© DVN, een project van Huygens ING en OGC (UU). Bronvermelding: Redactie, Andreae, Wabina, in: Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland. URL: https://resources.huygens.knaw.nl/vrouwenlexicon/lemmata/data/Andreae [23/11/2019]
ANDREAE, Wabina, vooral bekend als Wabien Mansholt-Andreae (geb. Heerenveen 11-9-1874 – gest. Zutphen 25-8-1966), lerares, feministe en socialiste. Dochter van Sicco Leendert Andreae (1840-1911), kantonrechter en schoolopziener, en Minke Römer (1849-1932). Wabien Andreae trouwde op 10-5-1906 in Zuidhorn met Lambertus Helbrig Mansholt (1875-1945), landbouwer. Uit dit huwelijk werden 2 dochters en 3 zoons geboren.
Wabien Andreae groeide op in Zuidhorn (Groningen) als tweede
kind in een gezin van vijf. Na de kweekschool werd ze onderwijzeres in
Amsterdam, waar ze de mo-aktes staatsinrichting en economie haalde en
socialistische en andere vergaderingen bezocht. Terug in Zuidhorn gaf ze les
aan verschillende hbs-en in de regio. Aan de hbs in Groningen was Agnes Bruins haar collega.
De vrouwen bleven levenslang bevriend. Voor de kinderen van Andreae zou Bruins
altijd ‘tante Agnes’ blijven.
Wabien Andreae werd in 1905 secretaris van de SDAP in Zuidhorn en omgeving. Toen Bert Mansholt, een zoon van de ‘rode’ herenboer Derk Mansholt uit Vierhuizen, na een SDAP-verkiezingsbijeenkomst in Ulrum vragen stelde over de economische opvattingen van de partij, werd hij doorverwezen naar Andreae. Hij zocht haar op in haar school in Groningen, werd partijlid en trouwde een jaar later met haar. Wabien Andreae verhuisde naar zijn kapitale boerderij ‘Torum’ in de Westpolder bij Vierhuizen, waarvan ze het woonhuis grondig liet moderniseren. Het bedrijf werd voortaan geleid door een zetmeier, want het echtpaar zelf ging in de politiek. Wel voedde Andreae haar jonge kinderen thuis op. Pas vanaf de derde klas gingen ze naar school in Vierhuizen. Haar man werd in 1916 de eerste SDAP-gedeputeerde van Groningen, zijzelf in 1919 Statenlid. Ze was daarnaast actief in de in 1908 gestichte Bond van Sociaal-Democratische Vrouwenclubs (BSDVC) en schreef talrijke beschouwingen in bladen zoals De Proletarische Vrouw en De Socialistische Gids.
In 1922 wilde de SDAP Wabien Mansholt-Andreae op de lijst voor de Tweede-Kamerverkiezingen zetten. Ze weigerde en stelde haar vriendin Agnes de Vries-Bruins in haar plaats voor. In hetzelfde jaar overleed haar schoonvader, Derk Mansholt. Bert en Wabien voelden zich nu vrij om de boerderij te verkopen. Ze verhuisden naar Glimmen bij Haren, waar Wabien in 1923 in de gemeenteraad kwam. Bert bleef gedeputeerde tot 1939. Toen trok het paar zich terug in Heemstede, waar Bert in januari 1945 overleed. In hetzelfde jaar werd hun zoon Sicco Leendert Mansholt (1908-1995) minister van Landbouw – ze bleef hem tot op hoge leeftijd met raad en daad steunen. Wabien Mansholt-Andreae stierf op 25 augustus 1966 in het Algemeen Ziekenhuis in Zutphen, bijna 92 jaar oud, en werd op 29 augustus begraven op de Algemene begraafplaats van Heemstede.
Naslagwerken
BWSA.
Archivalia
Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis, Amsterdam: Archief Sicco Leendert Mansholt.
Publicaties
Behalve talloze bijdragen aan De Proletarisch Vrouw en De Socialistische Gids:
- Wat de vrouw, die stemmen gaat weten moet (Amsterdam 1920).
- Vrouwen! Niet langer getalmd! (Amsterdam 1920).
Literatuur
- Joyce Outshoorn, Vrouwenemancipatie en socialisme (Nijmegen 1973).
- Albert Mellink, ‘Bertus Mansholt (1875-1945) en Wabien Andreae (1874-1966)’, in: P. Hoekman, J. Houkes en O. Knottnerus red., Een eeuw socialisme en arbeidersbeweging in Groningen 1885-1985 (Groningen 1986).
- Nederland’s Patriciaat 77 (1993) 43.
- Johan van Merriënboer, Mansholt. Een biografie (Amsterdam 2006).
Illustratie
Portretfoto door onbekende fotograaf, tussen 1900 en 1905 als lerares in Groningen (RHC Groninger Archieven (818_22805)).
Auteur: Redactie (dit lemma is o.a. gebaseerd op een schets van A. Mellink in BWSA).
laatst gewijzigd: 23/11/2019
De datum onder dit biografisch lemma geeft aan wanneer er voor het laatst aanvullingen en/of correcties in het stuk zijn doorgevoerd. Met ingang van 2023 is het project afgesloten.