David, Rebecca (1885-1943)

© DVN, een project van Huygens ING en OGC (UU). Bronvermelding: Martin Maas, David, Rebecca, in: Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland. URL: https://resources.huygens.knaw.nl/vrouwenlexicon/lemmata/data/David [03/05/2017] 

DAVID, Rebecca, vooral bekend als Rika Davids (geb. Rotterdam 4-9-1885 – gest. Sobibor, Polen 2-7-1943), zangeres en revueartieste. Dochter van Levie David (1857-1909), caféhouder en komiek, en Francina Terveen (1858-1927), dienster en artieste. Rika Davids trouwde (1) op 21-8-1907 in Rotterdam met Joachim Lifschütz (1873-1915), illusionist-goochelaar; (2) op 26-5-1916 (ontbonden op 16-9-1927) in Amsterdam met Jacques Luchsinger (1888-1934), koopman. Beide huwelijken bleven kinderloos.

Rebecca (Rika) David werd geboren als een van de zeven kinderen in een Joods artiestengezin – één kind stierf jong en twee werden doodgeboren. Zo groeide ze op met twee oudere broers en een jongere zus, die net als Rika een grote naam zouden worden in de amusementswereld: Hartog (‘Hakkie’), pianist en kapelmeester, Simon (‘Louis’), cabaretier en revueartiest en Hendrika (‘Heintje’), revue- en variétéartieste. Al op jonge leeftijd reisden de kinderen in de zomermaanden met hun ouders mee langs de Nederlandse kermissen, waar zij optredens verzorgden. De familie David nam als artiestennaam Davids aan.

Duo met Louis

Op voorstel van hun vader vormden de elfjarige Louis en de achtjarige Rika in 1894 een duo dat in heel Nederland engagementen kreeg. Louis en Rika Davids hadden groot succes met vrolijke liedjes en grappige voordrachten. Een bekende sketch uit hun beginjaren was Trien en Bram van Monnickendam: een komisch duet over een echtpaartje uit Monnikendam, waarbij Louis en Rika klompjes droegen en in authentieke klederdracht waren gestoken. De kranten schreven lovend over het duo, dat overal in het land optrad, de grote theaters bespeelde en verscheidene malen optrad voor koningin Wilhelmina. Ook in België en Duitsland kreeg het duo een enthousiast onthaal.

In 1905 traden Louis en Rika Davids op in theater Victoria in de Nes in Amsterdam. In maart van dat jaar stonden zij voor het eerst in Carré, waar zij de navolgende jaren regelmatig zouden optreden. Zo vond daar op 4 september 1906 de première plaats van de eerste grote Nederlandse revue, Koning ’k zie zoowat in Amsterdam, met Louis en Rika Davids in de hoofdrol. De voorstelling trok volle zalen en werd meer dan honderd keer opgevoerd. Rond 1907 maakten Louis en Rika een serie opnamen voor grammofoonplaten, waarvan het lied Een reisje langs de Rijn in later jaren grote bekendheid kreeg doordat andere artiesten het op de plaat zetten.

‘Beeldschone commère’

In 1907 trouwde Rika Davids met de Oostenrijkse illusionist Joachim Lifschütz, beter bekend onder de artiestennaam John Weil. Ze vergezelde hem naar Engeland, waar hij op tournee ging, terwijl broer Louis een nieuw succesvol duo vormde met zijn andere zus, Heintje. Vanaf 1906 werkte Rika Davids mee aan revues in de traditionele rol van ‘commère’: samen met een compère praatte zij de taferelen van een revue aan elkaar. Volgens De Kunst (20-3-1915) was Davids ‘een beeldschone commère, de schoonste die ooit op het Flora-tooneel heeft gestaan, begaafd met een mooie stem en elegant van beweging: smaakvol gekleed, niet overdreven en toch weelderig’. In diverse revues speelde Rika ook andere rollen dan die van commère; een van de populairste was Loop naar den Duivel (1915).

In 1915 overleed de echtgenoot van Rika Davids en keerde ze terug naar Nederland. Een jaar later trouwde ze met de koopman Jacques Luchsinger en stopte ze met het revuewerk. Na haar echtscheiding in 1927 had zij het financieel moeilijk: vanwege de crisis was er weinig werk in de amusementswereld en film en radio begonnen het theaterwerk te verdringen. In 1932 maakte Davids haar comeback als revuester in Alles wordt weer goed. In de periode 1933-1935 volgden nog enkele revues waarin ze samen met haar zus Heintje te zien was, maar daarna werd het weer stil rond Rika Davids. In 1939 was zij aanwezig bij de crematieplechtigheid voor haar broer Louis.

In de Tweede Wereldoorlog woonde Rika Davids in de Amsterdamse Rivierenbuurt (Scheldestraat 108-III). Tijdens een razzia werd ze opgepakt en via Westerbork naar Sobibor getransporteerd, waar zij op 2 juli 1943 werd vermoord. Na de bevrijding was uit het gezin alleen Heintje nog in leven om de naam Davids op de bühne levend te houden.

Betekenis

Rika Davids verwierf als kind samen met haar broer Louis grote populariteit als ‘miniatuur-duettist’. In het verdere verloop van haar carrière oogstte zij alom bewondering voor haar rol als commère in revues. Samen met haar zuster Heintje en broers Louis en Hakkie behoorde zij tot de artiesten die hun stempel hebben gedrukt op het variété, de revues en het cabaret in Nederland.

Naslagwerken

Honig; Theaterencyclopedie.

Archivalia

• Stadsarchief Amsterdam: archiefkaart.
• Stadsarchief Rotterdam: stamboomgegevens.

Werk

Een selectie van titels die het duo Louis en Rika Davids omstreeks 1907 op grammofoonplaat uitbracht:

• Een reisje langs den Ryn.
• Duo uit: Koning ‘k zie zoowat.
• De Cakewalk.
• De vliegmachine.
• Dries en Marie uit de Jordaan.
• Het guitarre meisje. [solo-opname]
• Myn soldaatje. [solo-opname]

Op de CD De jonge Louis Davids (FAV 1-95210, Theater Instituut Nederland 2008) staat Een reisje langs den Rijn en op YouTube zijn meer opnamen van het duo Louis en Rika te beluisteren.

Literatuur

• Henriëtte Davids, Mijn levenslied (Gouda 1947).
• Jan Liber, Altijd maar draaien (Amsterdam 1963).
• J.E. van de Kamp, Mens, durf te leven! (Utrecht 1967).
• Han Peekel en Bart de Groot, De grote kleine man Louis Davids (Bussum 1979).
• Dries Krijn, Bonte pracht vederdracht (Zutphen 1980).
• Wim Ibo, En nu de moraal, Geschiedenis van het Nederlands cabaret, 1895-1936 (Alphen aan den Rijn 1981).
• Han Peekel, Fridtjof Meerlo en Han Santing, 100 jaar Carré (Amsterdam 1987).
• Jacques Klöters, Honderd jaar amusement in Nederland (Amsterdam 1987).
• Herman Romer, Casino-Variété (Zaltbommel 2001).
• Rinus Blijleven, Voorlopige discografie van Rika Davids [niet gepubliceerd].

Illustratie

Auteur: Martin Maas

laatst gewijzigd: 03/05/2017

De datum onder dit biografisch lemma geeft aan wanneer er voor het laatst aanvullingen en/of correcties in het stuk zijn doorgevoerd. Met ingang van 2023 is het project afgesloten.