61. M. De heeren Committeerde Raeden binnenstaende ter occasie van 't versoeck van de wagenluyden van 't jaer 1635 ende van de 26 capiteynen van de extraordinaris compagniën in een geheel jaer geen gelt gehadt hebbende, verhaelen in 't langhe ende breede de ghroote perplexiteyt daerinne zij mette assignatie van de militie opte comptoiren vervallen zijn, ende sonder tijdelijcke vorsieninge noch vorder in vervallen sullen moeten, sonder apparentie van oyt daeruyt te sullen emergeren. Seggen dat sij moeten betaelen alle militaire tractamenten, alle scheepsvrachten, alle servitiën, pensioenen, particuliere fortificatiën van Hollandt, deffroiementen ende daeronder beghreepen alle tractamenten van ambassadeurs van desen Staet, de penningen totte secrete diensten, vivres ende allerhande behoefften van turff ende laerssen voor de magasijnen ende corps de guarden, alle de soldijen van de ongerepartieerde militie, de subsidiën aen de Admiraliteyten, Groote Visscherije, ende de nyeuwe ordre opte custscheepen, de leegerlasten, wagens ende treckpaerden, de extraordinaris servitiën ende fortificatiën, alle de huyslasten, ammunitie van oorloge, defroiementen particulier, alle gratuïteyten, ende ontallijcke lasten meer, die gesaementlijcken op 't alderschaerste genomen meer als 2.400.000 £ comen te bedraeghen, daertoe zij nyet een duyt aen ghelt hebben --- de voordelen van de comptoiren de militie van de 3 staten van oorlog --- somme nae nyet voldaen, hebbende de ontfangers van --- Rotterdam, Gorchem haer daerbeneffens doen weeten dat --- is nae exspiratie van de zes leeningen de compagniën op haer --- op verre nae te voldoen, uyt oorsaecke datte penningen boven --- interessen overschietende tot de militie gedestineert tot afflossinge van de capitaelen, die hier worden opgeseyt, geïmploieert moeten worden, sonder dat zij dezelve bij negotiatie deur gebreck van gelt connen vinden, 'twelck de zaecken van 't landt in een gevaerlijcken stant brengen. Hier compt noch bij dat van de 700.000 £ bij advance ende weecke --- leeninge voor zes weecken aen de soldaten beloofft te gheeven, --- 400.000 £ gefurneert is, waervan 200.000 £ hebben moeten gegheeven werden aen de custscheepen om de nyeuwe ordre te voldoen, ende noch [200.000] £ totte leegerlasten, sodat zij 300.000 £ aen dezelve 700.000 ende noch een goede somme meede aen de geanticipeerde 1.200.000 £ ten --- comen. Ende alsso op deese cours geen landt can beseylt worde, [is] nootsaeckelijcken schipbreucke geleeden moet werden, ten waere --- ander ijver ende prompt gelt in allerhaest daertegens werde --- sloeghen, daeromme, voordat men de executeurs van de resolutie opte [affecta]tie van de militie opte comptoiren noch zes weecken soude mogen per --- ende interim noch een milioen negotiëren om daeruyt een tweede maent bij advance aen de militie te betaelen, op hoope dat hie[rentus]schen de comptoiren tot beeteren staet ende gereedt sullen mogen werden ghemaeckt.

Hierop gedelibereert zijnde, meenden de heeren Edelen, dewijl de ontfangers seggen ongereet te zijn ende de soldaten nyet sonder leeninge connen weesen, dat nootsaeckelijcken de affectatie noch zes weecken moet werden geprolongeert ende hierentusschen de betaelinge bij leeninge gecontinueert ende tot dien eynde ingewillight een nyeuwe negotiatie van een millioen om 'tzelve ende andere nooden daeruyt te vinden, ende meede de gediverteerde 228.000 £ daeruyt te rembourseren; dat men oock 'tgunt noch resteert opten 200^en penning soude --- in alder ijl doen comen aen handen van Committeerde Raeden, alsmeede 'tgunt noch resteert aen de 700.000 £ bij de steeden voor ingestaen, ende eyntelijcken dat men nyeuwe middelen souden moghen inwilligen, daeruyt de extraordinaris lasten boven de 3 staten eenigermaeten souden connen werden gevonden.

De heeren van Amsterdam verstonden, in cas de heeren Committeerde Raden de penningen, die specialijcken totte militie geaffecteert waeren, nyet en hadden gediverteert, datte werckelijcke leeninge uytte zelve penningen soude hebben connen werden gevonden, ende uytet gunt noch volgen zal gecontinueert werden. Conden nyet sien hoe de comptoiren ongereedt conden weesen om de ordonnantie te voldoen, dewijl geen meer compagniën op haer geassigneert zijn, als sij de lasten affgetrocken draegen connen; dat zij daerom meenen dat men bij de beghonnen leeninge uytte gemelte 700.000 £ de vordere onbetaelde gagiën van de militie soude behooren te voldoen ende dan de comptoiren doen betaelen, connende nyet bevroeden wat de meeninge is, off men de comptoiren het bijhebbende ghelt wil laeten houden ende effenwel negotiatie doen ende alsso het credijt dat teer genoch is, genochsaem tenteren. Meenen dat Committeerde Raden staet behooren te leeveren wat steeden noch opte 1.200.000 ende lest geconsenteerde 1.500.000 £ ten affteren zijn, mitsgaders wat sommen omme dezelve tot furnissement te disponeren, ende daeruyt de lasten te voldoen; dat bij dezelve meede staet behoort geleevert te werden van de 200^en penning hoeveel daerop noch resteert, ende bij wat leeden, om die penningen meede te mogen becomen; dat hieruyt de gediverteerde somme behoort geremplaceert te worden, ende daerenboven eenige nyeuwe middelen ingewillight, die draeghelijck sullen sijn, doch bovenal de oude gebeneficeert soo dat behoort, ende alles gedaen dat doenlijcken is omme nyet onder de lasten te smooren; dat mette eerste gelegentheyt dezelve sulcx behooren te werden vermindert als eenighsints draeghelijck weesen zal.

Rotterdam meenden dat Committeerde Raeden behooren bij raeminge te beghrooten hoeveele de extraordinaris lasten boven de drye staten wel importeren ende 'tzelve bij geschriffte te stellen, om te sien hoe wijd het gaept [alsmeede de] oude restanten van de negotiatiën ende andere extraordinair cons[enten] om de leeden daerdeur te beeter te connen disponeren.

Ende is eyntelijcken geresolveert dat belanghende de versochte negotiatie ende prolongatie van de affectatie van de militie de leeden sullen schrijven om naerder last, ende dat interim de Committeerde Raden sullen versocht worden naerder openinge te doen van de restanten opte negotiatiën ende extraordinair consenten.

P. D'heeren Gecommitteerde Raden binnencomende proponeeren dat in haren hande is gestelt de requeste van de voerluyden, 't voorleden jaer 't leeger gevolcht hebbende, versoeckende betalinge, omme daerop te dienen van haer bericht ende advijs. Verclaren dat niet allene hierop, maer op alle andere saecken, die sij in 't lange specificeeren, ordre moet werden gestelt, gemerckt de drie staten van oirloge absorbeeren alle de middelen van de comptoiren, daer niet overschiet, maer eer te cort compt ende sijnde geaffecteert, sulcx dat Haer E. geen raet en weten d'saecken langer in ordre ende buyten confusie te houden sonder prompt gelt tot een millioen off wat minder bij negociatie over de comptoiren, ende mette affectatie noch ses weecken treyneren omme ondertusschen d'tweehonderste penning ende andere uytstaende restanten te innen ende de negociatie allengskens te doen, mette ontfangers te spreecken hoe de affectatie best in treyn te brengen, gemerckt eenige als van Dordrecht, van Delft, Leyden, Goude, Rotterdam ende Gorcum rontuyt verclaren geen apparentie te sien omme d'compagniën op haer comptoiren staende te voldoen, daeruyt dan selffs in 't leeger groote confusie staet te verwachten.

Daernae heeft de heer raetpensionaris Cats een lang verhael gedaen van de groote noot daerinne den staet van 't lant ende bijsonder de finantie van dese provincie is staende, met vermaen dat de leden 'tselve doch willen ter harten nemen, haer evertueren ende middelen souffisant consenteeren eer de noot die ten hoochsten dreycht ons overvalt.

D'heeren Edelen daerop advijserende hebben d'propositiën verdeelt te bestaen in ses poincten: 1. omme de affectatie der middelen voor de militie noch ses weecken te prolongeren ende ondertusschen de militie bij weeckelijcken leeninge te betalen gelijck begost is; 2. omme een millioen van nieus te negocieeren over de comptoiren; 3. omme te remplaceren de 200.000 £, uyt voorgaende negociatie geëmployeert tot de vloot ter zee, ende 28.000 £ nae 't leeger; 4. omme de 200^e penning noch uytstaende promptelijcken te innen; 5. omme 't restoir tot 300.000 £ op de leste 700.000 £ geconsenteert te negocieeren, daervan maer 400.000 £ is opgebracht, te suppleren; t' 6. omme van nu aff vigoreuse middelen in te willligen, opdat men de saecke in goede ordre mach houden.

Daerop de leeden mede in 't lange hebbende geadvijseert, is eyntelijcken geconcludeert dat de leeden in de twee eerste poincten niet connen consenteeren sonder naerder bericht van de heeren Gecommitteerde Raden op verscheyden saecken ende sonder naerder communicatie van haer principalen, daeronder dan het 3. en 5. mede was begreepen, ende aengaende 4. ende 6. poinct hebben d'leeden aengenomen alle mogelijcke devoiren te doen, soo opte 200^e penning ende nieuwe middelen, maer meynden dat de oude middelen vooral dienen te werden gebeneficeert, sulcx de saecke gehouden is in naerder resomptie.

62. P. Mauweris van Nassau verthoogende dat hij met de heeren van Rekeninge is geaccordeert over den begang ende gebruycken van 't aeckerlant omme 'tselve te beheynen ende beplanten onder conditiën in de apostille daervan voorgelesen sijn gemelt, versoeckt daervan approbatie.

Is goedtgevonden de remonstrantie mette appostille van de Camer bij beslooten brieven te senden aen den Hoogen Rade omme haer consideratiën daertegen te seggen ende alsdan gedisponeert te werden nae behooren.

63. M. De landgraeff van Hessen ter Generaliteyt versocht hebbende ten eynde de regementen van Moulard ende Waerdenburch hem moghten werden bijgevoeght om uyt te voeren de desseyns bij hem voorgenomen, is verstaen, dewijl dit volck nyet in ons maer in dienst van Vranckrijck is, dat men hem daerom de zaecke nyet zal bemoeyen, maer denzelven landgraeff remitteren aen den ambassadeur van Charnacé.

P. Den heere lantgrave van Hessen is op sijn versoeck bij Haer Ho. Mo. toegestaen dat voor sooveel haer aengaet de 2 regementen, namentlijcken van Moelart te paerde ende van Waerdenburch te voet, in dienst van Sijn Ma.^t van Vranckrijck sijnde, sullen mogen overgaen in dienst van Sijn Genade, gelijck mede 't volck van Boison, tot uytvoeringe van sijne desseyns, daermede apparent goeden dienst sal geschieden. Derhalven dat Sijn Genade sich sal mogen addresseeren aen den heer ambassadeur van Charnacé om sulcx te verwerven ende sullen Haer Ho. Mo. met haer veldleeger de Spaense hier soecken sooveel werck te geven dat se Sijn Genade in sijn goet voornemen niet sullen connen beletten.

Waerop alhier gedelibereert sijnde, is geconsidereert naedien het laetste tractaet mette baron van Charnacé noch staet in deliberatie omme geratificeert te werden off niet, daeronder dit volck mede begreepen is, is goedtgevonden de saecke niet aen te trecken, maer te laten tot directie van Charnacé off Sijne Ma.^t

Den 27^e september heeft d'voorss. lantgraeff Haer Ho. Mo. bedanckt over de voorss. resolutie ende versocht daerbij te willen toestaen voor 40.000 £ aen munitie, polver, lonten etc. uydt de magasijnen van Emmerick ende Rees te mogen lichten, 'twelck is geëxcuseert, maer de voorss. somme van 60.000 £ met 20.000 ende sulcx t'samen tot 80.000 £ verhoocht op conditie als vooren.

64. M. In deliberatie geleyt zijnde 't 5^e point van beschrijvinge om het middel van den brandewijnen te doen reguleren met een zeecker quantiteyt stoopen als de tappers, worde bij den heeren van Delfft, Alckmaer ende andere tegengesproocken om de onmogelijckheyt van de practijcquen, willende 'tzelve gevonden hebben opte ingrediënten, sodat geen conclusie inne genomen heefft connen werden.

P. Sijnde gedelibereert op 't 5^e poinct van de beschrijvinge omme 't middel van de brandewijnen te beneficeeren mits dat de tappers voor seecker getal van stoopen souden moeten verantwoorden, daeronder men dan de slijters souden reguleren.

65. M. Meede in deliberatie gebracht zijnde het 6^e point om opten voet van de 200^en penning te vinden een somme van 100.000 £ over de steeden ende plattenlande over de goude ende zijde laeckenen, wilden de Edelen alvooren proportie tusschen de steeden ende 't plattelandt gestelt hebben. Verscheyden vonden deese voet zeer onraadelijck als nyet staende opte consumptie, maer weesende in effect een gedeelte van de 200^en penning, daermeede dat nyet die 't draeghen, maer die 't nyet draeghen, ende dat noch dubbelt, souden werden beswaert, sodat meede geen conclusie in genomen heefft connen werden.

P. Item het VI^e poinct omme den impost van de goude, silvere ende sijde laeckenen te stellen op 100.000 £ volgende 't laeste rapport te vinden over de steden ende dorpen nae de quoyeren van de 200^e penning.

Op beyde voorss. poincten sijn de leeden soo divers geweest van opiniën dat geen conclusie daeruyt conde werden gemaeckt, sijn oversulcx gehouden in naerder resomptie.

66. M. Geresumeert weesende 't versoeck van de 26 capiteynen van de extraordinaris troepen omme te weeten waeruyt voor dezelve eenighe betaelinge zal connen werden gevonden, is goedtgevonden de heeren Committeerde Raden te authoriseren omme uytte gereetste penningen uytte negotiatie ende ander extraordinaris middelen te procederen dezelve supplianten eenigh reedelijck contentement te doen.

P. Op 't versoeck van de 26 capiteynen hiervooren gedaen, ende van de voerluyden 't voorleden jaer het leger gevolcht hebbende, gehoort wesende 't advijs van de heeren Gecommitteerde Raden, is goedtgevonden dat de leeden haer defecten sullen suyveren ende dat de heeren Gecommitteerde Raden daeruyt dese ende andere nootelijcke lasten sullen voldoen, opdat se claecheloos mogen werden gestelt.

67. M. Is geleesen zeecker missive van den commies Clermont uyt Heusden van den 23^en deeses verhaelende dat tegens den 25^en deeses vervallen is de leste leeninge voor de militie in 't leeger ende een halff maent gage voor de ruyters, monterende ter somme van 100.000 £, versoeckende dat sonder eenigh dilay die penningen ten gesetten tijde in 't leegher mogen werden gefurneert, opdat geen ongeleegentheyt in 't leegher magh ontstaen.

Hierop gedelibereert zijnde is goedtgevonden datte heeren Committeerde Raden sullen overleeveren staet van de extraordinaris consenten ende negotiatiën, om alsdan te resolveren in wat voegen deese somme best zal connen werden becomen.

P. De commis Claremont schrijvende bij sijnen brieff van den 23^en uyt Heusden dat hij daer leggen wachten op ontrent 100.000 pond aen gelt omme de weeckelijcke leeninge aen de compagniën te voet ende een halve maent solts aen de ruyterie te mogen voldoen, maer heeft niet vernomen. Versoeckt dat alsnoch spoedelijcken ordre mach werden gestelt.

Is goedtgevonden op mergen te hooren openinge van de heeren Gecommitteerde Raden wat leeden noch defectueus sijn haer quote daerinne te furneeren, omme alsdan geresolveert te werden.

68. P. Mr. Cornelis van Beeresteyn ende Schiltvenck clagende dat hare landen in Westvoorn veel sandiger ende dorder sijn als veel andere landen in deselve polder, ende nochtans in 't generael redres soo hooch als andere beswaert sijn volgens de verclaringe daervan sijnde, versoecken dat het gemet op 28 sts. ende 25 sts. respective mogen werden gestelt, is goedtgevonden dat de regierders van Goederede 'tselve sullen mogen redresseeren bij verrichgelinge, mits dat 't gemenelant geen schade en lijde. Anders soude dit moeten gaen aen Sijn Ex.^cie etc.

69. P. Pieter van 't Sant als man ende voocht van Trijn Claes te kennen gevende de proceduren bij de bailliu van Waterlant tegen haer ter saecke van dievorcie heeft aengevangen, nae torture Trijn Claes gecondemneert op vals te kennen geven van de bailliu, gegeselt ende gebannen te sullen werden, daernae aen 't Hoff om reformatie, maer affgeslagen, hij gecondemneert in de costen sonder van de schult off onschult van sijn vrou gedisponeert te werden, apparent door seecker resolutie van dese vergaderinge dat in saecke crimineel van de steden op confessie gewesen bij 't Hoff niet mach werden gedaen. Versoeckt daeromme alhier reformatie off door commissarisen de stucken geëxamineert, off 't Hoff geauthoriseert om hem recht ende justitie te doen.

Is goetgevonden te stellen in handen van 't Hoff omme, den bailliu van Waterlant daerop gehoort, Haer Ed. Groot Mogende te dienen van 't bericht der saecken in desen gemelt ende van haren advijs.

70. P. Op 't versoeck van de 3 off 4 egaliseurs van 't redres generael van de verpondinge over Eyselickerwoude omme te hebben redres in seeckere appostille ende authorisatie omme met haer besoigne oprechtelijcken voort te gaen, is goedtgevonden dat 't Collegie van Rijnlant met d'magistraet van Leyden vier neutrale persoonen sullen stellen omme de verrichgelinge te doen als nae behooren.

71. P. Ritser Perriter van Den Hage ende Gijsbers Willemsz. Swieten van Delft sijn beyde elcx op 't advis van de magistraet haerder residentie vergunt continuatie van seureté du corps voor ses maenden.

72. P. Voornoen sijn noch gelesen 2 advijsen: 't eene van de gedeputeerden in 't leger van den 22^en september, versoeckende alsnoch prompte penningen voor de extraordinaris troupen ende leegerlasten, opdat geen onheyl door reterdement en come te ontstaen; voorts dat Sijn Ex.^cie daechs tevooren alle de ruiterie in de wapenen heeft gesien ende daerin een goet behagen genomen; dat se aldaer advijs hadden dat den vijant op gisteren sijn volck hadde gemonstert ende nae Ballaer soude marcheeren.

73. P. 't Ander van Billerbeeck uyt Ceulen van den 20^en september, dat de keyser als de 1^e sijn procuratie omme van de generale passificatie te handelen nae Ceulen soude senden, dat eenige bisschoppen haer mede tot de reyse prepareren ende dat de logementen tot Ceulen werden gereetgemaeckt, maer vanwegen Vranckrijck verneempt men noch niet dat yet gedaen wert.

Den ambassadeur van Engelant heeft tot Praechs sulcken antwoort ontfangen dat hij sich seer daerover altereerde, sulcx men wel affnemen can dat men niet gemeent d'Pals te restitueeren ende soude de gemelte ambassadeur sich prepareren tot vertreck met miscontentement.