© DVN, een project van Huygens ING en OGC (UU). Bronvermelding: Henk van Gelder, Ogterop, Alberta Bernarda, in: Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland. URL: https://resources.huygens.knaw.nl/vrouwenlexicon/lemmata/data/Ogterop [30/05/2018]
OGTEROP, Alberta Bernarda, ook bekend als Rita la Roche (geb. Amsterdam 5-5-1909 – gest. Amsterdam 4-4-1993), zangeres en zangpedagoge. Dochter van Albertus Bernardus Ogterop (1878-1942), schoolhoofd, en Elisabeth van der Meulen (1880-1980). Bep Ogterop trouwde op 19-4-1957 in Amsterdam met Rudolf Johannes Josephus Knaven (geb. 1922), tenor. Dit huwelijk bleef kinderloos.
Alberta
Bernarda (Bep) Ogterop werd geboren als de oudste van twee dochters van een Amsterdams
onderwijzersgezin waar muziek een belangrijke rol speelde. Iedere dag na het
eten werd er in huize Ogterop gezongen. Haar vader, hoofd van een lagere
school, dirigeerde zijn eigen schoolkoor. Net als haar vader had Bep ‘een
innerlijke behoefte’ om leiding te geven, zei ze later (Een leven lang). Al op haar elfde begeleidde ze het schoolkoor van
haar vader op de piano en op de middelbare school – de eerste vijfjarige hbs-b
aan de Keizersgracht – gaf ze leiding aan een koortje van medescholieren.
Klassiek en amusement
Van haar vader moest Bep Ogterop lerares Duits worden, omdat die eind jaren twintig schaars waren, maar daar voelde zij niets voor. De actrice Marie Holtrop, echtgenote van de hbs-directeur, opperde dat ze beter naar de Toneelschool kon gaan, maar dat vond haar vader een slecht idee. Hij raadde haar aan muzieklessen te volgen, op voorwaarde dat ze die zelf zou betalen. Bep Ogterop had daartoe diverse kantoorbaantjes bij bedrijven als Blue Band, Maggi en de Bijenkorf. Vanaf 1930 stond haar naam geregeld in de kranten als pianobegeleidster of dirigente van amateurkoren. Ook werkte ze in de jaren dertig en veertig als altzangeres mee aan professionele theaterprogramma’s waarin fragmenten uit opera’s en oratoria werden gezongen. Tot haar collega’s op die tournees behoorden andere jonge zangtalenten als Erna Spoorenberg, Jo Vincent en Bert Robbe. Het dagblad De Tijd (27-11-1934) prees haar ‘welluidende, goed geëgaliseerde stem die klikt als een keurig bespeelde hobo, los en vrij’.
Voorts zong Bep Ogterop mee in een koor van orkestleider Nico Treep, die vaak voor de AVRO werkte. Dat bracht haar in contact met de omroep die haar eind jaren dertig veel emplooi bood. Ze maakte deel uit van het showkoor AVRO Girls, dat onder meer meewerkte aan het populaire amusementsprogramma De Bonte Dinsdagavondtrein, trad op als solozangeres en verzorgde in diezelfde tijd de vrouwenstemmen in het kleuterprogramma Het klokje van zeven uur en dus... Voor haar radiowerk gebruikte ze destijds de artiestennaam Rita la Roche, om te voorkomen dat de klassieke sector haar niet meer zou engageren als bekend zou worden dat ze ook licht repertoire zong.
Koren, leerlingen en tienersterretjes
Vlak voor de oorlog zond een bevriende concertmeester – de naam is onbekend – zijn dochter naar Bep Ogterop om te vragen of zij het meisje zangles wilde geven. De man zag in Ogterop een pedagogisch-muzikaal talent en zo begon haar loopbaan als zangpedagoog. Daarnaast zette ze tijdens de oorlog haar concertpraktijk als altzangeres voort. Ook in de naoorlogse jaren was Bep Ogterop op verschillende terreinen actief. Zo leidde ze vanaf 1952 de zanggroep Harten Vijf in de Snip & Snap-revue van producent René Sleeswijk. Twee jaar later engageerde de Koninklijke Luchtmacht haar om bij het Centraal Verkeersleidings- en Verbindingssquadron in Hilversum leiding te geven aan een 65-koppig koor. Ze produceerde grammofoonplaten met het kinderzangkoor De Knipperbollen en dirigeerde amateurkoren als het Amsterdams Operakoor en het Haarlems Operakoor – laatstgenoemd koor droeg vanaf 1957 de naam Operakoor Bep Ogterop.
Ook Ogterops carrière als zangpedagoog verliep voorspoedig. Haar werkterrein was breed: wie in de lichte sector wilde zingen, gaf ze lessen in expressie, ademhaling, beweging en overtuigingskracht, terwijl haar lessen aan zangers met klassiekere aspiraties veel technischer getint waren. Tot haar vele leerlingen in de amusementssector behoorden de zangeressen Annie Palmen, Corrie Brokken, Sylvia de Leur, Greetje Kauffeld, Milly Scott en Liesbeth List. In 1957 trouwde Ogterop met Rudolf Knaven, die ze had leren kennen bij het Amsterdams Operakoor waarin hij meezong als tenor. Dat ze zo laat trouwde – op 48-jarige leeftijd – schreef ze zelf toe aan haar ‘eigengereidheid’ (Een leven lang).
Landelijke bekendheid kreeg Bep Ogterop toen ze vanaf 1962 drie zomerseizoenen lang als jurylid optrad in het AVRO-programma Nieuwe Oogst, de eerste grote talentenjacht op de Nederlandse televisie. Van alle juryleden riep ze verreweg de meeste reacties bij pers en publiek op door haar soms ongezouten mening over de kandidaten. Tegen een deelnemer die haar niet kon bekoren, zei ze eens: ‘U zingt alleen voor uw eigen plezier, want anderen zullen er geen genoegen aan hebben’. In Het Vrije Volk sprak ze zich uit tegen ‘het gemak waarmee over een loopbaan in het lichte genre wordt gedacht’. Ze wilde ‘de toevloed afremmen van al die jongens en meisjes die menen dat zij zijn geroepen voor een loopbaan als artiest’ (3-9-1963). Ook van de nieuwe artiestengeneratie, de ‘tienersterretjes’, volgde echter menigeen haar lessen. Zo sprak Ogterop waarderend over leerlingen als Ria Valk, Conny Vink, Imca Marina en Rob de Nijs.
Tot op hoge leeftijd bleef Bep Ogterop lesgeven. Zij was de kostwinner; haar echtgenoot beëindigde zijn werkzaamheden als tenor en fungeerde voortaan als ‘huisman’. Op 4 april 1993 overleed Bep Ogterop in haar woonplaats Amsterdam, in de ouderdom van 83 jaar.
Betekenis
Tijdens haar zilveren jubileum in 1975 ontving Bep Ogterop het gouden onderscheidingsteken van verdiensten van de gemeente Amsterdam. Anders dan de meeste andere zangpedagogen wilde zij zich nooit beperken tot één genre. Ze ging bij haar leerlingen uit van de bestaande capaciteiten en trachtte die te verbeteren – zonder hen tegen hun zin repertoire te laten zingen dat hen niet aansprak.
Archivalia
Stadsarchief Amsterdam: archiefkaart.
Literatuur
Illustratie
Bep Ogterop, door onbekende fotograaf, ca. 1955-1960 (Nationaal Archief / Collectie Spaarnestad).
Auteur: Henk van Gelder
laatst gewijzigd: 30/05/2018
De datum onder dit biografisch lemma geeft aan wanneer er voor het laatst aanvullingen en/of correcties in het stuk zijn doorgevoerd. Met ingang van 2023 is het project afgesloten.