Onderzoeksgids Bestuur en administratie van de Bataafs Franse tijd 1795-1813

 
English | Nederlands

Instelling

Ministerie van Marine en Koloniën


Actief vanaf 08-01-1808 tot 31-12-1810

Aantekeningen:

De Minister van Marine en Koloniën voerde het bestuur en het beheer over de zeestrijdkrachten, de scheepsbouw en de bevoorrading, alsook het bestuur en het beheer over de koloniën in Oost- en Westindië. Naast de Minister van Marine en Koloniën stonden twee adjuncten, de commissaris-generaal voor de marine en de commissaris-generaal voor de koloniën. Bij het Ministerie van Marine en Koloniën werd bij decreet van 1 augustus 1808 een Comité Centraal ingesteld, waarvan de maarschalken bij de marine qualitate qua lid waren.

Het gebied van de koloniën betrof ten eerste de eigendommen van de gewezen Oost-Indische Compagnie. In 1802, bij de vrede van Amiens, had de Republiek alle oude bezittingen teruggekregen, met uitzondering van Ceylon. In 1810 echter veroverde Engeland Ambon, Banda, Makassar en Menado, ten slotte ook Timor. Java capituleerde in september 1811. Kanton en Deshima bleven tot en met 1813 in Nederlands bezit omdat de berichten over de inlijving niet waren doorgedrongen en de Nederlandse bevelhebber de Engelsen onverrichter zake kon laten weggaan. Van de Westindische koloniën waren intussen alleen de Bovenwindse Eilanden en de Kust van Guinee overgebleven.

De aanvankelijke indeling van het Ministerie van Marine en koloniën was: 1) generaal secretariaat met a) eerste bureau registratie, zegel en leges, expeditie, classificeren van documenten en b) tweede bureau depêches, c) derde bureau archief, net-verbalen en indices (afzonderlijk voor de koloniën en voor de generale index) en d) vierde bureau justitiële zaken, krijgsgevangenen, kaapvaart; 2) eerste divisie financiën met a) eerste bureau liquidatie marine, toezicht, verdeling van fondsen, begrotingen, b) tweede bureau met i) eerste sectie algemene boekhouding, ii) tweede sectie liquidatie koloniën, toezicht, verdeling van fondsen, begrotingen, iii) derde sectie algemene boekhouding en revisie van de liquidaties koloniën, c) derde bureau liquidatie van schulden en d) vierde bureau ordonnanties en assignaties betreffende de publieke schatkist; 3) tweede divisie met a) eerste bureau militaire officieren ter zee, ingenieurs, militaire operaties, staat van de zeemacht, schepen, orders voor commandanten, b) tweede bureau werving, onderwijs, c) derde bureau hospitalen en quarantaine en d) vierde bureau loodswezen, bebakening; 4) derde divisie met a) eerste bureau soldijen, tractementen, reiskosten, b) tweede bureau levensmiddelen, c) derde bureau kleding en d) vierde bureau niet-militaire personeel; 5) vierde divisie met a) eerste bureau schepen, werven, zeevaartkunde, b) arsenalen en scheepsbehoeften, c) derde bureau maritime werken ter zee en in havens, gebouwen en d) vierde bureau geschut, wapens, munitie; 6) vijfde divisie met a) eerste bureau registratie van correspondentie met de koloniën en orders voor de troepen in de koloniën, b) tweede bureau soldijen, rantsoenen en reiskosten, c) derde bureau fortificaties en hospitalen en d) verzending van munitie en goederen naar de koloniën, opslag en uitgifte aldaar en controle van boeken en rekeningen; 7) zesde divisie met 1) eerste bureau traktementen van politieke ambtenaren, 2) tweede bureau correspondentie met de koloniën inzake bestuur en justitie, controle van boeken en rekeningen, betrekkingen met inlandse volken, landbouw en slavernij, 3) derde bureau correspondentie met agenten van het gouvernement en 4) civiele en financiële administratie en imposten in de koloniën; 8) zevende divisie met 1) eerste bureau bank- en kasgeld, wisselbrieven, registratie van uitgaven alles in zoverre de derde sectie van het tweede bureau van de eerste divisie daarmee nog niet is belast, 2) registers van correspondentie met de koloniën in verband met niet-militaire aanbestedingen en goederen, 3) derde bureau correspondentie met de koloniën inzake producten en de verkoop daarvan met i) eerste sectie boekhouders en ii) tweede sectie commiezen en 4) vierde bureau magazijnen van het ministerie; 9) ontvanger-generaal administratie van de ontvangsten en uitgaven, doen van betalingen en toezicht.

Vanaf 16 november 1808 was de organisatie als volgt: 1) generaal secretariaat met a) eerste bureau registratie, classificatie en expeditie, zegelrechten en kopieën, b) tweede bureau archieven, net-verbalen, generale index, c) derde bureau financiën van de marine en d) financiën van de koloniën; 2) eerste divisie personeel marine en militaire mouvementen met a) eerste bureau promoties, rangen en bewegingen van het koninklijk corps van de marine, militaire instituten van de marine, b) tweede bureau werving, krijgsgevangenen, geneeskunde en quarantaine, c) derde bureau loodswezen, pilotage, bebakening, seinen, deserteurs en kaapvaart; 3) tweede divisie met a) eerste bureau kleding en vivres, b) tweede bureau constructies, hout, masten, zeilen, werklieden en werven en c) derde bureau arsenalen, artillerie, scheepsbehoeften; 4) derde divisie administratie van de koloniën met a) eerste en tweede bureau voor civiele, politieke en justitiële zaken en financiële administratie, b) derde bureau werving en uitrusting van troepen voor de koloniën en c) vierde bureau civiele geëmployeerden, overlijdensregisters, testamenten; 5) vierde divisie handelsbetrekkingen met a) eerste bureau verkoop van koloniale producten en b) tweede bureau geld- en levensmiddelenvoorziening; 6) ontvanger-generaal van de koloniale inkomsten; 7) bureau van de achterstand van de marine.

Volgens besluiten van de Lieutenant-Général de Hollande van 22 december 1810 werd per 1 januari 1811 de secretaris-generaal opgedragen onder toezicht van de Préfet Maritime het archief van het voormalige ministerie te inventariseren en de stukken voor de financiële liquidatie te verzamelen.


Wetgeving:

1808/01/08 Koninklijk besluit Lodewijk Napoleon: het Ministerie van Koloniën wordt verenigd met het Ministerie van Marine tot Ministerie van Marine en Koloniën. meer informatie
1808/05/06 Koninklijk besluit Lodewijk Napoleon: vaststelling van de organisatie van het Ministerie van Koloniën. meer informatie
1808/05/27 Koninklijk besluit Lodewijk Napoleon: vaststelling van een aanvulling op de organisatie Ministerie van Marine en Koloniën. meer informatie
1808/08/01 Koninklijk besluit Lodewijk Napoleon: oprichting van een Comité Centraal van Marine en Koloniën. meer informatie
1808/11/16 Koninklijk besluit Lodewijk Napoleon: nadere organisatie van het Ministerie van Marine en Koloniën. meer informatie
1808/11/27 Decreet Lodewijk Napoleon: alle geëmployeerden van het Ministerie van Marine en Koloniën worden met ingang van 1 januari 1809 ontslagen. De etablissementen in Vlissingen, Middelburg, Veere, Delft, Hoorn en Harlingen worden opgeheven. meer informatie
1808/11/28 Koninklijk besluit Lodewijk Napoleon: Aan het Ministerie van Marine en Koloniën wordt tot 1 juli 1809 een temporair bureau tot liquidatie van de achterstallen van de Marine toegevoegd. meer informatie
1808/11/29 Koninklijk besluit Lodewijk Napoleon: Bij wijziging van het decreet van 16 november 1808 no. 6 zullen meer bureaus tot de organisatie van het Ministerie van Marine en Koloniën behoren. meer informatie
1810/05/19 Koninklijk besluit Lodewijk Napoleon: instelling van een commissie voor de liquidatie en de verificatie van de niet opgenomen rekeningen van het Ministerie van Marine en Koloniën. meer informatie
1810/07/27 Keizerlijk decreet inzake de maritieme administratie en de politie van de zeevaart. meer informatie
1810/08/18 Keizerlijk decreet: overbrenging naar Parijs van een deel van de kaarten van het Ministerie van Marine en Koloniën en van het Ministerie van Oorlog. meer informatie
1810/12/22 Besluit Lieutenant-Général: inventarisatie en overname van de archieven van het voormalig Ministerie van Marine en Koloniën. meer informatie
1810/12/29 Besluit van de Lieutenant-Général: de bibliotheken van opgeheven Ministeries worden verenigd met de grote bibliotheek in Den Haag. meer informatie
1810/12/31 Besluit Lieutenant-Général: de secretarissen-generaal van de opgeheven Ministeries worden vier maanden gecontinueerd voor de liquidatie, met enkele geëmployeerden. meer informatie
1811/06/22 Arrêté van de Gouverneur-Général: beëindiging van de liquidatie van de betalingen van de Ministeries van Binnenlandse Zaken, Oorlog, Marine en Justitie over 1810 over twee maanden. meer informatie
1811/08/09 Arrêté van de Gouverneur-Général: de liquidatie van de betalingen voor het Ministerie van Marine en het Ministerie van Oorlog wordt met twee maanden verlengd. meer informatie

Archieven:


De voornaamste bij deze instelling betrokken personen (links naar Repertorium applicatie):



Literatuur:

Beth, J.C., De departementen van algemeen bestuur gedurende het tijdvak 1795-1907. Groningen, 1907.
Efthymiou, N.S., "Het Koninkrijk Holland en Oost-Indië" in: J. Hallebeek en A.J.B. Sirks, Nederland in Franse schaduw. Recht en bestuur in het Koninkrijk Holland (1806-1810) (Hilversum,2006) 249-270.
Goor, J. van, De Nederlandse koloniën. Geschiedenis van de Nederlandse expansie, 1600-1975. Tweede druk. Den Haag, 1997.