214. M. De gedeputeerden de ontfangers gehoort hebbende op haer onvermogentheyt tottet afftervolgen van de resolutie van de affectatie, rapporteren uytten commies verstaen te hebben datte repartitie nae de rollen van de verpachtinge gedaen is, doch opte restanten nyet en is gelet; dat oock de negotiatie van de 1.500.000 £ daeronder nyet en is beghrepen, ende dat over alle comptoire opte 3 staten 180.000 £ te cort bevonden is, die men gemeent heefft dat uytte incompleetheyt van de compagniën soude connen werden gevonden. Dat zij uytten ontfanger van Haerlem verstaen hebben dat hij hoopt opte ordonnantie betaelinge te sullen connen doen, maer soveel negotiatiën souden volghen, dat hij nyet wel raedt sagh.

Datten ontfanger van Dort verclaert dat sijn suyver incomen boven de renten ende interessen maer bedraeght 50.000 £; dat op hem 3 compagniën gerepartieert zijn, bedraegende ter maent 7.800 £; datte interessen van sommige maenden so groot zijn dat daervan voor de compagniën nyet overschieten can ende dat hem daerom sonder assistentie van ontrent 40.000 £ 's jaerlijcx onmogelijck is te betaelen.

Hierop gedelibereert zijnde is verstaen ende geresolveert datte zelve gedeputeerden versocht worden oock de reedenen van de andere ontfangers te hooren ende daervan rapport te doen, datte zelve beneffens Committeerde Raden den staeten van de ontfangers willen opneemen, opdat op 't een ende 't ander teffens magh werden geresolveert.

P. D'heer Baersdorp van Leyden heeft rapport gedaen dat sij dese morgen de commis van de Finantie alsmeede de naevolgende ontfangers van de gemene middelen op de ordre van de affectatie hebbben gehoort, dat de commis verclaerde de staet van de comptoiren gemaeckt te sijn uyt de rollen van de verpachtinge, ende dat alle de comptoiren ontrent t'samen te cort quamen off teveel beswaert waren 180.000 £, daertegen 't gemael ontrent 200.000 £ was geresen, daerbij oock de restanten niet en sijn gereeckent, ende ten derde dat de monsteringe gemenelijcken niet compleet en sij, soodat men daeruyt mede sal proffiteeren.

D'ontfanger Accersloot maeckt geen swaericheyt d'ordre van de affectatie te volgen, die hij oock verhoopte te voldoen, maer d'ontfanger De Wit van Dordrecht sijnde beswaert met 3 compagniën, bedragende ter maent een merckelijcke somme behalven de renten ende interessen die seer ongelijck verschijnen, ende in 't jaer maer overschiet ontrent 15.000 pond op sijn comptoir, in voegen dat hij de ordre van de affectatie niet sal connen voldoen, off soude met 40.000 £ moeten werden gesubsidieert.

Waerop sijnde gedelibereert is goedtgevonden dat de gedeputeerden ende Gecommitteerde Raden respective met haer besoignes, op gister gedecerneert, sullen voortgaen ende op 't spoedichste voltrecken.

215. M. De directeurs van de Mase binnenstaende ende adviserende over de gelegentheyt van de vloote van den admirael Dorp, seggen dezelven rijckelijcker als de lijste van Oost- ende Westindische Compagnie ende als de directeurs opte Noordzee van vivres voorsien te hebben, ja deurgaens ¼ part per cop meer, ende dat voor een tijdt van vier maenden ruym, die vermits in 't begin in plaetse van 600 maer 300 mannen waeren tot vijff 't halff maent bequaemelijcken ende oock langer souden connen strecken, te reeckenen van I^a augusti aff, sodattet onmogelijck is dat hij t'eynde deese maent soude moeten invallen deur gebreck van victualie. Dat oock de leckheyt ende vuylheyt van de scheepen weynigh weesen can ende met schrobben ende verckenen ende krenghen in zee haerzelffs genochsaem connen helpen. Datte leckheyt van 8.000 steecken in een schip van 100 mannen en met vijf pompen ghaende weijnigh om’t lijff heeft, houdende wel zee die 48.000 steecken met één pomp ende neegen man in een etmael doen; datten zelven admirael zelffs van de ontvangen vivres recepissen gegeeven ende groot miscontentement bethoont heefft dat men hem, so hij seyde, als nae Oost-Indiën met vivres wilde afflaeden, seggende dat hij dezelve nyet al in 't schip begheerde te hebben, maer d'zelve liever over boort wilde bruyen ende aen landt laeten staen, gelijck hij oock een geheel boot met turff aen landt gelaten heefft. Bethoonde oock groote wreevelmoedigheyt in 't monsteren van dezelve scheepen, seggende dat hij haer directeurs ende de geassumeerden nyet en kende, maer de bruy van haer hadde; dat hij aldaer souverain was ende andere onhebbelijckheeden meer, presenterende van 'tgunt voors. is breeder openinge ende aenwijsinge te doen voor eenige die de vergaderinge daertoe particulierlijck zal willen committeren.

Hierop gedelibereert zijnde is goedtgevonden volgens dit versoeck eenige uytte vergaderinge te committeren om met deese directeurs naerder te spreecken ende te dienen van rapport ende advijse in wat voeghen zij sullen oordeelen dat aen den admirael Dorp op zijn missive ende clachten zal worden gerescribeert, werdende hiertoe versocht ende gecommitteert een van de heeren van Delfft, Amsterdam, Rotterdam, Hoorn, Enckhuysen ende Medenblick.

P. Sijnde binnengestaen 4 directeurs van Rotterdam ofte Maes, doende bericht op 't victualieeren van de admirael Dorp met sijn bijhebbende schepen, dat d'selve den I^en augusti sijn geprovideert van alles tot den lesten november toe, ende dat niet nau, maer ruym genomen volgens de lijste van de Oost- ende Westindische Compagnie, daer wel geschaft wert, oock meerder als de capiteynen selffs voor desen geschaft hebben, behalven dat noch meer als de halve maent van augusti maer ontrent 300 coppen met vrouwen ende kinderen scheep geweest sij[n] ende behoorden over 600 starck te wesen, soodat de victualie wel behoort te strecken tot halff december.

Wat vorder aengaet dat de schepen vuyl ende leck souden wesen, connen sulcx niet begrijpen. Sijn den 25^en augusti van Hellevoet t'zeyl gegaen, wel schoon ende soo der tusschen wind ende water wat groeyt, dat can lichtelijcken schoongemaeckt werden, ende de leckheyt van de scheepen can in geen consideratie comen, vermits hij met veel volcks ende verscheyden pompen lichtelijcken 8.000 steecken can pompen, daer andere met één pomp ende weynich volck wel 48.000 steecken hebben gepompt ende noch evenwel see gehouden.

Verclaren voorts dat de admirael Dorp claechde dat sijn schip met sooveel victualie werde versien, seggende: "Wat meynt ghij, dat ick nae Oost-Indiën varen sal? Ick begeer niet langer als 2 maenden in zee te blijven ende sal mitsdien een gedeelte van de vivres weder aen landt setten" ende diergelijcke spitsvinnige propoosten meer.

Is goedtgevonden de voorss. directeurs naerder voor commissarisen te hooren, daertoe gecommitteert sijn Delft, Amsterdam, Rotterdam, Hoorn, Enchuysen ende Medenblick. Dewelcke daernae hebben rapport gedaen ende gedient van advijs dat men 3 Ã 4 van de onbequaemste scheepen souden mogen opontbieden, mits dat se haer vivres alvooren sullen oversetten off in den admirael, off op desselffs ordre bij verdelinge over de vloot bij recepisse ende dat men deselve scheepen in der haest sal revictualieeren van alle noodtdrift ende schoon ende dicht gemaeckt sijnde, weder in see schicken.

Daernae heeft oock de heer Nobel rapport gedaen van sijn wedervaren bij Sijn Ex.^cie soo op de voorss. saecke alsmede van 't Oostindisch schip Amboina in Hitlant gearriveert ende wat dienaengaende daerop alhier is gepasseert. Sijn Ex.^cie geëxcuseert hebbende, heeft Sijn Ex.^cie daerop verclaert nodich te vinden dat den lieutenant-admirael Dorp met alle sijn scheepen derwaerts wert gesonden ende 't voorss. schip Amboinae, soo 't bij yemant soude mogen werden belet met gemoede off met gewelt te bevrijen ende in 't vaderlant te brengen ende andere consideratiën meer, hier te lanck om te verhalen.

Levert voorts over een credentie van Sijn Ex.^cie aen de heeren Staten-Generael, in date den VI^en october, waerinne Sijn Ex.^cie alles refereert tot het mondeling rapport van de heer Nobel.

D'welcke voorts verclaerde gesproocken te hebben een schipper van scheepgen comende van Jarmuiden, die van schip Amboina niet en hadde vernoemen, maer wel 10 coningsschepen met 2 jachten op de custe van Jarmuiden, die hem gedwongen aen boort te comen, hem affvragende off hij eenige brieven off last hadde bij monde off bij geschrift om in Hollant te brengen, dat hij sulcx soude openbaren, off soo hij yets versweech ende sij naemaels bevonden dat se hem met al sijn volck souden ophangen aen de ree. Heeft verstaen dat se weder souden gaen onder de buysen omme d'selve vorder tot recognitie te brengen.

Op alle 'twelcke als een saecke van gewichte rijpelijcken gedelibereert sijnde, is geconcludeert dat met dese noordooste wint het schip Amboina binnen een dach off twee off in ’t vaderlant, off in d'een off d'ander haven van Engelant sal moeten wesen gearriveert, ende sulcx geen tijt en is omme den admirael Dorp daernaetoe te senden, maer dat men hem sal aenschrijven see te houden ende eenige van sijn scheepen te laten op de custe van Vlaenderen, d'andere een keer te laeten doen onder de buysen omme d'selve voor alle onheylen te beschermen, ende soo daer geen onraet en is, dan weder te keren nae de cust omme den meesten dienst van 't landt op 't beste mogelijcken te betrachten, ende soo hij 't voorss. schip Amboine soude mogen rescontreren, 'tselve in 't vaderlant convoyeeren. Dat hij voorts 3 à 4 van sijn onbequaemste scheepen om see te connen houden van haer vuc[t]ualie sal ontledigen onder recepisse omme d'selve te verdelen daer meest van noden is, ende selffs mette gemelte 3 à 4 scheepen (laetende altijt sijn eygen schip in zee omme dienst te mogen doen, ende 't commando over de vloot aen diegene die bij sijn instructie daertoe is gestelt) opcomen, omme rekenschap van sijn doen te geven, de voorss. scheepen in alder haest schoon ende dicht te maecken ende revictualieeren, niet allene voor haer, maer oock voor de voorss. vloot, indien sij yets gebreck hebben, omme alsoo den dienst van 't lant tegen den vijant, die men verstaet dat op 't uytcomen leyt, te betrachten.

216. M. De heeren gedeputeerden naerder gehoort hebbende [de directeurs] van de custscheepen belanghende de voorsorge die in 't vict[ualeeren] van deselve is gedraeghen, deeden rapport ende dienden van advijs wat zij oordelden dat den admirael Dorp tot antwoordt soude behooren toegevoeght te werden.

Waerop gedelibereert zijnde eenparichlijcken verstaen ende geresolveert is datten zelven admirael zal worden aengeschreeven om zee te houden solange mogelijck is, ende tegens 't uytcomen van den viant sorghe te draeghen, ende hem op sijn soch volghen ende alle mogelijcke affbreuck te doen, ende een gedeelte van zijn vloote naer de Visserije te senden om te sien off daer eenige onraedt is ende d'zelve van alle overlast te bevrijden; so nyet, datelijcken weeder opte cust te keeren om allenthalven bij de wercken te zijn, ende in cas eenige van dezelve scheepen om vuylicheyt off leckheyt onbequaem moghten zijn langher zee te houden, dat hij, admirael, 3 à vier van dezelve nae de Mase zal opsenden ende haer vivres op de andere blijvende scheepen doen verdeelen, ende daervan recepisse gheeven, behoudende soveel als tot haer reyse nae de Mase van nooden zal zijn; dat hij mette zelve scheepen zelffs in persoon meede zal opcomen, doch zijn eyghen schip opte cust laeten onder sodanigh commandement als in zulcken cas zijn ordre is meedebrenghende, omme de heeren Staten naerder reeckenschap te gheeven van verscheyden saecken roerende 't employ ende beleydt van dezelve zijne vloote voorghevallen, ende dat dit alles ter Generaliteyt voor resolutie zal werden ingebracht, alles in conformité van 't advijs van de voors. gedeputeerden.

217. M. Is meede bij den raedsheer Loenius, geweesen commissaris op't synode lestlijcken in Noord-Hollandt gehouden, rapport gedaen van 't gepasseerde aldaer, so belanghende de gravamina over de exorbitantie van de papisten ende profanatie van den sabbaten ende 't bleycken van webben op sondaeghen, ende diergelijcke onhebbelijcke acten, alsmeede belanghende de voorgevallen saecken van de voorreedens in nyeugedruckten bijbel te maecken, van 't redresseren der psalmen Davidts tot minder ende kennelijcke voysen, van de plaetse daer de orginele translatie van den bijbel behoort bewaert te worden, van 't appel ende questie van Smoutius, 't bestellen van een predicant in 't leegher, van de exorbitantiën der Mennonisten in Groningen ende Vrieslant ende 't omloopen van haer bisschoppen binnen de steeden ende ten plattenlande, van die van Den Bosch meede onder een synode te reguleren, ende andere gelijcke saecken meer, breeder geëxtendeert bij 't schrifftelijck rapport daervan gehouden ende overgeleevert, daertoe hij hem was refererende.

Hierop gedelibereert zijnde is den heere Loenius voor zijne moeyten bedanckt, ende vorders verstaen datte originele schrifften ende pampieren van de translatie geleyt sullen worden bij de acten van 't Nationael Synode in een zeeckeren kist opte caemer ter Generaliteyt berustende, ende belanghende 't reduceren van de psalmen, dattet zelve vooralsnoch in bedencken werdt gehouden.

P. De heer Loenius als commissaris op 't Noort-Hollantsch sijnode tot Enchuysen geweest hebbende, heeft rapport gedaen van 't principaelste dat daer gepasseert was. Eerst van 't beroep bij die van Lieuwaerden op Johannes Goedthals, predicant tot Purmereynde, gedaen bij de classe van Edam, die van Lieuwaerden toegewesen, daervan Purmereinde hadde geappelleert aen 't synode, 'dwelcke parthijen over ende weeder eyntelijcken oock, de verclaringe van de predicant Goedthals gehoort, verstaen hebben dat hij bij sijn gemeente sal verblijven.

Dat voorts op de instantie van de ouderlingen van Wormer goedtgevonden was dat d'selve op alle classicale vergaderinge onder Haerlem mede sullen werden beschreven ende mogen compareeren.

Wijders de questie tusschen de predicant van Jhisp ter eenre ende de ouderlingen aldaer ter andere sijde, dat die was bijgeleyt, dat daer niet langer met stichtinge can staen, maer sal tot mey mogen blijven ende sijn tractement behouden tot mey voors., mits dat hij niet daernaer wel elders over de classe van Haerlem sal mogen predicken, ende de kerck aldaer ondertusschen bedient werden bij deselve classe.

Sijnde oock gevallen consideratiën opt den bijbel ende nieuwe testament, omme d'selve volgens het translaet, gedruckt sijnde, 2 voorredenen te geven vanwegen Haer Ho. Mo. ende d'ander vanwegen de alle gemeyne kercken. 't Oude testament is al gedruckt ende 't nieu tot II^e brieff gecomen.

Item op den rijm ende wijsen van de psalmen omme die beeter te stellen ende op weyniger gemeene wijsen te brengen. Doch is opgehouden.

Item noch waer 't or[ig]inele translaet van alles sal werden bewaert.

Noch seeckere brieff van d. Smoutius, appellerende aen 't Synodus Nationael, dat ter sijden geset maer op sijn tractement de hant bieden sullen.

Oock clachten gedaen sijnde over den aenwas van de Mennonisten ende derselver bischoppen, daertegen de predicanten sullen arbeyden, gelijck alrede tot Schermerhorn ende in Beverwijck met goede vrucht bij de predicanten is gedaen.

Consideratie omme de kercke van 's-Hartogenbosch te reguleren onder de classen van Gelderlant, doch dat geen resolutie daerop was genomen.

Daernae comende totte gravamina. D'selve waeren weynich ende meest staende op de stoutheyt der papisten, daertegen ordre sal werden versocht, doch dat wegen de classe van Haerlem oock was geclaecht over de profanatie der sabbatten, omme de boomen ende poorten te sluyten, maer bijsonder oock de bleeckeriën tot Oostzanen, Bloemendael ende Heemstede dan behooren stil te staen.

D'heer commissaris is bedanckt voor sijne moeyten ende nae deliberatie op sijn rapport verstaen dattet principaelijcken 2 poincten in consideratiën quamen, eerst aengaende den rijm ende voysen van de psalmen, d'selve noch te houden in naerder bedencken; ten tweeden dat het origineel translaet van oude ende nieuwe testament off den bijbel, soo wanneer den druck sal sijn voltrocken, sal werden bewaert bij de heeren Staten-Generael ter plaetse daer de geschriften van Synodus Nationael van Dordrecht bewaert werden.

218. M. Gehoort het rapport van den heere Nobel bij Zijn Ex.^tie geweest zijnde om denzelven te communiceren de resolutie genomen belanghende 't schip Amboina, ende omme 'tzelve in behouden haeven te brenghen, ende dat Zijn Ex.^tie van meeninge is dat men bij alle middelen met moede offte onmoede dit schip, zelffs deur de vloote van Dorp is 't noot, de Engelssen ende anderen behoorde uytte handen te houden ende te becomen ende in salvo te brenghen.

Is nae deliberatie verstaen ende geresolveert datte ordre aen den admirael Dorp te gheeven te laet soude comen, sullende het schip Amboina alvooren al in salvo gebracht offte elders anders vervallen zijn, maer dat effenwel denzelven admirael zal worden aengeschreeven om te letten so opte verseeckeringe van de cust tegens het uytloopen van de Duynkerckers, als opte Visscherije tegens de Engelssen ende tot dien eynde d'zelve eenighsints te verdeelen, so nochtans dat op het spoedichste weeder tesaemen souden connen werden geruckt, ende in cas bij occasie het schip Amboina in de handen van de Engelssen gevallen zijnde, haer moght ontmoeten, dat hij 'tzelve met zijne maght met moede offte onmoede daeruyt zal hebben te bevrijden, ende dat dit meede ter Generaliteyt voor resolutie zal werden innegebracht.

219. P. Is gelesen een advijs van Billerbeeck uyt Ceulen den 4^en october dat den bisschop aldaer nae Regensburch vertrocken [is]; dat de keyser eenige consideratiën hadde gemoveert over den handel met Vranckrijck; dat de verkiesinge van d'Roomse cooning apparent dit mael niet sal voortgaen; dat de Sacxe mitsgaders den bischop van Wirtsburch ende anderen genegen sijn tot een generale amnestia; dat de keyserse van Mompelaer sijn opgebroocken ende een groot treffen in Sacxen, daer Haersvelt gebleven soude sijn, is geschiet; dat Offenbach soo starck is dat sonder leeger daerop niet en is te winnen.