HaNA 1.05.05 invnr. 13 p. 166 1733-04-23 Instructie b0012 Berbice Suriname Slaves Amerindians Company servants Plantations, Company Landownership Trade, slave Religion, Protestant Inheritances Social care Defence Berbice Waterham, B. Thierens, A. Bont, A.J. Ovens, S. Balk, D. Swaan, C.S. Vernezobre, A. Donnet, J. Weeningen, R. van Odekerk, M. van Danglade, P. Ovink, G. Mottet, G. Nagel, J. Hamel, weduwe Voordaagh, J. Valencijn Buren, van Loncour Amsterdam Instructie voor Gouverneur Waterham. Instruction for Governor Waterham.
[1.] De Gouverneur zal op zijn aankomst aan de Berbice kennisse geven van zijn arrivement aan degeene die het bewind aldaar tot nu toe hebben waargenomen en vervolgens zo aan den Commandeur Tierens als aan den Raad van Regeeringh aldaar.
[2.] En zal hij aan denzelven Raad en ook aan denzelven Tierens zoveel dien aangaat kennisse geven van zijne aanstellinge als Gouverneur en van de dismissie van den vorigen Commandant Tierens uyt zijnen dienst en eed.
[3.] De Gouverneur zal gehouden zijn zijn eerplight met alle getrouwheit en naarstigheit waar te nemen zoals dat een getrouw en eerlijk Gouverneur betaamt.
[4.] Zal voorts zig in alles moeten gedragen naar den inhoud van het octroy door Haar Hoogh Mogende aan Directeuren verleent den 6 December 1732, en punctuelijk naar moeten komen all hetgeen hem door Directeuren van tijd tot tijdt aangeschreven en bevolen werden zal.
[5.] En zullen aan hem tot zijne beter onderrigtinge mede gegeven werden alle de papieren die hij nodigh mogte hebben en begrepen zijn in de lijste ten dien eynde zijn Edele mede gegeven.
[6.] Besonderlijk zal hij van den gewezenen Commandeur Tierens overnemen bij behoorlijke inventaris all het geschut, ammunitie van oorlogh, vaartuygen, magasijnen, koopmanschappen, slaven en voorts alle andere effecten die onder zijne beheringhe zijn geweest en aan Directeuren behoren, op den voet van den laetst gezonden inventaris, doende valideren 't geen men aantonen zal naar dato te wezen verhandeld off verandert.
[7.] De Gouverneur zal zig insgelijx ten spoedigsten moeten vervoegen op alle de andere plantagien, geene uytgezondert, en aldaar opnemen den staat van yder plantagie met de slaven die daarop gevonden worden off behoren zullen, de respective huysingen, gereedschappen en tuynen, zo van de zuykeren, coffy, kostplantagien en andere hieronder begrepen, doende zig daar benevens opgeven de laatste staten.
[8.] De Gouverneur zal wel moeten toezien dat de geweze Commandeur Tierens niet van de Colonie wegh gaat als naa behoorlijke overleveringh en verantwoording van alles.
[9.] Onder anderen zal hij van denzelven Tierens vorderen vergoedinge van de wanvraght op de laatste voyagie van captein Aerjen Jacobsz. Bont met het schip de 2 Jonge Ploegers, ter zake dezelve Tierens tegens ordre van Directeuren met het schip Duynvliet, schipper Symon Ovens, affgezonden heeft 480 oxhoofden suyker, waarvoor Directeuren aan de West-Indische Compagnie hebben moeten betalen voor de vragt de somma van ƒ 3630; welke hij Gouverneur van gemelde Tierens repeteren moet, boven nog redelijke legdagen ter zake captein Bont daardoor langer opgehouden is geworden en naar andere ladinge heeft moeten waghten.
[10.] Om alle bewegingen onder de planters voor te komen zal hij aan dezelve bekentmaken dat hij geen ordre heeft om eenige planters, door off met goedkeuringe van Directeuren gestelt, te discontinueren, mits doende hun devoir, maar ter contrarie dat hij gelast is alle dezelve te continueren, diegeene alleen uytgezondert welke bevonden zullen worden hun pligt niet betraght te hebben.
[11.] En zal hij gelijke betuyginge insgelijx mogen doen aan David Balk, planter op d'Marhij, maar dien onvermindert hem aanzeggen dat Directeuren gants niet voldaan zijn van deszelfs laatste schrijven en gehoorzaamt willen zijn zonder evenwel het middel van nader representatie aff te snijden, behoudens dat het geschiede met alle discretie en respect.
[12.] Indien eenige planters ongenegen mogte zijn om hunnen dienst te continueren, zal hij Gouverneur met den Raad dezelve mogen ontslaan, 't zij aanstonds off wel op de aankomst van het eerste volgende schip dat door Directeuren naar de Colonie gezonden zal werden. En zullen Gouverneur en Raden andere planters in derzelver plaats mogen aanstellen, dogh alleen bij provisie en approbatie van Directeuren.
[13.] De Gouverneur zal aan den Raad kennisse geven van de concessie en actens door Directeuren gegeven aan de volgende persoonen: Cornelis Stevensz Swaan, Abraham Vernezobre voor Jan Donnet, Robertus van Weeningen, Martinus van Odekerk, Pierre Danglade, Gerardus Ovink, Guilliam Mottet voor Jan Nagel, de weduwe Hamel voor Pierre Danglade en de heer Jacob Voordaagh voor zijne gemagtigde, om zig naar de Colonie te begeven en aldaar plantagien aan te vangen.
[14.] En zal hij zorge moeten dragen dat aan dezelve personen kome te volgen het volle effect van haare bekome permissie.
[15.] Hij zal ook aan den Raad openinge geven van het provisioneel reglement door Directeuren geformeert op het uitgeven van landen en met denzelven Raad overleggen wat daarin toe- off affgedaan moet worden, 't zelve aan Directeuren overzendende; zullende niettemin het ontworpe reglement bij provisie gevolght moeten werden en effect sorteren moeten totdat anders geresolveert zal zijn.
[16.] De Gouverneur zal bij de eerste visitatie van alle de plantagien tot zig assumeren alle zodanige persoonen als hij de naaste en bequaamste oordeelen zal, om hem te assisteren van raad en daadt.
[17.] En zal particulierlijk zig informeren van de constitutie en gronden van yder plantagie en off alles aldaar wel geplant is, wel onderhouden en ook gewerkt werde naar de instructie voor de meesterplanters van den 21 april 1731, ook off het waar is dat de cacaobomen op off bij het fort om haaren ouderdom uytgeroeyt zullen moeten werden.
[18.] Wijders zal hij Gouverneur zig bevragen over diverse zaken die dikmaals het subject van diverse missives over en weer hebben gemaakt, als: 1. of iets, en wat, gedaan zoude konnen worden tot den aanqueek en conservatie van het vee en om daardoor voor te komen de meenigvuldige verzendingen van 't gezoute vlees van hier, Directeuren geinformeert wordende dat naar Suriname geen off weynigh vleesch gezonden word; 2. off yets meer zoude konnen werden gedaan tot het bruykbaar maken van diverse uytgewerkte en andere slegte landen en off hetzelve niet zoude konnen geschieden door de ploegh na het uytroeyen van de wortels van de bomen; 3. off geen beter ordre kan worden gestelt op het drogen van de coffy en off niet de Surinaamse methode zoude konnen worden gevolght; 4. dewijl door Loncour op de hoofdplantagie een ander manier van kachels geformeert is geworden om meer ketels door een vuur aan de kook te houden off hetzelve niet preferabel is aan de oude maxime en zo neen, de redenen waarom over te schrijven; 5. alzo op de Berbice door de slaven gewerkt word met lange houwelen, off niet van nu aff aan met korten houwelen gewerkt behoorde te werden.
[19.] Wijders zal de Gouverneur met den Raad moeten overleggen wat gedaan zoude konnen werden om de naturellen te encourageren tot het aanqueken van coffy, cacao, baniljes off andere vrughten en immers off hetzelve niet zoude konnen bekomen worden door het overnemen en fixeren van all dezelve vrughten tot een tamelijke prijs.
[20.] De Gouverneur zal moeten bezorgen dat tenminsten tweemaal 's jaars de ronde werde gedaan en inspectie genomen van alle de plantagien, op zodanige tijden en door zodanige beëdigde personen als Gouverneur en Raden telkens zullen komen goed te vinden; houdende verbaal van al 't geen aan hun op dezelve inspectie voorgekomen zal zijn.
[21.] Gelijk hij Gouverneur mede bezorgen zal moeten bij vertrek van eenigh schip uyt de Colonie naar het Vaderland dat de lijsten van de tuynen, bomen, slaven en andere die aan Directeuren gezonden zullen worden, door de planters behoorlijk getekent mogen zijn en gecertificeert daar en boven door de onderbediendens op dezelve plantagien.
[22.] En onder anderen dat tot voorkominge van alle gefondeerde off ongefondeerde bedenkingen door de planters, behoorlijke notitie werde gehouden zo van de geboorte der slavenkinderen als van het affsterven der respective slaven en dezelve gejustificeert door behoorlijke certificatien off andere actens.
[23.] Alle zaken van importantien (het aff- en aanstellen van planters daaronder begrepen) zullen niet mogen werden verright dan door Gouverneur en Raden.
[24.] De Gouverneur zal zonderlinge zorge moeten dragen dat de godsdienst, bij publycq auctoriteyt hier te lande aangenomen, aldaar geleert en conform de gebruykelijke ordre onderhouden werden, mitsgaders alle middelen aangewend die bequaam zullen zijn tot voortplanting des geloofs en aanwinning van zielen.
[25.] En dat zo lange op den predikdienst aldaar geen andere ordre zal wezen gestelt, dien onvermindert alle Sondagen publycq kerckedienst zal werden gehouden met het zingen van psalmen en 't lezen van Gods heyligh woord off andere stigtelijke predicatien van bekende en orthodoxe godsgeleerden.
[26.] En alzo bij het 5e articul van 't octroy voorzien is op de betaling van een predikant, schoolmeester en voorlezer, dat hij Gouverneur en Raden met de coloniers willen spreken en vernemen hoeveel yder daartoe zal willen geven, zullende Directeuren naa ontfangen berigt daarop alle mogelijke attentie maken en geern opleggen wat zal konnen worden gedaan.
[27.] Evenals Directeuren mede geern zullen vernemen off en wat toestel gemaakt is off gemaakt zal moeten worden zo omtrend de waag- als keurmeester van de suykeren off andere producten, om te konnen voldoen aan den inhoud van het 7e articul van 't octroy.
[28.] De Gouverneur zal met den Raad overleggen en Directeuren moeten dienen van advis hoe en op wat wijze best zal konnen worden voorzien voor het erigeren van een weeskamer ten nutte van de minderjarige weezen off absenten en is 't mogelijk overzenden de ordonnantien off andere schikkingen die in Suriname op dit subject off gemaakt zijn off gevolght worden.
[29.] En nademaal tot voldoeninge aan het 4e articul van 't octroy ordre zal moeten worden gestelt op de securiteit van de Colonie door het aanleggen van een nieuw fort off meer, zal de Gouverneur moeten opnemen en overschrijven off het fort dat door Commandeur Tierens aangelegt is geworden tot perfectie is gebragt en wat nuttigheit daarvan te verwagten is bij onverhoopte overval van vijanden off rovers.
[30.] En zo eenigh nieuw fort daar en boven zoude moeten worden aangeleght, waar hetzelve ten meesten nutte en ten minsten kosten zal konnen werden aangelegt, met een plan is het mogelijk van hetzelve nieuwe fort en een raminge van de kosten daarbij, en ook off hetzelve van steen off hard hout zoude konnen worden gemaakt.
[31.] Zullende verder worden affgewagt de nader articulen van instructie voor den Gouverneur die de heren van Buren en Valencijn verzogt zijn in gereedheyd te brengen en aan Directeuren te communiceren, om daarop als dan gedelibereert en geresolveert te worden. ----
Directeuren van de Societeit van Berbice Nationaal Archief
