Registers van de Hollandse grafelijkheid 1299-1345

Graaf Willem IV neemt de gemene kooplieden van Pruisen en Westfalen tot wederopzeggens in zijn bescherming en geeft hun vrijgeleide in zijn landen, bepaalt de wijze waarop zij tol dienen te betalen alsmede de hoogte van de toltarieven, en verleent hun enkele voorrechten.

Op enkele plaatsen zijn klaarblijkelijk corrupte lezingen verbeterd naar de uitgave van Niermeyer, die aanvullende bronnen heeft gebruikt.

Allen den ghenen die dese letteren sellen sien ochte horen lesen, Willaem^a grave van Heynnegouwen^b etc. saluut mit kennessen dir wairheit. Wi doen^c te weten allen luden dat wi den ghemeine coeplude van Prussen ende van Westvalen in onse bescermenesse ende in onse vri gheleide over al binnen onse landen ende heerscapen ghenomen hebben ende nemen, hare lijf ende al hare goed mit al selken rechte te varen voirbi onse tolne alse hier na ghescreven staet.

Dat es te wetene dat si gheven sellen te tollen te Durdrecht^d van elken bodem was ses pennighe Hollands^e; item van elker tonnen swarts wercs jof roets wercs achtien pennighe Hollands; item van elker tonnen scone bontwercs vijf scellinghe Hollands; item van elker meesen coepers twie pennighe Hollands; item van elken vate roets, smers, boteren jof andere vetgoet drie^f pennighe Hollands; item van elker tonnen steurs^g drie pennighe Hollands; item van elker tonnen biers, asschen, pec jof teer twie pennighe Hollands; item van elken kip ruware^h, het si reevel, hertshudenⁱ jof hasen vel, ses pennighe Hollands; item van elken vate barnesteens dat men hiet ammer achte pennighe Hollands; item van elken deker huden vier pennighe Hollands; item van elken^j kip bocsvellen^k, zoghen vellen jof clippinc ses pennighe Hollands; item van elken sac wollen twie scellinghe Hollands; item van elken packe ghewants, si hi groet jof clene, twie scellinghe Hollands; item van elken hondert scaep vellen mitter wollen achte pennighe Hollands; item van elker waghen kaes vier pennighe Hollands; item van elken voeder loeds of blijs, twelef waghen voert voeder gherekent, twie scellinghe Hollands; item voer dusentich pond tinnes twelef pennighe Hollands; item voer elc dusentich pond ysers drie pennighe Hollands; item voer elke bale amandelen^l, rijs jof commijns ses pennighe Hollands; item voer elke bale aluins ses pennighe Hollands; item van elker balen greinen twelf pennighe Hollands; item van elker balen soffraens^m, ghinghebere, peper, kanele, galigaenⁿ, blomen van kanelen, zedeware, fuelghen, cubeben, muscaten ende van alrande anderen crude, het si gheconfijt jof ongheconfijt, twelf pennighe Hollands; item van elker copplen freuts drie^o pennighe Hollands; item van elken vate staels achte pennighe Hollands; item van elken packe lijnwaets, gheblecht jof ongheblecht, twelf pennighe Hollands; item van elker tonne harings twie pennighe Hollands; item van elker tonne vlas vier pennighe Hollands; item van elken twien vlecken vleeschs^p twie pennighe Hollands; item van elken hondert hoeden coerns, het si tarwe, rogghe, gherste, ievene, bonen, erweten ende vitsen, twie scellinghe Hollands; item van elken hondert hoeden souts twelf pennighe Hollands; item van elker balen zieden twie scellinghe Hollands; item goudt, selver ende veder spel dat en ghevet ghenen tol; item coepmans scrinen daer ghene coepmanscepe in en is sellen quite sijn, ende daer coepmanscape in ware dair of sal men gheven wat goede dattet es, ghelijc dat voirscreven es; item van alre hande coepmanscapen die hier voeren niet ghenoemt en sien, sel men gheven al selc recht alse redenlic es na dat voirscreven es.

Voert in soe wat gate dat si in onsen landen comen sellen gheladen met horen scepen, est van oest eest van west, ter eerster tollen dair si toe comen sellen binnen onsen landen dair sellen si gheven dit voirscreven recht, ende een teken daer nemen, ende dair mede sellen si varen vri ende quite doer alle onse landen van allen onghelde ende tollen.

Voert waert dat enech hoerre scepe met haveliken goede in de Mase quame ende het met sinen gheheellen laste doir onsen lande varen woude sonder ontladen, daer of sal elc scip gheven achte scellighe grote Tornoyse.

Voert waert dat si quamen binnen onsen lande omme havene te soeckene, daer sellen si ligghen also langhe alst him ghenoeghet ende hem oerbaerlec donken sal ende niet gheven, het en ware^q dat si voer eneghe van onsen tollen quamen, ende daer sellen si gheven alst voirscreven es; ende alle dinghe voirscreven sonder arghelist.

Ende waert dat onse tolnere segghen wouden dat die voirscreven coeplude in haren scepen enech goed inne hadden dat hem lieden niet toe en hoerde, dat sal die scephere jof die ghene die dat ghoet te virwairne hadde met sinen eede houden, ende daer of gheloeft wesen.

Voert hebben wi den voirs. coepluden ghegheven dat gheen coepman noch sijn goed ghehouden noch ghearrasteert sel wesen in onsen landen voer anders iemens scult of mesdaet dan voer sijns selves, het en si bi gheloefte dair hi hem selven in verbonden hadde.

Voert dat gheens coepmans knape^r noch knecht sijns meesters goed vervechten noch verboeren noch verdobbelen en mach binnen onsen landen ende haerscapen.

Voert van allen zedriften dat den^s voirscreven coepluden toe behoert dat binnen onsen landen ende haerscapen ane comt, dat sal men weder gheven omme arbeids loen; ende waert dat die lude al bedorven waren ende dat goet niement en vervolghede, dat sal men houden jaer ende dach ter gheenre behoef diere recht to hadden of hebben mochten na den rechte van onsen lande.

Ende alle dese voers. stucken hebbe wi den voirseyden coepluden ghegheven ende gheven om dat hem dochte dat hem onse tollen ende onse recht binnen onse lande te suaer was, ende om dat se^t onse lande te houder ende te liever versoeken ende hantieren soude; ende dat sal hem duren tote ses weken na den dach van onsen wederseghen.

Ende om dat wi willen dat alle dese voerscreven stucken vaste blive sullen ende ghestade, soe hebbe wi desen brief open beseghelt mit onsen seghelen in kennese der wairheit. Ghegheven ^u te Brussele^v int jaer ons Heren M^o CCC^o ende XL des manendaghes voer Ascentien dach.