© DVN, een project van Huygens ING en OGC (UU). Bronvermelding: Henk van Gelder, Madsen, Olga, in: Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland. URL: https://resources.huygens.knaw.nl/vrouwenlexicon/lemmata/data/Madsen [13/04/2021]
MADSEN, Olga (geb. Amsterdam 10-1-1947 – gest. Amsterdam 14-12-2011), eerste vrouwelijke filmregisseur en -producente, televisieproducente van soapserie GTST. Dochter van Johannes Mattheus Madsen (1904-1980), elektrotechnisch ingenieur, en Elisabeth Helena Jambroes (1913-1977). Olga Madsen trouwde op 7-9-1967 in Amsterdam met Guus Luijters (1943), auteur. Dit huwelijk, dat op 31-10-1972 werd ontbonden, bleef kinderloos.
Olga Madsen was de jongste van drie dochters
van ouders die tijdens de Duitse bezetting actief waren geweest in het communistische
verzet. Vader Johannes Madsen werd na de bevrijding technisch directeur bij de
stichting Radio Nederland in den Overgangstijd. Zijn vrouw Bep kreeg kort na de
bevrijding een inzinking en haar psychiater zei dat het haar goed zou doen een
derde kind te krijgen. ‘Dat was ik dus’, vertelde Olga Madsen in Het Parool. ‘Eigenlijk ben ik dus
therapie’. Haar naam ‘Olga’ was een eerbetoon aan de Russische bevrijders.
Films
In 1952 verhuisde het gezin Madsen naar Karachi (Pakistan) omdat Olga’s vader door Unesco was uitgezonden om daar schooltelevisie op te zetten. De moeder werd er diep ongelukkig en het huwelijk van de ouders eindigde in een echtscheiding. Terug in Amsterdam woonde Olga met haar moeder en zussen in de Nicolaas Maesstraat. Hun bovenbuurman werkte bij Dollywood, de animatiestudio van Joop Geesink, en nam Olga op haar dertiende wel eens mee als daar een feestje was. Ook ging ze met haar moeder en zussen naar voorstellingen in het Filmmuseum. Zo raakte Olga genoeg bekend met het filmvak om te weten dat ze later filmmonteur wilde worden. Na haar eindexamen op het Spinoza Lyceum ging ze dan ook naar de Filmacademie. Intussen was ze op haar negentiende getrouwd met Guus Luijters, redacteur van studentenblad Propria Cures en lid van een studentikoos vriendenclubje waar zij al vanaf haar zestiende bij hoorde.
In 1971 studeerde Olga Madsen af aan de Filmacademie. Haar eerste werkkring vond ze bij het pas opgerichte Scorpio Films van Pim de la Parra en Wim Verstappen. Blue Movie (1971) was de eerste film waarbij ze als regie-assistente betrokken was. Vijf jaar lang was ze daar de regie-assistente van alle films van het duo, totdat met Wan Piepel (1976) het financiële fiasco van Scorpio een feit was. Ze had in die tijd een relatie met Wim Verstappen; ook liep haar huwelijk met Guus Luijters op de klippen. In haar Scorpio-tijd werkte ze ook voor andere regisseurs en producenten, zoals Frans Weisz. Haar eerste eigen regie was het door Pim de la Parra geproduceerde Straf (1974) – een filmpje van twaalf minuten over een meisje dat wraak neemt op haar vader door zijn viool te vernielen. Het kreeg meer aandacht dan de meeste andere filmpjes van die lengte. Zo schreef dagblad De Tijd enthousiast over Madsen: ‘Als die goed aan slag komt, kan de rest wel inpakken, luidt de prognose van sommige insiders’. Zelf zei ze in 1974: ‘Ik wil films maken die om een herkenbaar, zeg maar alledaags gegeven draaien en toch in staat zijn te boeien en emoties op te roepen’ (De Telegraaf).
Na het deficit van Scorpio Films begon Olga Madsen samen met filmmaker Frans Rasker een eigen productiebedrijf: Horizon Films. Ze produceerden onder meer de eerste films van regisseur Ate de Jong en de eerste lange film die Madsen zelf regisseerde: Het gekkenbriefje (1980), een om zijn subtiliteit alom geprezen verfilming van een novelle van Ger Verrips. Tot de vele andere producties die ze in de jaren tachtig maakte, behoren de balletfilm Uit eigen beweging (1982) en een tv-versie van Faust door toneelgroep De Appel (in twee delen van elk 2,5 uur). Ook doceerde ze in die tijd scenario en regie aan de Filmacademie.
Goede Tijden, Slechte Tijden
In 1990 onderging de carrière van Olga Madsen een ingrijpende wending. Juist op het moment dat ze voor diverse projecten – zoals een dramaserie over Tine van Wijnbergen, de vrouw van Multatuli – nul op het rekest had gekregen bij de omroepen en filmfondsen, en steeds minder toekomstmogelijkheden zag voor de financiering van speelfilms en documentaires, werd ze benaderd door tv-producent Joop van den Ende. Hij ging voor de commerciële zender RTL4 de eerste dagelijkse soapserie van Nederland maken en zocht iemand ‘die een soort moeder van het hele project’ kon worden. Madsen zag daarin een uitstekende kans om een geheel nieuw werkterrein te verkennen. Dat ze met zulk commercieel lopendebandwerk de weerzin van de reguliere filmwereld over zich afriep, nam ze op de koop toe. ‘Ik heb lang gepoogd om van Nederland een écht filmland te maken’, zei ze in het Nieuwsblad van het Noorden, ‘maar de hoop dat dat nog gebeurt, heb ik maar laten varen’. In plaats daarvan bracht ze voor Goede Tijden, Slechte Tijden, zoals de serie ging heten, een grote groep jonge, onervaren schrijvers, regisseurs en acteurs bijeen, die het vak in de praktijk moesten leren. Dagelijks werkten zeventig à tachtig man onder haar leiding aan nieuwe afleveringen van ‘GTST’.
De soapserie van Olga Madsen was een groot succes: na anderhalve maand waren er al ruim anderhalf miljoen kijkers. In interviews toonde zij zich steeds enthousiaster over het maken van een eindeloos voortdurende serie. Ze groeide uit tot de onbetwiste koningin van het soapgenre en werd ook supervisor van epigonen als Onderweg naar morgen en Goudkust, de twee andere soapseries die Van den Ende opzette. In 1999 benoemde hij haar zelfs tot directeur van de drama-afdeling bij zijn productiebedrijf. Maar langer dan een jaar hield ze het in die bestuurlijke functie niet vol: ze miste het dagelijkse werk op de studiovloer en riep interne kritiek op omdat ze vaak afwezig was. Dat laatste had te maken met het feit dat Van den Ende haar – min of meer als dank voor haar solidariteit met de soaps – ook de regie van de historische tv-serie Wilhelmina had toebedeeld.
Na de voltooiing van Wilhelmina, in 2001, begon Olga Madsen een privépraktijkje voor de filmwereld. Zo was ze associate producer van de films De tweeling (2003) en Bride Flight (2008) en script editor voor De storm (2008). Een chronische longziekte maakte haar het werken echter steeds moeilijker. Ze koos ten slotte zelf het moment van haar dood (14-12-2011). In necrologieën werd Olga Madsen voornamelijk herdacht als de vrouw die van GTST een blijvend succes had gemaakt. Maar ze was ook de eerste vrouwelijke filmregisseur en -producent van Nederland en stond binnen het filmvak bekend om haar verreikende vakkundigheid.
Archivalia
Stadsarchief Amsterdam: archiefkaarten Johannes Mattheus Madsen en Olga Madsen.
Literatuur
Het Parool, 20-2-1999.
Illustratie
Olga Madsen. Kippa, 1996 (ANP Photo).
Auteur: Henk van Gelder
laatst gewijzigd: 13/04/2021
De datum onder dit biografisch lemma geeft aan wanneer er voor het laatst aanvullingen en/of correcties in het stuk zijn doorgevoerd. Met ingang van 2023 is het project afgesloten.