Institutionele toelichting Gecommitteerde Raden van Holland in het Noorderkwartier (1573-1795)

Naam college:
Tot 1587: Gedeputeerden of Commissarissen van de Staten van Holland in het Noorderkwartier.
Na 1587: Gecommitteerde Raden der Staten van Holland en West-Friesland in Westfriesland en het Noorderkwartier.

Datum oprichting:
23 juni 1573.

Datum opheffing:
30 januari 1795.

Vestigingsplaats:
Hoorn.

Zetelaantal:
Vanaf 2 juli 1573 zeven zetels. Purmerend was daarvóór niet toegelaten.

Zetelverdeling tussen basiscolleges:
Eén zetel voor de steden Alkmaar, Hoorn, Enkhuizen, Edam, Medemblik, Monnikendam en Purmerend.

Zittingstermijn¹:
In de beginperiode tot omstreeks 1605 werden de gecommitteerden telkens voor een half jaar benoemd en vervolgens gecontinueerd. In 1605 werd besloten dat een gecommitteerde niet langer dan twee jaar achtereenvolgend zitting mocht hebben. De vroedschap van Hoorn besloot op 27 april 1609 de gecommitteerden voortaan elk jaar te benoemen, in plaats van elk half jaar.
De vroedschap van Purmerend bepaalde de termijn op 25 april 1654 op twee jaar.

Benoemende instantie:
De stedelijke vroedschappen.

Aanvangs- en einddatum in het Repertorium:
Aanvangsdatum: een vaste aanvangsdatum voor alle steden in het Noorderkwartier bestond niet; elke stad benoemde zijn vertegenwoordigers op een zelfgekozen moment. Voor Hoorn, Edam² en Purmerend was dat doorgaans in mei, voor Alkmaar en Medemblik begin februari en voor Monnickendam begin september. In Enkhuizen bepaalde de vroedschap op 30 december 1747 dat de zitting niet langer in mei inging, zoals tot dan toe gebruikelijk, maar in januari.
Sessiename in het college vond, voor zover na te gaan, enkele dagen na de benoeming door de vroedschap van de thuisstad plaats.
Vóór 1670 zijn in de database de benoemingsdata door de vroedschappen van de steden weergegeven (steeds afzonderlijk aangegeven bij 'bijzonderheden'), erna uit Bossaers, die vermoedelijk de datum van sessiename geeft.
Einddatum: in principe aansluitend bij de aanvangsdatum van de opvolger, tenzij een specifieke einddatum bekend is (bijvoorbeeld door overlijden).

Ministers in dienst van het college:
secretaris;
ontvanger-generaal in het Noorderkwartier, vanaf 1752.

Naamlijsten en bronnen:
Algemeen
-Gecommitteerden 1675-1795: K.W.J.M. Bossaers, 'Van kintsbeen aan ten staatkunde opgewassen'. Bestuur en bestuurders van het Noorderkwartier in de achttiende eeuw ('s-Gravenhage 1996).
-Gecommitteerden 1670-1795: Rijksarchief in Noord-Holland, archief Gecommitteerde Raden van het Noorderkwartier, inv. 323, register van de Heeren secretarissen, Rekenmeesters, Gecommitteerde Raden en Ontfangers in de steden van Westvriesland int Noorderquartier, 1670-1795.
-Gecommitteerden 1728-1794: Naem-register van alle de heeren leden der regeering in de provintiën van Gelderland, Holland, Zeeland, Utrecht, Friesland, Overijssel, Groningen en Ommelanden (Amsterdam 1728-1794) Aanwezig in de Koninklijke Bibliotheek, onder signatuur T 1141, vanaf 1730.

Per basiscollege
-Gecommitteerden uit Alkmaar 1578-1670: Regionaal Archief Alkmaar, oud-archief Alkmaar, inv. nr. 86-89, index op de vroedschapsresoluties van Alkmaar (en aanvullingen uit de resoluties zelf, inv. nr. 40-47).
-Gecommitteerden uit Hoorn 1583-1670: Westfries Archief, oud-archief Hoorn, inv. nr. 94 e.v., vroedschapsresoluties.
-Gecommitteerde Raden uit Hoorn 1601-1740: Velius, D., en Sebastiaan Centen, Chroniick van Hoorn (4e druk, Hoorn 1740), aanhangsel pag. 1-63.
-Gecommitteerden uit Enkhuizen 1594-1670: Westfries Archief, oud-archief Enkhuizen, bergnr. 249-258, vroedschapsresoluties.
-Gecommitteerden uit Enkhuizen 1703-1719: Westfries Archief, oud-archief Enkhuizen, bergnummer 1363.
-Gecommitteerde Raden uit Edam 1582-1794: Pieter van Meghelen, Register van de regering tot Edam beginnende voor zoo veel men vinden kan van 't jaar 1572, Rijksarchief in Noord-Holland, losse aanwinsten, inv. nr. 104 en eveneens in Streekarchief Waterland, Oud Archief Edam, inv. nr. 64a, 45-46.
-Gecommitteerden uit Monnickendam 1573-1595 en 1623-1670: Waterlands Archief te Purmerend, oud-archief Monnickendam, inv. nr. 1-19, vroedschapsresoluties.
-Gecommitteerden uit Medemblik 1598-1670: Westfries Archief, oud-archief Medemblik, bergnummers 9-11, vroedschapsresoluties.
-Gecommitteerden uit Purmerend 1609-1670: Waterlands Archief te Purmerend, oud-archief Purmerend, inv. nr. 94, vroedschapsresoluties.

Literatuur:
-Bossaers, K.W.J.M., `Van kintsbeen aan ten staatkunde opgewassen'. Bestuur en bestuurders van het Noorderkwartier in de achttiende eeuw ('s-Gravenhage 1996).
-Fruin, Robert, Geschiedenis der staatsinstellingen in Nederland tot den val der Republiek (2e bijgewerkte druk, 's-Gravenhage 1922) 240.
-Japikse, N.M., 'Purmerend als jongste lid van de Staten van Holland', in West-Frieslands Oud en Nieuw 27 (1960) 45-127.
-Koopmans, J.W., De Staten van Holland en de Opstand. De ontwikkeling van hun functies en organisatie in de periode 1544-1588 ('s-Gravenhage 1990).
-Persman, J.R., 'De bestuursorganisatie in West-Friesland en het Noorderkwartier vanaf de eerste vergadering van de Staten van Noord-Holland in 1573 tot en met 1795', in West-Frieslands oud en nieuw 40 (1973) 136-160.
-Wagenaar, Jan, Hedendaegsche historie, of tegenwoordige staet van alle volkeren XIV (Amsterdam 1742) 361-374.

Noten:
1. Deze zittingstermijnen moeten opgevat worden als maximum zittingsduur zonder nieuwe benoeming. In praktijk kwamen kortere termijnen voor, maar ook herbenoemingen.
2. Vroedschapsresolutie 15 mei 1621 en 2 mei 1626, Waterlands archief, oud-archief Edam, inv. nr. 65c. Bij laatstgenoemde resolutie werd bepaald dat de benoeming op 2 mei plaatsvindt wanneer 1 mei op een zondag valt en dat men niet langer dan 14 dagen in mei mag blijven zitten. De eerstgenoemde resolutie stelde de benoeming 14 tot 8 dagen voor 1 mei, en bepaalde dat men 1 mei vertrokken moest zijn.