Registers van de Hollandse grafelijkheid 1299-1345

Graaf Willem IV doet uitspraak in de strijd tussen twee groepen met name genoemde Zeeuwse edelen, en legt een algemene zoen op.

Vgl. nrs. WI 107-108.

Willaem ..grave van Heynnegouwen^b etc. maken cond allen luden. Want her Wolfairt van Bersele, here van der Vere, her Florens^c van Bersele, her Clays van Bersele, her Wouter van Barchem, her Florens van Bersele^d die jonghe, her Heynric^e van Everinghe, her Olivier van Everinghe, her Willem^f die Vriese die jonghe, her Costijn van Reynisse ende her Jan van Cruninghen heren Jans zone, ridderen, Doedijn van Rijsinghen, Wouter van der Maelstede^g, Aernoud van Scenghe, Jan van Scenghe, Gillijs van Brigdamme, Wisse uten Poele, Dirc Florens zoen, Willem van Kampen, Wolfairt Lodewics zone van der Maelstede^h, Jan van den Niewen werveⁱ van sHerAernouds kercke^j, Jan Willems zone van den Niewenwerve^k in Walcheren^l, Jan van den Niewen hove, Godevairt Jans zone, Hughe van Malland, Heynric van der Creke, Jan Jans zone van der Creke, Jan Clais zone van der Creke, Scobbeland van Zevenberghen^m, Gillijs Jans zone van Rieland ende Hughe Gillijs Hughen sons zone voir him, horen maghen, vrienden ende helpers op dien zideⁿ, ende Pieter Gheronx zone, Pieter die Roede, her Boudijn van Bairsdorp, ridder, Clais van Bairsdorp, Dankairt Boudijns zoen, Costijn Wissen f., Pieter Jans zone uut Stavenisse, Pieter Jans zone van Poppen dike, Jan Goedevairts zone, Oelaert Goedevairds zone, Gheronc Goedevairds zone, Clais Goedevairds zone, jonghe Heynric Buffel, Hughe Dirx zone ende Hughe Gillijs Hughe mans zoens zone voir hem, horen maghen, vrienden ende helpers up dander zide, van allen doetslaghe, leemten, smerten ende scade die die partien voirscreven mallic anderen ghedaen hebben ende van allen twie die gheweest heeft tusken den partien voirscreven tote desen daghe toe, ane onse segghen ghebleven sien ende hem verbonden hebben onse segghen te houden up beyden ziden mit horen openen brieven, soe hebben wi ons wel beraden mit goeden voirsienicheden ende uten dair of onse segghen in sulker manieren als hier na bescreven staet.

In den eersten is onse segghen dat Symon Jans zone van Poppendijc ghelden sal Jan Pieters zone sine smerte die hi hem te Ieersike dede vierscatte, also alse hi gheleghen^o is, also verre als hise haelt alse recht is, wand wi verstaen dat binnen vrede ghescied es.

Vort segghen wi ghestade alsulc zegghen alse ons lieve here ende vader, dair God die ziele of hebben moete, gheseyt heeft tuschen Jan van Scenghe ende Pieter Gheronx zone; ende ist dat dair an yet ghebreect, dat men dat voldoe tuschen hier ende Kersavond^p naist coemende. Alle ander claghe van Jan van Scenghe sullen besceyden her Wolfairt van Bersele, her Niclays Kervinc ende Bollard^q Bollairds zone.

Voirt soe wat dese drie voirscreven segghen van Jan Tols smerte jof van sire doet, dat sal ghestade wesen ghelijc of wijt selve seyden.

Vort segghen wi dat Gheronc Pieters zone ende Clays Clays Heynrix zons zone ghelden sullen Clays Oelairts zoens smerte yen scatte, also verre als hise haelt alse recht is, want wi niet en vinden dat binnen vrede was.

Vort segghen wi dat Pieter die Roede ten heylighen houden sal dat hi Jans zuster van den Niewen hove niet ghetroud en heeft ende dair mede quite, dar hi des niet doen dat hi hair dan doe, als hi sinen trouwen wive sculdich is te doene.

Vort segghen wi dat Pieter die Roede ghelden sal heren Jacob van Rieland sine smerte yen scat alse enen edelen man, om dat hi priester is, want wi van den vrede niet en vinden.

Van den twien wiven die Clais vriende van Steland waren ende claghen dat him Gheronc Pieters zone misdaen souden hebben te Ieerscic, dat segghen wi quite.

Vort van den heynxste dair Clays van Steland omme claghet, segghen wi quite, want Clays den henxste weder hadde.

Vort segghen wi dat men alle die smerte die tote Scerppenisse^r sciede op die tijt doe Pieter Gheronx zone ende sine kinder over quamen omme te wesen ter vierscaren ter Westkercken^s, dat men die ghelden sal an beyden ziden vierscatte den ghenen die die smerte hadden na dien dat elc gheleghen is, also verre als si die smerte ane bringhen ende starken also alse recht is, want wi verstaen hebben dat binnen vrede was.

Vort van der scaden die Pieter die Roede ende sine helpers ghedaen souden hebben Jan Heynen zone an sinen scepe in den gront te houwen tot XXX s. groten toe, dat setten wi an heren Wolfairde, heren Clays Kervinc ende Bollard^t te sceyden; ende willen wi dat men houde.

Vort alle smerte die Clais van Steland ende sine vriend ghehadt souden hebben van Pieter Gheronx zone, sinen kinderen ende horen helpers buten vrede sint dat die keerslude an him hadde, dat setten wi an heren Wolfairde, heren Clays Kervinc^u ende an Bollard^v voirscreven, dat men him die smerte ane bringhen sal, ende dat sullen si besceyden.

Vort van den lande dat Pieter Gheronx zone ende Gheronc sijn zone onghebruyc ghemaect souden hebben Clayse van Steland, her Jacob van Rieland ende Gillijs Jans zoene, dat zetten wi te besceyden heren Wolfairde, heren Niclais Kervinc ende Bollard^w voirscreven.

Vort segghen wi van den zegghen dat her Raes van Cruninghen ende her Niclays Kervinc op him luden hadden te segghen op ene stoelscat van V^C lb. Tornoyse^x die wi ghehadt souden hebben, die segghen wi quite.

Vort is onse segghen dat Pieter Gheronx zone, sine kinder ende hore helpers ghelden sullen heren Raesen doet van Steland II^C lb. zwarter Tornoyse^y; ende si sullen ghelden Goeten doet Hughe Meysters zoens also als hi gheleghen is yen scatte. Ende men sal ghelden alle smerte die dair op die tijt ghesciede op beyden ziden also als mense anebrenghet ende starct alse recht is yen scat bi heren Wolfairde, heren Clays ende Bollard^z voirscreven.

Vort van den scade die heren Raesen vrienden ghehadt souden hebben die wile dat men voir tune lach, om dat buten vrede was, ende si hoir neringhe van moerdiken niet volghen en mochten, segghen wi quite.

Vort alle smerte die die van Berselen ende hore helpers namen voir Pieter Gheronx zoens huys bi der sonnenscine selmen ghelden yen scat, also verre als sise sterken alse recht is, ende mitter selver custinghe houden dat bi der sonnen ghesciede; ende die smerte die hem bi nachte ghesciede diene sal men niet ghelden.

Vort alle smerte die dien van der Creke ende horen helpers te Reymerswale^a' ghesciede van Domaes Jans zone van Braband ende sine hulpers, segghen wi te ghelden yen scat also verre als mense ane bringhet ende starct alse recht es, het en ware dat Domaes Jans zone, die ane leyder was van dien stride, Pieter Gheronx zoens maech ware; ende dat sullen besceyden her Wolfair^b', her Clays Kervinc ende Bollard^c' voirscreven ende ghelden doen alse redeliken es.

Vort is onse segghen dat her Florens van Berselen die jonghe, Doedijn sijn broeder, Wisse uutten Poele, Wolfairt Jan Oelouts zons zone, Jan vanden Niewen hove, Goedevairt sijn broeder, Jan Clays zoen van der Creke, Gillijs Jans zoen van Rieland ende Willem, Heyne ende Raese Poppen, stief kinder van Scenghe, mit horen helpers ghelden sullen Gheronc Pieters zoens doet, Heynric Kensen doet ende Willem Dirx zoens doet, want si ghevanghen waren ende binnen dier vanghenisse doet gheslaghen waren, vierscatten elc als hi gheleghen is.

Vort segghen wi dat her Raese van Steland, Jan van den Niewen hove, Goedevairt sijn broeder, Hughe van Malland, Heynric van der Creke, Jan Clays zone ende jonghe Jan Jans zone van der Creke mit horen hulpers ghelden sullen Gheronc Jans zoens doet van Poppen dijke ende Witten har Heynric zoens doet, elken yen scat also alse hi gheleghen is.

Vort segghen wi van Boudijn Dirx zoens doet: want sine vriende segghen dat hi noch wonde noch quetsinghe en creech in den stride, dat sine broeder ende sine maghe mitter custinghe doen sullen dat hi tot den stride alsulke quetsinghe nam van sinen vianden dair hi doet of bleef, ende soe sullen ghelden her Raese van Steland, Jan van den Niewen hove ende horen hulperen voirscreven yen scatte also alse hi gheleghen is; ende en doen si die custinghe niet, soe segghen wi dat quite.

Vort segghen wi van alre scade die Pieter Gheronx zone ende sine vriende claghen dat hem die van Berselen ende hore hulpers ghedaen souden hebben, dat her Wolfairt, her Clays Kervinc ende Bollard^d' voirscreven proeven sullen wat die scade ghedraghen mach; ende wat si clair vinden dat sal her Florens van Bersele die jonghe, Doedijn sijn broeder mit horen hulpers ghelden Pieter Gehronx zone ende sinen vrienden na dien dat die scade ghescied es ende hem drien voirscreven weseliken denct. Ende dat si niet clair en vinden, dair sel her Florens van Bersele die jonghe mit sire custinghe voren staen dat hi noch sine hulpers him luden ghiene scade ghedaen en hebben; ende stect hi yet buten, dat sal hi ghelden alse den drien voirscreven weseliken denct. Des ghelijc selmen doen joncvrou Machtilden, Jan Gheronx zoens wedewe, van hare scade.

Vort segghen wi dat men alle smerte ghesciede in den parlamente doe hair Raese doet bleef ghelden sal yen scat an beyden ziden, also verre als sise ane bringhen ende sterken alse recht is bi den drien voirscreven.

Voirt alle smerte die ghesciede an beyden ziden in Sinte Martijns^e' dijke doe Jan van Scenghe dair was, die salmen ghelden yen scatte also groet als sise ane bringhen ende sterken alse recht is bi den drien voirscreven.

Vort segghen wi dat pleyt van heren Jacob van Rieland ende van Pieter den Roeden quite ende of te laten an beyden ziden, ende allen coste dair of van beyden ziden quite.

Vort is onse segghen dat alle puncten die wi selve in desen segghen niet en verclairsen, dat her Wolfairt van Berselen, her Niclais Kervinc ende Bollard^f' Bollards^g' zone van onsen weghen die puncte verclaersen sullen; ende wat si dair toe segghen, dat segghen wi beyden partien ghestade^h' te houden ghelike of wijt selve gheseyt hadden, op alsulke pene als si jeghens ons verbonden sien. Ende en droeghen dese drie niet over een van enighen puncte, dat souden wi selve verclaijrsen.

Vort sel men alle smerte an beyden ziden ane bringhen voir heren Wolfairde, her Niclays Kervinc ende voir Bollard^i' voirs., also groet als man ende meester kennen ende sise sterken mit horen maghen alse desen drien voirscreven goed denct.

Vort segghen wi dat die ghene van beyden ziden dair wi onse zegghen voirscreven op gheseyt hebben, dat si uut Middelburch^j' niet en sceyden voir die tijt dat si zekerhede ghedaen hebben van allen doet slaghen, smerten ende scade^k' die op hun coemen is of coemen mach mitten zegghen voirscreven; ende is yemand dair wi onse zegghen voirscreven op gheseyt hebben die in Middelburch niet en is, dat hi in Middelburch coeme tusken hier ende sonnendach naist coemende^l' ende niet van dane en sceyden eer hi verzekert hevet alse voirscreven es. Ende alle doetslaghen sal men ghelden binnen den naesten jare tot elken XVII weken een dordendeel; ende alle smerte ende scade selmen ghelden ten middelsten daghe in Middelburch voir heren Wolfaird, heren Clays ende Bollard^m' vors., ende ten middelsten daghe selmen manscip ende voerdaede doen in Middelburch voir desen drien voirscreven.

Vort segghen wi dat alle die ghene an beyden ziden die omme smert claghen, ende dair smert op ghestarct wort alse recht is, ghelden zullen alse hulpers elc mit sire partien; ende soe wien die hoeft hebbers^n' voirscreven ane spreken an beyden ziden dat hair helper wesen souden, ende die versaect dat hi ghien helper en is, soe sullen die hoeft hebbers die ane spreken hem custen mit hem vijften van sinen maghen tote hem die si kiesen sullen dat hi noch sine vriende bi sire wete in ghienen van al desen voirscreven parlamente gheweest heeft, ende doet hi die custinghe wese quite, ende sine vriende die dair gheweest hebben ghelden ghelike anderen hulperen, ende doet hi die custinghe niet ghelde alse^o' hulper. Ende dese custinghe ende alle ander custinghe voirscreven selmen doen voir den drien voirscreven in Middelburch op onser Vrouwen dach na den oeste^p' naist coemende, ende dair tenden op deser drie goedencken voirscreven; ende en mochten si op dien dach die custinghe niet doen, soe souden sise doen sonder vertrec alse heren Wolfaird, her Clais ende Bollard^q' voirscreven goed denct.

Vort is onse segghen dat her Florens van Bersele die jonghe, Doedijn van Bersele sijn broeder, Wisse uutten Poele, Wolfairt Jan Oelouts zoens zoene, Jan van den Niewen hove, Goedevairt sijn broeder, Jan Clays zone van der Creke, Gillijs Jans zone van Rieland, Heynric, Willem, Raese Poppen, stiefkinder van Scenghe, Hughe van Malland, Heynric van der Creke mit horen hulpers, want si Pieter Gheronx zone ende sine vrienden grote smerte deden binnen enen vrede, ende want si Gheronc Jans zone van Poppendike ende Witte Jan Heynrix zons zone doet sloeghen, ende beclaghet sien van Boudijn Dirx zoens doet, dat men noch verclaersen sal mitter custinghe, ende want si Gheronc Pieters^r' zone, Heynric Kensen Jans zone ende Willem Dirx zone vinghen ende niet en verwairden, ende want si Gheronghe, Heynric Kensen ende Willem Dirx zone voirscreven dair si ghevanghen ende ghebonden laghen doet sloeghen, ende si dair na over voeren in Sinte Martijn^s' dijke mit bliden ende dair in den lande vernachten ende nachtzaten voir Pieters huys deden, ons gheven sullen mit horen hulpers voir hore broke ende misdaet ende voir hore overdaet VI^M lb. zwarter Tornoyse^t', te betalen al gheheel te Scinxen naist comende^u', ende dat nu te verzekeren voir scepen in Middelburch mit zekeren borghen eer si Middelburch ruymen.

Vort segghen wi Doedijn van Berselen, Wisse uutten Poele, Wolfaird Jan Oelouds zoens zone, Heynric, Willem ende Raese Poppen, stiefkinder van Scenghe, Jan van den Niewenhove, Goedevaird sijn broeder, Jan Clays zoen van der Creke, Gillijs Jans zone van Rieland uut onsen lande van Holland^v' ende van Zeeland^w' ende onse land te ruymen tusken dit ende onser Vrouwen dach half oeste^x' naist coemende, ende niet weder dair in tecomen het ende si bi onsen wille, op hoir lijf ende op hoir goed, over mids dat si die lude vinghen ende in der vanghenise doet sloeghen.

Voirt wan her Wouter van Barchem him dits parlaments niet onderwonden en heeft, soe segghen wi hem sine erfzoene van heren Raesen doet van Steland vrylic op te boeren, ende van deser verboernisse ende zoene ghienen commer te hebben vorder dan dat hi van den lande dat hem van heren Raesen verstorven is ghelde van dien ghemete ghelike den anderen voirscreven; ende of sine vriende in Noirtbeveland^y' mit dien van Bersele in enighe ghaderinghe gheweest hebben, dat si mit him ghelden gheliken anderen horen hulperen.

Vort is onse segghen: want Pieter Gheronx zone ende sine kinder ende hore hulpers te Scerpenisse ghevochten hebben binnen vrede ende smert ghedaen hebben, ende si doet ghesleghen hebben heren Raesen van Steland ende Goeten Hughen Meysters zone, ende si Heynric van der Creke vinghen, ons gheven sullen mit horen hulpers XVI^C lb. zwarter Tornoyse^z', te betalen al gheheel te Pinxter naistcoemende, ende dat te verzekeren in Middelburch of te Zierixe voir scepenen mit zekeren borghen eer si Middelburch ruymen.

Ende hier bi segghen wi ene alinghe zoene tusken beyden partien voirscreven, beyden van dien die wi uutten lande zegghen ende dien ^a'' diere binnen bliven. Ende soe wie die zoen brake, dat wair op sijn lijf ende op sijn goed; ende soe wie die zoene breken dede jof die misdadighe stercte, dat soude wesen op sijn lijf ende op^b'' sijn goet, ende dat soude staen tot ons selves proeven mit wien wi wilden, sonder enich ander recht dair of te doene. Ende alle dinghe voirscreven sonder archlijst.

Ende omme dat wi willen dat dese zoene vaste ende ghestad ghehouden worde ewelike, soe hebben wi desen brief bezeghelt mit onsen zeghele. Ghegheven in Middelburch des dinxendaghes na sinte Margrieten dach int jair twie ende viertich.