© DVN, een project van Huygens ING en OGC (UU). Bronvermelding: Bobbie Blommesteijn, Hagedoorn, Marcelle Georgette, in: Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland. URL: https://resources.huygens.knaw.nl/vrouwenlexicon/lemmata/data/Hagedoorn [11/09/2017]
HAGEDOORN, Marcelle Georgette, ook bekend onder artiestennaam Georgette Aubépine (geb. Haarlem 4-4-1910 – gest. Den Haag 24-8-1995), chansonnière, actrice, regisseuse en voordrachtskunstenares. Dochter van Leonard Hendrik Maurits Hagedoorn (1875-1946), fotograaf, en Marie Marguerite Emilie Delbassecourt (1876-1967). Georgette Hagedoorn trouwde (1) op 3-6-1931 in Haarlem met Benjamin Lucien Royaards, toneelspeler (1904-1966); (2) na echtscheiding (12-2-1948) op 3-4-1952 in Den Haag met Martinus Nijhoff (1894-1953), schrijver en dichter. Uit huwelijk (1) werden 2 zoons geboren.
Georgette Hagedoorn werd geboren in Haarlem als dochter van een
Nederlandse vader en een Franse moeder, die weigerde Nederlands te praten –
zelf sprak Georgette later van een ‘rommelpot van volkomen tegengestelde
chromosomen’ (Hagedoorn, Georgetterietjes, 127). Hoewel ze geboren was in Nederland,
de Nederlandse nationaliteit had en acteerde in de Nederlandse taal, zong ze bij
voorkeur in het Frans.
Toneeldebuut
Op haar vijftiende werd Georgette ondanks haar jonge leeftijd toegelaten tot de Amsterdamse toneelschool. Na haar afstuderen in 1928 kreeg ze een contract bij het Vereenigd Tooneel van Eduard Verkade en Dirk Verbeek; een jaar later debuteerde ze in de Schouwburg als Jantje in Uitkomst van Heijermans. In 1930 speelde ze met hetzelfde gezelschap Ariël in De Storm van Shakespeare, in een vertaling van Martinus Nijhoff. Ze kreeg een geheime verhouding met de zestien jaar oudere en getrouwde dichter, maar de relatie hield geen stand. Een jaar later trouwde Hagedoorn met Ben Royaards, zoon van regisseur Willem Royaards. Hun huwelijksdag in Haarlem was naar haar eigen zeggen bepaald niet de mooiste dag van haar leven: ze had geen geld voor een trouwjurk, ze had uitslag van de zenuwen en haar aanstaande was het bruidsboeket vergeten. In achtereenvolgens 1932 en 1935 werden hun zoons René Benjamin en Julien (‘Jules’) Georg geboren.
In 1936 begon Hagedoorn met haar man en enkele collega’s in Deventer ‘De Nederlandse Toneelgroep’, maar dat was van korte duur. Een jaar later verhuisde het gezin naar Antwerpen omdat regisseur Joris Diels hun beiden een contract had aangeboden: ze speelden eerst een seizoen bij de Koninklijke Nederlandse Schouwburg aldaar, erna (in 1938) een seizoen bij het ‘Gezelschap Joris Diels’. In de Antwerpse Schouwburg debuteerde Georgette als Puck in Een Midzomernachtsdroom van Shakespeare. Ze kreeg lovende kritieken: ‘Hagendoorn gaf een voortreffelijken, lenigen, geestigen Puck; prettig die scherpe hooge stem, de acrobatiek van haar bewegingen, heel het koboldachtige van haar figuurtje’, zo oordeelde Het Vaderland (20-9-1937). Ondanks de serieuze rollen die ze ook speelde, bouwde Hagedoorn vanwege haar komische talent al gauw een reputatie op als kluchtspeelster. Na de Duitse inval in 1939 vertrokken de spelers naar Frankrijk om voor de soldaten te spelen, maar drie maanden later keerden ze weer terug. Diels hervatte zijn directeurschap van de Koninklijke Nederlandse Schouwburg, en Georgette en haar echtgenoot volgden hem trouw.
Chansons en cabaret
Naast haar contract bij Diels begon Georgette Hagedoorn in 1942 op te treden als chansonnière. Eerder had ze in Antwerpen al met chansons opgetreden, maar de herontdekking van het genre betekende een omslag in haar carrière. Omdat ze nog onder contract stond bij Diels begon ze semi-incognito op te treden als Georgette Aubépine. Toen allang bekend was dat Georgette Hagedoorn schuilging achter deze Aubépine Georgette, maakte ze onder eigen naam in Antwerpen haar officiële debuut als chansonnière. In kranten werd ze vergeleken met de beroemde Franse zangeres Yvette Guilbert.
Hagedoorns keuze voor het chanson was ook bepalend voor haar persoonlijke leven, want zij en Royaards, acteur in hart en nieren, groeiden uit elkaar. In 1946 keerden ze terug naar Nederland, waar ze een contract sloten met het Residentietoneel. Georgette zocht naar woonruimte in Den Haag en kwam bij toeval oog in oog te staan met haar jeugdliefde, de dichter Martinus Nijhoff. In 1948 scheidde ze officieel van Royaards en trok ze bij Nijhoff in. Vanaf dat moment waren ze onafscheidelijk. In 1952 trouwden ze, maar het huwelijk duurde slechts een jaar: in 1953 overleed Nijhoff onverwachts.
One-woman show
Georgette Hagedoorn speelde regelmatig mee met cabaretgezelschappen, zoals in 1949 met het cabaret van Wim Sonneveld We spelen pantomime, onder regie van de legendarische mimespeler Marcel Marceau. Pas in 1960 keerde ze als actrice terug op het toneel, bij de Haagse Comedie. In 1966 speelde ze daar de beste vrouwelijke bijrol, als Lady Sneerwell in Lessen in laster. Daarnaast bleef ze zingen, met naast het Franse repertoire ook Nederlandstalige cabaretliederen van Dirk Witte, Jean Louis Pissuisse, Louis Davids en Annie M.G. Schmidt.
Op haar 65ste weigerde Georgette Hagedoorn met pensioen te gaan; ze vond dat er ook voor een ‘ouwe soepkip’ aantrekkelijke rollen moesten worden geschreven. Ze werkte mee met musicals zoals Foxtrot (1977) van Annie M.G. Schmidt en Harrie Bannink, waarvoor ze op haar 67ste nog op taples ging, en in veel producties van Jos Brink en Frank Sanders, waaronder het speciaal voor haar geschreven Oude Nieuwe Vrienden (1988). Op haar zeventigste speelde ze nog een goed ontvangen one-woman show Georgetterie (1979), met een gastoptreden van Jules de Corte.
Op 24 augustus 1995 overleed Georgette Hagedoorn op 85-jarige leeftijd in haar woonplaats Den Haag. Ze werd begraven in het graf van Martinus Nijhoff op begraafplaats Westduin, dat in 2010 werd opgesierd met een nieuw grafmonument.
Betekenis
Georgette Hagedoorn stond tot op hoge leeftijd op het podium. Ze heeft haar talenten zowel bij het grote toneel als in de kleinkunst getoond. In 1969 werd ze hiervoor beloond met een benoeming tot Ridder in de Orde van Oranje-Nassau. Met bijna zeventig jaar podiumervaring kon zij zich een leven waarin ze niet op de bühne zou staan nauwelijks voorstellen: ‘Ik ben in het leven altijd op visite als ik niet op het toneel sta’ (gecit. de Volkskrant, 26-8-1995).
Naslagwerken
Goffeng; Honig; Theaterencyclopedie.
Archivalia
Noord-Hollands Archief, Haarlem: huwelijksakte Georgette Hagedoorn en Ben Royaards; overlijdensakte Martinus Nijhoff; huwelijksakte Leonardus Hagedoorn en Marguerite Delbassecourt.
Publicaties
- Georgetterietjes (Amsterdam 1986).
- Rommelpot (Amsterdam 1989).
Literatuur
- Het Vaderland, 20-09-1937.
- Leidse Courant, 29-4-1969.
- Wim Ibo, En nu de moraal... Geschiedenis van het Nederlands cabaret 1936-1981 (Alphen aan de Rijn 1982).
- ‘Georgette Hagedoorn (1910). Actrice zwalkte steeds tussen toneel en chanson’, de Volkskrant, 26-8-1995.
- Peter de Bruijn, ‘De mooiste oogen van de wereld’, De Parelduiker 13 (2008) nr. 3, 2-20.
Illustratie
Georgette Hagedoorn, door Godfried de Groot, ongedateerd (Collectie Theater in Nederland).
Auteur: Bobbie Blommesteijn
laatst gewijzigd: 11/09/2017
De datum onder dit biografisch lemma geeft aan wanneer er voor het laatst aanvullingen en/of correcties in het stuk zijn doorgevoerd. Met ingang van 2023 is het project afgesloten.