Institutionele toelichting Hoge Raad van Holland en Zeeland (1582-1795)

Naam college:
Hoge Raad van Holland en Zeeland.

Datum oprichting:
1582.

Datum opheffing:
1795.

Vestigingsplaats:
Den Haag.

Zetelaantal:
10 (inclusief de president).

Zetelverdeling tussen basiscolleges:
Holland: niet.
Zeeland: afwisselend Goes, Vlissingen en Tholen (volgens het zgn. Instrumentum pacis van 1708). Boddaert (zie 'literatuur') vermeldt dat bij een vacature in Hoge Raad de steden die de raadsheren van het Hof van Holland en Zeeland leveren (Middelburg, Veere en Zierikzee), deze raadsheren over mochten laten gaan naar de Hoge Raad.

Zetelverdeling tussen gewesten:
1582-3 augustus 1587: 9 zetels voor Holland.
3 augustus 1587-20 september 1596: 7 zetels voor Holland, 2 zetels voor Zeeland.
20 september 1596-1795: 6 zetels voor Holland, 3 zetels voor Zeeland.

Zittingstermijn:
Voor het leven.

Benoemende instantie:
De stadhouder van Holland en Zeeland, uit een nominatie van drie personen door de Staten van Holland (de Hollandse raadsheren) en Zeeland (de Zeeuwse raadsheren). Tijdens de stadhouderloze perioden benoeming door de Staten van Holland en de Staten van Zeeland. De Staten van Holland gaven ook commissie uit voor de Zeeuwse leden en andersom.

Aanvangs- en einddatum in het Repertorium:
Aanvangsdatum: commissiedatum (voor Hollanders die van de Staten van Holland, voor Zeeuwen die van de Staten van Zeeland), tenzij anders vermeld.
Einddatum: in principe aansluitend bij de aanvangsdatum van de opvolger, tenzij een specifieke einddatum bekend is (bijvoorbeeld door overlijden).

Ministers in dienst van het college:
griffier;
substituut-griffier;
advocaat-fiscaal;
(de secretarissen van het Hof van Holland fungeren ook als secretarissen van de Hoge Raad);
procureur-generaal (niet opgenomen);
rentmeester van de exploten (niet opgenomen).

Naamlijsten en bronnen:
Algemeen
-Presidenten 1583-1784: Nationaal archief, archief Pieter van Bleiswijk, inv. nr. 108.
-Presidenten, raadsheren en ministers 1582-1789: Nationaal archief, archief Hoge Raad, inv. nr. 1279-1314, commissies. In dit archief bevond zich onder inv. nr. 1537 een overzicht van de raadsheren en ministers, dat echter niet meer werd aangetroffen.
-Presidenten en raadsheren en ministers 1582-1795: Nationaal Archief, index op de resoluties Staten van Holland (microfiche).
-Presidenten, raadsheren en ministers 1582-1750: Nationaal archief, archief De Riemer, inv. nr. 23, blz. 447-483.
-Presidenten en raadsheren en ministers 1582-1684: Simon van Leeuwen, Batavia illustrata, ofte verhandelinge van den oorspronk, voortgank, zeden, eere, staat en godtsdienst van Oud Batavien, mitsgaders van den adel en regeringe van Hollandt ('s-Gravenhage 1685) 1482-1485.
-Presidenten 1582-1795, raadsheren en ministers 1582-1683: G.W. Vreede, 'Hooge Raad van Holland, Zeeland en West-Friesland', Jaarboekje van de regterlijke magt in het koningrijk der Nederlanden 1 (1839) 3-56, aldaar 31-56. Achteraan ingebonden, met nieuwe nummering.
-Presidenten, raadsheren en ministers 1704-1795: Poelgeest, L. van, Tussen politie en administratie van de justitie. 'De edel mogende heeren president van de hoge raad over Holland, Zeeland en Vriesland', 1704-1795 (ongepubliceerde doctoraalscriptie rechten Leiden).
-Raadsheren en ministers 1691-1728: Nationaal archief, archief Pieter Steyn, inv. nr. 485 en 486.

Per provincie
-Raadsheren uit Holland 1691-1726: Nationaal archief, archief Pieter Steyn, inv. nr. 485.
-Raadsheren uit Zeeland 1588-1795: Notulen van de Staten van Zeeland, gedrukt, o.a. aanwezig in de Koninklijke Bibliotheek te Den Haag. Aangewend indien de andere bronnen onduidelijkheden of tegenstrijdigheden bevatten, alsmede voor steden namens welke de raadsheren werden afgevaardigd.

Per basiscollege
-Raadsheren uit Dordrecht 1582-1613: M. Balen, Beschryvinge der stad Dordrecht, vervattende haar begin, opkomst, toeneming en verdere staat. Alsmede een verzameling van eenige geslachtboomen der adellijke en aanzienlijke heeren-geslachten I (Dordrecht 1677) 416.

Literatuur:
-Blécourt, A.S. de, 'De geboorte van de Hoge Raad van Holland en Zeeland', Tijdschrift voor Rechtsgeschiedenis 2 (1920-1921) 428-459.
-Boddaert, Pieter e.a., Tegenwoordige staat der Vereenigde Nederlanden. Behelzende eene beschryving van Zeeland. Met eene kaart, plans van steden en kunstige printverbeeldinge versierd (Amsterdam 1751) 69.
-Fruin, Robert, Geschiedenis der staatsinstellingen in Nederland tot den val der Republiek (2e bijgewerkte druk, 's-Gravenhage 1922) 261-263.
-Poelgeest, L. van, Tussen politie en administratie van de justitie. 'De edel mogende heeren president van de hoge raad over Holland, Zeeland en Vriesland', 1704-1795 (ongepubliceerde doctoraalscriptie rechten Leiden).
-Verhas, Christel Madelaine Odile, De beginjaren van de Hoge Raad van Holland, Zeeland en West-Friesland (Den Haag 1997),
-Vreede, G.W., 'Hooge Raad van Holland, Zeeland en West-Friesland', Jaarboekje van de regterlijke magt in het koningrijk der Nederlanden 1 (1839) 1-30, 2 (1840) 1-26, 3 (1841) 1-48, 5 (1843-1844) 1-31 (allen achterin gebonden, met nieuwe nummering).
-Wagenaar, Jan, Hedendaegsche historie, of tegenwoordige staet van alle volkeren XIV (Amsterdam 1742) 229-241.