© DVN, een project van Huygens ING en OGC (UU). Bronvermelding: Barbara Peters, Faddegon, Maria Alida, in: Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland. URL: https://resources.huygens.knaw.nl/vrouwenlexicon/lemmata/data/Faddegon [16/10/2017]
FADDEGON, Maria Alida (geb. Amsterdam 6-12-1877 – gest. Apeldoorn 25-3-1919), textielkunstenares, kledingontwerpster en directrice kledingvakschool. Dochter van Barend Abraham Faddegon (1840-1912), horlogemaker, en Sophia Elisabeth Laugeman (1844-1922). Maria Faddegon bleef ongehuwd.
Marie Faddegon werd geboren als vijfde in een gezin met acht kinderen, waarvan er twee jong stierven. Met vier broers en een zus groeide ze op aan de Vijzelstraat
(nr. 20) in Amsterdam, waar ook de horloge- en klokkenwinkel van haar vader was
gevestigd. Waarschijnlijk was zij de mej. M.A. Faddegon die in de jaren
1889-1895 bij de Hollandsche Dames Zwemclub in Amsterdam op diverse onderdelen
medailles haalde. Ze won niet alleen prijzen met zwemmen, maar ook met haar
kostuums in de tobbewedstrijd, waarbij de deelnemers verkleed te water gingen:
een voorbode van haar latere carrière?
Op zeventienjarige leeftijd werd Marie toegelaten tot de Rijksnormaalschool voor Teekenonderwijzers in Amsterdam, waar ze in 1897 haar diploma behaalde. Van 1897 tot 1899 vervolgde ze haar opleiding aan de Rijksacademie van Beeldende Kunsten in Amsterdam. In het studentendossier staat aangetekend dat haar ijver uitmuntend was en haar aanleg voor teken- en boetseerwerk goed, voor schilderwerk redelijk.
Textielkunstenares en directrice
Tussen 1902 en 1907 werkte Marie Faddegon als tekenlerares op de Gemeentelijke HBS voor Meisjes in Amsterdam. Daarnaast hielp ze in 1902 de textielkunstenares Margaretha Verwey met de oprichting van de winkel ‘Margaretha Verwey, Hollandsch Kunstnaaldwerk’ aan de Nieuwe Spiegelstraat (nr. 66). Samen organiseerden ze een cursus in kunstnaaldwerk, tekenen en ontwerpen (1905) en gaven ze diverse boekjes uit over bijvoorbeeld kruissteekpatronen en de versiering van kinderkleding. Rond 1906 schreef Marie Faddegon met Corrie Berlage – tekenlerares en dochter van de architect – het lesboek Methode voor het onderwijs in constructief ontwerpen van textiel-versiering.
Marie Faddegon ontwikkelde zich tot een bedrijvig textielkunstenares. In 1907 werd ze aspirant-lid van de Nederlandse Vereniging voor Ambachts- en Nijverheidskunst (VANK), waar ze actief was in enkele commissies ter bevordering van het vrouwenhandwerk. Twee jaar later werd ze op haar 31ste directrice van de zojuist opgerichte Vakschool voor Verbetering van Vrouwen- en Kinderkleeding in Amsterdam, een initiatief van de reformbeweging, die pleitte voor kleding waarin vrouwen konden ‘loopen, zitten en werken’ en zich ‘zonder vreemde hulp’ konden ‘aan- en uitkleeden’. Vakonderwijs voor meisjes was destijds niet gebruikelijk en voor het eerste schooljaar schreven zich dan ook slechts zeven leerlingen in. De meisjes werden opgeleid tot naaister en coupeuse volgens de reform-principes. Zo leerden ze onder meer werken met patronen en ontwerpen voor kleding zonder hoge, nauwe boorden en voor jurken in lichte, ademende stoffen waar de dames geen korset voor nodig hadden. Ook de overige schoolvakken waren vernieuwend: leerlingen kregen naast teken- en ontwerplessen, kunstgeschiedenis, stoffenkennis, les in hygiëne en gymnastiek.
Zelf ontwierp Faddegon ook kleding, zoals een avondjapon van terracottakleurige zijde uit 1913, die werd gemaakt en gedragen door Bastiana Schot, docente aan de Vakschool (Nederlands Kostuummuseum, Den Haag).
Maatschappelijk betrokken
Directrice Marie Faddegon gaf voorlichting over de opleidingen aan haar school, organiseerde regelmatig tentoonstellingen van het werk van haar leerlingen en hield lezingen over haar vakgebied. Daarnaast zat ze vanaf 1911 in de redactie van Onze kleeding. Maandblad van de Vereeniging Vakschool voor Verbetering van Vrouwen- en Kinderkleeding. Vanaf 1913 was ze bestuurslid van de Vereeniging van Leeraressen in het Industrie-Onderwijs. Ook besteedde ze veel tijd aan het organiseren van tentoonstellingen om de reformkleding en het gedachtegoed van de reformbeweging onder de aandacht van een breed publiek te brengen. Ze lette daarbij op de betaalbaarheid van de materialen – de reformidealen moesten ook bereikbaar zijn voor mensen met weinig geld.
In 1913 richtte Faddegon met Leonie van Nierop de kunstnijverheidshandel Het Klokhuis aan de Vijzelstraat (nr. 67) in Amsterdam op. De winkel verkocht onder andere bijzondere Hollandse stoffen voor klederdracht en woninginrichting. In de herfst van oorlogsjaar 1914 organiseerde ze een tentoonstelling die liet zien hoe met weinig materiaal toch warme kleding te maken was. Ook werd kleding getoond die vervaardigd was van de 'inlandsche stoffen' die Faddegon op de kop had weten te tikken en die in verschillende Amsterdamse winkels te koop waren (Algemeen Handelsblad, 3-10-1914). Tijdens de tentoonstelling werden betaalbare knippatronen verkocht en tips gegeven voor het maken van nieuwe kleren uit gebruikte kleding en stoffen, zoals een babyjakje uit oude kousen of een onderjurkje van molton. Toen bleek hoe groot de behoefte aan dergelijke informatie was, gaf Faddegon voordrachten over het voor weinig geld maken en herstellen van kleding.
Marie Faddegon werd niet oud. Ze werd getroffen door kanker en verhuisde in augustus 1918, waarschijnlijk vanwege haar ziekte, met haar moeder naar Apeldoorn, waar ze woonden aan de Sprengenweg (nr. 98). Op 25 maart 1919 stierf Marie Faddegon, 41 jaar oud. Ze werd begraven in Nunspeet, waar ook haar vader en jongere zus begraven waren. Haar moeder keerde enkele dagen na haar overlijden weer terug naar Amsterdam.
Reputatie
In necrologieën wordt Marie Faddegon getypeerd als een
ijverige, sympathieke leidster die haar principes ter verbetering van vrouwen-
en kinderkleding in woord, geschrift en daad verdedigde. Algemeen Handelsblad noemde haar op 31 januari 1920 als een van de
‘Vrouwen van beteekenis in het afgelopen jaar overleden’. Nog jaren na haar
dood werden haar boekjes herdrukt en haar ontwerpen en tips voor aangename en
praktische kleding gebruikt.
Naslagwerken
Groot; RKD.
Archivalia
- Stadsarchief, Amsterdam: bevolkingsregister 1874-1893; gezinskaart B.A. Faddegon 1893-1939.
- Gelders Archief, Arnhem: BS Apeldoorn, overlijden.
- Noord-Hollands Archief, Haarlem: toegang 90 (Rijksacademie van Beeldende Kunsten, Amsterdam), inv.nr. 176 (Studentenregister 1893-1910) fol. 15, nr. 516.
Publicaties
- [met C. Berlage], Methode voor het onderwijs in constructief ontwerpen van textiel-versiering (z.p., z.j.).
- [met J.L. Redeke-Hoek], Reformkleeding voor iedereen. Een reeks van eenvoudige modellen voor vrouwen- en kinderkleeding, 7 delen (Amsterdam 1912-1926) [diverse drukken].
Werk
Ontwerpen van Marie Faddegon zijn opgenomen in de collecties van: Amsterdam Museum; Nederlands Kostuummuseum, Den Haag; Centraal Museum, Utrecht.
Literatuur
- Het Nieuws van de Dag, 10-7-1889; 17-1-1913.
- Algemeen Handelsblad, 8-7-1895; 3-10-1914; 12-10-1914; 31-1-1920.
- De Tijd, 14-4-1909.
- De Vrouw 1813-1913, tentoonstellingscatalogus Meerhuizen Amsteldijk (Amsterdam 1913).
- Cornelia de Lange, De geestelijke en lichamelijke opvoeding van het kind (Amsterdam 1925) 29-119.
- C. Proos-Berlage, Sierkunst en vrouwenkleding in de serie Toegepaste kunsten in Nederland: een reeks monografieën over hedendaagsche sier- en nijverheidkunst, delen 17-20 (Rotterdam 1927) 12 en 35.
- Reformbeweging in Nederland, tentoonstellingscatalogus Centraal Museum Utrecht (Utrecht 1984).
- Madelief Hohé en Doede Hardeman, Mode houdt van Kunst. Een affaire (Zwolle 2011).
Website
'Maria Alida Faddegon (1877-1919)', Genealogie Faddegon [URL http://faddegon.family/biografieen/maria-alida-faddegon/; geraadpleegd 1-6-2017].
Illustraties
- Marie Faddegon, door onbekende fotograaf, ongedateerd (familie-archief J.Faddegon).
- Reformjapon, door Marie Faddegon, 1902-1906 (Collectie Amsterdam Museum).
Auteur: Barbara Peters
laatst gewijzigd: 16/10/2017
De datum onder dit biografisch lemma geeft aan wanneer er voor het laatst aanvullingen en/of correcties in het stuk zijn doorgevoerd. Met ingang van 2023 is het project afgesloten.