168. Is gedaen lecture van de missive aen die van den Hoogen Raede geschreeven concernerende de zaecke van de heere Loys van Egmondt tegens de heeren van ’t Noorderquartier op ’t vergheeven van zeeckere canonesye tot Egmont opten Hoeff. Ende is nae deliberatie bij alle leeden de extensie geapprobeert, uytgeseyt bij de Edelen die lieffst gesien hadden dat men den Hove sulcx nyet belast maer alleen in bedencken gegeeven hadde omme in ’t proces op te letten. Willende oock dat men nyet simpelijcken seggen soude den heer Loys, maer daerbij voegen de prince van Gaveren, weesende een plaetse in Vlaenderen daervan den titule geen prejuditie geeven can. Dan de leeden belanghende den titul haer nyet formaliserende, is effenwel verstaen dat volgens de extensie de missive sijn voortghangh neemen zal ende daerop meede geconcludeert.

169. Is bij den heer van Somersdijck, extraordinaris ambassadeur nae Engelant, binnenstaende rapport ghedaen van ’t gebesogneerde op zijn laetste ambassade in Engelant. Verclaert dezelve daerinne bestaen te hebben dat hij bij den coning soude hebben te justificeren de proceduren van onsen admirael tegens de vloote van Spagnen in Duyns ende dat teffens meede clachten souden werden gedaen over de Engelssen die tegens alle oude alliantiën met haere scheepen de Spaenssen dienen, nyet alleen om volck ende gelt uyt Spagnen nae Duynkercken over te brenghen, maer voornaemelijcken om met heele vlooten vivres ende ammunitie met alle contrebande waeren nae die haevens oock met convoy over te voeren, met versoeck dat sulcx expres verbooden ende tot conservatie van alle oude vrundtschap ordre tegens magh werden gestelt. Ende hoewel op zijn aencompste van den heere Joachimi hem wierde voorgespelt dat seer bedenckelijck was off hij in zijn audiëntie soude werden geadmitteert ende meede dat hij bij veelen met geen liever oogen soude aengesien worden dan off hij voor den coningh van Spagnen zelff de saecke hadde te introduceren ende te verantwoorden, omdat dezelve vaststelden dat bij ons het souverain recht van den coningh zelffs in zijn reede ende caemer was geresolveert ende alvooren ergens van te hooren gerepareert soude moeten werden.

Dat effenwel door den heere Joachimi de zaecke te ’s-Gravesende noch weesende naerder hebbende doen ondersoecken, het contrarie bevonden heefft van dat sijn persoon wellecoom ende aenghenaem was ende met 3 barckes van den coning ende van den Tour aff met 42 carossen met 6, 4 ende 2 paerden ten hove gebracht ende geïntroduceert is, met geen meerder lustre ende respect als oyt voor deesen; dat de 2^e audiëntie bij den coningh ende coninghinne in ’t bijweesen van geheele hoff, noblesse ende groote dames gehadt heefft, alwaer hij vooreerst aen den coningh ende coninginne nae gedaene behoorlijcke complimenten de grondt van zijn negotiatie geleyt heefft, discourerende van de natuure der alliantiën van groote coningen ende princen ende van de verscheydenheyt van dezelve ende hoe dat eenige arbitrair ende dienstigh, andere daerenboven t’eenemael nootsaeckelijck waeren, te weeten van diegheene die gemeene interessen ende proffijten hebben te verwachten ende dezelve periculen van machtiger subject zijn, als voornaemelijck is de alliantie tussen Engelant ende deesen Staet, die oock bij alle voorghaende coninghen van die crone t’allen tijden voor sodanigh is gehouden. Daernae hem addresserende aen de coninginne heefft dezelve meede verhaelt hoeseer Haer Ma.^ts vader hooghlofflijcker memorie deese alliantie gefavoriseert ende met expressive subsidiën deesen Staet omme daerdoor de macht van Spagnen te balanceren hadde gesecondeert. Ende dat de heeren Staten van haer nyet minder waeren verwachtende, daerop Haer Ma.^t alle goede genegentheyt ende inclinatie bethoont hadde.

Dat daernae opte tweede audiëntie met Zijn Ma.^t in beslooten caemer doch in presentie van alle hoovelingen en grooten van ’t rijck, Sijn Ma.^t voorgedraegen heefft de natuure van de jalousiën ende hoe groot quaedt daerdeur voornaemelijcken onder diegeene die malcanderen meest van nooden hebben, als Engelant ende deesen Staet, can gerockent werden. Ende hoeseer oock den coningh van Spagnen tot nadeel van ’t rijck ende van deesen Staet, daer dezelve ontsteecken zijn, hem daermeede soecken te prevaleren tegens ’t gevoelen van de oude cooningen ende de oude maximen van den staet van Engelandt, die altijdt haer welvaeren aen ’t mainctenement van deese Staet geoordelt hebben te dependeren ende dat deur ’tzelve middel de heersscherslust van Spagnen best geweert ende de ruïne van beyde natiën voorgecomen soude connen worden. Deducerende tot dien eynde in ’t lange ende breede hoe dat om dezelve reedenen nae de oorloge met Spagnen aengegaen die van Engelandt de eerste waeren geweest om met deesen Staet in alliantie te treeden, nyet alleen om de rechtvaerdicheyt van de saecke, maer voornaemelijck om den dienst ende noodigheyt van ’t rijck zelve, dat men oordelde sonder beyder welvaeren nyet te connen subsisteren. Tot welcken eynde ook van die tijdt aff subsidiën aen deesen Staet gegeeven ende van tijt te tijdt vermeerdert zijn. Datte nuttigheyt van deesen Staet aen ’t rijck oock in verscheyden rencontres ende voornaemenlijcken anno 1588 ten tijde de Spaensse vloote Engelant ende ons beyde meende te overtrecken heefft gebleecken, daerinne dat sonder eenigh versoeck aff te wachten datelijck een vloot voor Duynkercken hebben gesmeeten die de macht van Parma met het ghroot getal van kleyne scheepen aldaer hebben innegehouden, daerdeur de groote nyet connende landen, affter IJrlandt ende elders gedreeven ende geruïneert zijn. Dat tenzelven tijde Engelant onverwacht besprongen sijnde van so ghrooten maght ende qualijcken van cruyt voorsien, met een quantiteyt van 100.000 lb. uyt Zeelant spoedichlijcken geaccomodeert zijn, waerover oock bij de coninginne doenmaels hooghlijcken sijn bedanckt. Dat naemaels deese alliantie met deesen Staet noch verder geconfirmeert was mette ligue tusschen Vranckrijck, Engelant ende ons anno 1596 ghemaeckt, bij welcke handelinge Engelant van ’t belooffde subsidie aennam te betaelen 1/3 part ende Vranckrijck 2/3 parten in comptant gelt; ’twelck een groote somme bedraegen hebbende naemaels off geremitteert off bij deesen Staet affgelost ende de cautionaire steeden weeder vrijgestelt zijn.

Dat nae deesen anno 1609 in ’t maecken van de treffves met Spagnen tusschen dezelve croonen ende deesen Staet een ligue guarantie ghemaeckt was bij dewelcke sij vaststonden datte conditiën bij Spagnen beloofft souden werden gepresteert off dat zij dezelve souden doen presteren ende den Staet van schaede guaranderen; dat nae dode van den coningh Jacobus oock Sijn jegenwoordige Ma.^t datelijck geneegentheyt getoont hadde omme met deesen Staet in naerder tractaet te comen; dat dienvolgens meede ghemaeckt was het tractaet te Suydthamton van een ligue offensive ende defensive tegens Spagnen, welck tractaet op ’t begheeren van Zijn Ma.^t bij de ambassadeurs van deesen Staet ingestelt zijnde, was daerinne met sodanigen respect gegaen datte conquesten ter zee den coningh alleen waeren geadjudiceert (op hope van hem deur dat lockaesjen mede te beeter tegens Spagnen aen te coppelen), doch die te lande souden halff ende halff werden gedeelt. ’Twelck den coning ende commissarisen doenmaels so aenghenaem was, dattet tractaet soo ’t lagh sonder yet daerinne te veranderen hebben ingegaen ende geapprobeert. Dat over deese weldaden van de Engelssen de regeringe deeses landts altijdt seer danckbaer was geweest ende noyt eenige occasie gegeeven hadde tot eenige wettelijcke clachten, ende dat Haer Hoog Mogenden daeromme nyet genochsaem connen beghrijpen hoe ’t humeur van de Engelssen so magh weesen verbastert dat men tot ruïne van deesen Staet alles aen Spagnen contribueert ende nyet alleen uyt Spagnen vandaen volck ende gelt tot Duynkercken overbrenght, maer selffs uytte Engelsse havenen vandaen ammunitie van oorloge ende allerhande waeren van contrebande dezelve is toevoerende, strijdende zelffs mettet recht van alle volckeren. Versocht daeromme gedienstelijck dat Zijn Ma.^t dezelve excessen van zijn ingeseetenen wilde doen repareren ende in toecomende bij placcaet op seeckere groote peynen verbieden.

Dat Zijn Ma.^t hierop geantwoordt hadde dat ons eygen ingeseetenen het cruydt ende andere contrebande waeren in zijn rijck brachten ende vandaer nae Duynkercken overscheepen; dat zelffs meede in Spagnen haer scheepen ende volck aen den coningh aldaer verhuuren ende vercoopen met alle behoefften daertoe nodigh ende dat men de zijne nyet wijten noch hem vergen can de neeringe uyt zijn landt te verbieden ’tgunt wij zelff aen onse vianden doen. Ende in cas wij aen ons eygen volck genegen mochten zijn exempel te statueren, dat alsdan Sijn Ma.^t meede belooffde deesen Staet naerder contentement te doen. Dat deese sijne propositie veele van de grooten wel behaeghde ende groot contentement gaff; sustinerende meede ’tzelve te weesen conform de maximen ende oude grondregelen van dat rijck. Doch eenige weynige, hoewel van de voornaemste, als den aertsbisschop, den depute van IJrlandt cum sociis, gantsch nyet smaeckte het faict van den onsen in Duyns, zeer heevigh exaggererende nyet anders off formele Spagnerden waeren geweest. Weesende anderssints den depute van IJrlant een seer notabel heer ende wel geverseert in saecken van ’t rijck, die oock den coningh buyten sijn costen jaerlijcx uyt IJrlandt heefft doen toecomen 3 millioenen incomen, hoewel in saecken buytenslandts nyet seer geverseert, doch den coningh om vorige reedenen zeer lieff ende aenghenaem.

Dat naederhandt effter audiëntie bij Zijn Ma.^t gehadt hadde ende aen Zijn Ma.^t versocht lichtinge van 2000 Schotten, daerinne Sijn Ma.^t wat swaerhooffdigh bleeff omdat Spagnen dan meede nyet soude connen weygeren ende nyettegenstaende iterative instantiën ook nyet toe gedisponeert heefft connen werden. Verclaert vorder dat geduurende den tijdt van deese audiëntie so in ’t besonder met particuliere visiten van eenige grooten van ’t rijck, alsmeede in ’t publijcque geschiet, nyemandt oyt voor haer gerept heefft van de rencontre der vlooten in Duyns, gelijck sij wel gewenscht hadden; dat sij daerom eyntelijck in de derde audiëntie selffs daertoe occasie hebben moeten soecken bij den coningh, te kennen gheevende dat tot kennisse van Haere Hoog Mogenden meede gecomen was dat Zijn Ma.^t uytte laetste rencontre van ons ende des viants machtige vloote in Duyns geschiet eenigh misnoegen geschept hadde, van welcke saecke als met reedenen ende recht geschiet zijnde sij meede gelast waren Sijn Ma.^t naerder berichte te doen ende reedenen te gheeven. Sijn Ma.^t daerop invallende, dat hij wel gedacht hadde dat zij daerom quaemen.

Verclaerden dan aen Zijn Ma.^t dat sodanigen vloote nyet veele verscheelende van die van ’t jaer van 1588 ende op gehadt hebbende aen soldaten ende matroosen so men vasthoudt bij de 25.000 man, sowel voor Engelant zelven als ons was redoutabel ende Engelandt so onverwacht overvallen hebbende ons meede soude connen hebben ruïneren; dat daerom onsen admirael dezelve tot daeraentoe vervolght hebbende, reedenen gehadt hadde omme sonder eenigh tijtversuym dezelve te destrueren mettet zelve recht als een wijdman toestaet een haes die hij opgedaen heefft schoon op een onvrijen boodem te vervolgen, doch dat om ’t respect van den coningh ende meede om hem zelffs noch eenighsints te verstercken, sulcx opgehouden hadde. Dan daerna siende datte Spaense vloote van de Engelssen van allerhande vivres, cruyt, loot ende ammunitie met overvloet tegens alle reedenen ende equiteyt werde gedient, dat oock zelffs de Spagnerts daer affgenomen ende met Engelsse scheepen uyt andere havenen vandaen nae Duynkercken wierden gevoert; dat in plaetse van dezelve Engelsse ende andere matroosen daerop wierden gestelt ende daerenboven daeghelijcx van Duynkercken oock met volck ende scheepen ende allerley behoefften versterckt ende dat aen d’ander candt sijn vivres temet verminderden ende oock het saeysoen van ’t jaer eenige onverwachte tempeesten dreyghden die sijn heele vloote soude connen doen ruïneren ende alsso de zaecke infructueus doen affloopen tot inestimabilen ondienst van deesen Staet, daerbij noch coomende dat met eenige injuriën ende hostiliteyten van de Spaensse vloote eerst daertoe getercht was.

So hadden Haere Hoog Mogenden denzelven gelast denzelven vloote so die daer lagh mette eerste occasie aen te tasten ende te destrueren, ’twelck oock deur Godes gratie geseegent was ende bij alle rechtschaepe ingeseetenen van deesen Staet ende oock van ‘t rijck van Engelandt in generael met geen cleyne vreught geapplaudeert was. Ende hadden mitsdien Haere Hoog Mogenden van Zijn Ma.^t oock nyet anders verwacht als dat zij over dit haer doen ende geluck extraordinairie souden sijn gecongratuleert geweest als tot grooten dienste van beyde natiën uytgevallen. Want wat soude ons bij den Engelssen nyet geëxprobeert ende verweeten geweest hebben in cas wij ons de saecke nyet bemoeyende dezelve Spaensse vloote Engelandt ongewaepent ende nyet op haer hoede sijnde als een valstrick soude mogen hebben overvallen ende dat wij daertoe occasie gegeeven hadden, dat sij so met ghemack in die haevens hadden mogen nestelen. Dat behalven deese reeden oock het recht om sulx te mogen doen voor de heeren Staten claer is ende bij ’t leste tractaet van Zuydthampton van weederzijden geaccordeert dat elckanders vianden zelffs in de havens soude mogen vervolgen ende nyet alleen in buytenreeden selffs mette zee ghemeen leggende, uyt crachte van welck tractaet oock Zijn Ma.^t het Fransse schip den Thorax genaempt gewaependerhandt uyt Texssel hadde doen ophaelen, schoon ’t accoordt tegens Vranckrijck geen plaets hadde; dat effenwel om ’t respect van Sijn Ma.^t sonder clachten ’tzelve hadden voorbij laeten ghaen. Vertrouwden daeromme de heren Staeten dat in dezelve reedenen ende hooghdringhenden noot Zijn Ma.^t ’tgunt deesen aenghaende gepasseert mocht sijn ten besten opneemen ende nyet meer en soude gedencken.

Dan hadde Sijn Ma.^t daerop geseyt sijn intentie geweest te hebben alle macht van Zijn Ma.^t bijeen te pressen omme beyde vlooten teffens te doen vertrecken ende daeromme den admirael maer versocht te hebben om noch twee daegen te willen wachten, ’tgunt nyet naegecomen was ende hem meest offendeerde off mishaeghde. Dan gerepliceert zijnde datten admirael weesende een dienaer van Haere Hoog Mogenden ende Zijn Hoogheydt ende van haer last becomen hebbende om de eerste occasie waer te neemen ende den viant te slaen, nyet en hadde connen langer vertoeven offte eenige occasie te versuymen ende hem sulcx nyet qualijck affgenomen te connen worden, alsmeede nyet Zijn Hoogheyt noch Haere Hoogh Mogenden, die sulck voorneemen van Zijn Ma.^t tevooren nyet bekent gemaeckt heefft connen werden.

Hadde Zijn Ma.^t hierop vorder geantwoordt dat hij verstaen hadde dat op ’t tractaet van Zuydhampton oock vrij wat soude connen werden geseyt ende daerom versocht dat aen Zijn Ma.^t schrifftelijcken wilden overgheeven de reedenen bij haer gerepresenteert omme dezelve deur eenige van zijn raedt naerder geëxamineert te mogen werden. ’Twelck ghedaen zijnde, hadde daernae over deese zaecke gesproocken metten deputi van IJrlandt, Henry Vaen, ende andere grooten de Spaenssen toeghedaen, die hem verweeten hadden dat ons doen ondraeghelijck was, dat wij ’s coninghs hoogheyt geledeert ende zijn souveraine gerechticheyt, selffs in sijn reede ende eygen camer gevioleert hadden ende dat daerom sonder behoorlijcke reparatie ende amende die saecke nyet en coste worden gepasseert, te min omdat Zijn Ma.^t de Spaensse vloote in zijn protectie genomen hadde.

Daerop bij hem was geantwoordt dat van deese protectie nyet blijcken soude, immers datte heeren Staten ende den admirael haer sulcx nyet aengeseyt zijnde ’tzelve ignoreerden ende mitsdien haer nyet en conde prejudiceren; voeghende daerbij dattet tractaet van Zuydthampton in zijn volle vigeur ende bij ’tzelve expres bedonghen was dat tenmintsten 15 jaer moste duuren ende offschoon Sijn Ma.^t uytten oorloge met Spagnen getreeden was, dat effenwel sulcx nyet en was met ons voorweeten, veelmin daernae met advoy geschiet; dat oock één alleen ’tzelve nyet en conde breecken volgens de claere woorden van ’t tractaet ende mitsdien verstaen moet werden sijn volle vigeur alsnoch te behouden. Sij daerteghens replicerende dat zelffs van onse sijde meede gebrocken hadden, deurdien so voor Den Bosch als voor Mastricht metten viant offte Spagnert buyten kennisse van Sijn Ma.^t hadden soecken te handelen. Dan bij duplicque sulcx ontkent werdende ende daerbij gesustineert weesende datten doen voor Den Bosch geen werck van den Staet maer alleen van den burgermeester Berckel van Rotterdam was, die tegens last van de regeringe onder de occasie, om den wissel der gevangenen te procureren, hem daertoe hadde laeten inwickelen; die daerop het ongenoegen van eenige van de principaelste in regeringe verstaen hebbende ende deur schrick van eenigh ongemack dat hem ter cause van dien moght opcomen in een teeringe geraeckt ende daervan gestorven was ende mitsdien den Staet nyet geïmputeert conde werden. Belanghende Mastricht was het werck van den Staet, maer wierde nyet gehandelt met Spagnen, maer die van d’ander zijde met dat wit ende oogenmerck omme alle Spagnerts uyt dat landt te doen ghaen; dat oock nyet conde geseyt werden dit een handel met Spagnen geweest te hebben, deurdien de saecke afftergebleeven was, omdat noyt procuratie uyt Spagnen hadde connen werden verthoont; dat haer geschriffte geëxhibeert zijnde de coningh de zaecke in den vollen raedt hadde gebracht ende aldaer doen ventileren, alwaer ’t meerendeel approberende het doen van deesen Staet, doch eenige weynige als den grave van Noordhumberlandt, den aertsbisschop, deputi van IJrlandt sir Henry Vaen ende den secretaris Willugban, weesende wel van den meesten aensien, seer heevigh daertegensaen gingen, sustinerende dat Zijn Ma.^t in sijn souverainiteyt gequetst ende de heele Spaensse vloote gedestrueert was ende dat daervan reparatie most werden gedaen.

Bij deese occasie was meede notabel dat Sijn Ma.^t van resolutie geweest sijnde omme nae twee daeghen de vlooten beyde te doen vertrecken, de groote ongelegentheyt van al zijn haevens ontdeckt is, als hebbende bevonden dat een oostewindt dezelve alle geslooten houdt, sodat alsnu ordre beghinnen te stellen om op andere plaetsen als voor deesen Zijn Ma.^ts scheepen te verdeelen. De zaecke so verde gebracht zijnde, vonde hem becommert off Sijn Ma.^t belanghende de zaecke van Duyns eenigh antwoordt soude verghen, wel connende affneemen dat Zijn Ma.^t hem zelffs nyet en soude condemneren ende van sijn gepretendeert recht versteecken ende dat alsso het antwoordt noch voor de croone ende veelmin voor deesen staet dienstigh conde sijn.

Ende daerop verstaen hebbende ’t advijs van Haere Groot Mogenden, vonden goedt de saecke daerbij te laeten ende alleenlijcken te versoecken antwoordt omme verbot te becomen tegens het overvoeren van contrebande waeren op Duynkercken ende ’t verhuuren van de scheepen aen den Spagnerts ende teffens meede omme bij eenige confidente vrunden te ondertasten op wat voet den vrundschap met Engelandt weeder best soude connen worden gestabilieert.

Hebben haer ten zelven eynde geaddresseert aen den grave van Holandt, een geaffectioneert man tot deesen Staet, ende metten zelven alles gecommuniceert hebbende, hebben naderhandt goedtgevonden Zijn Ma.^t te versoecken om met deesen Staet te willen comen in naerder onderhandelinge ende tractaet van een ligue offensive ende defensive tegens Spagnen ende andere vianden van beyde natiën, off alleen van defensive tegens allen ende eenen yegelijck die ’t een of d’ander soude pooghen in zijn vrijheeden, gerechticheeden ende commerciën te vernaedeelen ende dat onder beneficie van dien het verbot van ’t overvoeren van contrebande waeren op ’s viants haevenen soude mogen werden beslooten ende gepubliceert. Ende wierde bij Zijn Ma.^t hierop verclaert ditzelve met goedt contentement verstaen te hebben ende dat hij binnen vier daegen haer soude doen antwoorden op ’t eerste point van naerder ligue ende binnen 10 daeghen op ’t verbot van ’t overvoeren van contrebande waeren tot haer genoegen ende contentement. Middelertijt hadden uyt eenige groten verstaen het misnoegen dat Zijn Ma.^t hadde over twee saecken in zijn rijck, te weeten 1. dat zijn ingeseetenen door de meerder gemeenschap mette Spaenssen ende allerhande artificiën van de ambassadeur van Spagnen in dat rijck van haer voorghaende aert ende geneegentheyt totten dienst van die natie ende deesen Staet t’eenemael waeren verandert ende verset ende ten 2^en dat mettet toelaeten van de naerder alliantiën van deesen Staet met Vranckrijck sonder daerinne te participeren, oock de genegentheyt van dezelve van de Engelsse affgetrocken ende op Vranckrijck gediverteert was. Welcke beyde zaecken Sijn Ma.^t oordelde dat in toecomende met alle wijsheyt gerecht ende gebeetert behooren te worden tot dienst van beyde natiën. Ende hadde Sijn Ma.^t naederhandt doen versoecken dat uytte twee deductiën bij haer overgeleevert één moght werden ghemaeckt ende daer uytgelaeten ’tgunt van ’t weghhaelen van ’t Fransse schip den Thorax, deur ordre van Zijn Ma.^t gedaen, geallegeert is om alsdan met beeter fatsoen ende behoudens Sijn Ma.^ts respect daerop te mogen antwoorden dattet zelve bij haer gedaen is, maer omme effenwel deur ’t uytlaeten van dat articule deesen Staet geen prejuditie te gheeven; dat het eene concept tot beyde voorgaende met een clausule relatieff hebben gemaeckt, ’tgunt de Engelssen wel hebben gemerckt.

De saecke dan bij Zijn Ma.^t in den vollen raedt ghebracht ende ’t concept geleesen weesende, hadde Zijn Ma.^t datelijcken verclaert hem ’tzelve te behaegen ende goedt te vinden datte zaecken daernae moghten worden beleyt, ’t meerendeel van den raedt het advijs ende prompte resolutie van Zijn Ma.^t approberende ende met verscheyden reedenen oock confirmerende, dan den deputi van IJrlandt, den aertsbisschop ende noch 3 à 4 van de grootste haer datelijcken hiertegens cantende, sustinerende dattet een groote saecke was daerinne met groote voorsichticheyt ende circumspectie inne diende geghaen ende nyet wel so haest in geresolveert soude connen werden, versoeckende mitsdien Sijn Ma.^t deese saecke noch wat in bedencken te houden ende hem naerder op te beraeden. Was sulcx bij haer geobtineert dan weesende bij hem gespeurt datte zaecke hierdoor wierde getracht in longeur te brenghen ende zelffs valetudinair zijnde, hadde goedtgevonden alles te prepareren tot zijn vertreck ende den heere Joachimi ’t verhandelen van de vorder reste te beveelen; dat Zijn Ma.^t dit verstaende hem iteratyvelijcken opgehouden ende versocht heefft om nyet te willen vertrecken, dat hem zelffs noch naerder te spreecken hadde.

’Twelck geschiet zijnde, hadde Zijn Ma.^t hem voorgedraegen twee saecken: d’eene dat uyt deesen staet nae Schotlandt tot haer verstijvinge gelt ende ammunitie met geschut ende wapenen werdt vervoert, versoeckende dat sulcx verbooden ende geïnterdiceert soude mogen werden alsso hij dezelve was houdende voor rebellen, daer aen de croone groote vrundschap geschieden soude; d’andere dat verstaen hadde tusschen Denemercken ende deesen staet merckelijcke ongenuchten ende onlusten ontstaen te weesen ende alsso ’tzelve sijn oom was, dus hij nyet en soude connen lijden dat ongelijck aengedaen soude worden, presenteerde daeromme aen de heeren Staten sijn intercessie.

Dan hierop bij hem geantwoort sijnde dat deesen toevoer aen de Schotten bij particulieren sonder kennisse van den Staet geschiede ende datte zelve geen swaricheyt souden maecken daertegens bij placcaet te voorsien, mits Zijn Ma.^t van gelijcken verbot doen aen zijn ingeseetenen om aen onse formele vianden geen gelijcke waeren als voor deesen toe te senden. Ende op ’t ander verclaerende geen sonderlinge misverstanden met Denemercken te weesen off souden onderlinge connen werden bijgeleyt sonder Zijn Ma.^t (die zij effenwel van de goede inclinatie bedancken) die moeyten te vergen; de regeeringe van deesen Staet wel weetende dat haer geen meer oorlogen ende welmin met coningen die so maghtigh ter zee sijn en dienen, naemen effenwel aen van alles ten besten te rapporteren. Dan hadde op ’t eerste point Zijn Ma.^t hem effter versocht noch yet te willen vertoeven ende dat voor zijn vertreck hem antwoordt tot zijn contentement ende genoegen soude doen toecomen. Dan alsso sijn dispositie nyet wel toe en liet langer te blijven, hadde goedgevonden metten heer Veen van de zaecke te spreecken ende heefft voor denzelve verthoont zijn verblijff geen dienst te connen doen, alsso sijns oordels de saecken van ’t rijck staende in pointen om een parlement te beschrijven, daer soveel ende contrarie interesten affgedaen ende verscheyden geoffendeerde partijen haere grieven sullen inbrengen ende affgehandelt sullen moeten werden. Ende meede in procinctu om tegens de Schotten de oorloge aen te vaerden, daeraen ook meenichte van occupatiën, preparatiën ende remuementen sonderlinge in een rijck dat alsnu van de oorloge ontwent is, aen vast sijn, nyet geschaepen was dat geduurende alle dezelve occupatiën Zijn Ma.^t offte den raedt binnen een maent off 6 weecken bequaem souden weesen om met haer in vorder handelinge te comen.

Denzelven heer Vaen ’tzelve met hem genochsaem adstipulerende, doch effenwel aenraedende omme te blijven, hadde sonder yet meer te seggen aparte audiëntie aen Zijn Ma.^t versocht ende geobtineert. Ende doenmaels metten heeren Joachimi aen denzelven verthoont zijn indispositie ende noot om te scheyden, versoeckende Zijn Ma.^t hem te gevalle daerinne te believen, temeer alsso den ordinaris ambassadeur last hadde omme de saecke van ’t tractaet met Zijn Ma.^t opte eerste geleegentheyt naerder te verhandelen. Versoeckende teffens aen Zijn Ma.^t op zijn versoeck van verbot ende vorder genegentheyt van Zijn Ma.^t tot deesen Staet een goedt schrifftelijck antwoordt hem meedeghegeeven te mogen worden, hadde Zijn Ma.^t zijn vertreck hoewel ongheern effenwel toegestaen, doch de schrifftelijcke acte nyet noodigh gevonden. Maer wel dat hem meede gegeeven souden werden credentiebrieven aen de regeringe ende aen Zijn Hoogheyt, bij dewelcke nyet alleen verclaert soude werden dat sijn persoon in ’t rijck lyeff ende aengenaem geweest was, maer teffens om naerder te mogen openen ende Haer Hoog Mogenden ende Zijn Hoogheyt verseekeren van de intentie ende genegentheyt van Zijn Ma.^t, verclaerende in spetie dat hij de heeren Staten verseekerde van zijn vrundschap ende dat hij solanghe hij leeffde om gheene reedenen ter weerelt hem daervan bij yemanden, wie ’t oock moght zijn, soude laeten vervreemden ende ten zelven eynde nyet alleen op ’t versoeck bij gelegentheyt een bequaem antwoordt tot contentement van Haer Hoog Mogenden soude doen toecomen, maer oock geresolveert was een eeuwich tractaet van alliantie mette selve te sluyten ende dat point op ’t serieuste te sullen vorderen ende dat hij van alles sodanigh rapport soude mogen doen, waermeede zijn affscheyt van Zijn Ma.^t genomen hebbende, was tot een teycken dat hij daer aengenaem geweest was bij Zijn Ma.^t met een gulden vasel, swaer weegende 100 oncen, vereert ende alsso gedimmitteert; weesende de geheele saecke gelaeten op ’t naerder tractaet van alliantie tusschen Zijn Ma.^t ende deesen Staet te maecken, daerop den heere Joachimi volcomen last gegheeven was ende de saecken van Duyns gelaeten bij ’t gepasseerde sonder dat een woordt in drye maenden herwaert daervan was gerept, maer wel van andere saeken: van Amboina, van de repressaliën ende andere particuliere clachten, die hij als nyet weesende van zijn commissie, gedetrecteert ende tot eenen bequaemeren tijdt verschooven hadde.

Waermeede eyndigende danckte de heeren van de vergaderinge voor de eere hem aengedaen ende versochte zijn gebesogneerde als genochsaem zijn commissie ten vollen geëffectueert hebbende ten besten opghenomen te mogen werden, exhiberende meteenen twee credentiebrieven, eene aen Haere Hoogh Mogenden ende ’t andere aen Zijn Hoogheyt, bij dewelcke de aenghenaemheyt van zijn persoon aldaer, ’t goedt contentement van zijn gebesogneerde ende ’tgunt vorder van de affectie ende goede inclinatie van Zijn Ma.^t tot continuatie van de vrundschap met deesen bij denzelven gerapporteert was, claerlijcken is geconfirmeert ende is voor zijne goede officiën en debvoiren ende ’t ghedaen rapport vrundtelijck bedanckt ende daermeede vertrocken.

170. Tottet examen van de instructie van den secretaris van de vergaderinge zijn gecommitteert een van de heeren Edelen, Dort, Delfft, Amsterdam, Alckmaer ende Hoorn.

171. Tot commissarisen van de requesten voor de jegenwoordige weecke zijn gecommitteert een van de heeren van Dort, Goude ende Hoorn.

172. De vrouwen en de weduwen van de solliciteurs noch over de 600.000 £ aen ’t landt ten affteren zijnde ende van haere respective crediteuren geruïneert werdende, versoecken ootmoedighlijcken dat haer het contract metten Staet gemaeckt gepresteert ende dienvolgens het resterende ¼ part voldaen ende van die van ’t Noorderquartier haer quote daaerinne meede gefurneert moght worden.

173. Den colonel Kilpatris sonder solliciteur sijn eygen compagnie haer maentgelden verschafft hebbende ende daerover een excessive somme ten affteren sijnde ende bij zijn crediteuren meede geëxecuteert werdende ende versoeckende dat ordre gestelt moght werden ten aensien van die van ’t Noorderquartier omme volgens de resolutie haere quote op te brengen teneynde daeruyt satisfactie aen hem ende andere meer die daerom geruïneert worden, ghedaen moght werden. Is bij deese occasie meede verhaelt hoe dat eenige solliciteurs ten vollen, andere ten halven, andere dubbelt, andere met obligatiën waeren voldaen, daervan zij de ordonnantiën noch in handen hadden behouden ende dat daerdeur de clachten van sommige noch quaemen te vermeerderen; dat oock eenige die wat verre van huys geseeten zijn ende sonder solliciteurs haer compagniën hebben onderhouden, nyet met allen ontfanghen hebben. Sodat nae deliberatie de heeren van Hoorn ende Enckhuysen bij haere resolutiën persisterende, goedtgevonden is de heeren Committeerde Raeden te belasten om alvoren over te leeveren naerderen staet van de gedaene betaelinge aen d’een ende d’ander, wie halff, heel off dubbelt off nyet met allen is betaelt, mitsgaders van de schult die noch te betaelen staet, omme dezelve gesien naerder op alles gedisponeert te werden.

174. Is geleesen een missive van den heer van Ribencourt claeghende over de veranderinge van de resolutie vanweegen deesen Staet concernerende de wisselinge van de gevangenen te waeter op eenen heel anderen ende nyeuwen voet daertoe noyt sullen verstaen, dreyghende voortaen nyemant los te sullen laeten ende in effect geen quartier ter zee langer te sullen toestaen. Waerop gedelibereert zijnde gaff de leeden vreemt dat den viant nu dit beghint te dreygen daer wij voor deesen hem meede hebben gedreyght; sustinerende dat deur de slappe voorsorge voor de saecken ter see sulcx werde geoccasioneert ende dat daeromme noodigh was om deese defecten voor te comen, datte zaecken ter zee met meerderen ijver behartight ende de aengevangen besognes voltrocken ende geëffectueert souden behooren te werden; alsmeede die van de Deense saecken ende van ’t aenschrijven van de Admiraliteyten ende directeurs om al haer scheepen prompt gereedt te maecken ende meede van ’t vaststellen van de reductie van de interesten ende ’t stellen van een fons om dezelve te connen in ’t werck stellen. ’Twelck bij alle leeden so verstaen weesende, is in dier voegen meede geconcludeert geweest.

175. Belanghende het 26^e articule van de ordonnantie van ’t zoudt belastende de stuurluyden van de buyssen meede met zoutgelt, schoon nyet gegoedt en sijn, dat Committeerde Raden meenen geroieert te mogen werden om de disputen daeruyt ontstaende sonder eenigh proffijt, is nyet geraeden vonden inne te treeden, maer beeter dat in volgende poincten van beschrijvinge werde gebracht.