© DVN, een project van Huygens ING en OGC (UU). Bronvermelding: Redactie, Veenhoven, Elisabeth Annie, in: Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland. URL: https://resources.huygens.knaw.nl/vrouwenlexicon/lemmata/data/Veenhoven [25/06/2018]
VEENHOVEN, Elisabeth Annie (geb. Hengelo, Overijssel 1-5-1919 – gest. Tiel 15-11-2001), illustratrice, aquarelliste, schilderes. Dochter van Lukas Veenhoven (1874-1963), gemeentesecretaris, en Anna Wilhelmina van Mourik (1887-1959), voor haar huwelijk onderwijzeres. Lies Veenhoven trouwde op 23-12-1953 in Tiel met Gerrit Jan Willem ter Horst (1927-1998). Het huwelijk bleef kinderloos.
Lies
Veenhoven groeide op als enig kind in Hengelo, waar haar vader
gemeentesecretaris was. Haar ouders waren van huis uit Nederlands-hervormd. Lies
tekende graag en was lid van de padvinderij. Tussen 1931 en 1936 ging ze naar
de hbs. Aansluitend haalde ze de lo-akte handtekenen en volgde ze tot 1938 in
Enschede de opleiding lerares huishoudkunde. Op aanraden van haar oom, de
kunstschilder Hendrik Cornelis van Mourik, ging ze in 1939 naar de Middelbare
School voor Beeldende Kunst en Kunstnijverheid van Genootschap Kunstoefening in
Arnhem. Ze woonde daar op kamers. In 1941 won ze met een aquarel bij de
Nationale Tekenwedstrijd van de Nederlandsche Vereeniging voor Teekenonderwijs
een gedeelde eerste prijs. Enkele maanden later, in juli 1941, slaagde ze voor
het mo-examen hand- en decoratief tekenen, waarna ze nog een illustratieopleiding
volgde. Voor uitgeverij Van Gorcum illustreerde ze in 1942 haar eerste boek. Ook
tekende zij in de oorlogsjaren geboorte- en gelegenheidstegels,
geboortekaartjes en Ex Librissen.
Kinderboeken
In het najaar van 1943 betrok Lies Veenhoven een kamer in Tiel, waar haar ouders, gedwongen door oorlogsomstandigheden, inmiddels bij familie inwoonden. Toen Tiel ruim een jaar later werd geëvacueerd, vond ze met haar ouders een onderkomen in Rhenoy. Na terugkeer maakte ze een reeks aquarellen van de puinhopen in de stad – pas in 1979 zouden ze voor het eerst te zien zijn op een tentoonstelling. Veenhoven werd lid van de Werkgemeenschap Arnhemsche Kunstenaars (1946) en de Nederlandsche Ex-libris Kring (1948). In de jaren 1948-1949 had ze met Otto Frank contact over het illustreren van de dagboeken van zijn dochter Anne, maar deze samenwerking ging uiteindelijk niet door.
In december 1953 trouwde Lies Veenhoven met de acht jaar jongere Gerrit ter Horst. Zij woonden in bij haar ouders in Tiel. Rond die tijd brak ze door als illustratrice van kinder- en schoolboeken. Jarenlang illustreerde ze het werk van de Drentse schrijfster Marchien Eising, met wie ze bevriend raakte, en werkte ze veel voor uitgeverij Kluitman. In 1956 maakte zij aan de hand van oude foto’s en prenten eenvoudige pentekeningen voor De vrienden van m'n vader. Herinneringen aan de Folkingestraat van Nico Rost, over het joodse leven in vooroorlogs Groningen. Vaak gebruikte Veenhoven een techniek waarbij ze tekeningen en aquarellen opzette via een transparant, zodat ze meerdere versies kon maken. Behalve voor uitgeverijen werkte ze ook voor bedrijven, overheden en particulieren. Toen haar ouders in de loop van de jaren vijftig meer zorg nodig hadden, nam Veenhoven deze op zich en ging tijdelijk minder werken. Later ontfermden zij en haar man zich over een pleegzoon.
Tijdens vakanties naar onder meer Italië en Duitsland nam Lies Veenhoven altijd een schetsboek mee. Ze logeerde en tekende regelmatig bij de schrijfster Marchien Eising in Zweeloo. Een Rijnreis die ze in de jaren zestig samen maakten op instigatie van uitgeverij Wolters resulteerde in twee deeltjes in de serie Hans en Riekje. Veenhoven was lid van de Soroptimistclub West-Betuwe – ze ontwierp het clublogo.
Tussen 1974 en 1977 illustreerde Lies Veenhoven Het Dagboek van Betje Boerhave, een meerdelige bewerking van het dagboek van haar overgrootmoeder door neef Jan Veenhoven. In de loop van de jaren zeventig stopte ze met het illustreren van kinderboeken. Ze begon zich te ontwikkelen als vrij kunstenares en ging exposeren, meestal in de regio. Samen met enkele anderen richtte ze omstreeks 1980 in Tiel een modeltekenclub op. Ze tekende en aquarelleerde naast modellen vooral landschappen, boerderijen en antieke poppen. Voor de gemeente Tiel ontwierp ze van 1980 tot 1992 de omslagen voor de stadsgids en voor het Prins Bernhardfonds Gelderland maakte ze in 1983 een aquarel bij het afscheid van Molly Geertsema, Commissaris van de Koningin van Gelderland. Tijdens een wereldreis die Veenhoven met haar man maakte openbaarden zich de eerste kenmerken van de ziekte van Alzheimer, waardoor het tekenen in de loop der jaren minder werd. Vanaf ongeveer 1990 tekende ze alleen nog privé.
Nalatenschap
De
laatste jaren van haar leven bracht Lies Veenhoven door in een verpleeghuis in
Tiel. Zij overleed, 82 jaar oud, op 15 november 2001, ongeveer drie jaar na
haar man. Zij werd naast hem begraven op de Algemene Begraafplaats Zoelen en
Kerk-Avezaath.
Lies Veenhoven illustreerde ruim driehonderd school- en kinderboeken (vooral voor meisjes). Haar nalatenschap – waaronder schetsen en ontwerpen – schonk ze aan het Stadsarchief Tiel. Streekarchivaris Wim Veerman wijdde in de jaren na haar dood een tentoonstelling en enkele publicaties aan leven en werk van Lies Veenhoven.
Naslagwerken
Jacobs; Jacobs (2000).
Archivalia
- RKD, Den Haag: PDO (o.a. persbericht m.b.t. expositie van Lies Veenhoven in Streekmuseum De Groote Sociëteit, Tiel 1979).
- Literatuurmuseum, Den Haag: signatuur AdV Horst-Veenhoven, Lies ter: correspondentie Lies Veenhoven en Anne de Vries, 1956.
- Regionaal Archief Rivierenland, Tiel: toegang nummer 0260: Archief van Lies Veenhoven (o.a. tekeningen, correspondentie en foto's) [met levensbeschrijving].
Werk
Een selectie van door Lies Veenhoven geïllustreerde boeken:
- Barend van der Veen, Wytwjukje. Hjar reis nei de Gouden Poarte (Assen 1942).
- Jan Fabricius, Jeugd-herinneringen van een Asser jonger (Assen 1946).
- Klazien Klinkenbergh, Lees je mee?, 3 delen (Groningen z.j. [195?]-1951).
- Charlotte Phaff, Tip en Joosje, 4 delen (Alkmaar z.j. [1955]-z.j.[1960]).
- Nico Rost, De vrienden van m'n vader. Herinneringen aan de Folkingestraat (Assen 1956)
- Marchien Eising, Hans en Riekje, 10 delen (Groningen z.j. [1958]-1967).
- Cok Grashof, Floortje Bellefleur, 12 delen (Alkmaar z.j. [1969]-z.j. [197?]).
- Jan Veenhoven red., Het Dagboek van Betje Boerhave, 7 delen (Utrecht 1974-1977).
Zie ook: DBNL.
Literatuur
- ‘Marchien Eising: Drenthe heeft mij veel gegeven’, Nieuwsblad van het Noorden, 6-7-1966.
- Wim Veerman, ‘Elisabeth Annie (Lies) Veenhoven, 1919-2001. Boekillustratrice en kunstenares’, in: Biografisch Woordenboek van Tiel. Tielenaren door de eeuwen heen, deel 2 (Tiel 2004) 109-112.
- Wim Veerman, ‘“Kunstenares van het intieme en blijmoedige”. Lies Veenhoven, 1919-2001. Kinderboekenillustratrice en kunstenares te Tiel’, De Drie Steden, Regionaal-historisch Tijdschrift voor het Rivierenland 29 (2008) nr. 1, 27-32.
- Wim Veerman, “Wat een plaatje....”. Lies Veenhoven, de mens en haar werk. Kinderboekillustratrice/kunstenaar 1919-2001, tentoonstellingscatalogus Regionaal Archief Rivierenland, Tiel (z.p. [Tiel] z.j. [2008]).
Illustratie
- Lies Veenhoven tijdens de opening van de expositie vanhaar werk, door onbekende fotograaf, 1979
- Omslag van Floortje Bellefleur, door Lies Veenhoven, ca. 1969.
Auteur: Redactie (met dank aan Wim Veerman)
laatst gewijzigd: 25/06/2018
De datum onder dit biografisch lemma geeft aan wanneer er voor het laatst aanvullingen en/of correcties in het stuk zijn doorgevoerd. Met ingang van 2023 is het project afgesloten.