormers gewerkt hadden, vrijheid van grondbeginselen
en gezag van den bijbel schilderde vervolgens den invloed[?]. Alles
was zuiver en net en Muller geheel waardig. Verder bestond
het vieren van dit feest meest in kerkgaan. In de Luthersche
kerk speelde toonkunst Kinderzanger etc.[?] eene grote rol en
daar verdrong zich dan ook de ijverige en godsdienstige menigte.
De drukpers zweet onder al het slegte proza en de nog
ellendiger verzen die bij deze gelegenheid uit komen en of
dit eeuwfeest wezentlijk invloed op godsdienst en zedekunde
zal hebben dit blijft eene vraag.
Onder die Kennzeichen der Zeit zoo als onze Enthousiastische
broeders zeggen dient men de acten van het Synode te lezen
en men zal dan toch de reuzenstappen erkennen welke
sints het synode van Dordrecht gedaan zijn. Men ziet dan
hoe de ware menschelijke en redelijke geest zich
zelve gelijk blijft en hoe de secte geest nog dikwijls waait
dat men aan zekere palen of banden gebonden is dewijl
men deze ondertusschen reeds lang overschreden heeft.
3 Margot n'est plus malade elle se réveille de sa léthargie
mais se réveille telle pour l'amour. Nescio. Pauvre St. Just
tu n'es pas encore victorieux. Elle est toujours fraîche jolie
aimable mais je crains que la saètta ne soit pas entrée encore
assez avant dans son coeur.
Ein mennonitischer Bruder aus Rusland der hier Hülfe sucht
für seine Gemeinde welche an den Ufern des Bogs durch
fürchterliche Uberschwimmungen viel gelitten hat. Es sind
da tausend seele welche in Einfalt leben. Auch dieser
ist nach Muller ein treuer Sohn der Natur dessen feste
männliche Kraft und Überzeugung von Gott und Christenthum
jeden für ihn einnimmt.
4. Es giebt Augenblicke in die Liebe worinn beyde
Liebenden positiv. und negativ. sind. Diese sind die glücklichsten
nicht. Ist aber der eine positiv der andere negativ o da ist
der Triumph der Liebe.
[onl. Italiaans]. Voilà toujours le but où l'on veut venir.
5. [onl. Gotisch]
[onl. Gotisch]
6. O mijn goede beste Vader. Hoe wierd nog mijn hart van
aandoeningen ontroerd toen ik nog uwe papieren doorzag toen
ik nog in zoo vele blijken alle uwe liefde en hartelijkheid
voor mij zag doorstralen. O laat ik dit tog nooit vergeten en
laat ik bij alle oordeelvelling en gedachten over u steeds denken
aan die liefde waarmede gij zoo dikwijls uw eigen genoegen
aan het mijne hebt opgeofferd en u zoo regt hartelijk bij
mijn vorderingen verheugde. Laat ik bedenken alle die
hartelijke en onvergeetlijke oogenblikken die wij zoo dikwijls
beleefd hebben [- onl.] zijne
onuitputtelijke vrolijkheid waarmede hij mij steeds mijne
gebreken al lagchende onder het oog bragt o en zoo weinig
loon heeft hij daarvoor mogen oogsten. Doch dit zal, dit moet
hij eens. O God laat zijn geliefd herdenken bij mij tot
de laatste levensstonden een heilrijke zegening zijn.
7. Voilà Novembre avec ses frimats. Le mois le plus insignifiant
et le plus triste de l'année. C'est la saison des brouillards.
Le commerce va en déclinant les plaisirs de l'été ne sont plus
les plaisirs de société ne sont pas encore commencés. Pour le
moment je vis d'une manière assez isolée. Ma Lina [- onl.]
voilà tous ceux qui je vois puis il banco et les
conversations arides avec des étrangers. Il faut pourtant
avouer que si dans d'autres pays les plaisirs de société
sont trop nombreux, ils les sont trop peu ici. Chacun
isolé dans sa cabane et excepté quelques jours de
famille l'on ne se voit tout au plus qu'au spectacle
et à l'église. Par là on manque un moyen de se former on
est privé entièrement de la conversation de société dont
j'ai du moins trouvé des germes en Allemagne. Ici en société
les femmes chuchotent sur leurs servantes et les modes les
hommes dans un autre coin parlent commerce. Les cartes suivent
on joue sans intérêt on soupe sans plaisir et on s'en revient ennuyé.
8. Den sohn des Unglücks den armen verlassenen Wittwer ich
besuchte ihn. Da war er wieder in seinem Hause auf der
stelle wo er mit seinem Nettchen so oft glücklich gewesen
war ja wo sie so selig mit einander in Scherz Munterkeit
und ruhe Lebten. Es war ein herrliches vertrautes Paar
und ein Schlag ein Tag hat alles weggerissen. Fürchterliches
Leben dass solche Freude und solche Zerstörungen darbietet.
Aber du Vater im Himmel der deinen Kindern solche
Trauer zuschicket, einen herrlichen Lohn wirst du
auch im Himmel für sie weggelegt haben. Ja es steht
vor den augen des unglücklichen des hoffenden und glaubenden
das augenblick der Vereinigung das kommen soll und wird. Mit
der blinkenden Phantasie mahlt er sich die Zukunft aus
wo beyde so ganz wieder vereint seyn werden wo allen
Leid verschwunden alles in Freuden einschmelzen wird.
Gott Vater im Himmel du kennst was uns gut ist, aber
deine Wege sind unzugänglich. Einst werden wir sie verstehen.
9. V.G. Zoo gij niet zijt als deze kinderen etc. Dit zoo natuurlijk
gezegde van Jezus verloor hier geheel zijne kracht daar hetzelve
te veel in bijzonderheden afgesnipperd wierd daar men nu beurtelings
de nederigheid goedwilligheid etc. der kinderen hoorde aanprijzen.
De flaauwe stijl en voordragt met herhalingen maken dat diergelijke
leerredenen van dezen bij mij al zeer weinig invloed achterlaten.
Une réflexion terrible s'est présentée aux amis de la bonne Nenni l'idée
affreuse qu'elle a été négligée par son médecin et que celui-ci Gorsel-
mann[?] dont la réputation n'est pas fort brillante, au moment où
tant de secours pouvaient avoir été prodigués s'en est tenu uniquement
au phosphore moyen dont il se servait pour la seconde fois
dans sa vie et qui a ce qu'on craint aura consumé la bonne malade.
Ha dans ces momens de douleur P.v.E. et moi nous nous écriames[?]
si souvent. Ne pourrait-on rien faire d'avantage. Mais au moment
où l'affreuse sécurité est là après les événemens pourquoi parler
de pareilles choses Gied en ta place je ne pourrais me contenir
[- onl.]
rendait la vie chère de tant ce qui me donnait un bonheur
ineffable et dont la perte me plongeait dans un abyme
sans fin. Hommes chargés de la vie des autres du bonheur de
tant de familles vos fautes seront-elles donc toujours abolues
par le [onl.] et l'ignorance si criminelle chez vous restera-t'-elle donc toujours impunie.
[onl. Italiaans]
11.Wunderbare Leitung der menschlichen begebenheiten. Wer kann
dich ohne schaudern ohne staunend betrachten. Wenn ich
nun sehe wie wunderbahr sich alles geleitet hat und wie
mitten unter den schmerzlichen Trauerfällen des herzens
brechenden Unglücks dier mich getroffen und meine Familie
so tief erniedrigt haben sich am Ende meine Position noch
besser zeigt wie sie es ohne das hätte seyn können. Alles hat
nun zu meiner Emporhebung beygetragen. O dieses sey denn
das hohe Ziel meiner gedanken solch eine Bestimmung zur
mindesten einigermässen würdig zu seyn zu den [onl.]
alle meinen Kräfte zu vereinigen und denn auf die Zukunft
mit ruhiger Stimmung zu hoffen.
12. Een toneel met [- onl.] Sr. dat mij trof. Dezen grijsaard in eene
bui van onstuimigheid te horen uitvaren tegen anderen en hem
nog in het volle vertrouwen wegens mijnen goeden vader te
zien een vertrouwen dat zoo als ik wist den volgenden dag
in het niet verzinken zou, o dit was hard voor een zoon die
van dien vader zoo veel genoten heeft en hem na zijne
ontslaping nog zoo hartlijk bemint. Doch daar waar zwakheid
vergeven wordt, waar men goeden wil voor zoo veel rekent
o daar zal eens alles beter zijn.
Une soirée du Mardi c'est toujours mon jour le plus heureux
auprès de Caroline. Je la vois faire des progrès les plaisirs suivent
les études et heureux par ses baisers, ses caresses et ses
discours je n'ai rien à désirer aussi longtems que je
puis étouffer le désir de la posséder entièrement.
13. Je commence à faire un peu de progrès dans l'art de me commander
à moi-même. C'était au lundi. Carol. fut un peu froide moi le
même comme de raison. Si j'étais resté près d'elle cela serait
allé de piano en forte. Je m'absentai quelques minutes, tout
fut passé et au souper nous eûmes la conversation le [onl.]
piacevolissima cela peut-il s'appeler une bonne action dont la
récompense suit de si près.
Il faut que je m'accoutume lorsque je gronderai la
mia sur de petits défauts de le faire d'une manière légère
et badinante qui effleure sans choquer. Mais voilà que
souvent dans ces occasions-là je mets un visage à faire peur.
Mais voilà encore bien ce vilain défaut que j'ai eu toujours
de faire toujours la moue quand on me plaisante d'être
sensitive pour moi-même et quant aux autres de faire beaucoup
d'un rien. Je l'aime tant que je voudrais l'avoir parfaite
et c'est bien la plus grande sottise que de prétendre à cela.
Zu viel Vergnügen für einen Tag. Fremden und Wache.
Da wurde ich beynahe arrestiert da ich zu spät eintraf aber
alles lief noch glücklich ab. Welch eine Albernheit um
in einem Bürger corps den hohen militarischen
Geist einschärfen zu wollen. Aber es giebt so viele Leute die
so wenig in sich selbst finden konnen und nun so mit
einen gelehnten Grösse herumspazieren und denn mit
den leeren Titulen und Unterscheidungen sich so ganz
hübsch aufblasen ach lieber Gott welch ein elendes Vergnügen.
14 Weder met Cris. Ja deze blijft de oude en beste. Tot hem
kan ik alles zeggen en over zijne Cato, over mijne Caroline
zoo geheel zonder vooroordelen en zonder ingenomenheid spreken.
Wij zien in onze meisjes en in ons zelven gene engelen
maar in allen zwakke falende
menschen die denken [onl. Gotisch]
[onl.] zullen wij ook zeker dikwijls struikelen doch ook
weder oprijzen en met vertrouwen op God en vertrouwen
in ons zelven rustig door de wereld gaan.
[onl. Italiaans]
15. Da war en eintscheidendes augenblick. Für das erste mahl
in meinem Leben musste ich ein wichtiges unangenehmes
geschäft beendigen. Ich fühlte mehr wie je den Werth
um durch zu greifen und möge dieser erste handschlag in seinen
Folgen gesegnet seyn.
Eenige ongeruste oogenblikken leverde deze week de oude
heeren de Vos moesten nu met alles bekend worden. Aan
aanmerkingen vragen beschuldigingen kon het niet ontbreken
opvliegendheid van de eene twijfelachtigheid van de andere zijde
en de natuurlijke denkbeelden eens ouderdoms waarin
dan bevestigd mistrouwen dikwijls over ondervinding scherp
komt moesten hier natuurlijk verschijnen. Mensch wat
zijt en doet gij verspilt als jongelingen verteert als mannen
zamelt als grijsaards en dan is het ook te laat en het
oogenblik der scheiding is daar.
Te leven als grijsaard met herinnering aan een welbesteed
leven en het zien opkiemen der zaden, die men gestrooid
heeft dit moet zalig zijn. - Grijsaard te zijn als de lust
des levens uitbrand als de ziel om zoo te zeggen oudert
en men zich meer en meer tot een eenzelvig planten-
leven inkrimpt en wanneer men daarbij de achting der
zijnen niet geniet of dezelve om sterker te spreken
verloren heeft o kan dit leven kan dit genot zijn.
16. Ein merkwürdiger Tag. Da zog ich mit meinem Onkel
v. H. nach Harlem um der grosse Sache noch weiteren
Beschlag zu geben. Da sprachen wir meinen Onkel und ich fand
ihn in der Stimmung der mir füglich schien und wodurch
das werden konnte was werden soll. Vieles ist noch
aus dem Wege zu räumen aber wenn das grosse Ziel
noch lebhaft für den Augen stehet denn muss mit der
Hülfe Gottes alles auch gut gehen. O wenn dieses diese
schöne Hoffnung einst erfüllt würde wie dankbahr
könnte man denn erkennen wie aus den dunkeln
Nebeln des nachts ein schimmender Strahl leuchtet.
Welch eine Leitung wenn mein Onkel nun wieder in dem
Geschäft kam wo ihm einst ein Theil verweigert ward
und welches er verliess um sich wurklich im Jammer zu
stürzen. Gott du bist gerecht in alles. Dieses erkennen
dieses glauben wir, einst wird alles deutlich seyn.
Ja dit is ook eene waarheid wier bevestiging ik daaglijks
ondervinde. - Ophartigheid jegens vrienden en naauwe betrekking
is pligt. Openhartigheid vooral is pligt jegens die gene welke
men zich als gezellin des levens verkoren heeft en die
dus in al ons leed en lief delen moet. Voor haar te zwijgen om
onaangename oogenblikken te vermijden is meer dan
zwakheid is wezentlijk pligtverzuim.
17. Ja an wem will ich gedenken. Von wenm will ich
sprechen von meinem Vater. Noch oft will ich alle die frohen
Stunden die ich mit ihm genoss noch oft alle
seine güte mich erinnern. O wie war er immer so froh
und munter wenn ich glücklich war wenn ich die
Vergnügungen der Freundschaft und Liebe genossen
hatte, wenn ich mich ausgezeichnet hatte durch
ein Vers oder etwas ähnliches. Nein oft habe ich es
bey seinem Leben gesagt und noch wiederhole ich es
dass ich nie einen besseren mehr liebenden Vater hätte
wünschen können. Jeder Tag noch gedenke ich seiner und
einst wird alles gut sein.
18. [- onl.]
∙19. Nein es ist nicht immer die Liebe die Herzen am Herzen
oder eher Hände an Hände knüpft. G. Lange einst der Adonis
unserer Coterie der jedem unserer hübschen Mädchen nachtrippelte
ihr Worter ohne Sinn erzählte und sich immer vor der Nase
weggeschnappt sah.Dieser hübscher junger Mann der über
jedem Mädchen das nicht nach seyner Meynung hübsch war vornehm
niedersah heyrathet nun. Ein kleines ältliches schrumpfliches
Wesen eine Cousine welches er immer mit Herablassung betrachtet
hat, ohne Grazie oder Erhabenheit aber sie ist reich.
Dass er sie heyrathet das verzeyhe ich gerne. Dass dieses
aber nun wieder eine [onl.] Liebe mit herrliche
empfindungen und herzliches Bestreben heisst, dass für diesen
gegenstand so viele schöne Wörter profaniert werden. - Dieses verzeih ich nicht.
Enfin nous eûmes un jour de famille. Ce nom dit beaucoup
de choses et dit beaucoup plus si l'on considère tout ce qui
s'est passé depuis la dernière année et on demande alors
comme il est possible de fêter encore un pareil jour. Trois
têtes des plus chères avaient été mort [onl.] par la mort.
Toutes les idées toutes les circonstances avaient été
bouleversées et celui que nous regardions avec tant
de respect a perdu à nos yeux ses titres d'estime et
dans un calme incompréhensible tout se passe comme
auparavant. Humains, pauvres humains.
Müllner König Ygund
∙Die schuld hatte mich von diesen schriftsteller der einzige
der mit Körner unter den neuesten Germanen meine Achtung
geniesset einen grossen Gedanken gegeben. Ich ergriff daher
mit Freuden die gelegenheit seinen Yngurd zu lesen. Doch ich
muss aber aufrichtig gestehen dass ich meine Erwartung etwas
getäuscht fand. Yngund ist ein herrlicher Charakter aber
weiter sieht man ein gemisch von ahnungen und geheimnissen
deren Entzifferung dunkel bleibt und welche alles zu
einem künstlichen Gewebe machen, indem dagegen die
schuld wie ein grosses ganzes und eine Erhabene Idee dargestellt ist.
20. Een avond van K. en V. genoegelijk zooals wij dezelve in lang
niet gedmaakt hadden. Br. kan niets bijzonders algemeene
denkbeelden algemeen uitgedrukt. Bosscha las een uitmuntend
stukje Onsterflijkheid. Ja hij kan toveren met woorden en van hem
durf ik zeggen
∙Mon génie étonné tremble devant le sien.
∙Ik kan zoo in zijn ziel in zijne gedachten lezen en indien wij
elkander op eene andere wijze ontmoet hadden indien de
omstandigheden ons tot elkander gevoerd hadden in dien tijd
waarin het hart nog niet door vriendschap of liefde ingenomen als een
schoon papier alle indrukken ontfangt, o zoo ware
hij dan zeker mijn vriend en dit in den volsten zin des woords
geworden.
21[ - [onl.]
worinn du mir zum erstermahle das gefühl der Liebe
empfunden liessest. Da is derjenige der einst um deine
Hand warb schon wie Vaters und Gemahl glücklich und
du durch Leiden und [onl.] verfolgt sahest
schon lange den geliebten deines Herzs in einen drückenden
Lage und indem nun das glück zu lachen anfängt stürzt
er in einer gefährlichen Krankheit Unerklarbar ist das
[- onl.]]
[onl. Italiaans]
22 Ja Lienska fürchte nicht alles wird gut gehen. Ich
werde hoffentlich deiner Liebe mehr und mehr werth seyn
und denn mich auch nicht durch kleine unannehm-
lichkeit abschrecken lassen. Ja du bist gut du hast
deine Fehler ich aber auch die meinigen und hätten
wir selbige nicht so hätten wir hier auf Erden
auch nichts mehr zu schaffen. Aber lässt uns doch
strebe so ganz einig mit einander so ganz eine Seele
zu werden mit seiner geliebte wie der mensch es werden
kann. Vertrauen ganz ununschränkles Vertrauen dieses
ist der schönste Vereinigungsband der so vielen fehlt
und der jedoch allein das beendigen kann was die
Liebe anfieng zu knüpfen.
23. Christelijke liefde. Eene schone leerrede van Muller
over die heerlijke lofspraak welke de zoo zeer gevoelvolle
en driftige Paulus dezelve maakt. Doch ten uiterste moeilijk
is het die liefde geheel te gevoelen zoo gantsch van dezelve doorgloeid
te zijn. Gemakkelijker is dit in de hut des kluizenaars dan
in het kantoor van den koopman gemakkelijker in de
eenzaamheid van het klooster dan in de bezigheid van
het dagelijksche leven en om daar dikwijls in nederdrukkende
omstandigheden en bezigheden Gode en de menschen het
zijne te geven zonder aan de eene of andere zijde de palen
te overschrijden. Zie daar de zoo moeilijke de bijna onmooglijke
triomf van den Christen.
Une visite chez l'Ange le favore de la mia Caroline et
avec lequel je fis connaissance [onl.]
plus volontiers que j'ai une haute estime pour ses talens.
On pense trop peu on lit trop me dit-il et il a raison. Mais
nos devanciers étaient-ils plus sages. La masse de livres
était moins grande alors mais aussi ils dévoraient des infolio
tandis que nous ne prenons que de légers 12o. Ce qui est certain
c'est que la fable du berger et des échos est bien vraie.
Si l'on voulait extraire de toutes les bibliothèques les pensées
neuves et détruire le reste des livres la destruction serait grande.
Ein belangreicher Abend. Claude Gied et Cris waren bey mir.
Da erschien mir das Leben in all seinem Schmerz wie er
die herlichste schöpfung auf Erden das Glück der Liebe vernich-
tet aber dagegen auch in alle seine Würde wie Vorhof des
himmlischen Lebens indem ich den tief gedrückten noch ausrufen
hörte wie das leben doch so viele Glückseligkeit hatte da
ich ihm im süss schwärmenden ton von seiner Nenne von
ihr fortdauerndes Anwesen und ihre baldige Vereinigung
sprechen hörte. Da verstand ich die Wahrheit dass der
der nur halb unglücklich ist am unglücklichsten lebt und
da schauderte ich da ich diesen Verlassenen das glück des
lebens und Claude dessen unglück behaupten hörte und beyden
musste man kennen, um beyder Reden zu verstehen.
24. Là je reposai la nuit dans la chambre où la bonne Nenni avait
terminé sa vie si heureuse. Là je vis son époux couché sur
le lit de douleurs où tout ce qui l'avait attaché à la vie
expira au sein des tourmens. Là où tout lui avait ri, un jour
où il avait goûté l'intimité la plus parfaite, où il avait
épuisé toutes les délices de l'amour là on voyait maintenant
le calme de la mort, et l'abandon du désert. Dieu
quel est l'homme si après de pareilles secousses nous pouvons
retourner sur le sentier que nous avions suivi jusqu'alors
cueillir encore des fleurs sur le bord du précipice et ne nous
réveiller qu'au moment où le tonnerre gronde sur notre
propre tête. C'est le joug des circonstances de la société qui
nous force de rentrer bientôt dans le cours de la
vie ordinaire et prosaïque. Mais grand Dieu qu'elle ne
sera pas la récompense du juste quand un jour tout sera
compensé et quand l'avenir surpassera l'imagination.
25. Retournons un moment vers un sujet qui depuis longtems
fut abandonné la Politique et ceci à l'occasion d'un
événement qui eut lieu ces jours-ci c'est à dire la
dispute entre le roi et son fils dont chacun parlait et
dont chacun savait également peu. Voilà le défaut des
monarchies héréditaires l'héritier Présomptif s'arroge déjà la
royauté avant qu'il l'obtienne et malheur à nous si
ce héros de Waterloo tant prôné en vers et en prose vient
un jour à nous gouverner. Il sera aimé des Brabançons dont
il aura imbu les principes: les guerres les soldats seront
ses joujoux la débauche ses plaisirs et l'on verra de belles choses.
26. Der beste gewissenhafteste Theil der Nation liebt unsern
König und ist von seinen guten Einsichten überzeugt. Dieses
aber ist bestimmt wahr dass dieser wie die meisten Fürsten
des Hauses Oranien zu viel detailliert zu viel im kleinen
arbeitet und so wenig den Blick im grossen hat. Die Ständen
sind wieder versammelt aber man sucht vergebens die hohen
taxen auf vielen Articuln warunter der Thé eine grosse
Rolle spielt herab zu setzen. Die Erfahrung hat
nun seit einem jahre gelehrt dass unsres hohes Taxensystem
den Handel bey weitent fernden den Stödten vermehret und den
verbotenen Handel auf einer ausserordentlicher Weise
begünstigt. Aber was hilft dieses. Ein Minister setzt
durch, und die Völker leiden und bezahlen.
27. Ein Mädchen zu haben, und nicht dankbar zu seyn.
Nicht dankbahr zu seyn für die grösste Gnade des himmlischen
Vaters für das schönste Geschenk des himmels welches
unseres Glück verdoppelt unseres Leiden trostet und
uns wierklich schon hier den Vorgeschmack des himmels
geniessen lässt o möge ich dieses so unverdiente Glück
empfinden und jede Tag steige meiner Dank zu
dem empor der alle dieses Glück für mich schief der
mich so viel mehr wie andern begnädigte aber mich
auch die Pflicht der Dankbarheit aufgelegt hatte
denn wie würde er meiner gedenken in den tagen des
Unglücks wenn ich nicht in dem augenblick des
genüsses dem Geber alles gutes meinen Dank
gewidmet hätte.
28. Ja thans nu meer dan ooit wil ik aan hem
denken die mij zoo waard geweest is, wien ik
zoo dierbaar was. Ja thans in de plegtige oogenblikken
aan Godsdienst en herinnering gewijd hoe zoude ik niet
ten eersten aan hem aan den dierbaren afgestorvenen
gedenken die ons op het pad des levens verlaten heeft aan
hem die mij zoo wezentlijk beminde en tegen wien ik
mij indedaad toch zoo vele kleinigheden tog zoo vele
nalatigheden te verwijten heb. O edel was hij en goed en
had hij in een ander ligchaam gehuisvest dan ware
hij niet beter geweest maar hij had meer kracht kunnen
bezitten, doch hoeveel heeft hij niet geleden geleden
naar ligchaam en ziel en dit met gelatenheid met
opgeruimdheid zoo veel mogelijk was. O dit alles is
hem bij God als verdienste geweest. O zijne oogmerken
waren zoo goed als vader als egtgenoot, als lid van
de zamenleving dacht hij zoo edel zoo goed zoo rein. O wat
was hij niet voor mijne goede moeder hoe beminde hij
deze niet, hoe herinnerde ik mij onder zoo vele
gesprekken datgene hetwelk bij het avondmaal gaan
in 't vorige jaar met elkander hadden waarin hij
zoo vele liefde zoovele hartelijkheid liet doorstralen. O
God nooit moge ik dit alles vergeten onvergetelijk
moge mij alle zijne bewijzen van liefde en deelneming
zoo ontelbaare malen door mij ondervonden steeds zijn
en blijven. Nooit ga zijne naam over mijne tong dan
met den heiligsten eerbied dan met het alomvattend
vertrouwen op uwe goedheid en uwe genade dan met
de zalige hoop dat hij nu reeds voorsmaak van toekomst met
geluk ondervind dan met het onwrikbaar voornemen om
wat ik ook in de wereld worden moog steeds van alle
mijne goede beginselen den dank aan hem toe te kennen
dan met de overtuiging op zulke heerlijke verzekeringen
gegrond dat daar waar alles wel is wij elkander
weer zullen ontmoeten.
29. Weder een jaarkring vervlogen weder een jaar nader
aan het doel en wat ben ik gevorderd. O weinig nog weinig
bij die ontzettende menigte van hoedanigheden die
ik zou moeten verkrijgen om wezentlijk die mate van
geluk die ik geniet nog eenigermate te verdienen. En welk
eene ontzettende stroom van aandoeningen overstelpt mij
bij het herdenken bij het weder herroepen van een
tijdperk door zoo vele rampen door zoo vele verschrikkelijke
oogenblikken gekentekend. Mijn dierbre vader heeft mij
op den weg des levens verlaten en zijn lijden de bekommer-
nissen om zijn lot nemen een groot gedeelte van den
jaarkring in. Zijne geliefde zuster verliet ook dit toneel
waar zij zoo vele uitmuntende hoedanigheden ten toon
spreidde. Twee egtgenoten verlieten hunnen geliefden bij
den aanvang der schoonste heerlijkste levensbaan. En welke
omstandigheden hebben deze schrikbarende gebeurtenissen
niet verzeld. Welke afgronden zijn er niet ontdekt welke
characters op zulk eene ongewone onverwachte wijze [onl.]
welke verschriklijke raadsels niet opgelost. Welke voorbeelden
van menschelijke zwakheid doch ook van menschelijke
deugd en grootmoedigheid hebben wij ook niet ondervonden.
En ook nu met mij zelven welke ontzettende veranderingen
zijn ook hier niet voorgevallen. Voor een jaar nog aan
het werktuig van ons bestaan een bijkomend rad nu de
spil waarop alles zich rondwentelt voor een jaar alleen
het doel mijns eigen bestaans tot hetwelke ik nog slechts
zwak medewerken kon thans met de zorg eener geliefde
moeder met die van een geheel huisgezin belast thans de
verwachting eener uitgestrekte famillekreits, thans
de hoop en steun van haar wien ik hart en hand heb
opgedragen en wier wenschen ik alleen vervullen moet. O
hoe verschilt deze toestand welke hogere pligten welke
hogere roeping is nu de mijne. Hoe veel wordt er niet
van mij gevraagd en hoe vereischt dit alles niet de
hoogste inspanning mijner krachten mijner vermogens.
Hoe wordt hierdoor niet alles verandert hoe verschijnen
niet nieuwe gevaren nieuwe klippen nieuwe verzoekingen.
En was ooit in eenig tijdperk de weg der goddelijke
voorzienigheid voor mij zigtbaar zoo was zij zulks voorzeker
in dit mijne reis de kundigheden op dezelve opgedaan derzelver
strekking de opklimming mijner bezigheden de vervulling
eener gedeelte mijner hope de naderhand opgekomene om-
standigheden dit alles moet mij de grootheid der genade
doet bezeffen dit alles moet mij kracht en moed
geven om met vertrouwen op den almachtigen den
verderen weg inteslaan en van hem kracht na kruis te
verwachten. O moge ik mij vasthouden aan den hemelschen
godsdienst die onze beproevingen door het vooruitzicht
op de schoonste toekomst kan troosten, moge ik mij vasthouden
aan die schone bestemming die ik voor mij zie dankbaar
zijn voor die gelegenheden welke God mij gegeven heeft om
goed op aarde te verspreiden. O laat ik steeds gedenken
dat ik met de mij gegevene talenten moet woekeren
tot nut van diegenen die mij omringen. O laat ik
steeds levendig gevoelen dat wij niets door ons zelven
kunnen maar dat wij om wezentlijk goed uit goede
beginselen te doen de hulp van den besten vader nodig
hebben. O laat het beeld van de leiding die tot nu
toe de God der liefde met mij gehad heeft mij steeds
verzellen laat het mij in alle de omstandigheden van
mijn leven bezielen laat ik mij nimmer schamen Christen
te zijn. En dan nu laat ik twee gevaren mijden die thans
in de tegenwoordige omstandigheden zoo ligt in den boezem
zouden kunnen insluipen. Zelfsverheffing en Beoordeling van
hen die toch altoos slechts uit goede inzichten zwak geweest
zijn en laat mij het voordeel dat mij het tegewoordige oogenblik geeft
niet misbruiken. Laat mij niet morren indien de star
van mijn geluk zich nog schijnt te verwijderen en laat mij
daarbij denken Wat God doet, is welgedaan. Laat mij tog
alles doen om mijn dierbaar meisje mijne moeder mijne
zusters gelukkig te maken. Laat mij de kracht bezitten
luimen en wrevel die uit kleine beginselen zoo dikwijls
grote onaangenaamheden doen ontstaan steeds
onderdrukken en moge ik mij toch zoo gedragen dat de zegen
van God en van goede menschen op mij rusten kan en zal.
December
∙1. Ein feierlicher abend. Ein abend dem andenken zweyer geliebten
gewidmet ein abend worinn ich zwey jünglinge sah in den ersten Jahren
der glücklichsten Ehe zum Witwer gemacht wo ich Ihnen
all ihr früheres glück aufsummen hörte[?] wo ich Ihnen die
Schrecknisse der Vergangenheit mit grellen Farben darstellen
sah wo ich ihnen Worte des Trostes vorlas mit Ihnen weinte
aber auch Jammer empfund und bey dem steige der
melancholischen Phantasie endlich selbst mein jezigen
glück mistraute. O hart, tief schmerzend ist ihr loss
erbaulich ihre reden und erschütternd ist ihre Gelassenheit.
Wie van beyden voldoet meer aan de vereischten van mijn hart
met wie zoude ik in een diergelijke ramp mijzelve het liefst
vergeleken zien. [- onl.] is meer man als vader meer met de
wezentlijkheid verbonden. [- onl.] is meer troostrijk meer dweepachtig
meer treffend. De eerste boezemt meer vertrouwen de tweede
meerdere belangstelling in. De eerste staat te veel alleen
daar en zelfs in 't midden van de uitboezeming der vriendschap
blijft tog nog steeds de grendel voor zijn hart neergedrukt
bij de ander wenscht men egter nu en dan meerdere vastheid
wenscht men meer de man te zien en men zou met de eerste
het liefst redeneren met de twede egter het liefst wenen willen.
22 [- [- onl.]
coeur longtems tu avais cru que ta confidence une fois
faite tu ne rencontrerais plus dans les yeux de ton
ami celui dont le seul but fut de te plaire et de te
rendre heureux. Tu t'es trompé depuis ce moment
solemnel de nouveaux liens nous unissent plus que
jamais mes entretiens respirent l'intimité la plus douce
[- onl.]]
3. Ich schlief wieder bey Gied da redeten wir wieder über
so manches. Und wenn nicht die Herinnerung an seinem
Unglück alle Vergnügen verschleichet[?] hätte so würde
ich dergleichen Stunden nicht unangenehm nennen
können. Je mehr ich sein charakter prufe je mehr Achtung
ich für ihn hege aber um ganz mein Freund zu seyn
um ganz meine Achtung hin zu reissen bedürfte es
etwas mehr Kraft denn in seinen Äusserungen sucht man
oft vergebens denn Mann, aber dieses muss man zugeben
in seinem Unglücke ist er gross.
4. Eene gelukwensching bij den grijsaard die nu 82 jaren
geleefd heeft. Welk een Circus van omwentelingen van gelegenheid
tot opmerking en levenswijsheid. Welke verschrikkende
tegenoverstellingen in 't leven. Hier een bloem welke
door een windje omvergeworpen word daar een
twee en tagtigjarige stam, welke de stormwinden niet
uitroeien kunnen.
Lange over Melanchton. Een beknopt en bekoorlijk tafreel
van dien beminnenswaardigen geleerden zoo als wijsgeer
en letterkundige als in het midden der zijnen. Eene keurige
levendige stijl en dit alles allerwelsprekendst voorgedragen
op eene wijze die ons tevens de waarde van den vereeuwigden
en tevens die van den redenaar beseffen konden.
∙Je m'en vais dis-je en voyant Caroline un moment plus
tard tandis qu'elle m'engageait à rester. Je l'aurais bien
désiré mais ne faut-il pas conserver l'habitude de
sacrifier souvent sa volonté dans de petites choses et de
ne pas faire de ses plaisirs une habitude constante.
Litt. Schiller's Abfall Es bleibt mir jezt so wenig Zeit
zum Lesen übrig dass ich anstatt von dem vollen Strom den ich
früher einhauchte jetzt nur noch bisweilen ein Tropfen
geniesse aber in dem fall muss es dann auch herzhafte
kräftige Nahrung seyn und klassische speise. So war
Schillers Abfall der mich ein ausserordentliches Vergnügen
gab. Die Sache welche er erzählte kennte ich die Darstellung
aber entzückte mich. Hier und da grübelt[?] er wohl
ein bisschen zuviel in den Begebenheiten und sucht heraus
was mit Mühe heraus zu finden war. Sein chancen[?]
ist etwas geschmeichelt. Sein Egmont etwas idealisiert
aber durch viel schönes wird dieses aufgewogen und
bey uns Niederländer hat ausser Stijl noch keiner
die Geschichte mit diesem Blick gefasst.
De famille raad Eene zoo als alles bij de Franschen blote
plegtigheid wierd gehouden en ik tot toeziende voogd benoemd.
Alles was blote formaliteit. Twee Grootvaders en een oudoom
maakten dezelve eerwaardig. Water en vuur was hier
te zamen en indien het eens eene wezentlijke familleraad
geweest was. Doch men mogt slechts één woord zeggen dus
liep alles heerlijk af.
5. Jour de St. Nicolas. L'enfant t'attend avec impatience le
soi-disant sage te méprise avec ostentation l'amant t'accueille
avec transport et le vrai philosophe jouit des petites surprises
que tu causes s'amuse de la soirée animée qui tu occasionnes
et respectes dans toi les vestiges d'une coutume antique. Nous
passâmes cette soirée à la casa Boissevain. Des petits cadeaux
des surprises se succèderent. La soirée s'écoule rapidissi-
mente je jouis en effet et fus surpris fort agréablement
en trouvant à mon retour ma chambre enrichie des bustes
de mes bons amis Horace et Cicéron.
6. Wezentlijk eene heerlijke avond vergadering van K. en V.
wij zagen het huislijk genoegen van Derus[?] en ik geloof wezentlijk
dat hij een van die menschen is die zonder juist hun geluk
zeer fijn te gevoelen egter indedaad gelukkig zijn. Bosscha de
ware gevoelige de rein denkende Bosscha las zijne schone
onsterflijkheid. Bruyn las over de christelijke liefde een
goed vaers dat zeer kalm en rollend afliep. Kerckhoven las eene
vertaling van Ines Acone[?] Camoens. Ik geloof dat hij veel geleden had.
Voorts las Messchaart de waardige leerling van Tollens een paar
krachtige vaerzen en voorts de vertaling van de gang na de
Eisenhammer die indedaad getoverd was. Voorts vriendschap
hartelijkheid eene vrolijke Collation vaerzen proza genoegen
aan Lina's zijde. Ik genoot o zoo kan men zich tog meer[?] amuseren.
7. Lange la désobéissance d'Adam. Le sermon aurait pu me
plaire davantage. Il y avait de bonnes choses, mais je ne sais
tout était trop superficiel rien qui frappait et puis la
langue française m'édifie rarement. Passe encore pour la
morale, mais elle est trop pauvre trop méthodique pour
exprimer le ravissement poétique des prophètes ou l'obscurité
mystérieuse de la Genèse.
Ha das wartet mann denn wohl endlich Naturam expellis
furca tamens usque recurret. Da war ich erst in einer herrlichen
Stimmung nachher über eine Kleinigkeit worinn mich
Carolienchen nicht ganz zur Wille war ward ich unzufrieden
dieses reuet mir nachher da ward ich natürlich noch
unzufriedner meine Leidenschaften erregten sich und
ich würde ganz und gar böse gewesen seyn wenn nicht
Carolines Munterkeit und ihr drohendes Zeigefingerchen
mich ein bischen in Respekt gehalten hätten. Ich überwand
mich selbst endlich, doch es hatte ein Viertelstündchen zu lange
gedauert.
Changement de décoration. La dernière soirée fut poétique
et celle-ci prosaïque au dernier degré. Nous devions goûter les
heureuses prémices d'une fiançaille. On s'assembla les dames
formaient un cercle énorme. Je connaissais peu de personnes.
Quelques propos du jour furent suivis par un éternel boston
qui dura trois heures au moins puis on échappa après
quelques saluades. Il y a pourtant de la différence entre
s'amuser et s'amuser.
8. [onl. Italiaans]
9. Een voorlezing in de Maatschappij van taal en
Dichtkunde door Messchaart. Waterloo was het onderwerp het
was een lierzang waarin schone coupletten en denkbeelden
voor kwamen doch het onderwerp heeft nu door alles
wat er ooit over gezegd is te veel gewoons verkregen. De
vergelijking aan 't begin en einde bij eene zomerbui was
zeer wel gekozen en eenige coupletten met de beschrijving
van het gevegt waren uitmuntend zoo als ook de gene
waarin de Engel des verderfs Napoleons leger vervolgde.
10 [onl. Italiaans]
11. Il y a bien longtems que je n'ai eu à faire la description
d'une fête. Il vint ce jour où je conduisis la mia au Doelen
pour assister aux fiançailles de [- onl.] aux-
quelles par grâce spéciale nous avions été invités. La pendule
fit toute une tournée pendant le tems que nous fûmes
occupés premièrement à augmenter la gravité du cercle de
dames parée puis au boston ensuite au souper enfin à
la danse. La fiancée était une charmante ragazzina qui avec
toute la confiance naïve du bel âge passe dans les bras
de son amant. Un autre couple de fiancés Muller et M. Vinkeles
me plut moins. Ceux-ci paraissaient déjà s'ennuyer avant le
mariage. Tous les cavaliers étaient magnifiquement ornés
de bouquets. Nous entendîmes un vers du père de la fiancée
où il y avait de bons sentimens. Un autre vers fort grave
qui implorait l'aide de la fécondité et enfin je lus moi-
même une petite pièce qui plut assez et qui me prouva
clairement qu'un rien est de grande importance. Au
reste je fus toujours près de Caroline nous causâmes de
toutes choses et eûmes ainsi plus de plaisirs qu'on n'en a
sur de pareilles fêtes.
12. Gott in meinen Geschäften segnest du mich, denn ist es
wirklich kein Segen dass so vieles mir schon gelingt. Da sind
vielen die mit unserer firma unzufrieden waren wieder
befriedigt da verspricht alles Segen für die Zukunft. O Gott
gieb mir verdoppfelten eifer. Lass meinen Sinn für meinem
Erwerb nicht erschwachen aber es sey mir gegönnt meine
Augen zu dem herrlichen Ziel zu richten um einst meine
Mutter und meine geliebte Gattin durch meine Kräfte[?]
zu ernähren. O dieses Gefühl ist noch himmlischer noch
segenreicher denn das welche uns die lectur von einigen
Zeilen aus Virgil oder Horaz giebt.
13. Ja en dit ook is een zegen die ik niet ligt vergeten zal te be-
merken om namentlijk in hen die eens mijne ouders moeten
worden zulke beste liefderijke menschen te vinden die mij ook
zoo ik geloof hartelijk beminnen en die al het hunne toebrengen
om mij het leven meer en meer aangenaam te maken. En welk
een onderscheid met Cris. Neen dit denkbeeld zoo te moeten
zijn en handelen met haar die mijn eenig geliefd meisje onder
het hart gedragen heeft zou mij onverdraaglijk zijn. En de
Nemesis want dit is een denkbeeld dat bij mij vastgegrift
is het denkbeeld zoo als wij onze ouders behandelen zullen
wij eens door onze kinderen behandeld wordt. En o hoe vele
oogenblikken zijn er waarin ik deze zegen niet eens gevoelde
en in staat zijn zoude over eene kleinigheid in drift te
geraken: God geef mij toch bezef en dankbaarheid voor
alle deze weldaden.
Litt. Schlegel Course de litt. dramatique 2 vol.
∙C'est avec une vive impatience que j'attendais la lecture de
cet ouvrage que je dévorai pour ainsi dire. J'avais lu la superbe
traduction du 1 volume par van Kampen. Dans ce volume-ci le
théâtre Latin Italien Français et Anglais sont passés en revue.
Alfieri et Métastase sont traités un peu durement. On voit par
tout l'ouvrage l'intention d'élever les deux héros romantiques
Calderon et Shakespeare. Delà l'enchaînement des unités qu'il
attaque avec toutes les forces de la logique de la déclamation
et du ridicule. Il a raison en plusieurs choses, mais pourtant
le théâtre français avec trop de rigueur. Le génie sait
toujours franchir les règles et ceux qui ont fait en
France de mauvaises pièces selon les règles n'en auraient pas
fait de bonnes sans règles. Molière est traité avec plus
de dureté encore et c'est une absurdité à mon avis que
d'exiger d'un poète comique non des moeurs locales, mais
des peintures qui puissent être vraies pour le fond et la
forme dans tous les siècles. Les français ont porté trop loin
leur engouement pour leur poétique mais il faut pourtant
avouer qu'une belle tragédie dans leur sens est un plus
grand chef-d'oeuvre qu'une belle pièce romantique. Vient ensuite
Shakespeare au sujet duquel l'auteur veut prouver justement
le contraire de tout ce qui a été avancé sur ce créateur du
théâtre de sa nation. Il y a bien des choses vraies mais pour
donner à Shakespeare tant de profondeur dans ses plans tant
d'arrangement dans ses scènes je crois qu'il y a là une petite
teinte du paradoxe.
Essai sur la littérature Espagnole
∙Un de ces ouvrages de littérature commandés sous Napoléon qui devait
accompagner ses conquêtes. Il y a des choses très bonnes et très inté-
ressantes et c'est une compilation faite[?] avec assez de goût. Mais
aussitôt que l'on en vient au théâtre l'auteur proscrit gravement
le théâtre Espagnol appelle Calderon un charlatan et se montre
dans le parti de l'opposition la plus violente à l'égard de l'auteur
précédent. La peroraison dans lequel l'auteur montre le règne de
Joseph comme devant rétablir la littérature nationale produit un
effet comique.
14. [- [- onl.]
nicht
ein bischen im Kopf gestochen hätte so wär ich denn auch
ganz herzlich froh gewesen allein daran fehlte es nur und
daran fehlt es mir noch an dieser innigen ganz herzlicher
Uberzeugung dass sie für den guten Cris alles seyn wird
und dass ihre Liebe ihm auch nach der heyrath ganz und
gar beglücken wurd. Möglich zwar ist es aber dieses mädchen
niemand wird es mir doch abstreiten dass sie eitel sey und
[- onl.]]
My good Claude is ill and it is now the first time in
my life in which I am sorry to be not more connected with
his parents for then I could now be to him of much use. I could
be partly what Caroline was to me what he himself has been
to me and presently I hear from time to time tidings
from him by strangers. Good Claude this is very disagreeable
and as I see you not I must reproach myself from time
to time of feeling not enough your woe. Damned Egoism how
it is predominant sometimes if I am but safe can but read,
write and kiss. God forgive me. Oh I would do much for him
but I am so eluded. So much we depend on our senses.
15. [- [- onl.]
tantôt sérieusement. Cette petite Caroline je l'aime tant et
quand je ne suis pas auprès d'elle je ne saurais ne m'[onl.] que
je pourrais me fâcher. Cependant à peine se sert-elle de cette
confidence sans bornes que je lui recommande toujours qu'elle
me dit des petites choses qui piquent mon amour-propre que
je me fâche que je l'effarouche. Elle susceptible à son tour sur
[- onl.]
Un [-onl.]
C'est alors que assise sur mes genoux ses bras entrelacés
autour[?] de son ami nous sentons que nous vivons l'un
pour l'autre et que nous devons employer toutes les ressources
qui sont en notre pouvoir pour nous rendre mutuellement
heureux et pour semer de fleurs ce court passage que
nous appelons vie. Ah jouissons avec reconnaissance. Combien
de bonheur cette terre muette n'a-t-elle pas déjà englouti.
Heureux ou malheureux des générations entières ont passé
sans aucune vestige. Tout ce que nous touchons partout
[-onl.]
mourir.]
17. Nein das ist nicht der Triumph der Liebe wo man in starrer
Bewunderung für einander niederkniet einander wie den
höchsten Gipfel der Vollkommenheit anbetet und diese Schelen
erst von den Augen verliert wenn man in dem heiligen Ehestand
eingesegnet ist. Aber da kann wahre Liebe herrschen wo
man einander auch schon von der Hochzeit mit einanders
Thorheiten und Schwachheiten kennet wo mann denn auch
wohl oft etwas erkältet aber einige Minuten später auch sich wieder
mit all dem Feuer der Liebe erwärmet wo der Thermometer
der Liebe immer steigend und fallend sich selbst nie ähnlich
ist, wo alles eine Reihe von immer verschiedenen Szenen und Gegenständen
darbietet. O der liebt der dieses alles geniessen kann der
mit seinem Mädchen ein Mittag [onl.] genoss wie jenes von diesem
Mittag wo ich neben mein Lienchen so glücklich war.
18. No novels yet from Harlem and this puts me I must own
it in a very disagreeable position. I must labour yet with
my grandfather who has lost my esteem and therefore
I expect with the utmost eagerness to receive at the end any
security being incertitude for me the worst of evils.
Schlegel. Cours de littérature dramatique 3e vol.
∙L'auteur dans ce volume s'étend beaucoup sur Shakespeare et
ce qu'il dit concernant les différentes pièces de cet auteur est
à mon avis ce qu'il y a de plus juste dans l'ouvrage et où règne
le moins de prévention. Vient ensuite le théâtre Espagnol qui
ne satisfait aucunement à mon attente. On voit Calderon ici
prôné autant qu'il est possible mais lorsque j'attendais la
vérification de cette assertion et l'analyse des principales
pièces de cet auteur je fus trompé dans mon attente et
je dus prendre beaucoup de traits de ce portrait pour un peu hyperbole.
Le théâtre allemand est traité bien superficiellement.
Bilderdijk over den Cid van de Castro
∙Belangrijk is deze daarstelling welke toont hoe oneindig
veel Corneille ontleend heeft en hoeveel genie in de ruwheid
van die tijden en gevoelens doorblinkt. Alle de schoonste trekken
van het fransche treurspel zijn hier te vinden doch deze verhandeling
bewijst egter alleen dat Bilderdijk spaansch verstaat en
men had van dezen bekwamen Kunstregter met reden eene
belangrijke vergelijking tusschen Corneille en Castro kunnen
verwagten, doch deze moet nu de lezer zelf opmaken.
19. Je dois convenir que ma position avec mon grand-père dans
ce moment n'est pas des plus agréables. Jamais je n'eus
aucune sympathie avec lui et mon estime sur lui
se fondait sur la régularité rigide de sa conduite et sur
la sagesse que je lui croyais. Maintenant toutes ces
scènes se sont passées j'ai vu ce vieillard confondu ancêtre
pour ainsi dire. Présentement toutes ces blessures se
sont fermées et il paraît encore prétendre aux mêmes
égards et à la même estime comme jadis. C'est comme si
il ne se doutait de rien et il paraît à ses yeux parfaitement
innocent et voudrait encore s'accrocher au comptoir pour
s'en séparer le plus tard possible. Il est aisé à comprendre
que tout cela me cause bien des lubies bien des momens
désagréables et je souhaite bien que tout cela puisse finir.
20. Ik was in lang niet op Amstels schouwtoneel geweest.
Nu ging ik derwaards doch kan juist niet zeggen dat het
geen ik zag mij veel lust voor het vervolg inboezemde.
Men mist te veel het ensemble en als men alleen de heerlijke
vaerzen van Athalia leest gevoelt men meer wezentlijk
genot dan wanneer men eene vertaling slecht of middelmatig ziet vertonen.
[onl.] of Snoek reciteerden zeer goed hier en daar doch hij
was niet genoeg de hoge priester de man Jehovas. Juff. Greveling
copieerde Wattier met smaak Westerman als Abner en juffr. [onl.] Josabet
waren onverdraaglijk en veel van de schone overeenstemmende
harmonie van 't geheel wordt bij de vertoning verloren. In
't geheel declameert men te veel en gevoelt te weinig wat
men zegt.
Tot dusverre geschreven hebbende beletten mij vele
bezigheden en daarop gevolgde ongesteldheid het gewoonlijk
resumé van dit jaar op te maken en het bleef
dus alhier basta.