Registers van de Hollandse grafelijkheid 1299-1345

Graaf Willem III verleent vanwege de watersnood een privilege aan hen die wonen tussen Merwede en Lek, waarin hij zaken betreffende het erfrecht, de jurisdictie en het waterschap regelt.

Vgl. nr. ZH 120, een privilege voor die van Oud-Giessen met een vrijwel gelijkluidende tekst, alwaar tevens wordt vermeld dat het onderhavige handvest op 1 januari 1323 door Gerard (Alewijnsz.) werd overhandigd aan Willem de kamerling. Op 28 maart 1323 volgde nog de uitvaardiging van een eveneens bijna gelijkluidend privilege, voor de ingezetenen van de ambachten Alblas, Blokweer en Donkersloot (nr. ZH 125).

De onderstaande tekst is gebaseerd op afschrift B.

Wi Willaem^f grave van Heneghouwen^g etc. maken kont ende kennelic allen luden dat wi aneghesien hebben grote noede van vloeden, van diken ende ^h anders menicgherhande onghevalle tuysken Maerwede ende Lecke in onsen lande, ende hebben ghegheven ende gheven met desen open letteren omme behoudenesse ons lands voer ons ende voer onse nacomelinghe, bi rade ons ghemeens Raeds, onsen goeden ghetrouwen luden, welgheboren, ghemeenten ende haren nacomelinghen die woeneⁱ jof wonen zullen tuyske Merwede^j ende Lecke in onsen lande alsulke dinghe als hier na bescreven staen, ewelike te gheduren.

In den eersten dat elc mensche, wie dat hi es, wane dat hi coemt jof tote wat recht dat hi hoerd, die woent binnen onsen voerseyden lande, erven sal na siere doet sine eyghelike goet up sine rechte gheboren erfnamen van maechscappen; ende es dat zake dat sine erfnamen niet binnen den lande en^k sien, zoe selmen dat goet zetten in ghetrouwer ware bi ons ende biden ambochts here^l jare ende dach na der doet te houdene ter erfnamen behoef. Ende soe wat goet dat besterft^m van onsen dienstluden, dat zelmen tenden jare ende daghe al gheheel tote onser behoef anevaenⁿ; ende soe wat goet dat besterft van eerlanschen luden, dat zelmen deelen tenden jare ende daghe, ons twiedele ende den ambochts here derdendele.

Soe wie woent binnen onsen voerghenoenden lande, dien zal in ghienen borchtochten^o van doetslachten noch van leemten met en ghienen rechte noch bi beduanghe^p worden ghewonnen, hine wil borghe werden bi sinen vrien wille; mar hi sal sinen maghen gheven haer gherechte maechsoene, dat es te verstane elken aftersten kinde vijf scellinghe Hollands^q ende elken maech daer na gherekent alsoe als hi gheboren es.

In den^r waterscap van der Alblaes soe en zal en ghien water meer gheleyt noch gheoerloft werden bi ons noch bi onsen nacomelinghen na der tijd dat dese lettere ghegheven was.

Soe wanneer ghebrecte es grote ofte cleyne an^s sluzen, an zilen, an hoelen, an brugghen ende an waterkeringhen^t onser goeder luden voergenoemd, soe zellen si die vrielike ende onbelet van onsen weghen anevaen ende maken mit haren waersmannen also alse slands orbaer es; ende wie dat onwillich es sijn ghelt te ghevene toet dien werke, daer zelt onse dijcgrave voer uytlegghen ende nement weder van hem an twiscatten ghelde of an vierscatten pande.

Onse dijcgrave van dien waerde^u zal scouwen of doen scouwen van onsen weghen twaterscap van der Graeve ende van der Alblaes van den Vulen damme tote Alblaser damme ende voerd van Alblaser damme buten tote den diepen van der Maerwede^v mit vijf waersmannen van vijf ambochten hier na bescreven: van Blocland, van Molnars graeve, van Ghiesen^w, van Brandwijc ende van Alblaes; ende alle scouwen, ^x alle scieringhe ende alle queren die dese voerghenoemde waersmannen legghen in den^y voerseyden waterscappe bi haren eede omme slands orbaer, die zal onse dijcgrave doen houden ende voldoen van onsen weghen. Dese grote hemerade die dien waerd omme scouwen zullen, dien zullen wi selve doen kiesen als wi tote noch toe ghedaen hebben, ende die zullen alle scouwen legghen ende verlegghen alsoe alse hem dunket bi horen eden dat slands orbaer es.

Soe wanneer een mensch sterft die woend binnen onsen voerghenoemden lande, zo zullen sijn erfname sijn goet anevaen ende deelne mit eerre verticht, ende daer of zel elc erfname gheven den ambochts here twie scellinghe Hollands^z ende niet meer.

Ende alle poynten voerscreven zullen wesen behoudelic^a' onser herelichede ende sonder allen arghelist.

Ende omme dat wi Willaem^b' grave van Heneghouwen^c', van Holland^d' etc. willen dat alle dese voers. dinghe onsen goeden ghetrouwen luden voerghenoemd sonder arghelist van ons ende van onsen nacomelinghen hem ende haren nacomelinghen ewelike wel ghehouden worden, ende van allen baeliuwen van Zuytholland^e' daer in ghehouden ende bevreed worden, zoe hebben wi dese lettere opene bezeghelt met onsen zeghele uythanghende. Ghegheven in Middelburch des dinxendaghe op sinte Simons ende Juden dach int jaer ons Heren M CCC ende twintich.