Naoorlogs emigratiebeleid in Nederland 1945-1967

Samengesteld onder verantwoordelijkheid van Marijke van Faassen, met medewerking van Marja Timmermans-Hornsveld, Maria Schouten en Marielle Scherer

Veel Nederlanders hadden in de eerste jaren na de Tweede Wereldoorlog een wens om te emigreren. De Nederlandse overheid speelde vanaf 1949 actief in op deze verlangens. De demografische prognoses voor Nederland lieten een snelle bevolkingsgroei zien. Met het oog op de werkgelegenheidsproblematiek die deze naar verwachting met zich mee zou brengen, ontwikkelden opeenvolgende kabinetten een emigratiebeleid dat gericht was op het stimuleren en faciliteren van vertrek. In samenspraak met het maatschappelijk middenveld kwam een nieuw organisatorisch raamwerk tot stand om vorm te geven aan de initiëring, advisering en uitvoering van dit beleid.

Dit emigratiebestel kreeg in 1952 een wettelijke grondslag. In 1967 werd een beperkte wetswijziging doorgevoerd die tot 1999 standhield. Het bestel bestond uit een zorgvuldig uitgedachte, maar ingewikkelde constructie van bestuurs- en uitvoeringsorganen. Hierin werkten instellingen van de Nederlandse overheid, belangenorganisaties en vrijwillige associaties samen. Nederland sloot hiermee tevens aan bij internationale tendensen om internationale migratie te willen reguleren. Door tussenkomst van dit bestel maakten tussen 1945 en 1967 ongeveer een half miljoen inwoners uit Nederland de oversteek naar andere continenten. Ruim 200.000 zochten een bestemming binnen Europa.

Deze onderzoeksgids brengt personen, overheidsinstellingen en particuliere organisaties in kaart die direct of op enige afstand betrokken zijn geweest bij het Nederlandse emigratiebestel en bij de (beleids)processen behorend bij emigratie uit Nederland en de daaropvolgende immigratie in het land van bestemming. Via 367 gestandaardiseerde beschrijvingen zijn de taken, onderlinge verhoudingen en archieven geanalyseerd van instellingen en personen in Nederland, Australië en Canada en van enkele internationale organisaties. In 225 gevallen zijn de archivalia nader toegankelijk gemaakt.

Lees verder in de inleiding of ga naar navigatiekaart of zoeken.