Registers van de Hollandse grafelijkheid 1299-1345

Gwijde van Henegouwen, bisschop van Utrecht, belooft dat hij graaf Willem III de onkosten zal vergoeden die deze zal maken vanwege diens hulp aan hem tegen de opstandige Friezen van Stellingwerf, Schoterwerf en Lemsterland, waartoe hij hem de inkomsten uit Amstelland en Woerden geeft totdat deze onkosten zijn terugbetaald, en voorts als onderpand de inkomsten uit de tol te Rhenen en, mocht ook dat niet voldoende zijn, alle inkomsten uit het Sticht en het bisdom Utrecht; hij gelast alle dienaars en ingezetenen in de genoemde landen alsmede de tolgaarder van Rhenen om de graaf terwille te zijn.

Van Mieris verwijst mede naar een afschrift in het register Gelre (AGH 620), maar daarin is deze oorkonde niet te vinden.

De onderstaande tekst is gebaseerd op afschrift B.

Wi Guy van Henegouwen^a, bi der ghenaden Goeds bisscop van Utrecht^b, allen den ghenen die desen brief zullen sien ende^c horen lesen, saluyt in Gode^d onsen Here mit^e kennessen der waerheit. Want alsoe is dat onse lieve broder haer Jan, wilen grave^f van Henegouwen^g, van Holland^h, van Zelandⁱ ende here van Vriesland^j, daer God die ziele of hebben moete, ons gaf eer wi bisscop worden toet Utrecht die renten, die nutscap ende tferval van den landen van Aemstel^k ende van Woerden^l ende dat daer toe behoerd tonser orbaer, noetursten ende toet onsen coste ende oec in delinghe van lande, toet onsen live ende oec niet langher; ende want nu also es dat onse lude die ons ende onsen bisscopdoem ende der kerke van sinte Martijns^m tot Utrehtⁿ mit rechte toe behoren, diemen hiet Scellingherwerve^o, Ser^p Toterwerve ende Lemewerve, hem jeghens ons, onsen bisscopdoem ende oec jeghens der kerke van sinte Martijns^q voers. gheset hebben ende langhe tijd overhoerich hebben geweset ende groten scade, cost ende smade ons ende onsen bisscopdoem, den luden van onsen bisscopdoem ende der kerke van sinte Martijns^r toet Utrecht^s voers. dicke ghedaen hebben, als onsen lande te woesten, steden^t, dorpen ende huze te bornen, onse borghe te belegghen, onse lude te slaen, te wonden ende te vaen ende ons onse renten te onthouden, ende menich ander overdaet ende lelichede te doene alse opaenbaer ende kenliken es; van wilker overdaet, scade ende verlies die si ons ghedaen hebben als haren rechten here wi bi ons selven te gheenen besceyden noch beteringhe en conden noch en mochten comen tonsen wille sonder helpe, raed ende troests eens hoghen^u princhen ons lief neven heren Willaems^v, grave^w van Henegouwen^x, van Holland^y, van Zeland^z ende here van Vriesland^a', dien wire toe ghebeden, versocht ende vermaent hebben, die wilke bi onsen bidden, versoeke ende vermanen mit sijns selfs live ende mitten goeden luden van sinen lande van Holland^b', van Zeeland^c' ende van Vriesland^d' comen es^e' te helpe ende te troeste ons ende der kerke voers. den scade ende tferlies, ende omme die overdaet voerseid te helpen beteren^f' ende stoppen; ende hebben hem belovet ende beloven ende verbinden ons selven, onse nacomelingen bisscope van Utrecht ende onsen bisscopdoem voerseid ende al onse goet hier in, dat soe wat coste onse lieve neve voerseyd omme die helpe ende troest voernoemd doet of doen zal in dese vaerd ende in dese helpe ende in desen troest, die redelijc es ende moghelijc, dat wi hem dien zullen ghelden ghehelike ende al in goeder trouwe ende sonder arghenlist, ende quiten hem alte hans ende verlaten der ghifte van den renten ende van den vervalle van der landen van Aemstel^g' ende van Woerden^h' voers. ende dat daer toe behoerd, dat ons onse lieve broder sijn vader voernoemd ghegheven hadde tonsen live ende niet langher alse voers. es; ende bewisen ende setten hem in sine hande ende gheven alle die renten ende vervalle van den landen van Aemstel^i' ende van Woerden^j' dicke voernoemd, die te ghebruken ende op te heffen, te ontfanghen ende te doen ontfanghen tot al sinen wille in al der maniere ende alse vri alst onse lieve broeder sijn vader voernoemd hilt ende hadde op die tijd dat hiet ons gaf tonsen liven ende niet langher, alse voerseid es. Ende onbieden allen onsen baeliuwen, rechters, rentemeisters, sierganten ende anders allen onsen ambochts luden van den landen van Aemstel^k' ende van Woerden^l' voernoemd ende dat daer toe behoerd dat si hare hande houden van allen ambochten voers. die wi hem bevolen hebben, ende onsen lieven neve voers. ende den ghenen die hiet beveelt of bevelen zal laten ghebruken sonder wedersegghen of ander ghebod; ende onbieden alle anderen luden die in dien landen voers. wonen dat si hem ghehorich ende onderdanich sien alse haren here tot alle sinen ghebode ende wille. Voerd soe setten wi hem hem in sine hande ende te enen onderpande onse tolne te Rienen, ende alle die nutscap daer of ende vervallen ende die renten daer of te ontfanghen tot ter tijd dat wi hem of onse nacomelinghe bisscope van Utrecht^m', waer dat onser ghebrake, ghenoech ghedaen hebben ende vol betaelt den cost voernoemd die hi doer ons dor onse bisscopdoem, Ghestichte, capittel ende die kerke van sinte Martijns voers. ghedaen hevet alse omme die noet die ons an lach ende leghet, alse openbaer es ende blikelijc, te helpen beteren ende te stoppen; ende ombieden altehans onsen tolnaers^n' van Riene voers. dat hi hem rume onse tolne voers. ende al dat daer toe behoerd ende laets hem ghebruken, tolnaers ende boden in te setten na sinen wille. Ende waer dat onsen lieven neve voers. hier an yet ghebrake ende te luttel ware sinen coste voers. an te verhalen of op te heffen, soe setten wi him in sine hant ende te enen onderpande toten renten^o' van der tolne voerseid anders alle onse renten ende goed van onsen Ghestichte ende bisscopdoem van Utrecht voers., ende verbinden ons ende onse nacomelinghe bisscop van Utrecht onse land ende anders al onse renten onsen lieven neve voerseid niet of te doene noch an te hinderen, voer him gheheelike ende al ghenoech ghedaen es ende wel betaelt van den coste dijcke voernoemd die hi doer den noet ende den^p' commer die ons ende onsen bisscopdoem ende der kerke van sinte Martijns^q' an lach, alse dicke voerscreven es, ghedaen hevet.

Ende omme dat wi hem ende sine nacomelinghe graven van Holland^r' voer ons ende onsen nacomelinghen bisscopen van Utrecht^s' ende voer die ghemene kerke van den Ghestichte van Utrecht voers. vaste willen houden ende ghestade zonder enich verbrec of archeyde al dat hier voerscreven es, soe hebben wi hem bi onsen vrien wille ende in vastenesse^t' ende orkonde van allen den zaken voerseid dese lettre ghegheven bezeghelt met onsen zeghel^u' uythanghende. Ghedaen tote Vollenhoe^v' int jaer ons Heren M CCC ende elve des manendaghes na sinte Dyonisius^w' dach.