Boelstra, Rigtje (1893-1969)

© DVN, een project van Huygens ING en OGC (UU). Bronvermelding: Kees Kuiken, Boelstra, Rigtje, in: Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland. URL: https://resources.huygens.knaw.nl/vrouwenlexicon/lemmata/data/RigtjeBoelstra [17/10/2019] 

BOELSTRA, Rigtje (geb. Stiens, Friesland 7-9-1893 – gest. Jelsum, Friesland 26-4-1969), rundveefokster en tekenares. Dochter van Johannes Boelstra (1868-1947), veehouder, en Grietje Olivier (1866-1932). Rigtje Boelstra trouwde op 26-4-1916 in Stiens met Jan Wassenaar (1890-1958), rundveefokker en bestuurder. Het huwelijk bleef kinderloos.

Rigtje Boelstra groeide met haar zus Neeltje (1902-1983) op op De Botermijn bij Stiens, een van de drie boerderijen van haar ouders. Heit Johannes Boelstra en mem Grietje Olivier waren neef en nicht. Het welgestelde en liberale boerenechtpaar gaf de beide dochters een brede internationale opvoeding. Na de Middelbare Meisjesschool in Leeuwarden bezocht Rigtje een kostschool in Lausanne en een ‘finishing school’ in Engeland. Haar artistieke begaafdheid kwam daar tot ontplooiing. In Nederland kreeg ze tekenlessen van de beroemde Groninger dierenschilder Otto Eerelman. Met haar talenkennis en internationale ervaring was ze de ideale partner voor de jonge rundveefokker en -exporteur Jan Wassenaar, die op zijn villaboerderij in het naburige dorp Jelsum wereldberoemd werd met zijn vooral in Amerika zeer gezochte Friese stamboekvee. Na hun huwelijk in 1916 reisde het echtpaar Wassenaar-Boelstra als ambassadeurs van de Friese veefokkerij vele malen naar Frankrijk, de Verenigde Staten, Argentinië en Zuid-Afrika. 

Boelstra stelde haar tekentalent vooral in dienst van het Friesch Rundvee Stamboek (FRS), een coöperatieve vereniging waarvan haar zwager Fokke Wassenaar (1879-1969) bestuurslid was. In 1936 maakte ze elf tekeningen voor de FRS-brochure Friesch vee: topografie en geraamte. Toen haar man in 1944 voorzitter van het FRS werd, kreeg ze er een deeltijdaanstelling als fotografe. Op de fokkerij in Jelsum en op de twee boerderijen die ze van haar ouders had overgenomen, werden bedrijfsleiders aangesteld, maar de perfectioniste Boelstra bleef zich er intensief mee bemoeien.  Een veearts herinnerde zich later dat ze bij een keizersnede in de stal in Jelsum toezicht hield vanuit haar regisseursstoel – Boelstra heeft voor het FRS ook voorlichtingsfilms gemaakt.

De boerderij in Jelsum, op enkele minuten van de vliegbasis Leeuwarden, werd in de naoorlogse jaren het internationale visitekaartje van de Friese stamboekveefokkerij. Rigtje Boelstra trad er vele malen op als gastvrouw van officiële buitenlandse bezoekers. Ook koningin Juliana en prins Bernhard deden Jelsum aan wanneer Friesland op hun programma stond. Bij een van de laatste bezoeken, in 1959, brachten ze sjah Mohammed Reza Pahlavi van Iran mee. Tijdens deze ‘fifteen minutes of fame’ toonde Boelstra trots haar topstier Jelsumer Gerard Wouter.

Rigtje Boelstra, sinds 1958 weduwe van Jan Wassenaar, voltooide in 1961 haar laatste film voor het FRS. Daarna concentreerde ze zich op het beheer en het onderhoud van haar boerderijen. Ze kwam iedere zondag op de koffie bij haar zetboeren in Stiens om persoonlijk de koeien te keuren, maar in een vraaggesprek met De Telegraaf bekende ze in 1964 dat ze zelf nooit had leren melken. Wegens haar verdiensten voor de Friese veeteelt werd ze in 1968 benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje-Nassau. In het volgende jaar overleed ze, 75 jaar oud, op haar boerderij in Jelsum, die ze naliet aan de bedrijfsleider. Pas in 1983 werd bekend dat de andere boerderijen samen met het ouderlijk huis waren vermaakt aan de Boelstra-Olivier Stichting, ter ondersteuning van kunst en cultuur. Die stichting had ze in 1952 opgericht samen met haar man, haar (eveneens kinderloze) zuster en haar zwager, de kunstschilder Douwe Hoogeveen.

Rigtje Wassenaar-Boelstra was een icoon van de Friese stamboekveefokkerij in een tijd dat de veefokkerij meer een kunst was dan een exacte wetenschap. Het fokideaal van haar generatie boeren, een koe die zowel productief als fraai was, heeft ze zelf vele malen vereeuwigd. Het Fries Museum te Leeuwarden verwierf in 1981 vier van haar tekeningen. De door haar in 1952 mee opgerichte Boelstra-Olivier Stichting [http://www.boelstraolivierstichting.nl/] is in Friesland een voorname sponsor van kunst en cultuur.

Archivalia

• Boelstra-Olivier Stichting, Stiens: familiearchief Wassenaar-Boelstra en Hoogeveen-Boelstra.
• Historisch Centrum Leeuwarden: toegang 902, archief Boelstra-Olivier Stichting.

Werk

• Van Kaapstad tot evenaar (vóór 1950, Fries Film Archief nr. AV0478).
• Preferent bloed (FRS, vóór 1950).
• De Bakermat (FRS, 1958, Fries Film Archief nr. AV0477).
• Nije moed (FRS, 1961, Fries Film Archief nr. AV0461).
• Tekeningen:
• Fries Museum, Leeuwarden: signaturen P1981-026M t/m  P1981-026P (werken uit 1925-1949).

Literatuur

• Friesch Rundvee Stamboek, Friesch vee: topografie en geraamte (Leeuwarden 1936).
• W.T. Vleer, De Friese Wassenaars (Drachten 1963).
• C. Sluysmans, ‘Handen die nog nooit een koe gemolken hebben’, De Telegraaf 19-9-1964.
• R. Strikwerda, Een eeuw Fries stamboekvee  (Leeuwarden 1979).
• A.W.M. Koolen, Boelstra-Olivier Stichting te Stiens (Leeuwarden 2008).
• J. Blaauw, M.B. Hoogeveen-leesmethode. Honderd jaar aap-noot-mies. Een uitgelezen begrip (Stiens 2010).
• R. Strikwerda, ‘Friese zwartbonte koeien: eens aanbeden, nu zeldzaam’, Historisch Tijdschrift Fryslân 17 (2011) nr. 4, 12-15.
• K. Huisman en R. Strikwerda, ‘Internationale belangstelling voor topstieren’, Historisch Tijdschrift Fryslân 17 (2011) nr. 4, 18-20.
• Leeuwarder Courant (www.dekrantvantoen.nl).
• It paad werom: Richtsje Wassenaar-Boelstra. Documentaire van de Omroep Fryslan, 24-10-2011.
• Kees Kuiken, Boelstra-Olivier Stichting, 1952-2012: ‘alles in de beste staat van cultuur’ (Haren 2012).

Illustratie

Rigtje Boelstra toont haar topstier aan het koninklijk bezoek, door onbekende fotograaf, 1959 (Boelstra Olivier Stichting, Goutum).

Auteur: Kees Kuiken

Biografienummer in 1001 Vrouwen: 879

laatst gewijzigd: 17/10/2019

De datum onder dit biografisch lemma geeft aan wanneer er voor het laatst aanvullingen en/of correcties in het stuk zijn doorgevoerd. Met ingang van 2023 is het project afgesloten.