Institutionele toelichting departement van Marine (1813-1861)

Naam:
Het commissariaat-generaal voor Marine werd op 6 april 1814 het secretariaat voor Marine. Op 16 september 1815 werd besloten van Marine een ministerie te maken. Met ingang van 5 april 1825 ging Marine op in het ministerie van Marine en Koloniën, wat op 25 december 1829 teruggedraaid werd; er kwam een departement van Marine onder leiding van een directeur-generaal. 21 juli 1840 werd besloten toch weer een departement van Marine en Koloniën te vormen. Bij besluit van 23 oktober 1841 kwam Marine weer als afzonderlijk departement terug, dat op 18-6-1843 een ministerie werd.

Datum oprichting:
Bij souverein besluit van 7 december 1813 werd een commissaris-generaal voor Marine aangesteld. Op 4 februari 1814 werd de organistaie van het departement vastgesteld.

Vestigingsplaats:
's-Gravenhage.

Personeel:
Aan het hoofd van het departement stond van 7 december 1813 tot 6 april 1814 een commissaris-generaal; daarna een secretaris van staat en sedert 16 september 1815 een minister. Met ingang van 1 januari 1830 werden de departementen van Marine geleid door een directeur-generaal, en per 18 juni 1843 wederom door een minister.
Functies op het departement waren secretaris (later secretaris-generaal), commissaris en referendaris. In 1856 fungeerde enkele maanden onder de minister een directeur-generaal. Tijdens de twee periodes dat Marine was samengevoegd met Koloniën was er een directeur.

Benoeming/verkiezing:
De commissaris-generaal van Binnenlandse Zaken werd bij souverein besluit van 7 december 1813 benoemd. Met de invoering van de grondwet op 29 maart 1814 werden de hoofden van de departementen van algemeen bestuur aangesteld door de koning; na de grondwetswijziging van 1848 gebeurde dit op voordracht van een formateur.

Aanvangs- en einddata in het Repertorium:
De aanvangsdatum voor ministers is de datum van aantreden, voorzover bekend of in het k.b. vermeld. Bij ambtenaren is de datum van de besluiten tot benoeming of ontslag gevolgd.

Bronnen:
NA, Algemene Rekenkamer, Bureau Vaste Posten (2.02.09.04) nr. 709.

Naamlijsten:
-Ette, A.J.H. van, Onze ministers sinds 1798 (Alphen aan den Rijn 1948).
-Naamlijst van de hoofden der departementen van Algemeen Bestuur, van de ministers van Staat, en van de leden der Staten-Generaal van de Vereenigde Nederlanden en van het Koningrijk der Nederlanden, 1813-1851. Met opgave van den tijd van benoeming en aftreding. Samengest. door H. Tollius Drabbe ('s-Gravenhage 1851) 1-28.
-Onze bestuurders in moederland en koloniën (Leiden 1885) 5-20.

Literatuur:
-Beth, J.C., De departementen van Algemeen Bestuur gedurende het tijdvak 1798-1907 (Groningen 1907).
-Brauw, W.M. de, De departementen van algemeen bestuur in Nederland, sedert de omwenteling van 1795 (Utrecht 1864).
-Otten, F.J.M., Gids voor de archieven van de ministeries en de Hoge Colleges van Staat 1813-1940 (Den Haag 2004).
-Secker, W.P., Ministers in beeld. De sociale en functionele herkomst van de Nederlandse ministers (1848-1990) (Leiden 1991).