© DVN, een project van Huygens ING en OGC (UU). Bronvermelding: Redactie, Giezen, Anna, in: Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland. URL: https://resources.huygens.knaw.nl/vrouwenlexicon/lemmata/data/Giezen [13/02/2017]
GIEZEN, Anna (geb. Leeuwarden 23-1-1858 – gest. Hilversum 3-12-1898), dienstbode, socialistisch schrijfster en spreekster. Dochter van Gerhardus Giezen (1827-1912), kleermaker en koopman, en Anna Francina Heijer (1829-1905). Anna Giezen trouwde op 16-11-1878 in Leeuwarden met Philippus Weijer (1857-1939), boekdrukkersknecht, later drukker. Uit dit huwelijk werden 4 dochters en 5 zoons geboren.
Antje Giezen
was de oudste uit een kinderrijk Nederlands-hervormd gezin in Leeuwarden – geen
‘rood nest’, maar toch werden zowel haar broers Willem, Jan en Chris als haar
zuster Jitske (Sibeyn-)Giezen en schoonzuster Maria actief in de Friese
socialistische beweging. Antje, die op zondag regelmatig met haar vader naar de
kerk ging, werkte na de lagere school als dienstbode.
‘Rechten naast Plichten’
Op twintigjarige leeftijd trouwde Antje Giezen met boekdrukkersknecht Flip Weijer. In Leeuwarden werden vier kinderen geboren. In 1882 verhuisde het gezin naar Heerenveen, waar nog eens drie kinderen werden geboren, en rond 1888 naar Wolvega. Weijer begon er als vennoot van drukkerij Posthuma, waar onder meer het socialistische weekblad De Klok en het maandblad De Jonge Socialist werden gedrukt. Als vaste medewerkster ging Anna Weijer-Giezen schrijven voor De Klok. Ook schreef ze voor Recht voor Allen en De Wachter. In 1890 werd ze de eerste voorzitster van de sociaal-democratische vrouwenvereniging ‘Rechten naast Plichten’, die zo’n vijftig leden telde. Aanleiding voor de oprichting was de mislukte staking van Friese veenarbeiders: de arbeidersvrouwen hadden hun mannen daarbij nauwelijks gesteund.
Weijer-Giezen kwam in 1891 voor de vrouwenverenigingen in het bestuur van het Friesch Comité van de Volkspartij. Hetzelfde jaar begon ze een sociaal-democratische ‘zondagschool’ om kinderen te leren wat ‘waar, goed en rechtvaardig’ was (BWSA). Intussen was de vennoot van haar man bij de drukkerij vertrokken en stond hij er alleen voor. Weijer-Giezen, toen moeder van zeven kinderen, en haar broer Chris werkten hard mee om de ‘Volksdrukkerij’ draaiende te houden.
In juni 1892 debuteerde Anna Weijer-Giezen als redenares. Bij het aanbieden van een petitie over de toestand van de arbeiders in Friesland aan koningin-regentes Emma pleitte ze voor betere sociale huisvesting. In 1893 en 1894 trad ze regelmatig in het land op met spreekbeurten over het christendom, privébezit en kinderopvoeding – thema’s die ook in haar artikelen en verhalen terugkeerden. Haar vaste bijdragen aan De Klok waren politieke tweespraken tussen de vrouwen ‘Kee’ en ‘Jans’ en een vervolgverhaal over ‘Bleeke Jet’. Hierin liet ze haar opvattingen over de wereldvrede en alcohol – ze was geheelonthoudster – doorklinken. Ook in andere arbeiders- en vrouwenbladen zoals Evolutie en De Vrouw verschenen bijdragen van haar hand.
Om gezondheidsredenen zette Weijer-Giezen begin 1894 een punt achter haar optredens. Ze verwachtte een tweeling en leed aan een slopende longaandoening. Tot overmaat van ramp ging de ‘Volksdrukkerij’ in 1896 failliet omdat kerkelijke klanten het bedrijf ruim een jaar lang hadden geboycot vanwege de linkse koers van De Klok. Het blad kon blijven verschijnen – nu in Gorredijk – dankzij partijgenoten die de persen op de executieveiling hadden gekocht. Weijer-Giezen en haar gezin verhuisden naar Hilversum, waar haar man conciërge, drukker en binder bij de Openbare Leeszaal kon worden. Op 3 december 1898, een jaar na de geboorte van de tweeling (Inne en Christiaan), stierf Anna Weijer-Giezen op de leeftijd van veertig jaar.
Reputatie
Trui Stellingwerf-Jentink herdacht Anna Weijer-Giezen als een vrouw met een helder hoofd, maar bovenal met een warm kloppend hart: ‘Mochten alle vrouwen haar gelijken in trouwe plichtsbetrachting, in koene vasthoudendheid aan ’t eens gekozen rode vaandel van ’t Socialisme, met de blauwe en witte wimpels: Geheelonthouding en Wereldvrede, die zij er nooit aan missen wou’ (gecit. BWSA).
Naslagwerken
BWSA.
Publicaties
Naast diverse artikelen in Recht voor Allen en De Wachter:
- Feuilletons in De Klok: ‘Bleeke Jet’ (1890-1891), ‘Tinus’ (1892), ‘Trui’ (1893).
- Voor de jeugd 1 en 2 (Wolvega 1893).
Literatuur
- Leeuwarder Courant, 23-11-1972.
- Johan Frieswijk, Socialisme in Friesland 1880-1900 (Amsterdam 1977) 217-220.
- Fia Dieteren en Ingid Peeterman, Vrije vrouwen of werkmansvrouwen? (Utrecht 1984) 71-75.
Illustratie
Anna Weijer-Giezen met echtgenoot en kinderen, door onbekende fotograaf, vóór 1891 (uit: Leeuwarder Courant, 23-11-1972).
Auteur: Redactie (lemma gebaseerd op levensschets door Johan Frieswijk in BWSA)
laatst gewijzigd: 13/02/2017
De datum onder dit biografisch lemma geeft aan wanneer er voor het laatst aanvullingen en/of correcties in het stuk zijn doorgevoerd. Met ingang van 2023 is het project afgesloten.