© DVN, een project van Huygens ING en OGC (UU). Bronvermelding: Janneke van der Veer, Both, Johanna Helena de, in: Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland. URL: https://resources.huygens.knaw.nl/vrouwenlexicon/lemmata/data/Both [30/08/2017]
BOTH, Johanna Helena de, vooral bekend als Hanny van den Horst (geb. Groningen 9-10-1924 – gest. Amstelveen 3-4-2008), journaliste, hoofdredactrice Margriet. Dochter van Theodorus Johannes Franciscus de Both (1889-1978), directeur confectiefabriek, en Geppina Gesiena Giel (1898-1965). Hanny de Both trouwde (1) op 12-12-1955 in Amsterdam met Antonius Petrus Josina Maria van den Horst (1924-2002), psycholoog en beeldend kunstenaar; (2) had vanaf 2002 een relatie met Maurits Willem Christiaan Frederik Veldhuyzen van Zanten (1919-2016), econoom. Uit huwelijk (1) werden 1 zoon en 1 dochter geboren.
Hanny werd geboren in de Groningse Anna Paulownastraat (nr.
34), als een van de vijf kinderen in een hecht, liberaal katholiek
burgergezin. Ze had een oudere en twee jongere broers, en een jongere zus. Haar
vader, eerst procuratiehouder en later directeur van de Groningse
herenkledingfabriek S. Muller & Co, vond het belangrijk dat ook zijn
dochters later in hun eigen levensonderhoud konden voorzien. De discussies
tussen haar ouders over geldzaken – haar moeder kreeg huishoudgeld van haar
vader – overtuigden Hanny van zijn gelijk op dit punt. Na de H. Mariaschool
ging Hanny naar de katholieke kostschool De Voorzienigheid in Steenwijkerwold,
waar ze in 1941 haar mulodiploma haalde. Toen ze, weer terug in Groningen,
verkering kreeg met de zoon van het nationaal-socialistische hoofd van politie,
stuurden haar ouders haar naar de mms van het strenge, katholieke meisjespensionaat Notre Dame des Anges in Ubbergen, waar Frans de voertaal was. Omstreeks 1943 kwam ze
weer naar huis en werd ze vrijwilligster bij het Nederlandse Rode Kruis.
Eerste vrouwelijke hoofdredacteur
In 1946 vond Hanny de Both een baan in Amsterdam bij het damesblad Margriet en verhuisde ze naar een kamer op de Leidsekade. Ze begon als redactieassistente bij de vragenrubriek ‘Margriet weet raad’, maar verzorgde al gauw ook de kookrubriek, waarbij haar streven was de Nederlandse huisvrouw ook eens iets anders te laten koken dan de Hollandse pot. Op 12 december 1955 trouwde ze met de psycholoog – later beeldend kunstenaar – Anton van den Horst, die ze in Groningen had leren kennen. Na haar huwelijk noemde ze zich Hanny van den Horst. Het echtpaar vestigde zich op een bovenwoning in de Amsterdamse Ohmstraat en kreeg twee kinderen: Frank (1957) en Marleen (1959). Tijdens haar eerste zwangerschap werd Van den Horst – zoals destijds gebruikelijk was – ontslagen, maar ze bleef als freelancer voor Margriet werken. Na verloop van tijd werd ze weer in vaste dienst genomen. Vanwege haar goede beheersing van het Frans werd ze aangesteld als moderedactrice. In deze functie bezocht ze regelmatig modeshows in Parijs. In de jaren zestig maakte Van den Horst onder het motto ‘Margriet stuurt een huisvrouw de wereld rond’ reisreportages over het leven in andere landen, een nieuw genre in de tijdschriftjournalistiek. Ze bezocht onder andere Ethiopië, Kenia en Japan.
Hanny van den Horst en haar echtgenoot kochten in 1963 een boerderij in Herpen, waar ze vele weekenden en vakanties doorbrachten. Ongeveer vijf jaar later verhuisde het gezin naar een ruimere woning aan de A.J. Ernststraat in Buitenveldert. Hoewel beide kinderen nog katholiek waren gedoopt, speelde het geloof een steeds geringere rol in het leven van Hanny van den Horst. ‘Ik kon mij er niet meer in vinden’, zei ze hierover in een interview (NRC Handelsblad, 5-4-1986).
In 1970 werd Hanny van den Horst de eerste vrouwelijke hoofdredacteur van Margriet. In die hoedanigheid zette ze een duidelijk stempel op het blad, dat tot dan vooral artikelen bevatte over huishoudelijke en opvoedkundige kwesties. Onder haar leiding werden ook maatschappelijke kwesties aangesneden, zoals abortus en anticonceptie. Tevens werden de lezeressen gewezen op het belang van persoonlijke ontwikkeling en onderwijs. Zo kreeg Margriet naast een informatieve en vermaaksfunctie ook een meer emancipatorische betekenis. In 1980 omschreef Van den Horst het doel van Margriet als volgt: ‘Ik wil vrouwen graag bemoedigen en steunen en dan ook nog ontspanning bieden’ (Nieuwsblad van het Noorden, 6-8-1980). En over het stimuleren van onderwijs voor vrouwen zei ze: ‘We hebben altijd geprobeerd vrouwen ervan te overtuigen dat ze iets voor zichzelf moesten doen, iets leren, een cursus volgen’ (NRC Handelsblad, 5-4-1986). Deze inhoudelijke ontwikkeling had een positief effect op de verkoop van het blad: in 1978 werd Margriet met een oplage van 720.000 exemplaren het grootste Nederlandse vrouwentijdschrift – een term die Van den Horst introduceerde omdat ze een hekel had aan het oubollige ‘damesblad’.
Als hoofdredactrice van Margriet werd Hanny van den Horst regelmatig gevraagd voor het geven van lezingen, deelname aan praatprogramma’s en het bekleden van maatschappelijke functies. Zo was ze onder meer bestuurslid van het Genootschap Onze Taal, Amnesty International, World Press Photo, Stichting Ideële Reclame en de Publieksprijs van de Stichting Collectieve Propaganda van het Nederlandse Boek. In 1978 werd ze wegens haar maatschappelijke verdiensten benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje Nassau. Van den Horst en haar man woonden inmiddels sinds een jaar op Westelijk Halfrond in Amstelveen.
Directie en advies
Tot 1980 deed Hanny van den Horst de hoofdredactie van Margriet. Daarna trad ze toe tot de directie van De Geïllustreerde Pers, onder andere uitgever van Margriet, Viva, Avenue en Cosmopolitan. Hiernaast nam ze voor korte perioden het tijdelijk hoofdredacteurschap waar van onder meer Viva en Avenue. Een van haar belangrijke wapenfeiten was de introductie in 1986 van een Nederlandse versie van het Amerikaanse tijdschrift Harper’s Bazaar, een tijdschrift dat – net als Margriet, Viva en Avenue – anno 2017 nog steeds op de markt is. Ondertussen bleef Van den Horst een groot aantal bestuurstaken vervullen en schreef ze een voorlichtingsboek voor vrouwen over het krijgen en vervullen van een managementfunctie: De ambitieuze vrouw (1985).
In 1986 trad Van den Horst terug als directielid van De Geïllustreerde Pers en begon ze een eigen adviesbureau voor pers, public relations en publiciteit. Ze verwierf tal van opdrachten, vaak op het terrein van het uitgeven van vaktijdschriften of andere periodieken. Na haar pensionering in 1989 bleef ze actief, onder meer als schrijfster. Zo verscheen in 1994 van haar hand Dicht bij later, met onderwerpen die van belang zijn voor ouderen, zoals financiële zaken, gezondheid, omgang met (klein)kinderen, scheiding en rouw. Met dat laatste kreeg ze zelf te maken toen haar man, die haar ambities altijd had gesteund, in 2002 overleed. In de jaren daarna trok ze zich geleidelijk terug uit het publieke leven omdat ze een oogziekte kreeg die de nodige beperkingen met zich meebracht. Ze paste zich zoveel mogelijk aan en behield haar belangstelling voor de wereld om haar heen. De laatste zes jaar van haar leven deelde ze met Rits Veldhuyzen van Zanten, een vriend van haar en haar overleden man, in wie ze een nieuwe liefde vond.
Op 3 april 2008 stierf Hanny van den Horst, 83 jaar oud, na een kortstondig ziekbed, in het ziekenhuis te Amstelveen. Ze werd op 10 april gecremeerd in Crematorium Westgaarde in Amsterdam.
Betekenis
Door het tijdschrift Elsevier werd Hanny van den Horst in 1998 geplaatst in de top-vijftig van vrouwen die een rol van betekenis hebben gespeeld in het Nederland van de twintigste eeuw. Vooral als hoofdredactrice van Margriet, maar ook als schrijfster van adviesboeken, heeft ze bijgedragen aan het zelfbewustzijn en de ontwikkeling van vrouwen. Onder de kop ‘Ze rekende af met de huiselijke zeurcolumn’ vatte Marjoleine de Vos de betekenis van Hanny van den Horst adequaat samen (NRC, 31-12-2008).
Archivalia
Centraal Bureau voor Genealogie, Den Haag: persoonslijst.
Publicaties
- De ambitieuze vrouw. Je baan, de weg omhoog, leiding geven, werken met mannen, de weerstand en het leuke van ambitie en succes (Amsterdam 1985).
- Dicht bij later. Een meer dan informatief boek voor vijftigplussers (Haarlem 1994).
- ‘De onmacht van een generatie’, Opzij 23 (1955) nr. 1, 130.
Literatuur
- Christien Brinkgreve en Michel Korzec, ‘Margriet weet raad’. Gevoel, gedrag, moraal in Nederland, 1938-1979 (Utrecht 1978).
- ‘Remmers ontmoet… de hoofdredactrice weekblad Margriet’, Nieuwsblad van het Noorden, 6-8-1980.
- Jan Lenferink, ‘Cosmopolitan. Het jongste aangenomen kind van Hanny van den Horst’, NRC-Handelsblad, 8-4-1982.
- ‘Redactrice, hoofdredactrice en inmiddels directie-lid’, Limburgsch Dagblad, 28-5-1985.
- Helma Coolman, ‘Hanny van den Horst in Groningen. “Als enige vrouw begin je niets”’, Nieuwsblad van het Noorden, 1-10-1985.
- Gerda Telgenhof, ‘Hanny van den Horst: Grande dame van het vrouwenblad’, NRC-Handelsblad, 5-4-1986.
- Maria Straathof, ‘Vrouwen die geschiedenis maken’, in: Marja Pijl red., Tweede kans. De positie van 50+-vrouwen (Den Haag 1989) 96-105.
- Petra ter Doest en Ingrid Smits, ‘50 vrouwen die de eeuw maakten: Elseviers selectie van vrouwen die sinds 1900 Nederland hebben veranderd’, Elsevier 54 (1998) nr. 34, 30-43.
- Jacqueline Wesselius, ‘“Mevrouw, let u op onze centjes?”. Hanny van den Horst en het “einde van VNU”’, De Journalist 106 (2001) nr. 1, 32-34.
- Ite Rümke, ‘Wij stonden aan de wieg van de openheid’, in: Angelie Sens e.a. red., Van Zeep tot Soap. Continuïteit en verandering in geïllustreerde vrouwentijdschriften (Amsterdam 2004) 7-9.
- ‘Hanny van der [den] Horst 1924-2008’, Trouw, 9-4-2008.
- Marjoleine de Vos, ‘Ze rekende af met de huiselijke zeurcolumn’, NRC-Handelsblad, 31-12-2008.
Illustratie
Hanny van den Horst, door P. Broer, 1974 (Nationaal Archief / Spaarnestad Photo).
Auteur: Janneke van der Veer
laatst gewijzigd: 30/08/2017
De datum onder dit biografisch lemma geeft aan wanneer er voor het laatst aanvullingen en/of correcties in het stuk zijn doorgevoerd. Met ingang van 2023 is het project afgesloten.